Charakterystyka gatunku jesion
Właściwości biologiczne
Zasięg występowania w Polsce
W Polsce rośnie na obszarze całego kraju, z wyjątkiem regla górnego (powyżej 700m n.p.m.) - sięga do podnóża Tatr. Optymalne warunki znajduje na niżu.
Wzrost
Maksymalne wymiary i wiek
W pierwszych latach wzrost wolny, potem coraz szybszy, a około 40 roku największy. W wieku 70-80 lat osiąga znaczną grubość (średnio około 30 cm) i wysokość (27-28 m). Przyrost ustaje dopiero około 100 roku. Żyje 300 i więcej lat, dorasta wówczas do wysokości 40 m, a jego pierśnica osiąga 2 m. W Białowieskim Parku Narodowym, w lesie wilgotnym najgrubsze jesiony uzyskują pierśnicę 130-200 cm, a wysokość 45 m.
Pokrój pnia, korony i systemu korzeniowego
Korona młodych drzew jest bardzo luźna, z dość stromo wzniesionymi konarami. Natomiast u starszych drzew jest bardzo wysoko sklepiona, a przy tym jednak mało zwarta i nieco nieregularna przy okrągławym zarysie. Jest najszersza w strefie szczytu, a niżej dosyć wąska. Gałęzie wznoszą się prosto w górę lub promieniście odchodzą, wyrastając także w dolnej części pnia, który przeważnie jest prosty. W zwarciu wytwarza pień pełny, wysoko oczyszczony z gałęzi. Na wolnej przestrzeni ma skłonność do widlastego rozgałęziania pnia, o silnej rozminiętej, nisko osadzonej koronie.
System korzeniowy jesionu jest dobrze wykształcony. Początkowo rozwija się korzeń palowy, który później zanika, a silnie rozrastają się korzenie boczne, sięgające u okazów owocujących i starzejących się do głębokości 60-90cm. System korzeniowy jest zatem płytki i szeroki, silnie wyjaławiający glebę w okolicy.
Rozmnażanie się
Okres kwitnienia: kwiecień i maj, przed rozwojem liści
Rodzaj kwiatów: wiatropylne
Budowa owoców i nasion:
Owoce - jednonasienne, płaskie orzeszki z wydłużonymi skrzydełkami, około 4 cm długości, jasnobrunatne, nagie, zebrane w zwieszające się owocostany.
Nasiona - podłużne, zaostrzone, ciemnobrązowe, matowe z podłużnymi paskami.
Pora dojrzewania: wrzesień i październik
Częstość lat obfitego urodzaju nasion: przeważnie co drugi rok
Przystosowanie nasion do rozprzestrzeniania się: nasiona posiadają skrzydełka, pomagające w rozprzestrzeniania przez wiatr
Wymagania ekologiczne
Wymagania mikroklimatyczne
Termiczne
Jesion nie jest wymagający pod względem ciepła, występuje bowiem daleko na północy i wschodzie oraz w górach. Nie jest jednak w pełni odporny na mrozy zimowe. W czasie ostrych zim pnie jesionów często pękają. Cierpi od przymrozków wiosennych i po uszkodzeniu pędu wierzchołkowego często rozwidla się. Z tych powodów należy do najbardziej wrażliwych gatunków wśród naszych drzew.
Świetlne
Jesion jest gatunkiem ciepłolubnym i światłożądnym. W młodym wieku znosi niewielkie ocienienie, jednak przy niedostatecznym oświetleniu traci szybko zdolność dalszego normalnego rozwoju. W starszym wieku staje się bardziej światłożądny i nie toleruje nawet ocienienia bocznego.
Wilgotnościowe
Do dobrego wzrostu wymaga dużo wilgoci w glebie i w powietrzu. W warunkach, w których zapotrzebowanie na wodę nie jest zaspokajane przez wody gruntowe, potrzebne mu są duże opady.
Wymagania siedliskowe
Wymagania siedliskowe ma bardzo duże. Wymaga gleb żyznych, wilgotnych lub mokrych oraz miernej wilgotności i temperatury powietrza. Doskonałe warunki znajduje na madach (żyznych glebach powstałych w wyniku nagromadzenia mułów w dorzeczach lub na innych terenach podmokłych) i w otoczeniu źródeł. Unika gleb zakwaszonych i z wodą gruntową zastojową.
Jesion rośnie z olszą czarną na zasobnych glebach bagiennych, w lasach wilgotnych z dębem szypułkowym, wiązem polnym, brzostem, olszą czarną i jaworem.
Występuje też: w łęgach z topolą białą, wiązem polnym i szypułkowym, lipą i jaworem.
Charakterystyka hodowlana.
Rola gatunku w drzewostanie ze względu na jego udział ilościowy
Jesion nie tworzy litych drzewostanów, jest typowym gatunkiem drzewostanów mieszanych. Jako gatunek główny panujący lub współpanujący jesion występuje w olsie jesionowym, rzadziej w lesie wilgotnym i lesie łęgowym, a w Karpatach w lesie łęgowym górskim zaś jako domieszka: w olsie i lesie wilgotnym, bardzo rzadko w lesie mieszanym wilgotnym (kraina IV) i lesie świeżym (kraina VIII), a w Karpatach w wilgotnych wariantach lasu wyżynnego i górskiego. Występuje w lasach dolin rzecznych, gdzie towarzyszy olszy i dębowi.
Rola gatunku ze względu na pełnioną funkcję
Jesion doskonale nadaje się do zadrzewiania brzegów rzek i skarp strumyków. Jest on wyjątkowym gatunkiem drzewa, jego drewno nie może być bowiem zastąpione przez żaden gatunek europejski. Należy do gatunków szybko rosnących i wcześnie daje drewno użytkowe, które osiąga wysoką cenę. Z uwagi na nieprzeciętne właściwości techniczne drewna jesion jest zaliczany, obok wiązu i jawora, do tzw. szlachetnych drzew liściastych. Jest bardzo cennym drzewem leśnym i alejowym. Jego twarde, elastyczne drewno używane jest do wyrobu sprzętu sportowego oraz mebli.
3. Możliwość wykorzystania przy naturalnym odnawianiu lasu.
Jesion obsiewa się łatwo przez samosiew górny i boczny, naloty jego nie wyrastają jednak często w podrosty, gdyż ulegają konkurencji chwastów. Odnowienie osiąga się stosując rębinę częściową pasową (w drzewostanach z przewagą jesionu), gniazdową częściową w drzewostanach jesionowo-dębowych i stopniową gniazdową udoskonaloną w wielopiętrowych drzewostanach mieszanych z przewagą jesionu i dębu.
1