Cechy specyficzne
Cechy specyficzne
naczelnych
naczelnych
specyficznie zbudowane kończyny.
specyficznie zbudowane kończyny.
Wszystkie pięciopalczaste, u
Wszystkie pięciopalczaste, u
wszystkich w obręczy barkowej
wszystkich w obręczy barkowej
występują obojczyki. Właśnie te cechy
występują obojczyki. Właśnie te cechy
szkieletu u części ssaków ulegają
szkieletu u części ssaków ulegają
znacznej redukcji. Dotyczy to zwłaszcza
znacznej redukcji. Dotyczy to zwłaszcza
palców. W drodze ewolucyjnej gubiony
palców. W drodze ewolucyjnej gubiony
jest również obojczyk. Zrośnięciu ulega
jest również obojczyk. Zrośnięciu ulega
kość promieniowa i łokciowa oraz
kość promieniowa i łokciowa oraz
piszczelowa i strzałkowa.
piszczelowa i strzałkowa.
palce naczelnych są stosunkowo
palce naczelnych są stosunkowo
długie i ruchliwe. Odstawne są
długie i ruchliwe. Odstawne są
kciuki i paluchy. Palce są
kciuki i paluchy. Palce są
stosunkowo długie w odniesieniu
stosunkowo długie w odniesieniu
do kości śródręcza. Kończyny są
do kości śródręcza. Kończyny są
zatem przystosowane do
zatem przystosowane do
wspinania.
wspinania.
Spłaszczone paznokcie zamiast
Spłaszczone paznokcie zamiast
pazurów, chociaż nie u
pazurów, chociaż nie u
wszystkich. Wszystkie naczelne
wszystkich. Wszystkie naczelne
posiadają paznokieć na paluchu
posiadają paznokieć na paluchu
stopy!!! Opuszki palców są
stopy!!! Opuszki palców są
wypukłe i obdarzone liniami
wypukłe i obdarzone liniami
papilarnymi. Podobnie jest z
papilarnymi. Podobnie jest z
powierzchnią dłoni i stóp.
powierzchnią dłoni i stóp.
Naczelne preferują w sposób wyraźny bodźce
Naczelne preferują w sposób wyraźny bodźce
wzrokowe. Oczy są stosunkowo duże, skierowane
wzrokowe. Oczy są stosunkowo duże, skierowane
do przodu i ustawione w płaszczyźnie czołowej.
do przodu i ustawione w płaszczyźnie czołowej.
Takie ustawienie oczu generuje stereoskopowe
Takie ustawienie oczu generuje stereoskopowe
widzenie (przestrzenne, trójwymiarowe).
widzenie (przestrzenne, trójwymiarowe).
Wszystkie małpy Starego Świata widzą
Wszystkie małpy Starego Świata widzą
trójchromatycznie. Małpy Nowego Świata
trójchromatycznie. Małpy Nowego Świata
posiadają gen autosomalny widzenia barwnego
posiadają gen autosomalny widzenia barwnego
oraz przenoszony przez chromosom X. Tylko
oraz przenoszony przez chromosom X. Tylko
wyjce (
wyjce (
Alouatta
Alouatta
) posiadają dwa geny uwikłane z
) posiadają dwa geny uwikłane z
chromosomem X. A zatem wydaje się, że u małp
chromosomem X. A zatem wydaje się, że u małp
szerokonosych jedynie samice widzą w pełni
szerokonosych jedynie samice widzą w pełni
trójchromatycznie!!!. Mała wielkość źrenicy
trójchromatycznie!!!. Mała wielkość źrenicy
pozwala również na dokładniejsze widzenie.
pozwala również na dokładniejsze widzenie.
Całkowicie zamknięty oczodół,
Całkowicie zamknięty oczodół,
odseparowany od dołu
odseparowany od dołu
skroniowego. Oko jest
skroniowego. Oko jest
zdecydowanie lepiej chronione
zdecydowanie lepiej chronione
od strony bocznej i tylnej.
od strony bocznej i tylnej.
Całkowicie zamknięty oczodół,
Całkowicie zamknięty oczodół,
odseparowany od dołu
odseparowany od dołu
skroniowego. Oko jest
skroniowego. Oko jest
zdecydowanie lepiej chronione
zdecydowanie lepiej chronione
od strony bocznej i tylnej.
od strony bocznej i tylnej.
W odróżnieniu od pozostałych
W odróżnieniu od pozostałych
ssaków zęby trzonowe mają
ssaków zęby trzonowe mają
stosukowo prosty układ guzków.
stosukowo prosty układ guzków.
Bardzo dobrze rozwinięte
Bardzo dobrze rozwinięte
łożysko. Udoskonalony kontakt
łożysko. Udoskonalony kontakt
między krwią matki a płodem.
między krwią matki a płodem.
Jeśli porównamy naczelne ze
Jeśli porównamy naczelne ze
ssakami o tej samej masie ciała
ssakami o tej samej masie ciała
to rozwój płodowy i postnatalny
to rozwój płodowy i postnatalny
ulega zdecydowanemu
ulega zdecydowanemu
wydłużeniu.
wydłużeniu.
Mózg naczelnych szczególnie
Mózg naczelnych szczególnie
kora nowa jest większa w relacji
kora nowa jest większa w relacji
do masy ciała.
do masy ciała.
Lokomocja. Środek ciężkości u
Lokomocja. Środek ciężkości u
naczelnych jest bardziej
naczelnych jest bardziej
kaudalny (doogonowy) niż u
kaudalny (doogonowy) niż u
innych ssaków. Kończyny dolne
innych ssaków. Kończyny dolne
przenoszą większą masę ciała.
przenoszą większą masę ciała.
Twarz jest wyraźnie skrócona.
Twarz jest wyraźnie skrócona.
Niektóre naczelne, takie jak
Niektóre naczelne, takie jak
pawiany, dryle i mandryle
pawiany, dryle i mandryle
wtórnie wydłużyły pysk. Jest to
wtórnie wydłużyły pysk. Jest to
także związane z przedłużeniem
także związane z przedłużeniem
listewki zębowej. Jest to
listewki zębowej. Jest to
prawdopodobnie konsekwencją
prawdopodobnie konsekwencją
naziemnego trybu życia.
naziemnego trybu życia.
Naczelne mają wyraźnie osłabiony zmysł węchu
Naczelne mają wyraźnie osłabiony zmysł węchu
(powonienia). Jest to oczywiście skorelowane
(powonienia). Jest to oczywiście skorelowane
ze słabym rozwojem opuszek węchowych w
ze słabym rozwojem opuszek węchowych w
korze mózgowej. Narząd „vomeronasalny” u
korze mózgowej. Narząd „vomeronasalny” u
naczelnych jest zredukowany. W naturze
naczelnych jest zredukowany. W naturze
odgrywa on znaczącą rolę w kontaktach
odgrywa on znaczącą rolę w kontaktach
interpersonalnych (międzyosobniczych)
interpersonalnych (międzyosobniczych)
głównie o podłożu seksualnym (feromony).
głównie o podłożu seksualnym (feromony).
Redukcja organu Jacobsona jest szczególnie
Redukcja organu Jacobsona jest szczególnie
zaznaczona u małp wąskonosych. Część
zaznaczona u małp wąskonosych. Część
badaczy uważa, że narząd
badaczy uważa, że narząd
„vomeronasalny”
„vomeronasalny”
w
w
dalszym ciągu przejawia swoją działalność
dalszym ciągu przejawia swoją działalność
zarówno u małp wąskonosych jak i człowieka.
zarówno u małp wąskonosych jak i człowieka.