Zestaw zagadnień - przedmioty podstawowe i kierunkowe

1. Pojęcie administracji publicznej

Administracja publiczna to całokształt działań prowadzonych przez różne podmioty, organy
i instytucje na rzecz realizacji interesu publicznego.

Ta definicja, choć znacznie uproszczona, może i tak sprawiać trudności w zrozumieniu. Dobrym sposobem na zrozumienie określenia „administracja publiczna”, jest pokazanie trzech grup podmiotów, które składają się na nią.

Pierwsza grupa to administracja samorządowa trzech szczebli - gminnego, powiatowego oraz wojewódzkiego. Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne na obszarze swojej właściwości miejscowej, czyli po prostu na swoim terenie. Samorząd terytorialny wykonuje swoje zadania, w celu zaspokojenia potrzeb ludzi zamieszkujących obszar działania danej jednostki organizacyjnej.

Druga grupa to administracja rządowa, dzieląca się, ze względu na zakres jej działania, na centralną (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej) oraz terenową (wojewoda i służby działające regionalnie). Organy administracji rządowej centralnej obejmują swoim zasięgiem całe terytorium kraju, natomiast organy administracji rządowej terenowej działają tylko na ściśle określonym terytorium.

Ostatnia grupa to administracja państwowa, nie podlegająca rządowi. Można do niej zaliczyć między innymi: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Najwyższą Izbę Kontroli, Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajową Radę Sądownictwa czy Narodowy Bank Polski.

2. Zasada pomocniczości i decentralizacji w organizacji administracji publicznej

Zasada subsydiarności - jest to zasada, występująca w prawie wspólnotowym Unii Europejskiej (art. 5 ust. 3 Traktatu UE), która mówi, że:

• poszczególne organy administracji wspólnotowej są zobowiązane współpracować w celu osiągnięcia danych celów,

• kompetencje instytucji wspólnotowych są wykonywane przez możliwie najniższy w hierarchii organ administracji, ale odpowiedni do wykonywania danej kompetencji i podejmowania określonych działań,

• wspólnota podejmuje działania niepodlegające wyłącznej kompetencji wspólnoty, tylko wtedy, gdy nie istnieje możliwość osiągnięcia danych celów w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich, a okoliczności, cele, skutki i skala tych przedsięwzięć wskazują, że zostaną one lepiej zrealizowane przez wspólnotę, niż przez każde z państw członkowskich z osobna (np. ochrona środowiska).

Decentralizacja, decentralizacja władzy publicznej - przeniesienie części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla.

• przyczyna - ilość zadań, ich zróżnicowanie i charakter, zapewnienie udziału obywateli, lepsze wykonanie zadań przez struktury stykające się z nim bezpośrednio

• cel - identyfikacja i organizowanie zaspokojenia zbiorowych potrzeb miejscowej ludności(sprawowanie władzy musi spoczywać na władzach najbliższych obywatelom)

• wyodrębnienie niezależnych i względnie samodzielnych podmiotów, które nie są podporządkowane hierarchicznie organom występującym na wyższych szczeblach

3. Zasady podziału terytorialnego państwa

Zasada trójstopniowego podziału terytorialnego państwa - taki podział terytorialny państwa został wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 r. Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są:

1. gminy,

2. powiaty i

3. województwa.

Zmiany granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, których zmiany dotyczą dokonuje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzeń. Przy dokonywaniu zmian granic województw należy dążyć do poprawienia warunków wykonywania zadań publicznych o charakterze wojewódzkim oraz zachowania regionalnych więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych.

Natomiast Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, które może być wydane również na wniosek zainteresowanej gminy lub powiatu:

1. tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy i powiaty oraz ustala ich granice,

2. nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice,

3. ustala i zmienia nazwy gmin i powiatów oraz siedziby ich władz.

Przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. Z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto. Natomiast przez dzielenie powiatów należy również rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym: włączeniem tej gminy lub gmin do innego powiatu, utworzeniem powiatu z tych gmin albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu.

Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.

Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.

4. Organ administracji publicznej

Organ administracji publicznej - w prawie administracyjnym definiowany jest jako podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje.

Według definicji zawartej w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego (k.p.a.) organami administracji publicznej są ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych.

Pod pojęciem ministra k.p.a. rozumie Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy indywidualne rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnych oraz sprawy wydawania zaświadczeń.

5. Władztwo administracyjne i władcze formy działania administracji publicznej

Władczość polega na tym, że organ administracji jednostronnie, mocą swoich kompetencji, rozstrzyga o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. Druga strona musi natomiast podporządkować temu rozstrzygnięciu. W celu zapewnienia efektywności działania organowi przysługuje prawo użycia przymusu.
- czynności władcze - czynnościami administracyjnymi o charakterze władczym są akty normatywne (generalne - Przyjmuje się powszechnie, że aktem normatywnym jest władcze rozstrzygnięcie organu administracji publicznej, które zawiera normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji) i akty administracyjne (Akt administracyjny to władcze i jednostronne oświadczenie woli organu wykonującego zadania z zakresu administracji, oparte na przepisach prawa administracyjnego, określające w sposób prawnie wiążący sytuację konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej).

6. Niewładcze formy działania administracji

Charakter niewładczy - równorzędność pozycji w stosunku prawnym organu administracji i drugiego podmiotu. Działania niewładcze stawiają obywatela lub inny podmiot na równi z organem administracji, który nie zajmuje już pozycji dominującej. Z kolei domeną administracji niewładczej jest działanie bez użycia przymusu, za pomocą środków, które w ogóle tego przymusu nie wymagają.

Działaniem niewładczym jest więc na przykład organizowanie pomocy dla powodzian, zawieranie umów w sprawie zachowania czystości w mieście lub prowadzenie rejestrów.

Niewładcze formy działania administracji:

1. porozumienie administracyjne

2. umowa publiczno-prawna

3. ugoda administracyjna

4. umowa cywilno-prawna

5. przyrzeczenie administracyjne

7. Prywatyzacja zadań publicznych

Legalna definicja prywatyzacji znajduje się w ustawie z dnia z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 171 poz. 1397). Zgodnie z brzmieniem art. 1 ust 2 ustawy prywatyzacja polega na:

1. obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne

2. zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach;

3.  rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą przez:

a)      sprzedaż przedsiębiorstwa,

b)      wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,

c)      oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania.

 

Prawne rozumienie prywatyzacji różni się od ekonomicznego. Wśród kilkunastu ujęć prywatyzacji w ekonomii, można wyodrębnić dwie przeciwstawne tendencje: albo rozumienie prywatyzacji sensu stricto, czyli sprzedanie co najmniej większości wartości (co oznacza głównie połowę akcji spółki plus jedna) jednemu lub większej liczbie prywatnych właścicieli, albo traktowanie prywatyzacji szeroko, sensu largo. Oznacza ona w tym przypadku stosowanie różnych, nawet alternatywnych środków, w celu zmiany zależności między jednostkami państwowymi a prywatnymi, na korzyść tych prywatnych i zwiększenie roli rynku i konkurencji (chodzi bardziej o kontrolowanie działalności gospodarczej, niż o formalną własność). Na tej szerszej płaszczyźnie ekonomiści dostrzegają trzy drogi prywatyzacji: denacjonalizację, deregulację i franszyzę (B. Dallago, Prywatyzacja jako droga transformacji systemu gospodarczego, na podstawie doświadczeń zachodnich, „Ekonomista” 1993, nr 5-6).

8. Decyzja administracyjna i jej elementy

Decyzja administracyjna - akt administracyjny zewnętrzny wydany w trybie określonym w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego lub innych ustaw regulujących sferę indywidualnych praw i obowiązków obywateli np. Ordynacja podatkowa lub Prawo celne.

Składniki decyzji administracyjnej:

1. oznaczenie organu wydającego decyzję oraz data i miejsce jej wydania,

2. oznaczenie adresata lub adresatów decyzji,

3. podstawa prawna z przywołaniem konkretnego przepisu prawa,

4. rozstrzygnięcie,

5. uzasadnienie faktyczne i prawne,

6. pouczenie o przysługującym prawie do odwołania lub informacja, iż decyzja jest ostateczna w administracyjnym toku postępowania i nie przysługuje od niej odwołanie lecz skarga do sądu administracyjnego,

7. podpis osoby uprawnionej do reprezentowania organu (imię i nazwisko) wraz z podaniem stanowiska służbowego.

W przypadku decyzji wydanej przez organ kolegialny podpisy muszą złożyć wszyscy członkowie tego organu; wyjątki od tej zasady mogą być ustanawiane jedynie przez przepisy ustrojowe rangi ustawowe

9. Decyzja konstytutywna a decyzja deklatoratoryjna

- decyzja deklaratoryjna (stwierdzająca) ustala w sposób wiążący prawa lub obowiązki strony wynikające z normy prawnej lub innego aktu prawnego (nie tworzy, nie zmienia , nie znosi). decyzje deklaratoryjne stwierdzają jedynie, że dany stan prawny zaistniał w przeszłości; nie tworzą nowego porządku prawnego ani nowych obowiązków i uprawnień dla stron stosunku prawnego. Decyzja deklaratoryjna „podciąga stan faktyczny pod normy prawne w sposób wiążący”, jest jedynie dokonanym przez organ podatkowy stwierdzeniem, iż dana sytuacja miała miejsce.
- decyzja konstytutywna tworzy nowy stan prawny w odniesieniu do konkretnego adresata w konkretnej sytuacji (sprawy). (tworzy, zmienia lub znosi) Nadaje prawa bądź obowiązki na podstawie określonych norm prawnych - np. Decyzja podatkowa nakłada obowiązek zapłaty podatku. Decyzje konstytutywne mają natomiast charakter twórczy. Tworzą, zmieniają lub uchylają stosunek prawny. Uprawnienia lub obowiązki wynikają nie z ustawy, lecz z mocy decyzji administracyjnej. Decyzje konstytutywne wywierają skutki ex nunc, tzn. z chwilą ich wydania, ogłoszenia lub doręczenia.

10. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego

Zasada dwuinstancyjności jest zasadą konstytucyjną, co oznacza że podstawowe regulacje tej zasady zawiera Konstytucja RP, dokładnie jest to art. 78, który stanowi, że: „Każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa”. Zasad dwuinstancyjności to zasada naczelna wyrażona w katalogu zasad ogólnych polskiego postępowania administracyjnego.

Zgodnie z logicznym rozumowaniem najprościej można powiedzieć, że według tej zasady, decyzja, która została wydana w danej sprawie nie jest decyzją ostateczną i w związku z tym osoba niezadowolona, czy też pokrzywdzona wydaniem takiej a nie innej decyzji ma prawo odwołać się od niej do organu II instancji, który po ponownym rozpatrzeniu sprawy wydaje decyzję, tym razem ostateczną. „W świetle rozwiązań prawnych przyjętych w KPA (art. 15 w zw. z art. 127 § 1 i art. 128 KPA) nie ma podstaw do wykładni, iż stronie przysługuje odwołanie tylko od decyzji negatywnych, a więc nie uwzględniających w całości lub w części żądania zawartego w podaniu. Strona w postępowaniu administracyjnym broni swojego interesu prawnego i oceny czy interes jej został w pełni zrealizowany, może dokonać tylko strona”5. Zatem słusznie wnioskując regulacje zasady dwuinstancyjności dają stronie postępowania możliwość odwoływania się nawet od decyzji, w pojęciu powszechnym pozytywnych, lecz w mniemaniu adresata tej decyzji nie do końca zadowalających, czy też spełniających jego oczekiwania.

11. Właściwość organów administracji publicznej i skutki naruszenia przepisów o właściwości

Właściwość - w prawie formalnym fakt posiadania kompetencji przez organ władzy publicznej do rozstrzygnięcia powstałej przed nim sprawy. Właściwość organu regulują najczęściej osobne przepisy prawne normujące ogół instytucji procesowych. Sam fakt określania przez prawo właściwości organów urzeczywistnia zakaz prowadzenia postępowania w tej samej sprawie przez inne organy oraz ułatwia unikanie sporów o właściwość.

Spory o właściwość rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym. W skład Kolegium wchodzi 3 sędziów SN oraz przedstawiciele ministra sprawiedliwości oraz ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy.

Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu mogą wystąpić: organ adm. publ., strona, minister sprawiedliwości, Prokurator Generalny.

Wniosek kieruje się do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego a on zawiadamia o tym ministra sprawiedliwości i ministra zainteresowanego przedmiotem sprawy oraz Prokuratora Generalnego. Rozstrzygnięcie KK nie podlega zaskarżeniu, jest ostateczne.

12. Przesłanki wyłączenia pracownika organu od udziału w postępowaniu

1- z mocy prawa art24 -w sprawie w której pracownik był stroną -w której pozostaje ze strona w stosunku prawnym np. jako pełnomocnik,-w sprawie małżonka krewnych i powinowatych do2stopnia oraz osób z tytułu opieki przysposobienia i kurateli,-świadek biegły przedstawiciel strony,- gdy wydał decyzję w 1instancji-gdy wszczęto przeciw niemu postępowanie dyscyplinarne

2- postanowieniem przełożonego te sytuacje uprawdopodobnią bezstronność pracownika -

3- na żądanie strony
-na żądanie pracownika
-z urzędu

jeżeli chodzi o sędziów to obowiązuje ich wyłączenie do powinowatych do 4stopnia, członka organu kolegialnego też można wyłączyć z mocy prawa w drodze postanowienia przewodniczącego (związek gmin jest org. kolegialnym)Skutki wyłączenia pracownika :wyznacza się innego pracownika a ten wyłączony może dokonać tylko czynności nie cierpiących zwłoki(ze względu na ważny interes stron i interes społeczny-powódź).

13. Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym

Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (art. 28 kpa)
Strona w ujęciu czynnym - strona zwraca się z żądaniem załatwienia sprawy
Strona w ujęciu biernym - organ zawiadamia stronę o sprawie, która może mieć wpływ na jej sytuację prawną.

O uznaniu danego podmiotu za stronę decyduje istnienie podstawy prawnej (interesu prawnego) będącej podstawą żądania. Nie wolno tej sytuacji mylić z dokonaniem oceny okoliczności faktycznych, które uzasadniają żądanie i wpływają na pozytywne lub negatywne rozstrzygnięcie sprawy.

14. Podstawy umorzenia postępowaniu administracyjnym

Przesłanka umorzenia to bezprzedmiotowość postępowania. Skutkiem umorzenia jest zakończenie postępowania w danej instancji bez orzekania co do istoty sprawy
- Obligatoryjny lub fakultatywny charakter umorzenia
- Umorzenie postępowania przez organ drugiej instancji
- Obligatoryjne i fakultatywne umorzenie
Art. 105. § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.

§ 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli
-wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte,
- nie sprzeciwiają się temu inne strony,
- nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Umorzenie przez organ wyższej instancji
Organ II instancji może umorzyć :
- postępowanie przed organem I instancji z powodu bezprzedmiotowości, wówczas jednocześnie uchyla decyzję wydaną w I instancji,
- postępowanie odwoławcze - gdy tylko ono stało się bezprzedmiotowe np. po cofnięciu odwołania i wtedy decyzja wydana w I instancji staje się ostateczna

15. Rodzaje i charakterystyczne cechy zwykłych środków zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym

Każdy obywatel uczestniczący w procesie administracyjnym z chwila wydania decyzji lub postanowienia niesatysfakcjonującego jego osobę może uciekać się do środków odwoławczych. W Polsce stosuje się zwyczajne i nadzwyczajne środki odwoławcze.

Zwyczajne środki odwoławcze:

odwołanie - obowiązuje ścisły termin złożenia 14 dni od daty otrzymania decyzji. Decyzja zawiera wskazanie organu odwoławczego, który może uchylić całkowicie lub częściowo wydaną wcześniej przez organ administracyjny decyzję.

zażalenie - wnosi się 7 dni od daty doręczenia do organu odwoławczego.

Oba środki stosuje się z chwilą wydania aktów nieostatecznych.

16. Nadzywczajne środki prawne do wzruszenia decyzji pzrewidziane w k.p.a.

Uchylenie, zmiana, stwierdzenie nieważności lub też wznowienie postępowania administracyjnego jest możliwe, jednakże tylko w ściśle określonych przypadkach. Pełna realizacja tego założenia jest jednak niemożliwa do zrealizowania, ponieważ w razie nieograniczonych możliwości zaskarżania i uchylania decyzji naruszałoby to pewność obrotu prawnego, a co więcej doprowadziłoby do nadmiernego zachwiania zasady praworządności. Z tego względu, zamknięty katalog przesłanek takich zmian lub uchyleń pozwala na modyfikację i weryfikację decyzji, dla których nie służy zwykły środek zaskarżenia w postaci odwołania od decyzji.

Instytucjami, które umożliwiają uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznych są: uchylenie lub zmiana decyzji, wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności oraz instytucje pozakodeksowe przewidziane na mocy przepisów szczególnych. Warto wziąć pod uwagę fakt, że zastosowanie jednego z tych środków wyłącza możliwość posłużenia się innymi, w stosunku do tej samej decyzji, jak długo postępowanie w sprawie zastosowania jednego środka nie zostało zakończone. Do uchylenia decyzji może dojść z inicjatywy organów administracji publicznej albo z inicjatywy stron. W związku z tym, pojęcie trwałości decyzji ostatecznych jest pojęciem względnym. Oznacza to, iż jej granice wyznaczają przepisy prawa, które stanowią o przesłankach uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności decyzji.

Wznowienie postępowania jest instytucją prawną o najszerszym zastosowaniu. Strona może wnosić zarzuty dotyczące postępowania I jak i II instancji. Przesłankami wznowienia postępowania są m.in.: oparcie wydania decyzji na fałszywych dowodach, wydanie decyzji przez organ lub pracownika podlegającym wyłączeniu, ujawnienie nowych faktów lub dowodów czy też orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, aktu normatywnego, na podstawie którego została wydana decyzja. Uchylenie lub zmiana decyzji może być wykorzystywana do ujednolicania orzecznictwa administracyjnego, gdy już po wydaniu decyzji organ administracji publicznej uzna, iż jego stanowisko powinno zostać ukształtowane odmiennie. Istnieją trzy warunki wykorzystania tej konstrukcji: ten sam stan prawny, ten sam stan faktyczny, udział tych samych stron.

Decyzja ostateczna może być uchylona, zmieniona w każdym czasie, jeżeli strona nie nabyła na jej mocy prawa (czyli nie został nałożony na stronę obowiązek bądź też nie nadano uprawnienia), lub też za zgodną strony, jeżeli nabyła prawo z na podstawie decyzji administracyjnej. Ponadto, zastosowanie tych możliwości wymaga istnienia interesu społecznego lub słusznego interesu strony. Przepisy postępowania administracyjnego przewidują również możliwość uchylenia decyzji zarówno dotkniętych wadą jak i decyzji prawidłowych, jeżeli jest to uzasadnione (nawet jeżeli strona nabyła prawo i bez jej zgody), co powinno mieć zastosowanie tylko wówczas, gdy usunięcie stanu zagrożenia w innej formie nie jest możliwe.

17. Zakres kompetencji sądów administracyjnych

Sąd administracyjny - jeden z organów państwowych sprawujących wymiar sprawiedliwości w Polsce. Sądy administracyjne wykonują ten obowiązek poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych). Zasadą jest bezwzględny zakaz rozstrzygania przez sądy administracyjne spraw cywilnych, objętych kognicją sądów powszechnych (art. 58 § 1 pkt 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Jednakże sąd administracyjny nie może odrzucić skargi z powołaniem się na brak swej kognicji (właściwości), jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się już za niewłaściwy (art. 58 § 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

IV. KOMPETENCJE SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

1) Art. 1. (ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz. U. Nr 153, poz. 1269/)

§ 1. Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.
§ 2. Kontrola, o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

2) Art. 3.

§ 1. Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne.
§ 2. Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy innych ustaw.

3) Art. 3 (ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270)

§ 1. Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.
§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
 1) decyzje administracyjne;
 2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
 3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
 4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;
 5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
 6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
 7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
 8) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.
§ 3. Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.

4) Art. 5

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:
 1) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej;
 2) wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi;
 3) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa.

18. Przesłanki dopuszczalności wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ustanawia jedną przesłankę wniesienia skargi na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym. Wymienia ją art. 52 § 1 ab initio tejże ustawy, stwierdzając, iż skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W związku z brzmieniem powyższego przepisu można wyróżnić dwie odmienne sytuacje: pierwszą, gdy skarżącemu w toku postępowania administracyjnego na dany akt służył dane środek zaskarżenia oraz drugą, gdy skarżącemu takowy środek nie przysługiwał. Należy nadto nadmienić, że przysługiwanie lub nie przysługiwanie środka zaskarżenia musi być bezpośrednio związane z tym aktem, który jest przedmiotem wnoszonej skargi.
Przesłanka dopuszczalności w przypadku, gdy skarżącemu na dany akt służył środek zaskarżenia w toku postępowania administracyjnego
Jak zostało już wyżej napisane, w przypadku, gdy na dany akt służył w postępowaniu administracyjnym środek zaskarżenia, skarżący może wnieść skargę do sądu administracyjnego jedynie w przypadku, gdy owy środek zaskarżenia został wyczerpany (art. 52 § 1 ab initio p.p.s.a.). Swoistą definicję legalną wyczerpania środków zaskarżenia zawiera art. 52 § 2 p.p.s.a zgodnie z którym przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje (czyli został już wykorzystany - uwaga autora) żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.
Przesłanka dopuszczalności w przypadku, gdy skarżącemu na dany akt nie służył środek zaskarżenia w toku postępowania administracyjnego

W przypadku, gdy podmiotowi skarżącemu na dany akt nie służył w postępowaniu administracyjnym środek zaskarżenia (zażalenie, odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawa - art. 52 § 2 p.p.s.a.) to przesłanka dopuszczalności z art. 52 § 1 p.p.s.a. zostaje tak właściwie odcięta. W takim przypadku bowiem skarga do sądu administracyjnego służy bez konieczności podjęcia jakiejkolwiek innej (niż środki zaskarżenia) obrony przed organem administracji publicznej. Nie ma tu także żadnych podstaw do zastosowania art. 53 § 3 p.p.s.a., a więc skarga podmiotu nie jest związana ze wcześniejszym wezwaniem organu administracji publicznej do usunięcia naruszenia prawa.

Wykorzystanie środków zaskarżenia a wniesienie skargi do sądu administracyjnego przez prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich

Zgodnie z art. 52 § 1 in fine p.p.s.a. przesłanka wyczerpania środków zaskarżenia nie ma zastosowania w przypadku, gdy skargę do sądu administracyjnego na dany akt podjęty w postępowaniu administracyjnym wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Z niniejszym przepisem koresponduje Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2006 r. (I OPS 6/05), która zastrzega, iż: „Obowiązek wyczerpania środków odwoławczych w postępowaniu administracyjnym przed wniesieniem skargi na decyzję administracyjną, o którym mowa w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), a obecnie w art. 52 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), odnosi się do prokuratora, który brał udział w postępowaniu administracyjnym.”.

19. Administracyjna reglamentacja działalności gospodarczej.

Zezwolenie lub licencja na działalność gospodarczą oznacza uchylenie w sposób zindywidualizowany ustawowej przeszkody w legalnym podejmowaniu określonej działalności gospodarczej, która została ustanowiona przez państwo w celu zapewnienia realizowanego w interesie publicznym nadzoru nad tą sferą. Wydanie więc zezwolenia czy licencji oznacza stwierdzenie, ze nie zachodzą przeszkody w podejmowaniu i wykonywaniu działalności gospodarczej.

Wymóg uzyskiwania zezwoleń może być ustanowiony tylko w akcie prawnym rangi ustawy. O wydanie zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej może ubiegać się przedsiębiorca, a więc podmiot, który został już zarejestrowany w odpowiednim rejestrze. Niekiedy jednak uzyskanie zezwolenia warunkuje w ogóle możliwość prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Dotyczy to zwłaszcza banków i zakładów ubezpieczeń.

Artykuł 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej określa ustawy dotyczące określonych dziedzin działalności gospodarczej, na podejmowanie i prowadzenie których wymagane jest zezwolenie.

Zezwolenie obok koncesji jest formą ograniczenia działalności gospodarczej.Przedsiębiorca otrzymując zezwolenie legalnie wykonuje działalność podlegającą reglamentacji.

Czym jest zezwolenie?

Zezwolenie nie posiada swojej legalnej definicji. Na gruncie doktryny powstało wiele koncepcji opisujących istotę tej formy reglamentacji działalności gospodarczej. Zezwolenie można zdefiniować jako pewne uprawnienie, gwarantujące konkretnemu podmiotowi możliwość prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Otrzymanie zezwolenia przez przedsiębiorcę uzależnione jest od spełnienia określonych warunków, inaczej mówiąc zezwolenia jest władczym aktem organu stwierdzającego, że określony podmiot (przedsiębiorca) spełnił konkretne warunki wskazane prawem. Jednostronne rozstrzygnięcie organu zezwalającego umożliwia prowadzenie działalności w sposób legalny.

Zezwolenie a koncesja.
Powyższa próba scharakteryzowania zezwolenia może budzić pewne wątpliwości, wynikające z tego iż zezwolenie w swej istocie łudząco przypomina instytucje koncesji. Należy więc wskazać różnice jakie dzielą powyższe formy reglamentacji działalności gospodarczej.

Najogólniej rzecz biorąc koncesja dotyczy sektorów podlegających monopolowi państwa, bądź samorządu terytorialnego. Przykładem jest sektor energetyczny. Zezwolenie natomiast występuje w dziedzinach, które nie są domeną państwa. Wprowadzenie powyższej formy reglamentacji ma na celu wyselekcjonowanie pośród podmiotów gospodarczych, przedsiębiorstwa które spełnią określone przepisami warunki. Do ogólnych wymogów należą: ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, tajemnicy państwowej itp. Wyliczenie to ma charakter przykładowy. Przedsiębiorca aby otrzymać zezwolenie musi spełnić ponadto warunki wynikające z ustaw szczegółowych, które regulują określone rodzaje działalności gospodarczej. Szczegółowe wymagania względem przedsiębiorcy mają różny charakter zależny od specyfiki danego rodzaju działalności gospodarczej. Zezwolenie podobnie jak koncesja ma formę decyzji organu administracyjnego. Regulacje dotyczące postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia zawarte są w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego.

Zarówno koncesje jak i zezwolenie wydawane są na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Artykuł 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr. 173, poz. 1807) wskazuje katalog działalności wymagających uzyskania zezwolenia. Katalog ten ma charakter otwarty w przeciwieństwie do koncesji, która ma charakter katalogu zamkniętego. Oznacza to iż ustawa w żaden sposób nie wyłącza możliwości powiększenia bądź zmniejszenia katalogu tych działalności.

Postępowanie o udzielenie, zmianę warunków, bądź cofnięcie zezwolenia ma charakter postępowania administracyjnego. Nie ma jednego organu, który skupia w sobie uprawnienie do wydawania wszelkiego rodzaju zezwoleń. Ustawy szczegółowe wskazują jaki organ jest uprawniony do wydawania decyzji w konkretnej sprawie.

Dwa modele zezwoleń
Na podstawie obowiązujących przepisów prawnych możemy wyróżnić dwa modele zezwoleń: zezwolenia proste i zezwolenia uwarunkowane.

Najczęściej występującym modelem zezwoleń są zezwolenia uwarunkowane. Przedsiębiorca- dysponent zezwolenia uwarunkowanego wykonuje obowiązki wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących, a także z treści decyzji.

Rola artykułu 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
Powyższy artykuł wylicza ustawy, których przepisy nakładają na przedsiębiorcę obowiązek uzyskania zezwolenia . Przykładowo ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi( Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) wskazuje iż obrót hurtowy produktami alkoholowymi jest możliwy tylko pod warunkiem posiadania zezwolenia. Ustawa określa iż na konkretne rodzaje alkoholi przewidziane są osobne zezwolenia. Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201,poz. 1540 oraz z 2010 r. Nr 127, poz. 857), zobowiązuje do posiadania koncesji te podmioty, które prowadzą kasyno. Zezwolenie natomiast wymagane jest w przypadku prowadzenia salonu gry w bingo pieniężne, bądź w przypadku urządzania loterii fantowej. Organy wydające zezwolenia na powyższe działalności są różne w zależności od specyfiki danej dziedziny gospodarki. Na przykład minister finansów wydaje zezwolenie na prowadzenie salonu gry w bingo.

Zezwolenie jako forma reglamentacji działalności gospodarczej nie ma jednolitego charakteru. W zależności od dziedziny działalności gospodarczej ustawodawca wskazuje inne wymagania szczegółowe, którym musi zadośćuczynić przedsiębiorca.

20. Uprawnienia w postępowaniu kontrolnym przysługujące kontrolowanemu przedsiębiorcy.

OGÓLNE UPRAWNIENIA PRZEDSIĘBIORCY

ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM KONTROLI

Reasumując zatem, kontroler przed przystąpieniem do czynności kontrolnych powinien okazać kontrolowanemu przedsiębiorcy:

- legitymację służbową

- upoważnienie do kontroli

- zawiadomienie o wszczęciu postępowania kontrolnego.

Po okazaniu dokumentów przedsiębiorca powinien być przez kontrolera pouczony o jego prawach i obowiązkach, co przedsiębiorca kwituje własnoręcznym podpisem. Należy przy tym zaznaczyć, że brak podpisu nie stanowi przesłanki nieprzeprowadzenia kontroli. Przy odmowie podpisania pouczenia o prawach i obowiązkach przez kontrolowanego, kontroler czyni na ten temat wzmiankę w protokole.

Brak choćby jednego z wymienionych wyżej dokumentów lub jakiekolwiek braki w ich treści powinny wzbudzić u przedsiębiorcy wątpliwości i podejrzenia. Brak legitymacji służbowej właściwie uzasadnia odmowę wpuszczenia rzekomego kontrolera na teren przedsiębiorstwa. Jeśli natomiast kontroler nie dysponuje upoważnieniem, nie oznacza

to, że nie może przeprowadzić kontroli. W niektórych sytuacjach bowiem (o czym wspomniano wyżej) dopuszczalne jest przeprowadzenie kontroli jedynie za okazaniem legitymacji służbowej. Upoważnienie musi być wówczas dostarczone przedsiębiorcy niezwłocznie po jego wystawieniu.

Jakiekolwiek wątpliwości związane z zamiarem przeprowadzenia kontroli lub wynikające z prowadzonej już kontroli przedsiębiorca winien niezwłocznie zgłaszać organowi, z którego pochodzi kontroler. Przed przystąpieniem do kontroli wskazane jest, aby przedsiębiorca skontaktował się telefonicznie z organem zlecającym przeprowadzenie kontroli w celu potwierdzenia tożsamości kontrolera oraz informacji zawartych w upoważnieniu. Jeżeli przedsiębiorca, mając uzasadnione wątpliwości co do tożsamości kontrolera, zdecyduje się jednak nie dopuścić go do działań kontrolnych, powinien niezwłocznie przesłać do właściwego organu (z którego kontroler pochodzi) pisemną informację z opisem sytuacji i uzasadnieniem odmowy umożliwienia przeprowadzenia kontroli, wskazując czego konkretnie dotyczą wątpliwości.

Kiedy inspektor przekracza swoje uprawnienia (np. żąda przedstawienia dokumentów nie mających związku z przedmiotem kontroli, wykracza poza zakres kontroli itp.), przedsiębiorca ma prawo złożyć na kontrolującego skargę do organu, który zlecił kontrolę, wymieniając szczegółowo w piśmie zastrzeżenia co do jego działań oraz okoliczności, w jakich określone działania miały miejsce. W uzasadnionych przypadkach przedsiębiorca może nawet żądać wyłączenia osoby kontrolującej od podejmowanych czynności. Wówczas na miejsce odwołanego kontrolera zostanie powołana inna osoba. Po przeprowadzeniu kontroli, z której sporządzany jest protokół, przedsiębiorcy przysługuje uprawnienie do wniesienia pisemnych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. W przypadku skorzystania przez przedsiębiorcę z ww. uprawnienia, organ kontroli ma obowiązek je rozpoznać, ustosunkować się do nich i powiadomić przedsiębiorcę na piśmie o sposobie rozpoznania zastrzeżeń. W oparciu o uwagi zawarte w protokole, organ kontroli wydaje ustalenia pokontrolne, wskazując uchybienia przedsiębiorcy oraz sposób ich usunięcia lub nakazuje podjęcie działań zapobiegających powstawaniu uchybień w przyszłości.

21. Naczelny organ Kontroli państwowej i zakres jego działania.

Art. 1.
1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.
2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.
3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.

Art. 2.
1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.
2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.
3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, w szczególności:
1) wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub samorząd terytorialny;
2) wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego;
3) organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne;
4) działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym także ze środków przyznanych na podstawie umów międzynarodowych;
5) korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy, poręczenia lub gwarancji udzielonych przez państwo, samorząd terytorialny lub podmioty określone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (Dz. U. z 2003 r. Nr 174, poz. 1689, z późn. zm.^[1]);
5a) udzielają lub korzystają z pomocy publicznej podlegającej monitorowaniu w rozumieniu odrębnych przepisów;
6) wykonują zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego;
7) wywiązują się z zobowiązań, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.^[2]), z innych należności budżetowych, gospodarki pozabudżetowej i państwowych funduszy celowych oraz świadczeń pieniężnych na rzecz państwa wynikających ze stosunków cywilnoprawnych.
4. uchylony.
5. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować pod względem legalności i gospodarności działalność jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych wykonujących zadania z zakresu funkcjonowania systemów gwarantowania środków pieniężnych i udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania, o których mowa w przepisach o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

Art. 2a.
Ilekroć w ustawie mówi się o:
1) samorządzie terytorialnym - należy przez to rozumieć gminę, powiat, samorząd województwa oraz inne samorządowe osoby prawne i samorządowe jednostki organizacyjne;
2) właściwej jednostce kontrolnej - należy przez to rozumieć kontrolną jednostkę organizacyjną Najwyższej Izby Kontroli przeprowadzającą postępowanie kontrolne w jednostce kontrolowanej;
3) kierowniku jednostki kontrolowanej - należy przez to rozumieć osobę, która zgodnie z przepisami określającymi ustrój jednostki jest odpowiedzialna za działalność tej jednostki i jest uprawniona do jej reprezentowania, a także:
a) osobę pełniącą obowiązki kierownika jednostki kontrolowanej lub upoważnionego zastępcę,
b) upoważnionego sekretarza lub podsekretarza stanu, zastępcę kierownika urzędu centralnego albo dyrektora generalnego - w zakresie przydzielonych im zadań objętych zakresem kontroli, jeżeli jednostką kontrolowaną jest naczelny lub centralny organ administracji rządowej,
c) pełnomocnika Rządu powołanego na podstawie innych przepisów - w zakresie powierzonych mu zadań,
d) osobę kierującą pracami organu wieloosobowego.

Art. 3.
Najwyższa Izba Kontroli, kontrolując jednostki wymienione w art. 2, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej, w tym realizację zadań audytu wewnętrznego, tych jednostek.

Art. 4.
1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje wykonanie budżetu, realizację zadań audytu wewnętrznego, gospodarkę finansową i majątkową Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego oraz Państwowej Inspekcji Pracy.
2. Na zlecenie Sejmu Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rzecznika Praw Dziecka, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Państwowej Inspekcji Pracy, tak jak działalności organów i jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 1.
3. Kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, tak jak działalności organów i jednostek, o których mowa w art. 2 ust. 1, Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza również na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a Kancelarii Senatu na wniosek Senatu.

Art. 5.
1. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.
3. Kontrola działalności jednostek organizacyjnych i przedsiębiorców, o których mowa w art. 2 ust. 3, jest przeprowadzana pod względem legalności i gospodarności.

Art. 6.
1. Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy.
2. Najwyższa Izba Kontroli wykonuje swoje zadania na podstawie rocznego planu pracy, który przedkłada Sejmowi; może też przeprowadzać kontrole doraźne.

22. Istota i cele audytu wewnętrznego w administracji publicznej.

Idea audytu wewnętrznego Audyt wewnętrzny to czynności służące niezależnemu przeglądowi

i ocenie działań operacyjnych w przedsiębiorstwie. Skupia się na takich kwestiach, jak: skuteczność realizacji strategii, efektywność zarządzania, płynność procedur; nie zajmuje się natomiast

dochodzeniami w sprawach finansowych. W niektórych przedsiębiorstwach stanowisko audytora wewnętrznego określa się jako ewaluatora, analityka systemu

czy analityka kontroli . Audyt wewnętrzny nie jest kontrolą. Audytor ma znaleźć rozwiązania, które zminimalizują ryzyko wystąpienia jakiegoś zdarzenia (nawet gdy do niego jeszcze nie doszło). W uproszczony sposób różnice pomiędzy audytem a kontrolą oddaje metafora o wylanym mleku przywoływana czasem przez audytorów. Jeśli coś takiego się zdarzy, wówczas zadaniem audytora będzie wskazanie takich procedur, które nie dopuszczą do wylania mleka w przyszłości, tj. zapobiegną wystąpieniu tego ryzyka i zapewnią tym samym odpowiednie zabezpieczenie przed nim. Kontroler zaś będzie zobligowany do znalezienia winnych wylania mleka.

Najważniejsze cechy charakterystyczne audytu wewnętrznego to:

• Niezależność audytora, osiągana przede wszystkim dzięki prawidłowemu usytuowaniu tego stanowiska w strukturze organizacyjnej. Przyjęte na całym świecie standardy dla tego zawodu zakładają funkcjonalną niezależność od zarządzających przedsiębiorstwem. Najczęstszym rozwiązaniem jest podległość radzie nadzorczej, także wydzielonemu z rady nadzorczej

organowi nazywanemu komitetem audytu.

• Ocena ryzyka jako punkt wyjścia działań audytora. Dzięki analizie potencjalnych słabych punktów i możliwych zagrożeń wzmacnia on jednostkę w osiąganiu założonych celów.

• „Dodana wartość” wnoszona przez audytora do przedsiębiorstwa. Dodanie wartości jest funkcją usług, które audytor wykonuje, podnosząc jakość procesów zarządzania

ryzykiem, kontroli, nadzoru itp.

• Wewnętrzny charakter wyników pracy audytora, które - w odróżnieniu od audytu zewnętrznego - nie są upubliczniane i służą jedynie potrzebom jednostki

23. System zewnętrznej kontroli administracji publicznej.

Kontrola jest to czynność, polegająca na sprawdzeniu działania stanu faktycznego
i porównaniu ze stanem wymaganym (wyznaczonym) w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych i innych oraz sformułowaniu wniosków, mających na celu zlikwidowanie nieprawidłowości, a także usprawnienie prac kontrolowanej jednostki.

Podstawowe funkcje kontroli, to:

- sprawdzanie,
- ocenianie,
- wnioskowanie.

Etapy postępowania kontrolnego:

- stwierdzenie stanu faktycznego badanych czynności, zjawisk, itp.,
- porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w normach prawnych, technicznych i innych i ustalenie nieprawidłowości od stanu wymaganego,
- ustalenie przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości (obiektywnych niezależnych od działania jednostki kontrolowanej; subiektywnych- zależnych od jej działania),
- ustalenie osoby odpowiedzialnej za stwierdzone nieprawidłowości, tj. straty, szkody i inne negatywne skutki,
- sformułowanie wniosków, zmierzających do likwidacji nieprawidłowości, usprawnienia działalności, osiągnięcia lepszych efektów.

Rodzaje kontroli:
- kontrola zewnętrzna
- kontrola wewnętrzna

Kontrola zewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez organy administracji publicznej lub jednostkę nadrzędną (organ zewnętrzny).

Kontrola wewnętrzna to kontrola, przeprowadzana przez kierownictwo jednostki lub w jego imieniu przez odpowiednią komórkę kontroli wewnętrznej.

Kontrola wewnętrzna dzieli się na:
- kontrolę funkcjonalną,
- kontrolę instytucjonalną.

Kontrola funkcjonalna to kontrola związana z funkcją, stanowiskiem kierowniczym w jednostce, do której obowiązków należą czynności kontrolne, np główny księgowy jednostki ma szerokie obowiązki kontrolne.

Kontrola instytucjonalna to kontrola prowadzona przez specjalne, wyodrębnione organy kontroli, np. w urzędach wojewódzkich- wydziały kontroli, w ministerstwach- departamenty.

Z uwagi na okres objęty kontrolą, możemy wyodrębnić następujące trzy rodzaje kontroli:
- kontrola wstępna, wyprzedzająca (tzw. ex ante- przed danym działaniem),
- kontrola bieżąca,
- kontrola następcza (następna)- tzw. kontrola ex post.

Kontrola wstępna- są to badania obejmujące czynności wstępne przed podjęciem decyzji, zarządzenia, przed zrealizowaniem wydatków, np. badanie umowy w sprawie transakcji, inwestycji.
Kontrola bieżąca to kontrola czynności aktualnie prowadzonych, pracy bieżącej, kontrola robót inwestycyjnych, w trakcie pracy.
Kontrola następcza to kontrola wykonywanych przedsięwzięć, zarządzeń, wydatków, sprawozdań finansowych.
Kryteria są to mierniki oceny, na podstawie których kontrolujący ocenia działalność badanej jednostki.

Kryteria kontroli to:
- legalność,
- gospodarność,
- rzetelność,
- celowość,
- przejrzystość (transparentność),
- jawność.

Legalność- oznacza zgodność działania z przepisami prawa. Kontrola pod względem legalności oznacza, czy jednostka działa zgodnie z przepisami prawa ogólnie obowiązującymi (ustawami, rozporządzeniami odpowiednich organów), a także przepisami prawa lokalnego- zarządzeniami wewnętrznymi, statutem, regulaminami wewnętrznymi. Ponadto badanie według kryterium legalności oznacza także sprawdzenie czy decyzje, zarządzenie wydawane przez kierownictwo jednostki jest zgodne z obowiązującymi przepisami, a także, czy te zarządzenia i decyzje nie skłaniają jednostki do działań niecelowych, nieefektywnych.

Gospodarność- badanie to oznacza, czy jednostka działa zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania.
Zasada ta polega na tym, aby:
- osiągnąć optymalne wyniki, efekty przy jak najniższych kosztach, nakładach, środkach majątkowych,
- uzyskać z posiadanych zasobów majątkowych lub dysponowanych środków maksymalnych efektów, wyników, zysków.
Zasada ta oznacza, także efektywność gospodarowania, wydajność, skuteczność.
Ponadto kontrolujący bada, czy nie było strat, zbędnych kosztów, marnotrawstwa. Jednocześnie musi ocenić, czy podjęte decyzje gospodarcze nie przekroczyły granic określonego ryzyka.

Rzetelność- oznacza, uczciwość, terminowość, dyscyplinę wykonania, sumienność, prawdomówność, słowność oraz zgodność dokumentów, ewidencji i sprawozdań ze stanem faktycznym.

Celowość- oznacza, czy jednostka działa zgodnie z wyznaczonym celem, zadaniami określonymi w statucie, regulaminie, bądź aktach normatywnych. Oznacza zbadanie, czy jednostka realizuje wyznaczone jej działania oraz czy osiąga zaplanowane efekty, wyniki.

Przejrzystość- oznacza odpowiednio dostępne procedury, regulaminy, przepisy, które są jawne i dostępne do wiadomości publicznej. Z przejrzystością łączy się konstytucyjny obowiązek informowania obywateli o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

Jawność- łączy się ona z przejrzystością i oznacza podawanie do wiadomości publicznej różnego rodzaju sprawozdań finansowych, bilansów z działalności jednostek, itp..


Kontrola wewnętrzna, nazywana też nadzorem, wynikała z hierarchiczno-instancyjnej struktury administracji publicznej i dopuszczenie przez prawo środków odwoławczych, umożliwiających zmianę decyzji administracyjnej przez wyższą instancję.
Kontrola zewnętrzna, natomiast, sprawowana była przez organy i instytucje niezależne od aparatu administracji publicznej. Wśród jej rodzajów wyodrębniono: kontrolę parlamentarną, wykonywana przez sejm i senat; przez opinię publiczną; kontrolę sądową, sprawowaną przez sądy administracyjne i powszechne; kontrolę finansową, realizowaną przez Najwyższą Izbę Kontroli.

Kontrola skarbowa

Wśród form kontroli skarbowej w okresie II RP, wyodrębniono:
- kontrolę wewnętrzną,
- kontrolę specjalną, sprawowaną przez NIK,
- kontrolę parlamentarną.

Kontrolę wewnętrzną wykonywały organy hierarchicznie wyższe. W wielu resortach istnieli ponadto specjalni inspektorzy bądź lustratorzy, których zadaniem było dokonywanie kontroli podległych jednostek administracji. Niejednokrotnie do tych celów powoływano specjalne komisje.

Kontrola specjalna realizowana była przez niezależną od rządu Najwyższą Izbę Kontroli i Izby Okręgowe Kontroli( więcej na temat kontroli sprawowanej przez NIK w kolejnych rozdziałach).

24. Prawo urzędnicze: przedmiot i zakres jego regulacji.
Ogólna charakterystyka prawa urzędniczego.
Mówiąc o prawie urzędniczym należy mieć na myśli dwa ujęcia prawa urzędniczego:

1. Ujęcie szersze-ogół norm prawnych regulujących sytuację prawną wszystkich kategorii osób zatrudnionych w administracji publicznej . Oznacza to, że prawo urzędnicze:

1. reguluje sytuację prawną pracowników administracji publicznej

2. obejmuje także sytuację prawną funkcjonariuszy służb mundurowych i służb specjalnych czyli osób które zatrudnione są na podstawie stosunku służbowego o charakterze administracyjno-prawnym

Ujęcie węższe- ogół norm prawnych regulujących sytuację prawną pracowników administracji publicznej a więc:

1. pracowników korpusu służby cywilnej ( administracja rządowa )

2. pracowników zatrudnionych w urzędach i strukturach administracji publicznej zarówno rządowej jak i samorządowej

3. w urzędach obsługujących inne organy władzy państwowej w szczególności takich jak kancelaria sejmu, senatu, prezydenta , biura, sekretariaty, kancelarie sądów oraz trybunałów, kancelaria Rzecznika Praw Obywatelskich czy praw dziecka czy też kancelaria KRRiT).

Chodzi tylko o tych pracowników którzy są zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych. Prawo urzędnicze nie dotyczy innych pracowników którzy wykonują w urzędzie pracę o charakterze usługowym czy też technicznym .

Wyróżniamy 3 zasadnicze kategorie pracowników administracji publicznej objęte regulacją prawa urzędniczego :

1. Pracownicy służby cywilnej ,

2. Pracownicy samorządowi (szczebla administracji samorządowej)

3. Pracownicy urzędów państwowych

Każda z tych kategorii ma swoją odrębną regulację prawną

Poza regulacją tego prawa znajdują się pracownicy służb mundurowych.

W tym wąskim ujęciu prawo urzędnicze nie jest samodzielną gałęzią prawa a stanowi ono część prawa pracy, oznacza to , że opiera się na podstawowych instytucjach i zasadach właściwych dla prawa pracy.

Prawo urzędnicze to zespół norm prawnych stanowiących część prawa pracy, które określają zasady zatrudniania na stanowiskach urzędniczych (merytorycznych) w określonych działach służby państwowej - w administracji rządowej i samorządowej, a także w urzędach obsługujących inne organy władzy i pozarządowej administracji państwowej.

Normy regulujące wykonywanie funkcji publicznych. Zakresem podmiotowym w tym ujęciu prawo urzędnicze obejmowałyby osoby zatrudnione w urzędach publicznych, jak i osoby pełniące funkcje publiczne

Przepisy regulujące kwestie związane z zatrudnieniem w urzędach administracji i władzy publicznej.

Prawo urzędnicze nie stanowi samodzielnej gałęzi prawa. Jest ono częścią prawa pracy, inaczej źródła prawa urzędniczego.

Jednym z podstawowych źródeł prawa urzędniczego jest Konstytucja RP. Nie zawiera norm praw urzędniczego, zawiera ogólne określenia zasad ustroju, także reguluje kwestie praw wolności politycznych czy też obywatelskich.

25. Charakterystyka obowiązków pracowników urzędów administracji rządowej i ocena ich znaczenia, dla jakości administracji. Czy obowiązki te różnią się zasadniczo od obowiązków pracowników samorządowych?
PRACOWNICY SAMORZĄDOWI TO OSOBY ZATRUDNIONE W:

- urzędzie marszałkowskim, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych,

- starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych,

- urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych,

- biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki,

- biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego

Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli. Tak więc pracownik samorządowy powinien:

- przestrzegać prawa,

- wykonywać zadania urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,

- informować organy, instytucje i osoby fizyczne oraz udostępniać dokumenty znajdujące się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,

- zachować tajemnicę państwową i służbową w zakresie przez prawo przewidzianym,

- zachowywać się uprzejmie i życzliwie w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,

- zachowywać się z godnością w miejscu pracy i poza nim.

Do obowiązków pracownika samorządowego należy sumienne i staranne wypełnianie poleceń przełożonego. Jeżeli w przekonaniu pracownika samorządowego polecenie przełożonego jest niezgodne z prawem, pracownik ten powinien przedstawić mu swoje zastrzeżenia. W razie pisemnego potwierdzenia polecenia, powinien je wykonać, zawiadamiając jednocześnie odpowiednio wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa albo kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej o swoich zastrzeżeniach. Pracownikowi samorządowemu nie wolno wykonywać poleceń, których wykonanie według jego przekonania stanowiłoby przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami.

Służba cywilna obejmuje swym zasięgiem osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w administracji rządowej.
Chodzi tu osoby pracujące w: Kancelarii premiera, urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędów centralnych organów administracji rządowej, urzędach wojewódzkich. Rządowym Centrum Studiów Strategicznych oraz w komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników powiatowy

obowiązki pracowników służby cywilnej

Ustawowy katalog powinności członka korpusu służby cywilnej w Polsce ma charakter otwarty i zawiera: przestrzeganie konstytucji i innych przepisów prawnych, chronienie interesów państwa oraz praw człowieka i obywatela, racjonalne gospodarowanie środkami publicznymi, rzetelne i bezstronne, sprawne i terminowe wykonywanie powierzonych zadań, dochowywanie tajemnicy ustawowo chronionej.

Uznając, że członek korpusu służby cywilnej nie może kierować się interesem jednostkowym lub grupowym, pracownicy służby cywilnej mają zakaz manifestowania poglądów politycznych oraz uczestniczenia w strajku lub akcji protestacyjnej zakłócającej normalną pracę urzędu.

pracownicy służby cywilnej

Pracownikami służby cywilnej są wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych w tych urzędach administracji rządowej, gdzie działa służba cywilna, które nie są urzędnikami służby cywilnej. Podstawą ich zatrudnienia jest umowa o pracę na czas nieokreślony lub na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata. W tym ostatnim przypadku wcześniejsze rozwiązania stosunku pracy może być dokonane za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Obowiązuje zasada, że z osobami podejmującymi po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej zawiera się umowę o pracę na czas określony, w którym osoby te - z wyjątkiem absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - obowiązane są do odbycia służby przygotowawczej. Służba przygotowawcza trwa 6 miesięcy i powinna skończyć się nie później niż po upływie 18 miesięcy od podjęcia przez pracownika pracy w danym urzędzie. Kończy się ona oceną kandydata przez komisję egzaminacyjną powołaną przez dyrektora generalnego. Przedmiotami oceny są wiedza, umiejętności, kultura osobista, stosowanie się do norm etycznych oraz postawa w zakresie wypełniania obowiązków. Negatywna ocena stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy.

urzędnicy służby cywilnej

Urzędnikami służby cywilnej są osoby zatrudnione w służbie cywilnej na podstawie mianowania, poprzedzonego postępowaniem kwalifikacyjnym prowadzonym raz w roku przez Szefa Służby Cywilnej. W toku tego postępowania sprawdza się wiedzę, kwalifikacje oraz predyspozycje niezbędne do wypełniania zadań służby cywilnej. Z postępowania takiego zwolnieni są absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Mianowania dokonuje Szef Służby Cywilnej w imieniu państwa.

Mianowań dokonuje się w ramach limitu określonego corocznie przez Radę Ministrów i przedkładanego Sejmowi równocześnie z projektem ustawy budżetowej. Jest to związane z koniecznością zagwarantowania niezbędnych środków finansowych na wynagrodzenia i szkolenia członków korpusu służby cywilnej

26. Polityki publiczne: zasady ich tworzenia i ewaluacji.

Polityki publiczne dotyczące spraw społecznych wpisują się w zakres polityki społecznej, która jest rozumiana jako celowa działalność państwa i innych organizacji w kształtowaniu warunków życia i pracy ludności oraz stosunków społecznych, w takich obszarach jak: rynek pracy, edukacja, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, mieszkalnictwo, kultura i sztuka oraz sport i rekreacja. Procedury tworzenia i wdrażania polityk publicznych stosowane przez samorządy są bardzo zróżnicowane, jak chociażby w zakresie form komunikacji, używanych przy konsultacjach tworzonej polityki.

Tworzenie polityk publicznych sporadycznie planowane jest przez administrację jako pewien proces, składający się z sekwencji zaplanowanych działań. W praktyce ma ono charakter fragmentaryczny i nieciągły, a organizacje pozarządowe angażuje się najczęściej tylko na wybranych jego etapach.

Projektowanie i ewaluacja polityk publicznych jest zbiorem działań, których celem jest zwiększenie sprawności interwencji podejmowanych przez władze publiczne wszystkich szczebli. Prowadzenie zróżnicowanych przedsięwzięć związanych z wdrożeniem skutecznych i trwałych mechanizmów doskonalenia jakości regulacji oraz programów publicznych jest tendencją w wielu krajach świata. Znaczenie tej problematyki wzrasta również i w naszym kraju, głównie za sprawą akcesji Polski do Unii Europejskiej.
Projektowanie i ewaluacja polityk publicznych to działania polegające na: definiowaniu problemu, tworzeniu alternatywnych rozwiązań, dokonywaniu wyboru rozwiązań

27. Budżet zadaniowy a budżet tradycyjny.

Budżet zadaniowy jest 3 letnim skonsolidowanym planem wydatków państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych osób prywatnych.

Budżet zadaniowy pozwala na lepszą alokacje zasobów finansowych i rzeczowych (zaspokojenie potrzeb społeczeństwa). Struktura budżetu zadaniowego polega na tym, że oparta jest na racjonalizacji - przejrzystości zorientowanej na cele.

Budżet zadaniowy jest lepszym rozwiązaniem, ponieważ stawia na wieloletnie plany, które są wdrażane w życie. System taki w dużo większym  stopniu gwarantuje, że zadania zostaną właściwie zrealizowane. Budżet tradycyjny opiera się na planach rocznych. W systemie tradycyjnym również powstają plany wieloletnie, ale po opracowaniu takiego planu przeważnie nikt do nich nie powraca, ponieważ trzeba zaplanować wydatki i dochody tylko na jeden rok. Tradycyjny budżet  po prostu wykorzystuje zasoby, którymi dysponuje państwo. Środki się wydatkuje, efekt ich wydatkowania jest nieznany i niemierzony. W budżecie tradycyjnym ocenia się: oszczędność, legalność, wykonanie planu wydatków.

Zalety budżetu zadaniowego:

- jest czytelny i zrozumiały dla mieszkańców,

- pokazuje wszystkie zadania realizowane przez gminę,

- wskazuje, co ma zostać zrealizowane i za jakie środki,

- pozwala zestawić rzeczywiste i pełne koszty realizacji zadań,

- prezentuje szczegółowe mierniki wykonania zadań,

- wskazuje osoby odpowiedzialne za wykonanie zadań,

- pracownicy wiedzą według jakich kryteriów będą oceniani,

- określa pracochłonność wykonywanych zadań i czynności,
- może być podstawą racjonalności zatrudnienia.

28. Zasady i tryb udzielania zamówień publicznych.

Podstawowe tryby postępowań o zamówienia publiczne to przetarg nieograniczony i przetarg ograniczony, które mogą być stosowane we wszystkich przypadkach zamówień:

1. przetarg nieograniczony - polega na tym, że w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy; więcej o przetargu nieograniczonym tutaj: /x/496876

2. przetarg ograniczony - w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu, wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu, a oferty mogą składać wykonawcy zaproszeni do składania ofert; więcej na ten temat tutaj: /x/496877

Tryby te są z jednej strony „bezpieczne” - można je stosować w każdym przypadku zamówienia publicznego, bez względu na wartość, rodzaj zamówienia, czy inne brane pod uwagę w ustawie kryteria. Z drugiej strony jednak mają największe wymagania proceduralne, nie ma więc potrzeby, żeby np. w przypadku zakupu sprzętu komputerowego o wartości 70.000 zł netto, do którego można zastosować uproszczony tryb zapytania o cenę, prowadzić przetarg nieograniczony.

Pozostałe tryby mogą być stosowane w przypadkach spełniających szczególne uwarunkowania, są to:

3.     negocjacje z ogłoszeniem - jest to tryb udzielenia zamówienia, w którym, po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych niezawierających ceny, prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do składania ofert;więcej na ten temat tutaj: /x/496878

4.     negocjacje bez ogłoszenia - to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert; więcej na ten temat tutaj: /x/496880

5.     dialog konkurencyjny - jest to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania ofert; więcej na ten temat tutaj: /x/496879

6.     zamówienie z wolnej ręki - jest to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą; więcej na ten temat tutaj: /x/496882

7.     zapytanie o cenę - to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający kieruje pytanie o cenę do wybranych przez siebie wykonawców i zaprasza ich do składania ofert; więcej na ten temat tutaj: /x/496883

8.     licytacja elektroniczna - jest to tryb udzielenia zamówienia, w którym za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z tą stroną, wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty (postąpienia), podlegające automatycznej klasyfikacji; więcej na ten temat tutaj: /x/496884

Osobnym postępowaniem jest konkurs (art. 110 pzp): jest to publiczne przyrzeczenie, w którym przez publiczne ogłoszenie zamawiający przyrzeka nagrodę za wykonanie i przeniesienie prawa do wybranej przez sąd konkursowy pracy konkursowej, w szczególności z zakresu planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, architektoniczno-budowlanego oraz przetwarzania danych.

Jak dokonać wyboru trybu?

Przede wszystkim musimy określić nasze zamówienie - np. zakup sprzętu komputerowego. Następnie należy wyznaczyć planowaną wartość zamówienia, a więc cenę, którą jesteśmy gotowi zapłacić za daną usługę np. 70.000 zł netto. I musimy znać warunki, przy których można stosować uproszczone tryby np. zapytanie o cenę jest trybem dla zamówień do wysokości 206.000 euro, stanowiących usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakości. W sytuacjach wątpliwych, czy dany tryb można zastosować do danego postępowania, należy się skonsultować z prawnikiem, mającym doświadczenie w zakresie stosowania ustawy pzp.

29. Nowoczesne narzędzia zarządzania w administracji publicznej.

Struktura danego urzędu warunkuje to, w jaki sposób jest zarządzany. Powszechne dziś standardy jakości takie jak ISO 9000 uzyskują nie tylko firmy prywatne, ale także urzędy. Są one jednym z wyznaczników świadczących o wysokiej jakości oferowanych usług. Zgodność z normą ISO oznacza, że cechy lub właściwości wyrobów, systemów lub procesów danej organizacji, powodują, zadowolenie klientów i innych stron zainteresowanych. Od końca lat 90-tych urzędy w całej Polsce usprawniają swoje systemy zarządzania by móc szczycić się uzyskaniem certyfikatu normy wysokiej jakości. Do dziś ten tytuł uzyskało ponad 50 urzędów administracji samorządowej w całej Polsce, a kolejne są na różnym etapie jego wdrażania. Uzyskanie standardu jakości ISO wiąże się z wprowadzeniem systemu zarządzania jakością.

Najważniejszy punkt tego systemu to stałe podwyższanie sprawności i efektywności pracy Urzędu przez:

-        Usprawnienie komunikacji z petentami i mediami poprzez umożliwienie komunikacji elektronicznej;

-        Zwiększenie działań informacyjno marketingowych z wykorzystaniem dostępnych środków, między innymi biuletynów informacji publicznej;

-        Stworzenie i ścisłe przestrzeganie kodeksu etyki pracownika samorządowego, co pomoże utrzymać pozytywny wizerunek urzędu w oczach społeczeństwa;

-        Utworzenie ogólnodostępnego punktu obsługi klienta gdzie będzie można uzyskać pomoc i informacje dotyczące pracy urzędu;

-        Okresowe badania satysfakcji klientów urzędu.

Wprowadzenie systemu oceny pracowników samorządowych zwiększa ich motywację, a umożliwienie im odbywania szkoleń pozwala na polepszanie ich kwalifikacji. Tego typu szkolenia organizowane są nie tylko dla „szeregowych” pracowników urzędu, ale także dla osób odpowiedzialnych za zarządzanie danym urzędem. Niezwykle istotne jest umiejętne korzystanie ze wsparcia Unii Europejskiej poprzez realizację nowych inwestycji współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych. Prowadzenie polityki jakości zasadniczo wpływa na ilość inwestycji w regionie danego urzędu. Inwestorzy niejako wymusili istnienie konkurencji miast, gmin i regionów wybierając miejsce prowadzenia biznesu te, które były najbardziej atrakcyjne i posiadały perspektywę rozwoju. Konkurencyjność wiąże się z wykorzystaniem nowoczesnych metod zarządzania.

Obecnie urzędy coraz częściej przechodzą na nowy sposób zarządzania zbliżony modelem do zarządzania firm prywatnych. To tak zwany model marketingowy, w ujęciu którego marketing jest funkcjonalną kategorią traktującą obszar działania urzędu, jako miejsce zaspokajania potrzeb swoich klientów, a przy tym tworzenia korzystnego obrazu urzędu.

Model marketingowy wprowadza tak zwane strategiczne cele rozwoju, które osiąga się wykorzystując narzędzia i instrumenty wykorzystywane w przestrzeni wolnorynkowej z uwzględnieniem ich modyfikacji. Bowiem rozwiązania organizacyjne, które od wielu lat sprawdzają się na rynku komercyjnym mają sens wtedy, gdy zaadaptuje się je do rzeczywistości samorządowej. Warunkiem wprowadzenia takiego modelu zarządzania są zmiany w sposobie pracy urzędników. Biurokratyczny model zarządzania musi zostać zastąpiony przez menedżerski sposób prowadzenia urzędów. Niezbędna zmiana organizacji urzędów z nastawieniem głównie na zaspokajanie potrzeb klientów może nastąpić tylko wtedy, gdy zyskają one niezależność polityczną.

30. Europejski Kodeks Dobrej Administracji i elementy prawa do dobrej administracji w polskim systemie prawa

Z dniem 1 maja 2004 r. obowiązuje europejski Kodeks Dobrej Administracji. Jest to zbiór standardów określający obowiązki urzędników administracyjnych oraz innych funkcjonariuszy zatrudnionych w urzędach i instytucjach państwowych. Akt ten stanowi, że podstawowym prawem obywatela UE jest domaganie się zgodnego z prawem rozpatrzenia sprawy wniesionej do urzędu bez zbędnej zwłoki, a jeśli obywatel poniósł szkodę w wyniku działań administracyjnych - należy się mu odszkodowanie. Kodeks jest lapidarny, zawiera zaledwie 27 artykułów, ale ujmuje w nich wszystkie podstawowe zasady „dobrej praktyki”.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Kodeks Dobrej Administracji nakazuje urzędnikom nie tylko respektowanie prawa, uczciwość, uprzejmość, bezstronność, ale także obowiązek odpowiadania na pisma w języku obywatela wnoszącego pismo oraz prawo złożenia skargi do europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Administracja publiczna to jedyny, choć niedoskonały, sposób realizacji zadań państwa na podstawie ustanowionych przepisów prawa. Nie ma przepisów administracyjnego prawa materialnego poza konstytucyjnym zaleceniem mówiącym, że administracja ma działać w interesie publicznym. Z kolei przepisy proceduralne, ujęte w kodeksie postępowania administracyjnego, mają charakter instrukcji wewnętrznej dla urzędników. Urzędnicy podejmują decyzje administracyjne, które są aktami wiążącymi jednostronnie. W każdej decyzji jest element uznaniowości, a więc pewnej dowolności. Im większy jest ten margines, tym większa pokusa korupcji. Od niedawna mamy prawo domagać się dobrego traktowania w urzędzie.

Kodeks wprowadza ogólne zasady dobrej praktyki administracyjnej pomiędzy urzędem a jednostką. A więc każdy urzędnik, również w organach samorządu, ma obowiązek działać zgodnie z zasadą praworządności, stosować uregulowania i procedury ujęte w przepisach. Zwraca się szczególną uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów poszczególnych osób posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami. Kodeks wprowadza zasadę niedyskryminowania i równego traktowania. W toku podejmowania decyzji urzędnik zapewni, aby przyjęte działania pozostawały współmierne do obranego celu. W toku podejmowanych decyzji urzędnik zwraca uwagę na stosowne wyważenie spraw osób prywatnych i ogólnego interesu publicznego. Zgodnie z kodeksem urzędnik ma działać bezstronnie i niezależnie. Ma się powstrzymywać od wszelkich arbitralnych działań, mogących mieć wpływ na sytuację pojedynczych osób. Na postępowanie urzędników nie może mieć wpływu interes osobisty, rodzinny lub narodowy, a na jego decyzje nie może wpływać presja polityczna. Kodeks podkreśla zasadę uprzejmości. Stwierdza, że urzędnik pozostaje usługodawcą, powinien zachowywać się właściwie, uprzejmie i pozostać dostępny. Powinien być pomocny i udzielać odpowiedzi na zadane pytania jak najbardziej szczegółowo i dokładnie.

Partycypacja - prawo urzędników do współdecydowania przez swoich przedstawicieli o warunkach pracy i płacy. Jest charakterystyczna dla wszelkiego rodzaju stowarzyszeń.

23/23

---