Ubezpieczenie jest urządze­niem gospodarczym, które z jednej strony na podstawie umowy i dzięki opłacie składki pozwala zakładowi ubezpieczeń przyjąć na siebie a ubezpieczającemu przekazać do zakładu, ryzyko negatyw­nych, ekonomicznych skutków ekonomicznego zdarzenia lo­sowego. Z drugiej strony na podstawie metod oceny ryzyka pozwala selekcjonować i gro­madzić ryzyka przez zakład ubezpieczeń i jednocześnie gromadzić składki w sposób i w skali pozwalającej co naj­mniej pokryć przyrzeczone świadczenia z tytułu wypad­ków ubezpieczeniowych oraz koszty funkcjonowania za­kładu.

Możemy mówić o ubezpie­czeniu jako o nauce, jeśli:

1. Nauka ma swój przedmiot, zdefiniowany, jednoznaczny.

2. Czy posiada metody ba­dawcze?

3. Powinna ona formułować prawa

4. Prawa te winny podlegać weryfikacji

5. Kiedy rozpatrujemy pro­blematykę pojęć?

Jeśli wdrożymy pojęcie w praktykę możemy mówić już o inżynierii.

Ubezpieczenia nie są nauką, przedmiotem ubezpieczenia jest ryzyko, nie wypracowały one metod badawczych, ubez­pieczenia korzystają z narzę­dzi, metod zapożyczonych (matematyka itp.).

Przedmiotem - na rynku ob­rotu ubezpieczeń są produkty ubezpieczeniowe. Czym byłby produkt ubezpieczeniowy gdyby nie istniało ryzyko?

Przedmiotem ubezpieczenio­wym - jest interes ubezpie­czeniowy chroniony w ramach stosunku ubezpieczenia.

Ryzyko ubezpieczeniowe - nie ma jednoznacznej defini­cji, ale możemy uznać, że jest to prawdopodobieństwo reali­zacji zdarzenia subiektywnie niepożądanego.

Tworzenie rynku ubezpie­czeniowego:

- w ślad za ryzykiem idą pro­dukty ubezpieczeniowe

- można kupić produkt jed­nego ryzyka

- można kupić pakiet ubezpie­czeń

- sprzedawanie produktów ubezpieczeniowych na siłę z punktu widzenia jest niepożą­dane i ma złe skutki uboczne dla towarzystw ubezpiecze­niowych.

Śmierć według definicji ry­zyka nie jest zdarzeniem nie­pewnym, bowiem śmierć jest pewna, ale ryzyko odnosi się do czasu płacenia składek.

Ryzyko - niepewność, nie­bezpieczeństwo, co do wystą­pienia określonego zdarzenia (wypadku).

Ryzyko ubezpieczeniowe - niepewność, niebezpieczeń­stwo, co do wystąpienia okre­ślonego zdarzenia (wypadku) ubezpieczeniowego, objętego ochroną ubezpieczeniową (ro­zumianego w sensie pozytyw­nym, jak i negatywnym).

Składka ubezpieczeniowa - jest to świadczenie pieniężne realizowane przez ubezpie­czającego na rzecz zakładu ubezpieczeń w zamian za ochronę ubezpieczeniową. Podstawową funkcją składki jest gromadzenie funduszu ubezpieczeniowego.

Świadczenie ubezpiecze­niowe - jest to wypłata, w wy­sokości wynikającej z umowy ubezpieczenia, do której ubez­pieczyciel jest zobowiązany w przypadku zajścia zdarzenia losowego określonego w umowie ubezpieczeniowej.

Polisa- sporządzony w formie pisemnej dokument, będący dowodem zawarcia umowy ubezpieczeniowej (od wło­skiego słowa „polizza” co oznaczało pierwotnie pokwi­towanie XIV w).

Akty prawne regulujące ubezpieczenia, obowiązują jako literal.

1. Ustawa o działalności ubez­pieczeń (…) dziennik nr 11 rok 1996, z 28 lipca 1990r.

2. Kodeks cywilny, księga III, zobowiązania. Art.805-834

Instytucja :Awaria morska „ oparta

Pojęcia ekonomiczno - ubezpieczeniowe

Komisarz awaryjny - osoba fizyczna lub prawna, która na podstawie umowy, porozu­mienia, pełnomocnictwa lub doraźnego zlecenia zastępuje ubezpieczyciela na terenie in­nego państwa w przypadkach powstania szkód lub awarii objętych ochroną ubezpiecze­nia.

Dyspaszer - wyznaczone przez zainteresowane strony albo przez sąd lub inne uprawnione organy, rzeczo­znawca w celu rozliczenia awarii wspólnej.

Awaria wspólna - w ubez­pieczeniach morskich świa­domie i celowo podjęta przez kapitana statku decyzja o po­święceniu części ładunku lub statku albo poniesieniu nad­zwyczajnych wydatków w celu uratowania przed grożą­cym niebezpieczeństwem mienia, zaangażowanego

w wyprawie morskiej.

Dywersyfikacja ryzyka - jest to pożyczka wielu osobom

Strony umowy ubezpiecze­nia:

Ubezpieczający - podmiot zobowiązany do zapłacenia składki w zamian za ochronę ubezpieczeniową.

Zakład ubezpieczeń (ubez­pieczyciel)- podmiot obowią­zany do wypłacenia świadcze­nia (odszkodowania) w razie zajścia określonego zdarzenia losowego (wypadku ubezpie­czeniowego).

Działalność ubezpieczeniowa - jest to działalność prowa­dzona na podstawie zezwole­nia, przez zakład ubezpieczeń, która polega na zobowiązywa­niu się zakładu do udzielenia, w zamian za składkę, ochrony ubezpieczeniowej, polegającej na wypłacaniu przez zakład świadczenia w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego.

Podmioty stosunku praw­nego ubezpieczenia:

Zakład ubezpieczeń (ubez­pieczyciel) - jest podmiotem prowadzącym działalność ubezpieczeniową na podstawie zezwolenia będącą działalno­ścią gospodarczą prowadzoną dla zysku lub bezdochodowo.

Ubezpieczający - jest to osoba, która zawiera z zakła­dem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia i zobowiązana jest do płacenia składki ubez­pieczeniowej.

Ubezpieczony - osoba, której mieniu, życiu lub zdolności do pracy zagraża określone ubez­pieczeniem zdarzenie losowe.

Beneficjant (uprawniony, uposażony)- osoba upraw­niona do świadczenia ubezpie­czeniowego. Może być wska­zana imiennie lub okaziciel.

Bodmeria - zabezpieczenie pożyczki statkiem.

Umowa fikcyjnego kupna - sprzedaży polega na likwida­cji procedury ubezpieczenio­wej np. zakup zagrożonego statku, zapłata odroczona do momentu kiedy statek ten ule­gnie zniszczeniu. W pożyczce morskiej wypłata następowała z góry, umowa unieważniona w przypadku straty

Instytucje zajmujące się problematyką ubezpiecze­niową - początek XIV W.

Pośrednicy ubezpieczeniowi - odgrywali bardzo ważną rolę w gospodarce na rynku ubez­pieczeniowym. W art. 37 stwierdza się, że zakład ubez­pieczeń może korzystać z po­średnictwa ubezpieczenio­wego. Zgodnie z ustawą po­średnictwo ubezpieczeniowe to działalność, która polega na wykorzystaniu czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawieraniem umowy ubezpieczenia lub re­asekuracji.

Agent - osoba fizyczna lub prawna prowadząca działal­ność gospodarczą w postaci pośrednictwa ubezpieczenio­wego. Działa na rzecz i w imieniu zakładu ubezpiecze­niowego, który udziela agen­towi upoważnienia do zawie­rania tych umów. Związany jest umową z ZU.

Broker ubezpieczeniowy - to osoba fizyczna lub prawna po­średnicząca przy zawieraniu umów ubezpieczenia na wa­runkach określonych przez klienta. Nie jest związany z umową z żadnym zakładem ubezpieczeniowym, działa na własny rachunek przyjmuje zlecenia wyłącznie od ubez­pieczającego

Repartycja - technika uży­wana w operacjach ubezpie­czeniowych, polegająca na tym, że zebrane przez ubez­pieczyciela składki lub wkłady są na bieżąco przezeń wyko­rzystane do wypłacenia od­szkodowań lub świadczeń. Stosuje się ją zarówno w krót­koterminowych operacjach ubezpieczeniowych, jak i dłu­goterminowych (zwłaszcza w systemie emerytalnym).

Reasekuracja - umowa na mocy, której jeden zakład ubezpieczeń, zwany cedentem odstępuje (ceduje) całość lub część ubezpieczanego ryzyka bądź grupy ryzyk wraz z od­powiednią częścią składek in­nemu zakładowi ubezpieczeń zwanemu reasekurantem (ce­sjonariuszem), który ze swej strony zobowiązuje się do za­płaty odpowiedniej części świadczeń wypłacanych ubez­pieczonemu.

Tontyna - rodzaj ubezpiecze­nia życiowego pochodzący od nazwiska włocha Tantiego, polegający na wpłacaniu przez osoby zainteresowane okre­ślonych kwot pieniężnych do Skarbu Państwa ( lata 1689r.)

Ewolucja pojęcia ryzyka wynikająca z badań nauko­wych „gdyby nie było ryzyka nie było by potrzeby ubezpie­czania się”. Do lat 70 3 etapy definiowania pojęcia:
Etap 1

1. Willet (1901) koncentruje się na założeniach determini­zmu filozoficznego (negacja przypadkowości procesów świata zewnętrznego). Deter­miniści uważali, że z uwagi na powyższe człowiek jest nie zdolny decydować o własnym losie w związku z tym nie po­winien ponosić odpowiedzial­ności za swoje czyny. Założe­nie determinizmu filozoficz­nego stanowią pracę wielu prac naukowych. Głównym ośrodkiem tych prac były i są obecnie St. Zjednoczone Ame­ryki pn.

Analizując rozwój myśli eko­nomicznej możemy rozróżnić 3 etapy rozwoju naukowej de­finicji ryzyka:

1. Rozwój wg Willeta to stan świata zewnętrznego obiek­tywnie skorelowany subiek­tywną niepewnością.

Etap 2

Rok 1992 ekonomista Kuight proponuje pojęcie kompromi­sowe, rozróżnia niepewność mierzalną od niemierzalnej, a więc tej w subiektywnym od­czuciu niepewności sensu scripte.

Ryzyko np. prawdopodobień­stwo poślizgu samochodu na oblodzonej nawierzchni - zjawisko obiektywnie istnie­jące mierzalne za pomocą metod matematyczno staty­stycznych.

Przykład niepewności ryzyka: urodzenie się dziecka i wybór zawodu.

Pfeffer - poddał ostrej krytyce psychologiczny aspekt defi­niowania ryzyka jako niepe­wości stwierdził „ryzyko jest kombinacją hazardu i jest mierzalny za pomocą praw­dopodobieństwa”. Niepew­ność jest mierzalna stopniem wiary.

Ryzyko jest stanem świata realnego; niepewność - „sta­nem umysłu”.

Etap 3

Komisje do spraw terminolo­gii ubezpieczeniowej USA 1966 r. przedstawia on oficjal­nie dwie definicje, które przy­bliżają zrozumienie istoty ry­zyka ubezpieczeniowego:

Ryzyko - niepewność do określonego zdarzenia w wa­runkach w dwóch lub więcej możliwości, ryzyko jako przedmiot ubezpieczenia.

Wnioski:

1.nie ma uniwersalnych defi­nicji ryzyka

2. ryzyko jest zjawiskiem zmiennym procesowym

3. można je rozpatrywać w aspekcie obiektywnym i su­biektywnym

Elementy ryzyka

Z metodologicznego punktu widzenia przyjęcie takiego rozumowania wskazuje na potrzebę wyodrębnienia na­stępujących elementów ry­zyka:

1. Niebezpieczeństwo - przy­czyna lub źródło straty.

2. Hazard - zespół warunków okoliczności, w których dane niebezpieczeństwo realizuje się tzn. tych, które mają wpływ na jego rozmiar i nasi­lenie.

Niebezpieczeństwo można rozpatrywać w odniesieniu do trzech faz:

Faza 1

Niebezpieczeństwo, poten­cjalne zagrożenie

Pojawiają się zagrożenia - sytuacje stwarzające niebez­pieczeństwo np.

Niebezpieczeństwo pożaru: używanie ognia, elektryczno­ści.

Niebezpieczeństwo śmierci: używanie samochodu, cho­roby.

Faza 2

Akt

Realizacja niebezpieczeństwa: pożar, śmierć

Faza 3

Efekty (skutki) niebezpie­czeństwa

Wielkość konkretnych strat powstałych wyniku realizacji fazy 2.

Na wielkość strat w każdej sytuacji mają wpływ okolicz­ności, w których dane niebez­pieczeństwo realizuje się. Okoliczności te definiujemy jako: HAZARD.

Kategorie hazardu:

1. Hazard fizyczny - warunki zewnętrzne (o charakterze poza podmiotowym), lub ce­chy fizyczne, które mają wpływ na nasilenie przyczyn strat (wzrost niebezpieczeń­stwa).

- możliwy do przewidzenia i rozpoznania np. w przypadku ryzyka kradzieży - firmy ubezpieczeniowe uwzględ­niają rodzaj budynku, system zabezpieczeń, lokalizację itd.

2. Hazard moralny - zespół warunków podmiotowych da­nej osoby wyrażających się w negatywnych tendencjach cha­rakterologicznych, czy oso­bowościowych, takich jak nie­uczciwość, skłonność do de­fraudacji.

- umyślne spowodowanie wy­padku ubezpieczeniowego celu wyłudzenia odszkodowa­nia.

- trudny do wykrycia, przynosi szkody ubezpieczycielowi w sposób bezpośredni ubezpie­czonym w sposób pośredni (wzrost poziomu składki), szkodzi całemu społeczeństwu

3. Hazard duchowy - jest ni­czym innym jak subiektywną reakcją ubezpieczonego wy­wołaną świadomością posia­dania przez ubezpieczonego ochrony ubezpieczeniowej np. problem ubezpieczeń komuni­kacyjnych.

Regres ubezpieczeniowy - polega na tym, że osoba ubez­pieczona odzyska odszkodo­wanie, ale odszkodowanie zo­stało wyłudzone to zakład ubezpieczeniowy ma prawo ubiegać się o zwrot ubezpie­czenia posiada regres.

Instytucja udział własny tzn. część ryzyka pozostaje na ubezpieczonym.

Towarzystwo ubezpiecze­niowe może ograniczać wyso­kość odszkodowania.

Są to sytuacje, kiedy Towa­rzystwo Ubezpieczeniowe może oddziaływać w sytuacji hazardu moralnego.

Przy hazardzie duchowym Towarzystwo może stosować środków zapobiegawczo -

Np. przy ubezpieczeniu od po­żaru, ubezpieczony powinien posiadać środki zapobiegaw­cze od ogni, chyba, że w mo­mencie pożaru środki te były niesprawne.

Rozwój rynku ubezpiecze­niowego za pośrednictwem oszustw ubezpieczeniowych.

Celem oszustwa jest wyłudze­nie odszkodowania.

Przestępstwo ubezpiecze­niowe - wyłudzenie niesłusz­nego odszkodowania. Prze­stępczość ubezpieczeniowa to ogół przestępstw wszystkich typów, które w sposób bezpo­średni i pośredni godzą w funkcjonowanie rynku ubez­pieczeniowego bądź też godzą w interesy firmy, samych ubezpieczonych.

Funkcjonowanie rynku ubezpieczeniowego oraz za­grożenia w gospodarce na­rodowej jako całości:

Rola rynku ubezpieczenio­wego zarówno z punktu wi­dzenia makro i mikro ekono­micznego:

1. Wszyscy zgadzamy się z tym że rola tego rynku jest istotna z punktu widzenia go­spodarki narodowej.

2. Funkcjonuje za pośrednic­twem mikromechanizmów.

Cele rynku ubezpieczenio­wego z punktu widzenia ma­kro:

1. Stymulowani wzrostu go­spodarki kraju

2. Przysparzanie dodatkowych przychodów budżetowi.

3. Łagodzenie skutków kryzy­sów gosp.

4.Umacnianie spokoju spo­łecznego.

5. Gwarantowanie bezpieczeń­stwa finansowego w skali ma­kro i mikro gospodarki.

Przkłady przestępstw ubez­pieczeniowych:

1. Kradzież samochodów, które są leasingowane. Le­asiengobiorca otrzymuje po­jazd ubezpieczony. Leasingo­wawca w momencie kradzieży otrzymuje zwrot ubezpiecze­nia, zakład ubezpieczeniowy ponosi koszty, złodziej dostaje zapłatę, nie można tu zastoso­wać regresu.

2. Osoby, które znają warunki ubezpieczenia i przepisy ubezpieczeniowe są najbar­dziej podejrzane.

3. Do najczęstszych planowa­nych przestępstw ubezpiecze­niowych zalicza się:

- zgłaszanie po odszkodowa­nie po uprzednim jego sprze­daży (zagranicę).

- upozorowanie kradzieży nieistniejącego samochodu

- upozorowanie kradzieży po uprzednim jego zniszczeniu

- kradzież za okup

- antydatowanie polis

- fałszowanie faktur za na­prawy

- celowe powiększanie roz­miarów szkody

- kradzież związana jest z włamaniem, jeśli nie ma śla­dów włamania a przedmiot zginął to nie dostaniemy od­szkodowania

- zgłoszenie roszczeń z tytułu fikcyjnego uszkodzenia ciała

- zdarzenie następuje tuż po zawarciu umowy lub tuż przed wygaśnięciem umowy to rodzi to podejrzenie, lub umowa zo­stała zawarta daleko od miej­sca zamieszkania, spóźniony raport policyjny.

Katalog przestępstw ubez­pieczeniowych wg Europej­skiego Komitetu ubezpieczeń - siedzibą w Paryżu przeka­zany w 1994r. Polskiej Izbie Ubezpieczeniowej:

- Nadubezpieczenie - okre­ślenie sumy ubezpieczenia powyżej wartości ubezpieczo­nego mienia

- Wielokrotne ubezpieczenie - jednoczesne ubezpieczenie w kilku firmach w celu pobra­nia wielu odszkodowań za tę samą szkodę.

- Zatajenie informacji - za­równo w celu płacenia niższej składki jak i zawarcia ubez­pieczenia.

- Przekształcenie nieubez­pieczonej szkody w roszcze­nie ubezpieczeniowe po zaist­nieniu szkody.

- Fałszywe szkody - zgłosze­nie roszczeń w związku ze szkodą, która w ogóle nie za­istniała.

- Przestępstwa dokonane podczas likwidacji szkód - zgłaszając wielkość szkody zawyża się wartość uszkodzo­nego lub skradzionego mienia.

- Oszukiwanie firmy przez kogoś innego - zgłoszenie roszczenia wobec towarzystw ubezpieczeniowych przez drugą osobę np. w ubezpie­czeniu OC posiadaczy pojaz­dów.

- Umyślne spowodowanie szkody przez samego ubez­pieczonego lub wykorzysta­niu osób trzecich.

Główni podejrzani w sytu­acji, kiedy domagają się od­szkodowania w momencie za­istnienia szkody.

Klasyfikacja ubezpieczeń na:

1. Ubezpieczenia społeczne (np. ZUS) odnoszą się do go­spodarstw domowych.

2. Ubezpieczenia gospodarcze odnoszą się do ubezpieczenia przedsiębiorstw.

Pracownicze programy eme­rytalne są to ubezpieczenia gospodarcze z punktu widze­nia przedsiębiorcy to on ubez­piecza swój kapitał, natomiast system ubezpieczeń I i II filar można odnieść do zabezpie­czeń socjalnych.

Klasyfikacja ubezpieczeń :

Ubezpieczenia dzielimy na :

- publiczne, są to ubez­piecze­nia, których reali­zacja jest produktem woli państwa, są to ubezpieczenia obowiąz­kowe prowadzone przez publiczną osobę prawną, państwową jednostkę nie posiadającą oso­bowości prawnej lub prywatną osobę prawną z domi­nującym udziałem środ­ków publicz­nych, posia­dającą pełną gwa­rancję ubezpieczeniową pań­stwa. Obecnie podsta­wową formą tych ubez­pieczeń są ubezpieczenia społeczne.

- prywatne są to ubez­piecze­nia, które może prowadzić prywatna osoba prawna, bę­dąca zakładem ubezpieczeń, działającym na podsta­wie ze­zwolenia na pro­wadzenie działalności ubezpieczenio­wej. Wy­różniamy:

1. ubezpieczenia ma­jątkowe :

1. rzeczowe

2. dotyczące praw i zobowiązań

2. ubezpieczenia osobowe :

1. na życie

2. chorobowe

3. zdrowotne

4. od nieszczęśliwych wypadków

Klasyfikacja ryzyk ubezpie­czeniowych

Ryzyko - to podstawa do określenia kosztu ochrony ubezpieczeniowej. Kosztem tym jest składka ubezpiecze­niowa.

I Ryzyko czyste (wariancja alternatywna)

- Brak straty (szkody)

- Strata (szkoda)

II Ryzyko spekulatywne - wiąże się z wariancją potrójną tzn

- strata

- brak straty (brak zysku)

- zysk (korzyść)

Przykład: gra na giełdzie, gra w totolotka, działalność inwe­stycyjna.

III

1. Ryzyko fundamentalne mają wpływ na dużą liczbę lub ilość np. trzęsienie ziemi,

huragany, powodzie, wojny, rozruchy społeczne, inflacja, recesja z wysokim bezrobo­ciem

2. Ryzyko partykularne - wpływa na indywidualne jed­nostki (podpalenie, rabunek, pożar)

IV Ryzyko probilastyczne i estymacyjne, ryzyko jako niepewność mierzalna, ryzyko probiilastyczne jest mierzalne i ubezpieczalne, a estymacyjne to niepewność niemierzalna.

V Ryzyko statyczne i dyna­miczne

Statyczne - występuje nieza­leżnie od człowieka i czasu, może się zrealizować w każdej chwili (trzęsienia ziemi).

Dynamiczne- pochodna zmian technologicznych, ekono­micznych i organizacyjnych (ryzyko kursu walutowego, in­flacji, kryzysów gospodar­czych).

Ryzyko dzielimy również na :

- ryzyko przyrodnicze (po­wódź, huragan)

- ryzyko społeczne kre­owane przez człowieka (ryzyko po­żaru związane z użytkowa­niem przez człowieka energii elek­trycznej

Ryzyko także dzielimy na:

- ryzyko osobowe powo­du­jące uszczerbek w do­brach osobistych takich jak życie, zdrowie, zdolność do pracy

- ryzyko majątkowe za­gra­żające dobrom mająt­kowym, ryzyko kra­dzieży , pożaru

Problem klasyfikacji ubez­pieczeń ze względu na po­dział zawarty w kodeksie cywilnym: Kodeks Cywilny Art. 805-844

Kodeks cywilny dzieli ubez­pieczenia na:

1. Osobowe

2. Rzeczowe

Działy:

1. Ubezpieczenia na życie (stanowią podmiot odrębnych umów ubezpieczenia)

2. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe (są uzupełnie­niem ubezpieczeń od 1 do 4)

Problematyka ubezpieczeń na życie z uwypukleniem funduszy inwestycyjnych.

Ubezpieczenie na życie:

1. Element ochronny - Gwa­rancja - wypłaty świadczenia w wyniku zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego (śmierć, kalectwo, inwalidztwo). Funk­cja ochronna ubezpieczeń.

2. Element oszczędnościowy - Inwestycyjny - pomnażanie wniesionych wkładów jakie wpłacamy do systemu ubez­pieczeniowego, by w momen­cie rozwiązania umowy dys­ponować takim kapitałem by złagodzić szok w związku z przejściem np. na emeryturę.

Ogólną zasadą jest możli­wość wyboru przez ubezpie­czonego już w momencie za­warcia ubezpieczenia głównej jego funkcji. To od nas zależy jak będą pracowały inwesto­wane środki finansowe.

Podstawowe rodzaje ubez­pieczeń:

1. Na życie - produkty ubez­pieczeniowe gdzie zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do wypłacenia uposażonemu w chwili śmierci osoby ubez­pieczonej określonej z góry sumy (najprostsza forma ubezpieczenia). Ubezpieczenie na dożycie, polega na tym że świadczenie płacone jest tylko osobom, które przeżyły okres ubezp. Produkty łączące ubez­pieczenie na życie z ubezpie­czeniem na dożycie.

2. Ubezpieczenie na dwa ży­cia - polega na tym, że na ba­zie jednej umowy ubezp., ubezp. Podlegają jednocześnie 2 osoby, najczęściej jest to małżeństwo, tzn. że nieistotne, która osoba umrze, to druga osoba korzysta ze świadcze­nia.

Stopa zastąpienia - relacja między pobieranym wynagro­dzeniem a przyszłą emeryturą.

WYKRESY!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

W okresie A-B każda osoba płaci wyższą składkę i w tym okresie tworzy się fundusze z nadpłaconej składki, który w tymże okresie Towarzystwo Ubezpieczeniowe jest odpo­wiednio inwestowany.

W okresie B-C prawdopodo­bieństwo śmierci jest większe niż płacona składka, w tym okresie nie bylibyśmy w stanie płacić wysokich składek i nikt z nami nie podpisze umowy.

Inne korzyści osoby ubezpie­czonej płynące z ubezpiecze­nia:

1. Element pożyczki (możemy wyciągnąć część pieniędzy tak jak z banku).

2. Zmiana umowy składkowej na formę bezskładkową.

3. Udział w zyskach wypra­cowany przez Towarzystwo Ubezpieczeniowe, podwyż­szanie sumy ubezpieczenia, bez podwyższenia składki ubezpieczenia.

4. Prawo do wykupu polisy ubezpieczeniowej część tych środków finansowych odzy­skujemy wyliczonych za po­średnictwem rezerw matema­tycznych.

Ubezpieczenia z funduszem inwestycyjnym

Składka netto

Element składka oszczędno­ściowa (alokacja) ma charak­ter inwestycyjny - indywidu­alne lokaty ubezpieczeniowe tworzy się indywidualną war­tość polisy powinny one przy­nosić zyski kapitałowe - określona wartość pieniężna inaczej jest to wartość odstą­pienia.

Ryzyko - składka koszt ry­zyka ubezpieczeniowego. Za­bezpiecza nam wypłacenie należnego świadczenia po zaj­ściu określonego wypadku.

- Rezerwy techniczno ubez­pieczeniowe po stronie pasy­wów (lokaty nieruchomości)

- Świadczenie ubezpiecze­niowe element ochronny.

Alokacja składki - budowa­nie kapitału, tak jak w banku.

Wielka Brytania II połowa lat 60 - ubezpieczenie z fundu­szem inwestycyjnym. Klu­czowym zagadnieniem ubez­pieczenia jest suma ubezpie­czeń natomiast element oszczędności nie jest do końca wyszczególniony i dlatego wprowadzono ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym.

Ubezpieczenie inwestycyjne - zawierają program oszczę­dzania bazujące na funduszach inwestycyjnych. Na rynku możemy być członkiem fun­duszu inwestycyjnego w spo­sób bezpośredni, sami mo­żemy te jednostki inwesty­cyjne wykupić lub za pośred­nictwem funduszu. W prak­tyce spotykamy się z defini­cjami, które merytorycznie będą się od siebie różnić.

Alokacja składki - część składki przeznaczonej na pro­gram oszczędnościowy. Fun­dusze inwestycyjne informują nas jaka część składki jest przeznaczona na kapitał, na koszty działalności i koszty ryzyka składki ubezpiecze­niowej.

Waloryzacja (indeksacja) - podwyższanie składki ubez­pieczenia w celu ich urealnie­nia, aby świadczenie w przy­szłości miało realny charakter.

Wartość odstąpienia, wy­kupu - jeżeli mamy nadpła­cone składki, kwota jaką wy­płaca nam Towarzystwo Ubezpieczeniowe po rezygna­cji ubezpieczenia lub też ta wartość wykupu pojawia się zgodnie z terminem kiedy umowa wygasa.

Wartość polisy - suma jedno­stek uczestnictwa zarejestro­wana na rachunku pomnożona przez ich aktualną cenę.

Gwarantowana suma ubez­pieczenia (GSU) - określona kwota pieniędzy, która w przypadku śmierci osoby ubezpieczonej zostaje wypła­cona osobom upoważnionym. Odpowiedzialność Towarzy­stwa Ubezpieczeniowego może być wyłączona tylko w przypadku określonych przy­czyn śmierci jak wojna, za­mieszki, świadomy i dobro­wolny udział w aktach prze­mocy samobójstwo w okresie do 24 miesięcy od wystawie­nia polisy. Kwota, do której się Towarzystwo zobowiązuje wypłacić. Różnica między wartością polisy ubezpiecze­niowej a składkami, które już wpłynęły.

Rzeczywista wartość ubez­pieczenia - jest to kwota, którą Towarzystwo w momen­cie zajścia określonego wy­padku zobowiązuje się wypła­cić (z własnych środków). Im wyższa jest polisa, tym wyż­sza jest składka ryzyka. Jest to różnica między wartością po­lisy a sumą (kwotą) ubezpie­czenia. Różnica między wyso­kością GSU a wartością po­lisy, jest to kwota jaką Towa­rzystwa musiałyby dopłacić z własnych środków w przy­padku zajścia zdarzenia.

Suma ubezpieczenia - jest to suma wartości ubezpieczenia na ryzyku, ale ryzyku z punktu widzenia towarzystwa ubez­pieczeniowego. Jest to wartość polisy + to co towarzystwo musi wypłącić z włąsnych środkó czyli wartość ubezpie­czenia na ryzyku.

Suma ubezpieczenia - war­tość polisy = wartość ubezpie­czenia na ryzyku.

Wartość polisy = składki ubezpieczeniowe - koszty od­powiadające ryzyku śmierci - koszty administracyjno akwi­zycyjne • oprocentowanie.

Wartość polisy = ilość jed­nostki uczestnictwa • wartość jednej jednostki.

Zależność między wysoko­ścią sumy ubezpieczenia ry­zyko - składką a wartością indywidualnego rachunku jednostek uczestnictwa.

WYKRESY !!!!

Wnioski

1. RS zmniejsz się wraz z upływem kolejnych lat z uwagi na wzrost wartości po­lisy czyli na wzrost IRSU (in­dywidualny rachunek jedno­stek uczestnictwa).

2. Wraz z malejącą RS coraz mniejsze są koszty ubezpie­czenia, a więc coraz mniejsza część składki pokrywa koszty ubezpieczenia coraz więcej przeznaczamy na element oszczędnościowy zakup jed­nostek uczestnictwa.

Transfer ryzyka - skoro osoba ubezpieczona może czynni uczestniczyć i decydo­wać tzn ponosi ryzyko.

Problematyka ubezpieczeń finansowych

W pojęciu bardzo szerokim można powiedzieć, że tak na­prawdę to wszystkie ubezpie­czenia są finansowe bowiem w każdym rodzaju ubezpie­czeń odnajdujemy pewien element finansowy. Tym ele­mentem finansowym są : składki ubezpieczeniowe, świadczenia, odszkodowania które nam przysługują na mocy zawartej umowy ubez­pieczenia.

Ubezpieczenia finansowe dzielimy na 3 grupy:

Grupa 14 - Ubezpieczenia kredytu

Grupa 15 - Gwarancja ubez­pieczeniowa

Grupa 16 - Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych.

W podstawie działalności ubezpieczeniowej jej załącz­ników dokonano podział ryzyk według działu, grup i rodzaju.

Grupa 16 wyodrębnia 10 po­zycji tych rodzajów ryzyk między innymi jest to ryzyko zatrudnienia, ryzyko utraty zy­sku, utraty stałego źródła do­chodu, inne straty finansowe.

W ramach ubezpieczeń róż­nych ryzyk finansowych znaj­duje się ubezpieczenie od utraty zysku - znajduje się w ramach grupy 16. To ubezpie­czenie przyjmuje również na­zwę z angielskiego Business Interuction. Jest to ubezpie­czenie dość specyficzne ma charakter pośredni.

Różnica

Ubezpieczenie o charakterze bezpośrednim - to takie jak ubezpieczenie od ognia (mamy wypłacone odszkodo­wanie), koszty i szkoda doty­czy wartości tego mienia. W działalności gospodarczej utrata hali produkcyjnej, ma­szyn powoduje nie tylko szkodę majątkową w sensie rzeczowym ale wstrzymuje cykl produkcyjny i pojawiają się dodatkowe koszty z odtwo­rzeniem zdolności produkcyj­nej

Ubezpieczenie o charakterze pośrednim - rekompensuje koszty w związku ze szkodą dotyczącą w większości przy­padków majątku rzeczowego prowadzi do zachowania płynności finansowej. Utrata zdolności produkcyjnej w przypadku utraty majątku rze­czowego prowadzi do za­chwiania płynności finanso­wej. Jesteśmy narażeni na koszty kontraktu, koszty umowne z naszymi dostaw­cami bo ich nie będzie intere­sowało że nam się coś zawa­liło.

Business Interrution - jest to jest to takie ubezpieczenie które związane jest z utratą korzyści jakie poszkodowany mógłby osiągnąć jakby szkoda nie wystąpiła. Popularność tego ubezpieczenie rośnie z dnia na dzień we wszystkich krajach. Firmy w 70% których dotknęło widmo dużej szkody, szkody katastrofalnej od mo­mentu zaistnienia tej szkody znikają z mapy podmiotów gospodarczych (utrata płynno­ści finansowej prowadzi do bankructwa).

Z formalnego punktu widzenia można powiedzieć, że umowa o ubezpieczeniu utraty zysku Business Interrution jest również nazywana jako prze­rwa w działalności gospodar­czej. Może być odrębną umową ale nic nie stoi na przeszkodzie i tak się dzieje w towarzystwach ubezpiecze­niowych tych które charakte­ryzują się kapitałem zagra­nicznym, że te ryzyka pośred­nie wkomponowane są w jedną umowę, która nazywa się umową od wszystkich ry­zyk ALL-NISKS, charaktery­zuje się tym, że ubezpiecza­jący jest objęty ochroną wszystkiego poza tym co jest wyłączone z umowy ubezpie­czenia, czyli w razie zdarzenia losowego towarzystwo ubez­pieczeniowe musi udowodnić że to zdarzenie nie znajduje się w wyłączeniu.

Umowa BI może być odrębną umową ale najczęściej zawar­cie tej że umowy z formalnego punktu widzenia odrębnej uwarunkowana jest posiada­niem tzw. umowy bazowej (czyli umowy podstawowej), która dotyczy ubezpieczenia ryzyk podstawowych elemen­tarnych, które się znajdują w ramach FLEXY.

Umowa FLEXA - ubezpie­czenie od ognia i innych zda­rzeń losowych.

F - fire; ogień

L - lightining; uderzenie pio­runa

E - explosion; wybuch

A - aircrafl landing; upadek statku powietrznego

Te ryzyka są nazywane ryzy­kami podstawowymi, ele­mentarnymi i w dużej części objęcie ochroną BI uzależ­niona jest od posiadania tej że umowy ryzyk elementarnych.

EC - ryzyka dodatkowe które mogą być włączone do ubezpieczenia: huragan, deszcz nawalny, powódź, la­wina, trzęsienie ziemi, śnieg, grad, zapadanie i usuwanie się ziemi, uderzenie pojazdu, huk ponaddźwiękowy, wydostanie się wody i innej cieczy z urzą­dzeń wodno - kanalizacyj­nych.

Ryzyka niestandardowe, bę­dące przedmiotem ubezpie­czenia w ramach BI:
- przerwy w dostawie energii i gazu

- przerwy wywołane zakłóce­niami w dostawie surowców

- przerwy spowodowane uszkodzeniami maszyn

- inne

Grupa 14 ubezpieczenie kredytu - ustawa wyodrębnia takie rodzaje ubezpieczeń które się nazywają ogólnej niewypłacalności kredytu eks­portowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolni­czego.

Mówi się że ustawa dokonuje podziału według grup i ro­dzajów .

Grupa 14 i 15 są to ubezpie­czenia w ścisłym znaczeniu są ubezpieczeniami finanso­wymi. Istota tych ubezpieczeń sprowadza się do problemu wierzytelności.

Wierzytelność - jest to prawo (wierzyciela) domagania się i skorzystania ze świadczenia pieniężnego lub rzeczowego.

Przeciwieństwem wierzytelno­ści jest dług, który obarcza podmiot zobowiązany do wy­konania świadczenia.

Przedmiotem ubezpieczeń finansowych są wierzytelno­ści pieniężne.

Wierzytelności pieniężne w ubezpieczeniach finansowych - są istotą ubezpieczeń finan­sowych w ścisłym znaczeniu.

Ubezpieczenie wierzytelno­ści:

- ubezpieczenie kredytu ban­kowego

- ubezpieczenie kredytu ku­pieckiego

- ubezpieczenie faktoringu

- ubezpieczenie leasingu

- ubezpieczenie forfaitingu

- ubezpieczenie sprzedaży ra­talnej

Ubezpieczenie kredytu

Definicja kredytu - to prze­kazanie kapitału przez wierzy­ciela (kredytodawcę) dłużni­kowi (kredytobiorcy).

Formy kredytu: kredyt ban­kowy, kredyt kupiecki (towa­rowy).

Kredyt towarowy (kupiecki) - polega na zawarciu pomię­dzy dwoma podmiotami umowy kupna sprzedaży (usług, towarów). Istota tego kredytu sprowadza się do tego, że dostawca wydaje towar czy świadczy usługę przed otrzy­maniem zapłaty. Z formalnego punktu widzenia musi wysta­wić fakturę z późniejszą datą zapłaty.

- Kredyt średnio terminowy

- Kredyt długo terminowy

- Kredyt krajowy - dostawca kredytuje odbiorcę towaru bę­dącego na terenie kraju, towar nie opuszcza kraju.

- Kredyt eksportowy - od­biorca poza granicami.

Przedmiotem ubezpieczenia są przysługujące ubezpieczo­nemu (kredytodawcy) bez­sporne należności z tytułu udzielonych kredytów kupiec­kich, które powstały, według wystawionych przez kredyto­dawcę (ubezpieczonego) fak­tur, w okresie ubezpieczenia, nie zapłacone w terminach i kwotach określonych w faktu­rach.

Przedmiotem ubezpieczenia zazwyczaj nie są obejmowane odsetki, kary umowne, opłaty manipulacyjne i inne należno­ści dodatkowe. Ubezpieczenie to może być zawarte w dwóch wariantach: 1) kredytodawca zawiera umowę ubezpieczenia na swoją rzecz, ubezpieczając należności przysługujące mu od wszystkich bądź części kontrahentów. 2) kredyto­dawca zawiera umowę ubez­pieczenia na swoją rzecz, ubezpieczając należności przysługujące mu od jednego kupującego. Stronami ubez­pieczenia kredytu kupieckiego są zawsze dostawca (ubezpie­czający) i zakład ubezpieczeń. Umowa ubezpieczenia zawie­rana jest zazwyczaj na okres roczny.

Ubezpieczenie kredytu (pod­stawowe ryzyka)

Ryzyko nie wywiązania się dłużnika ze swego zobowią­zania wobec wierzyciela:

Ryzyko braku zapłaty:

- w wyniku postępowania upadłościowego

- w wyniku postępowania układowego

Ryzyko przewlekłej zwłoki w zapłacie:

- głównie w wyniku utraty płynności

Ubezpieczenie Kredytu ku­pieckiego

Forma zabezpieczenia spłaty kredytu bankowego

- ubezpieczenie kredytu ku­pieckiego w obrocie krajowym

- ubezpieczenie kredytu ku­pieckiego w eksporcie

Ubezpieczenie kredytu - podmioty uczestniczące: wie­rzyciel, ubezpieczyciel, dłuż­nicy.

Typy relacji umownych w ubezpieczeniach finanso­wych:

Umowa ubezpieczenia zawie­rana jest pomiędzy ubezpie­czycielem i kredytodawcą.

Kredytodawca ma gorszą sy­tuację mniej korzystną, bo musi zapłacić składkę, a kre­dytobiorca weźmie towar bądź nie.

Umowa na rzecz osoby trze­ciej: umowę ubezpieczenia podpisuje kredytobiorca (czyli odbiorca płaci składkę) z ubezpieczycielem. Jest nazy­wana cesją praw z umowy ubezpieczenia - przekazanie praw na inny podmiot.

Cesja praw dotyczy odszko­dowań od ubezpieczenia, umowa pisemna, którą podpi­sują trzy podmioty zaintere­sowane samym przedsięwzię­ciem.

Trzy podmioty:

1. zakład ubezpieczeń, który wypłaca odszkodowanie

2. cesjonariusz, faktor (do­stawca), który zyskuje od­szkodowanie (bank)

3. odbiorca cedent zbywca wierzytelności

Ubezpieczyciel wypłaca od­szkodowanie ubezpieczo­nemu.

Limity ubezpieczeniowe

Limit ubezpieczeniowy in­dywidualny - maksymalna kwota należności objętych ubezpieczeniem od danego kontrahenta.

Limit ubezpieczeniowy au­tomatyczny - górny poziom zadłużenia poszczególnych kontrahentów objętych umową ubezpieczenia.

Procedura postępowania w zakresie ubezpieczenia kre­dytu kupieckiego:

1. złożenie wniosku o ubezpieczenie należności (krajowych, eksporto­wych) zawierającego m.in.:

- informacje o wnioskodawcy (eksporterze),

- informacje o kontrahencie (płatniku), w tym: propozycje przyznania limitu ubezpiecze­niowego (kredytowego)

- wykaz imienny zalegających dłużników

2. zawarcie umowy ubezpie­czenia określającej m.in.:

- wysokość stawki ubezpie­czeniowej

- deklarację obrotów

- wysokość udziału własnego

- wysokość składki minimal­nej

- tryb płatności składki ubez­pieczeniowej

- okres obowiązywania umowy

- decyzja o przyznanym limi­cie ubezpieczeniowym.

Podstawowe cechy ubezpie­czeń finansowych:

- ubezpieczone jest głównie ryzyko ekonomiczne, a nie jak w innych ubezpieczeniach ry­zyko katastrofalne czy spo­łeczne (np. kradzież)

- ubezpieczenia te w mniej­szym stopniu oparte są na prawie wielkich liczb,

- rola ubezpieczyciela jest znacznie większa niż w innego rodzaju ubezpieczeniach

- regres jest zasadą (docho­dzenie i egzekucja roszczeń).

Rola zakładu ubezpieczeń w ubezpieczeniach finanso­wych:

- klasyczne zadania ubezpie­czeniowe: analiza ryzyka ubezpieczeniowego, wypłata odszkodowań, zarządzanie funduszem ubezpieczenio­wym.

- zadania w zakresie analizy, monitorowanie ryzyka wypła­calności podmiotów gospo­darczych.

- zadania w zakresie zbierania i obróbki informacji gospodar­czej.

- zadania w zakresie odzyski­wania należności (na drodze sądowej i poza sądowej).

Ubezpieczenie należności faktoringowych.

Faktoring jest działalnością polegającą na nabywaniu przez faktora (bank faktorin­gowy) bieżących wierzytelno­ści przedsiębiorców (fakto­rantów), przypadających im od odbiorców z tytułu dostaw i usług. Zastosowanie tej formy finansowania transakcji po­woduje szybsze uzyskanie środków pieniężnych, a tym samym wpływa w istotny spo­sób na poprawę płynności fi­nansowej przedsiębiorców.

Istnieją trzy główne rodzaje faktoringu: faktoring wła­ściwy, niewłaściwy i mie­szany.

W przypadku faktoringu wła­ściwego ryzyko wypłacalności dłużnika ciąży na faktorze, a przeniesienie wierzytelności z faktoranta na faktora jest defi­nitywne.

W przypadku faktoringu nie­właściwego przeniesienie wie­rzytelności z faktoranta jest warunkowe, a więc mimo przeniesienia wierzytelności ryzyko kredytowe ciąży osta­tecznie na faktorancie (do­stawcy).

Faktoring mieszany łączy w sobie cechy wcześniej wymie­nionych faktoringów.

Przedmiotem ubezpieczenia są przysługujące ubezpieczo­nemu faktorowi należności faktoringowe (wierzytelności lub ich części wykupione przez faktora na podstawie umowy faktoringu), niezapła­cone przez dłużnika w termi­nach , kwotach określonych w fakturach zgodnie z warun­kami kontraktu. ubezpieczenie najczęściej nie są objęte od­setki, karu umowne, opłaty dodatkowe, koszty postępo­wania egzekucyjnego i inne należności.

Umowa ubezpieczenia na­leżności faktoringowych może być zawarta:

1. pomiędzy zakładem ubez­pieczeń a faktorantem na rzecz faktora

2. pomiędzy zakładem ubez­pieczeń a faktorem (bankiem faktoringowym).

1

1

---