NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY - DR WACH

CD. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - I ROK, SEMESTR II

Opracowała Anna Styborska - Puck, [e-mail]

NSA sprawuje wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej. Działa w Warszawie i w 10 ośrodkach zamiejscowych.

SYGNALIZACYJNA ROLA SĄDU

O swojej działalności i sprawach z niej wynikających Prezes Sądu informuje Prezydenta RP i Krajową Radę Sądownictwa. Natomiast o problemach związanych z funkcjonowaniem organów administracji publ. - wiadomych sądowi z rozpatrywanych spraw Prezes Sądu informuje Prezesa RM - art. 14 NSA

Od 17.10.2002 r. ma funkcjonować sąd administracyjny dwuinstancyjny.

WŁAŚCIWOŚĆ NSA - KOGNICJA - ART. 16 NSA

NSA orzeka w następujących sprawach:

1. skarg na:

1. decyzje administracyjne - nieważne w jakim postępowaniu zostały wydane (chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej). Jednakże decyzje w sprawach ubezpieczeń społecznych zaskarża się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych,

2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie, tj. na kończące postępowanie, zatwierdzające ugodę administracyjną, rozstrzygające co do istoty sprawy, itd.

3. postanowienie wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,

4. inne akty z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia lub uznania uprawnienia lub obowiązku wynikające z przepisów prawa (najczęściej są to zaświadczenia, zaskarża się odmowę wydania zaświadczenia, jego treść - gdy wykracza poza żądania strony)

Na wskazane powyżej można wnieść też skargę dotyczącą bezczynności organu w tych sprawach - art. 17 NSA

5. uchwały jednostek samorządu terytorialnego i organów administracji rządowej będące aktami prawa miejscowego, a także ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,

6. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.

2. w sprawach, w których przepisy szczególne przewidują sądową kontrolę

3. NSA rozstrzyga pory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między organami tych jednostek a organami administracji rządowej, a także - między samorządowymi kolegiami odwoławczymi.

NSA sprawuje kontrolę pod względem zgodności z prawem, chyba że ustawa stanowi inaczej.

NSA nie jest właściwy m.in. w następujących sprawach:

1. w sprawach należących do właściwości innych sądów,

2. w sprawach dyscyplinarnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, (taki przepis istnieje w służbie więziennej),

3. odmowy mianowania, powołania na stanowisko w administracji publicznej,

4. wiz i zezwoleń na przekroczenie przez cudzoziemca granicy państwa oraz zgód na ich wydanie, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem przypadków dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

5. należących do właściwości Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej,

6. przyznawania lub odmowy przyznania środków finansowych przeznaczonych w budżecie państwa na naukę

TRYB WNOSZENIA SKARGI DO NSA

1. skargę wnosi się z powodu niezgodności z prawem (materialnym lub procesowym), - nie rozstrzyga się tu co do istoty sprawy,

2. skargę można wnieść po wyczerpaniu drogi odwoławczej - nie obowiązuje ona prokuratora, rzecznika praw obywatelskich,

3. skargę może wnieść każdy, kto ma w tym interes prawny, czyli podmiot, któremu przysługują prawa strony,

4. skargę wnosi się bezpośrednio do sądu w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia sprawy lub w terminie 30 dni od dnia, gdy osoba dowiedziała się o podjęciu aktu lub czynności organu uzasadniającej wniesienie skargi.

Jeśli organ I instancji wydaje decyzje to odwołanie najpierw składa się do organu II instancji, jeśli zaś decyzje wydał organ wyższego szczebla i nie można się odwołać, to składa się wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, następnie można dopiero złożyć skargę do NSA.

POSTĘPOWANIE WSTĘPNE PRZED NSA - jest niejawne.

Po wpłynięciu skargi sąd bada tę skargę pod względem formalnym i tak o to bada:

1. czy jest on właściwy do rozpatrzenia skargi,

2. czy skargę wniósł uprawniony podmiot,

3. czy wyczerpano tok (środki) odwoławcze,

4. czy dotrzymano terminu do jej wniesienia,

5. czy został wniesiony WPIS - tj. czy skarga została opłacona.

ROZRÓŻNIA SIĘ DWA RODZAJE WPISÓW:

1. wpis stosunkowy - występuje, gdy przedmiot sprawy ma charakter finansowy (majątkowy), regulowany jest rozporządzeniem RM - jest to określony procent (nie mniej niż 10 zł),

2. wpis stały - występuje, gdy przedmiot sprawy nie ma charakteru majątkowego, np. gdy skarży się decyzję z zakresu ochrony środowiska, zaświadczenie.

Jeśli sąd stwierdzi uchybienie, którego nie da się usunąć wówczas skargę odrzuca się w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie. Jeśli zaś nie stwierdzi uchybień, to sprawę kieruje się na ROZPRAWĘ. Jeśli ODDALA SIĘ skargę - to następuje to w formie DECYZJI

Po otrzymaniu skargi sąd przekazuje jej odpis do organu, którego działanie zaskarżono i tenże organ jest zobowiązany w terminie 30 dni udzielić odpowiedzi i nadesłać akta sprawy.

Jeżeli organ w całości przychyli się do żądania strony, to swoją decyzję może zmienić lub uchylić, a sąd wówczas UMARZA postępowanie jako bezprzedmiotowe. Ma na to czas do wyznaczenia terminu rozprawy przez sąd.

Jeśli organ nie udzieli odpowiedzi w terminie (30 dni), to sąd wydaje WYROK ZAOCZNY na postawie faktów i okoliczności zawartych w skardze.

WYROK ZAOCZNY może być zaskarżony w terminie 14 dni w formie SPRZECIWU. Organ adm. publ. może wnieść sprzeciw, ale wówczas musi dołączyć odpowiesz na skargę, a sprawa nabiera wówczas charakteru ROZPRAWY SĄDOWEJ.

PRZYGOTOWANIE DO ROZPRAWY PRZED NSA - ROZPRAWA JEST JAWNA

Przewodniczący wydziału, prezes ośrodka zamiejscowego lub wyznaczony sędzia:

1. zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy, a w razie potrzeby także innych dowodów,

2. wyznacza skład sędziowski orzekający w sprawie,

3. zarządza doręczenie stronie przeciwnej odpisów skargi z załącznikami dla przedstawienia odpowiedzi na skargę wraz z aktami sprawy, wyznaczając w tym celu termin nie przekraczający 30 dni od dnia doręczenia odpisu skargi,

4. wyznacza termin posiedzenia niejawnego lub rozprawy, w którym sprawa ma być rozpoznana,

5. zarządza zawiadomienie o rozprawie stron i innych osób, których udział w rozprawie jest konieczny.

Sąd rozpoznaje skargę na rozprawie, jeżeli nie zachodzą okoliczności uzasadniające rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym - art. 47 § 1 KPA.

Sprawę rozpatruje 3 sędziów zawodowych, w tym jeden z nich jest przewodniczącym składu, inny jest sędzią sprawozdawcą.

NA ROZPRAWIE WYSTĘPUJĄ DWIE STRONY:

1. SKARŻĄCY - jest nim podmiot niezadowolony z rozstrzygnięcia - np. osoba fizyczna, przedsiębiorca, organ jednostki samorządu terytorialnego - gdy skarży decyzję wojewody.

2. STRONA PRZECIWNA - organ, którego działalność została zaskarżona (zaskarżono rozstrzygnięcie).

O czasie i miejscu rozprawy zawiadamia się uczestników postępowania w terminie umożliwiającym otrzymanie zawiadomienia na siedem dni przed rozprawą.  Sąd może uznać stawiennictwo uczestnika postępowania na rozprawie za obowiązkowe. Nie stawienie się strony nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Na rozprawie nie przeprowadza się postępowania dowodowego, WYJĄTEK - na wiosek strony lub z urzędu można je przeprowadzić, jeżeli nie spowoduje to przewlekłości sprawy. Jeżeli jest przewlekłość sprawy - to wówczas sąd uchyla zaskarżony akt i przekazuje sprawę do uzupełnienia - art. 52 NSA

Sąd udziela głosu stronom, zaś jeśli są też inni uczestnicy (prokurator, rzecznik praw obywat., organizacja społ.) to również im udziela głosu.

Po zakończeniu rozprawy sąd ogłasza przerwę i udaje się na naradę (niejawna), następnie zaś ogłasza ustny wyrok wraz z jego ustnym uzasadnieniem. W terminie 30 dni wyrok wraz z uzasadnieniem doręcza się stronom na piśmie.

W uzasadnionych przypadkach sąd może odroczyć ogłoszenie orzeczenia do 2 tygodni, podając uczestnikom postępowania termin i miejsce jego ogłoszenie - art. 54 NSA.

ROZSTRZYGNIĘCIA NSA

Sąd rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem. - art. 53 NSA

WYROK - rozstrzyga sprawę co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków prawnych tego naruszenia.

POSTANOWIENIE - wydaje się w razie odrzucenia skargi (jest też rozstrzygnięciem sprawy), umorzenia postępowania na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie oraz w celu rozstrzygnięcia innych kwestii procesowych związanych ze sprawą, wynikających w toku postępowania sądowego, oraz w innych przypadkach określonych w przepisach prawa, np. strona może na rozprawie wycofać skargę - umorzenie więc sprawy następuje w drodze postanowienia.

WYROKI NSA

Sąd oddala skargę, gdy nie znajdzie podstaw do jej uwzględnienia.

Jeśli uwzględni skargę to może wydać następujące rozstrzygnięcia:

1. sąd uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub części. Taki wyrok może być wydany z powodu:

• naruszenia prawa materialnego, którego to naruszenie miało istotny wpływ na wydanie zaskarżonej decyzji,

• naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 KPA),

• inne naruszenie przepisów postępowania, gdy miało to wpływ na wydanie zaskarżonej decyzji,

sąd stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji - gdy zajdą okoliczności wymienione w art. 156 § 1 KPA lub okoliczności wymienione w innym przepisie czy też ustawie (np. o planowaniu przestrzennym),

sąd stwierdza, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa - gdy sąd nie może stwierdzić nieważności decyzji.

SKUTKI PRAWNE ORZECZEŃ NSA

Po wydaniu orzeczenia sąd wyrok wraz z aktami przesyła do organu I instancji (najczęściej wykonawcą wyroku jest organ I instancji).

Ponieważ NSA ma uprawnienia kasacyjne, nie rozstrzyga co do istoty sprawy. Od woli organu zależy czy postępowanie będzie rozstrzygnięte ponownie czy nie.

Jeśli inicjatorem wszczęcia postępowania był uczestnik postępowania (strona) - to od niego zależy czy postępowanie będzie wznowione - następuje to na jego wniosek.

W sprawie zakończonej prawomocnym orzeczeniem Sądu może być wznowione postępowanie na wniosek uczestnika postępowania lub z urzędu. Wniosek o wznowienie postępowania rozpoznaje Sąd w innym składzie - art. 58 NSA

Jeśli sąd stwierdzi:

1. nieważności decyzji - to przestaje ona obowiązywać z mocą wsteczną,

2. uchylenie decyzji - to przestaje obowiązywać od momentu uchylenia.

Jeśli strona poniosła szkodę może wystąpić z wnioskiem o odszkodowanie, które przysługuje od organu, który wydał wadliwą decyzję - art. 31 § 4-5 NSA

ŚRODKI EGZEKWOWANIA - art. 31 NSA

NSA został wyposażony w środki do egzekwowania swoich rozstrzygnięć.

W razie stwierdzenia, że organ, którego działania lub bezczynności dotyczy orzeczenie Sądu, nie wykonał w całości lub w części tego orzeczenia, Sąd może orzec o wymierzeniu temu organowi grzywny. Orzeczenie Sądu o ukaraniu grzywną podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez opatrywania go klauzulą wykonalności.

Grzywnę, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatni miesiąc kwartału poprzedzającego dzień wydania orzeczenia o ukaraniu grzywną, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

---