WYSZCZEGÓLNIENIE |
SOSNA |
ŚWIERK |
MODRZEWIE |
JODŁA |
Zasięg występowania (pionowy, poziomy) |
Występuje na terenie całego 600-1570m n.p.m. |
Wyst. na terenie całego kraju oprócz krainy Bałtyckiej,Wielkopolsko-Pomorskiej i Mazursko-Podlaskiej.W górach tworzy bory regla górnego. |
Pionowy: m.e.- regiel górny (1100-1300m npm); m.p - od 600m npm na południu do 150m npm na północy. Poziomy: m.e - Tatry; m.p. - gł. Góry Świętokrzyskie oraz kraina Mazowiecko-podlaska i Śląska |
w południowej części kraju, przede wszystkim w Sudetach, Karpatach i Górach Świętokrzyskich. Piętro dolnoreglowe, od około 500 do 1100 m npm, a w Tarach po 1250m npm.
|
Maksymalne wymiary i wiek |
Wymiary: 35-48m Sosna dożywa 200-250(350) lat
|
Dorasta do 55 metrów i żyje 300-500 lat |
Wysokość do 50 m (m.p. - 35-40m); 1,5 m średnicy; żyje do 500 lat. |
Wysokość 40-50m. 400-500 lat. Pierśnica:150-200 cm |
Pokrój pnia |
Pień prosty - w postaci strzały |
|
Prosta strzała |
Pień jodły jest prosty, strzała |
Pokrój korony |
Korona u młodych osobników jest stożkowata, u starych szeroka, zaokrąglona lub parasolowata.
|
Korona stożkowa. |
W młodości wąska stożkowata korona, w starszym wieku nieregularna. |
W młodości ma koronę stożkowatą, w starszym wieku walcowatą, na szczycie spłaszczona, tworzącą tzw. bocianie gniazdo. Korona jest gęsta i zwarta- typowa dla gatunku cienistego. |
Pokrój systemu korzeniowego |
System korzeniowy - palowy |
System korzeniowy - płaski |
Sercowaty, z głębokimi, silnie rozwiniętymi korzeniami bocznymi. |
Sercowaty, głęboki i silnie rozwinięty, składa się z korzenia palowego oraz 3-5 silnych bocznych korzeni |
Tempo wzrostu w młodości |
Szybki wzrost, osiąga kulminację w wieku 10-20 lat. |
Szybki wzrost |
Bardzo szybko. W 1 roku dorasta do wys. 15 cm. |
wolny |
Pora kwitnienia |
V |
V |
IV lub na pocz. V. |
IV/V |
Rodzaj kwiatów |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Budowa szyszek, owoców, nasion |
Szyszki- brunatno szare, symetrycznie stożkowate o zaokrąglonej podstawie, dł. 2,5-7 cm Nasienie małe (dł. 2-6 mm), trójkątne, spłaszczone z jednej strony, szare. |
Szyszki- zwisają w dół, są walcowate, w kolorze brązowym, ich długość wynosi 6-16cm. Nasiona- małe, owalne, brązowe o średnicy 4-5mm. |
M.e.: Szyszki: kształt jajowaty lub podłużny, dł. 2-4 cm. Nasiona: kształt odwrotniejajowaty, dł.3-4 mm, skrzydełka dł. 6-8 mm. M.p.: Szyszki: kształt kulisty, dł. 1,5-2,5 cm. Nasiona: podobne do nasion m.e. |
Szyszki walcowate, proste, 10-14 cm długości i 3-5 cm grubości. Nasienie jest trójkątne, długości ok.10mm, z szerokim trójkątnym skrzydełkiem barwy brunatno-fioletowej, dwa razy dłuższym od nasienia i zachodzącym brzegami na jego drugą stronę. |
Pora dojrzewania |
|
X |
X i XI |
IX/X |
Częstość lat obfitego urodzaju |
2-4 lata, a warunkach nie sprzyjających, co 5-6 lat. |
3-4 lata |
3-5 lat |
co 3-5 lat, w górach zaś co 5-8 lat |
Przystosowanie nasion do rozprzestrzeniania się |
Długie półksiężycowate skrzydełka o zaostrzonym na szczycie. |
Posiadają pergaminowe skrzydełka |
Nasiona małe, bez żywicy, z szerokimi skrzydełkami. |
Skrzydełko |
Ciepłolubność |
Mało wymagająca |
Małe wymagania |
Małe wymagania |
Ciepłolubny |
Znoszenie przymrozków |
Znosi dobrze |
Średnio wrażliwy |
Niewrażliwy na przymrozki. |
Bardzo wrażliwa |
Znoszenie mrozów zimowych |
Dobrze znosi nawet najniższe temperatury np. -50°C |
Umiarkowanie wrażliwy |
odporny |
Bardzo wrażliwa |
Świetlne (do 20 roku) |
Wybitnie światłożądny gatunek |
Gatunek cienioznośny |
Drzewa wybitnie światłożądny |
Bardzo cienioznośna |
Minimalna suma opadów |
niewielkiej ilości opadów atmosferycznych (400mm). |
|
650-2000mm rocznie |
600mm rocznie(wyznacza granice zasięgu jodły) |
Zdolność do przechwytywania opadów |
Zależy od siedliska, ale raczej duża. |
Duża - system korzeniowy płaski |
Nie ma. |
Duża,zatrzymuje 40-80% opadów |
Wilgotność powietrza |
Mała |
Duża |
Mała |
Umiarkowana |
Znoszenie dłuższych okresów suszy |
Odporna na suszę. |
Świerk jest mniej wrażliwy na susze atmosferyczne niż na susze glebowe |
Źle znosi suszę. |
Umiarkowanie odporny na susze |
Tolerancja co do wilgotności gleby |
Siedliska wilgotne i świeże |
|
Świeże |
wilgotne i świeże |
Tolerancja co do żyzności gleby |
Bory sosnowe, bory mieszane |
|
Las Mieszany Las, Bór Bór Mieszany |
Las, Las mieszany, bór mieszany |
Preferowane siedliskowe typy lasu |
B, BM, LM |
|
BMśw, LMśw wszystkie siedliska wyżynne, Bg, BMg, LMg, Lg. |
Lł, LMśw, LMw, BMśw, BMw, BMb. |
Rola - ilość |
Główna i domieszkowa |
Główna i domieszkowa |
Domieszkowy |
główny, domieszkowy |
Rola - funkcja |
Produkcyjna |
Produkcyjna |
Produkcyjna |
produkcyjna, pielęgnacyjna |
Naturalne odnawianie |
Sosnę można odnawiać naturalnie i sztucznie, (samosiew górny i samosiew boczny) |
|
Odnawia się naturalnie z samosiewu bocznego. |
odnowienie naturalne (możliwe prawie wszędzie) poprzez wykorzystanie samosiewu pojawiającego się pod okapem drzew macierzystych |
WYSZCZEGÓLNIENIE |
BUK |
JESION |
OSIKA |
BRZOZY(BROD I OMSZONA) |
Zasięg występowania (pionowy, poziomy) |
Krainy Bałtycka i Karpacka. Wysokość ok.700-1305 m npm |
W Polsce rośnie na obszarze całego kraju, z wyjątkiem regla górnego (powyżej 700m n.p.m.) |
Cała Polska; Pionowy-regiel dolny, regiel górny(gdzie może przyjmować postać krzewu) |
oba gatunki występują na terenie całego kraju w górach rośną w reglu dolnym |
Maksymalne wymiary i wiek |
Wymiary: 40-43(45)m wys,100-150 cm pierśnicy; żyje do 300 lat |
Wymiary: 40-45m wys., 1,5-2m pierśnicy. Żyje 300 i więcej lat |
Wymiary: 30-35m wys. Pierśnica:1-1,5m Wiek: 90 do 100 lat
|
B: 35m wysokości i pierśnicę 50-80cm, 90-100lat O- do 20-25 m, pierśnica do 60cm , żyje 60-80lat |
Pokrój pnia |
Kłoda |
Pień przeważnie prosty, w zwarciu wytwarza pień pełny, wysoko oczyszczony z gałęzi. |
Pień nieco pochylony, rzadko całkowicie prosty. Dolne gałęzie odstają, a górne unoszą się bardziej stromo. |
W lesie strzała, na terenie otwartym kłoda |
Pokrój korony |
Gęsta; pojedyńczo-rozłożysta i nisko osadzona; w zwarciu- wydłużona i wyskok osadzona |
U młodych drzew jest bardzo luźna, z dość stromo wzniesionymi konarami, u starszych - bardzo wysoko sklepiona, mało zwarta i nieco nieregularna . Najszersza w strefie szczytu, a niżej dość wąska. |
Korona luźna, u drzew swobodnie rosnących często szeroka, kulista, bardzo zmienna. |
b-korona silnie rozwinięta, luźna z długimi , cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami. o- owalna korona, gałęzie nie zwisają |
Pokrój systemu korzeniowego |
Dobrze rozwinięty; sercowaty z głęboko, ukośnie wrastającymi w grunt korzeniami bocznymi |
Dobrze rozwinięty, początkowo korzeń palowy, który później zanika, a silnie rozrastają się korzenie boczne. |
Składa się z grubych korzeni bocznych rozchodzących się powierzchniowo; korzeń palowy później zanika. |
b-system korzeniowy płaski, dobrze rozwinięty, powierzchniowy o-zbliżony do palowego |
Tempo wzrostu w młodości |
Umiarkowane |
Szybkie. |
Bardzo szybkie |
Bardzo szybkie |
Pora kwitnienia |
IV/V |
IV/V przed rozwojem liści |
III/IV przed rozwojem liści. |
b- IV, równocześnie z rozwojem liści, o-V,10-12dni później od b |
Rodzaj kwiatów |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne, |
Budowa szyszek, owoców, nasion |
Owoce- trójgraniaste orzeszki 1,5 cm dł. błyszczące, brunatne jadalne „bukwia” |
Owoce: zwykle jednonasienne, płaskie orzeszki ze skrzydełkami, ok. 4 cm długości, jasnobrunatne, nagie, zebrane w zwieszające się owocostany Nasiona: podłużne, zaostrzone, ciemnobrązowe, ok. 1,5 cm |
Owoce: owłosione torebki nasienne siedzące, butelkowate z wydłużoną szyjką otwierające się dwoma klapami. Nasiona: małe, drobne, długości 1-3mm. Podłużnie jajowate, żółtawe (lub białoszarawe), zaopatrzone w lotny puch. |
owocem są drobne, obustronnie oskrzydlone orzeszki, |
Pora dojrzewania |
IX/X |
IX/X |
V/VI |
b- VII-VIII o- VIII/IX |
Częstość lat obfitego urodzaju |
5-8 lat |
Co 2 lata |
Co 1 rok, co 2 lata |
co 2 - 3lata. |
Przystosowanie nasion do rozprzestrzeniania się |
Przez zwierzynę np. ptaki |
Nasiona są uskrzydlone |
Lotny puch |
Skrzydełka. Lekkie i prod. w dużych ilościach |
Ciepłolubność |
Ciepłolubny |
Umiarkowanie ciepłolubny |
Małe wymagania cieplne |
b-małe wymagania o-nie jest ciepłolubna |
Znoszenie przymrozków |
Bardzo wrażliwy |
Bardzo wrażliwy |
Odporna |
Odporna |
Znoszenie mrozów zimowych |
Umiarkowanie wrażliwy |
Bardzo wrażliwy |
Odporna |
Odporna |
Świetlne (do 20 roku) |
Bardzo cienioznośny |
Światłożądny |
Wybitnie światłożądna |
b- wybitnie światłożądna o- roślina światłolubna. |
Minimalna suma opadów |
600-700 mm; duże opady przy równomiernym rozkładzie |
|
|
|
Zdolność do przechwytywania opadów |
Niewielka |
|
Korzenie boczne, tuż pod powierzchnią gleby. |
system korzeniowy powierzchniowy |
Wilgotność powietrza |
Duża |
Umiarkowana |
Mała |
Małe, o-większe niż b. |
Znoszenie dłuższych okresów suszy |
Umiarkowanie odporny |
Mało odporny |
Dobrze znosi susze atmosferyczne, wrażliwa na susze glebowe. |
b- odporna o-nie znosi suszy |
Tolerancja co do wilgotności gleby |
Siedliska wilgotne, świeże |
Wilgotne i świeże |
Siedliska wilgotne, świeże |
b- Siedliska świeże i wilgotne o- wilgotne |
Tolerancja co do żyzności gleby |
Lasy, lasy mieszane, bory mieszane, bory |
Lasy i lasy mieszane |
Bory mieszane, lasy, lasy mieszane, lasy liściaste. |
b- Bór mieszany, las mieszany, las, bór o- Bór mieszany i las |
Preferowane siedliskowe typy lasu |
BM, LM, LŚ, LG, |
|
L, LM, Lśw, Lw, BM, siedliska olsu |
b- BMśw, BMw, LMśw, LMw, Lśw o- BMw, Lw, Lł |
Rola - ilość |
Główna i domieszkowa |
Główna, współpanująca i domieszkowa |
domieszkowa |
domieszkowa |
Rola - funkcja |
Produkcyjny, pielęgnacyjny(ściółka, ocienia dolne partie koron) |
Produkcyjna i biocenotyczna |
produkcyjna |
b- Produkcyjna i biocenotyczna o- produkcyjne |
Naturalne odnawianie |
Dobrze przy samosiewnie górnym, nie jest gat. pionierskim |
Łatwo obsiewa się przez samosiew górny i boczny |
Pełni rolę naturalnego przedplonu, odgrywa istotną role w sukcesji wtórnej. |
Bardzo dobrze się odnawia samosiewnie, nasiona lecą nawet do 200m od ściany lasu. |
WYSZCZEGÓLNIENIE |
DĄB BEZ. |
DĄB SZYP. |
DĄB CZER. |
OLSZA CZARNA |
Zasięg występowania (pionowy, poziomy) |
Cała Polska bez Mazur i Suwalszczyzny. Do 700m n.p.m |
Cała Polska Do 600m n.p.m. |
Brak naturalnego zasiegu |
Na niżu północnej i środkowej części kraju. Nie przekracza właściwie 500-550 m n.p.m. |
Maksymalne wymiary i wiek |
20-30m pierśnica 2m do 400 lat |
35-40m pierśnica 1,8-3m 700-800 lat |
Do 20m Ok. 400 lat |
25-40m 80-100 cm pierśnicy Żyje 100-120 lat |
Pokrój pnia |
Kłoda |
Kłoda |
Kłoda |
Strzała |
Pokrój korony |
kopulasta czasami strzała (węższa od szypukowego) |
kopulasta(szeroka, silnie rozgałęziona) |
|
Wydłużona korona |
Pokrój systemu korzeniowego |
palowy w młodym wieku, przekształca się w system sercowaty, |
palowy w młodym wieku, przekształca się w system sercowaty, |
|
Sercowaty system korzeniowy, dość zwarty i średnio głęboki. Mogą powstawać brodawki z promieniowcem. |
Tempo wzrostu w młodości |
Wolne |
Wolne |
Szybsze od pozostałych dębów, ale wolne |
Bardzo szybki |
Pora kwitnienia |
V |
IV- V (ok. 2 tygodnie wcześniej niż dąb bezszypułkowy) |
|
III/IV przed rozwojem liści |
Rodzaj kwiatów |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Budowa szyszek, owoców, nasion |
Żołędzie( dł. i średnica jak wyżej, nieco stępiony wierzchołek, skupione po 2- 5 sztuk na krótkich szypułkach)
|
żołędzie(dł.: 1.5- 3.5cm, średnica: 1,5- 2cm, ostro zakończone, skupione po 1- 3 na długiej szypułce) Nasiona mają charakterystyczne podłużne paski |
Owoce ma na krótkich szypułkach; żołędzie do 2,5 cm
|
Szyszki o twardych łuskach o wym 12-20mm x 10mm. Owoce 5-8mm, lepkie, tępe lub lekko zaostrzone. Nasiona malutkie, czekoladowo-brązowe orzeszki, obwiedzione wąskim skórzastym skrzydełkiem (lub bez skrzydełka). |
Pora dojrzewania |
IX/X |
IX/X |
IX/X Następnego roku |
IX/X |
Częstość lat obfitego urodzaju |
3- 8 lat |
4- 6 lat śr.5 lat |
2- 3 lata |
2-3 lata |
Przystosowanie nasion do rozprzestrzeniania się |
Nasiona są jadalne, więc są roznoszone przez zwierzęta. |
Nasiona są jadalne, więc są roznoszone przez zwierzęta. |
Nasiona są jadalne, więc są roznoszone przez zwierzęta. |
|
Ciepłolubność |
Ciepłolubny |
Ciepłolubny |
Ciepłolubny |
Średnio wymagająca |
Znoszenie przymrozków |
Jest wrażliwy na wczesne i późne przymrozki |
Jest wrażliwy na wczesne i późne przymrozki |
Odporny na przymrozki |
Odporna |
Znoszenie mrozów zimowych |
Źle znosi |
Źle znosi, lepiej niż bezszypułkowy |
odporny na mrozy |
Odporna |
Świetlne (do 20 roku) |
Umiarkowanie Światłożądny |
Światłożądny |
Światłożądny |
Światłożądny |
Minimalna suma opadów |
|
|
|
|
Zdolność do przechwytywania opadów |
|
|
|
|
Wilgotność powietrza |
Umiarkowana |
Umiarkowana |
|
Umiarkowana |
Znoszenie dłuższych okresów suszy |
Umiarkowanie odporny |
Mało odporny |
|
Mało odporna |
Tolerancja co do wilgotności gleby |
Świeże i wyżynne |
Świeży, wilgotny, wyżynny, łęgowy |
|
Bagienne, wilgotne, łęgowe |
Tolerancja co do żyzności gleby |
Las mieszany, bór mieszany |
Las mieszany, las |
|
Bór, las mieszany, bór mieszany, las |
Preferowane siedliskowe typy lasu |
LMśw, LMwyż, BMśw |
LMśw, LMw, Lśw, Lw, Lł, LMwyż, Lwyż |
|
Bb, Bw, BMb, BMw, LMw, Lw, Lł |
Rola - ilość |
Domieszkowy |
Główny |
Domieszkowy |
Domieszkowy i główny |
Rola - funkcja |
Produkcyjna |
Produkcyjna |
Biocenotyczna |
Produkcyjna |
Naturalne odnawianie |
Możliwe, lecz nie co roku |
Możliwe, lecz nie co roku |
|
Za pomocą odrośli (odrośla z pniaka) |
WYSZCZEGÓLNIENIE |
OLSZA SZARA |
KLON ZWYCZAJNY |
KLON JAWOR |
|
Zasięg występowania (pionowy, poziomy) |
Północno-Wschodnia część kraju i wzdłuż całego stoku Karpat a następnie Sudetów. W Tatrach rośnie do 1250 m n.p.m |
Cały kraj/w górach sięga regla dolnego |
Obszar południowej Polski/średnio do regla górnego |
|
Maksymalne wymiary i wiek |
Wysokość do 20 m. Pierśnica około 50 cm. Żyje 50-60 lat |
Wys. do 30-40m pierśnica 1m Do 150-200 lat |
Wys. do 40 Średnica 1m Do 200-300 lat |
|
Pokrój pnia |
Strzała |
Kłoda |
Kłoda |
|
Pokrój korony |
Ma bardziej gęstą niż u olszy czarnej koronę. Korona wysoka, jajowata. |
Gęsta, jajowata |
Odwrotnie jajowata lub szerokocylindryczna |
|
Pokrój systemu korzeniowego |
Szeroko się rozprzestrzenia, dobrze wykształcony. Mogą powstawać brodawki z promieniowcem. |
Typ sercowaty, k. boczne szeroko rozpostarte |
Typ sercowaty, głęboko siegające korzenie boczne |
|
Tempo wzrostu w młodości |
Bardzo szybki |
Szybko |
Szybko |
|
Pora kwitnienia |
III po olszy czarnej |
IV przed rozwojem liści |
V po rozwoju liści |
|
Rodzaj kwiatów |
Wiatropylne |
Wiatropylne |
Owadopylne |
|
Budowa szyszek, owoców, nasion |
Szyszkowate owocostany o twardych łuskach i długości ok. 15 mm i grubości 7-8 mm (zielone a później jasnobrązowe) Nasiono - orzeszek (jaśniejszy niż u olszy czarnej) |
Skrzydlaki, skrzydełka pod kątem 120°-180o |
Skrzydlaki, skrzydełka pod kątem 60° |
|
Pora dojrzewania |
IX/X |
IX |
IX/X |
|
Częstość lat obfitego urodzaju |
Co 2-3 lata |
Co rok |
Co rok lub co 2. |
|
Przystosowanie nasion do rozprzestrzeniania się |
|
Wiatr poprzez skrzydlaci o szerokich skrzydełkach |
Wiatr poprzez skrzydlaci o szerokich skrzydełkach |
|
Ciepłolubność |
Średnio wymagająca |
Umiarkowanie ciepłolubny |
Ciepłolubny |
|
Znoszenie przymrozków |
Drzewo odporne |
Średnio wrażliwy |
Średnio wrażliwy |
|
Znoszenie mrozów zimowych |
Drzewo odporne |
Umiarkowanie wrażliwe |
Umiarkowanie wrażłiwe |
|
Świetlne (do 20 roku) |
Wybitnie światłożądny |
Umiarkowanie światłożądny |
Umiarkowanie światłożądny |
|
Minimalna suma opadów |
|
Ok. 500 mm |
Ok. 500 mm |
|
Zdolność do przechwytywania opadów |
|
Dość duża |
Dość duża |
|
Wilgotność powietrza |
Mała |
Umiarkowana |
Umiarkowana |
|
Znoszenie dłuższych okresów suszy |
Duża odporność |
Umiarkowana odporność |
Mała odporność |
|
Tolerancja co do wilgotności gleby |
Świeże, suche, łęgowe-górskie |
Świeży, wyżynny, górki, wilgotny |
Świeży, wyżynny, łęgowy |
|
Tolerancja co do żyzności gleby |
Las i bór |
Las mieszany, las |
Las mieszany, bór mieszany, las, |
|
Preferowane siedliskowe typy lasu |
Lłg, Bśw, Bs |
LMśw, LMw, Lw, Lśw, Lł, LMw, Lw, Lg |
BMśw,BMw,LMśw LMw,Lw,Lśw, Lł |
|
Rola - ilość |
Domieszkowa |
Domieszkowa |
Domieszkowa |
|
Rola - funkcja |
Produkcyjna i pielęgnacyjna |
Biocenotyczny, drzewo parkowe, alejowe |
Lasotwórczy oraz biocenotyczny, parkowe i alejowe |
|
Naturalne odnawianie |
Odrośla z pniaka jak i z korzenia. Łatwiej obsiewa się niż olsza czarna. |
Łatwo odnawiają się z samosiewu |
Łatwo odnawiają się z samosiewu |
|