BIOGRAFIE
Do romantyzmu o biografii pisarza wiedziano niewiele. Od romantyzmu sytuacja diametralnie się zmienia- powodem jest rozwój cywilizacyjno - kulturowy oraz silny wzrost biurokracji ( XVII-XX w.).
Względy kulturowe: nie wystarczyło tylko pisać, aby być pisarzem. W normie kulturowej było aby pisarze czynili ze swojej biografii widowisko. Pod uwagę brano etapy życia pisarza, wybrane epizody- teatralizacja życia.
EPISTOLOMANIA- mania pisania listów(np. Słowacki, Krasicki).
Na podstawie dzieł gł. rekonstruujemy biografie.
BIOGRAFIZM- "choroba" historii literatury, utwory lit. traktuje się jako zjawiska do poznania biografii pisarza.
W historii literatury wyróżniamy 2 metody badawcze:
-metody zewnętrzne: allagenetyczne, poietocentryczne - dzieło lit. wyjaśnia się zjawiskami innymi niż lit. ( biografie, filozofie),
-metody wewnętrzne: immanentne, ergocentryczne, integralne - zjawiska lit. tłumaczy się zj. lit.(gawęda, epos, powieść).
Metody wewnętrzne:
# Formaliści Rosyjscy (Borys Eichenbaum, Wiktor Szkłowski, Wiktor Winogradow, Roman Ingarden ) - związani z futurystami rosyjskimi, utwór jako "gra chwytów".
# Praska Szkoła Strukturalna w latach 1930 - 48 ( Jakobson, Mukarowsky).
# Polscy formaliści z Wilna - " Wstęp do badań nad dziełem literackim", Irena Sławińska, Zgorzelski, Żełska, Jerzy Putrament.
# Koło Studentów UW ( Stefan Żółkiewski /systemy literatury, gatunki/, Franciszek Siedlecki, Dawid Openstend, Kazimierz Budzyk /stylistyka/ - preferowali metody wew. Szkoły antybiograficzne
( antypsychologiczne).
1960- rozprawa o dziele literackim R. Ingardena ( powstała w 1932 w Niemczech) zostaje przetłumaczona na język polski.
# Strukturaliści francuscy (F. De Saussure, C. Levi - Strauss, R. Barthes)
# Nowi Krytycy (USA)
Biografizm - metoda zewnętrzna: wydawanie krytycznej korespondencji pisarzy z przypisami, kalendarzy życia i twórczości, monografii bio-boliograficznych, zbirów dokumentów. Pierwsze: kalendarz życia i twórczości Puszkina i Sienkiewicza.
"Myśli na temat: Biografia pisarza jako jednostka procesu historycznoliterackiego"- J. Sławiński
BIOGRAFIA /POWIEŚCIOWA, LITERACKA/ - gatunek literacki wywodzący się z Francji. Utwory literackie o życiu pisarzy. Nie była to fikcja literacka, ale dzieło lit. w oparciu o fakty.
Tzw. TWÓRCZA FIKCJA to wypełnianie luk w biografii.
- biografia upowieściowiona - życie + twórczość
- biografia aktualna - umieszczenie dzieła w porządku chronologicznym
Pojedyncze dzieło to sytuacja artystyczna + pojedyncza powieść historyczna.
Biografię umieszcza się między życiem a twórczością, a dla pisarza najważniejsze są czynności pisarskie.
Tworzenie biografii jest zbiorem ról życiowych. Rola bycia pisarzem decyduje o tym, co z całego paradygmatu ról wejdzie do dzieła literackiego. Aby być pisarzem należy pisać oraz czynnie uczestniczyć w kulturze. Inne role życiowe są ważne, o ile łączą się z pisaniem, przechodząc przez rolę pisarza i potwierdzając się w utworach.
Każdy badacz staje przed alternatywami:
^ indywidualność - typowość (to, co jednostkę łączy z danym zbiorowiskiem, reprezentant danej klasy)*
^ zdarzeniowość - powtarzalność (strukturalność)
^ mały czas historyczny - duży czas historyczny**
^ dokumentarność - legendarność
^ charakterystyczność - instrumentalność
*nie można oddzielić biografii indywidualnej od typowej
**odniesienie do czasu, w którym biografia powstawała, stosunek nie emocjonalny ze względu na duży dystans czasowy.
Wg Sławińskiego biografię pisarza należy umieszczać między twórczością a rolami życiowymi.
Życie literackie to wszystkie czynności, które przyczyniają się do bycia pisarzem, ale w swej naturze nie są literaturą.
Kiedy pisarz podejmuje jakąś problematykę, ważna będzie rola, którą prezentuje w związku z tą problematyką. Kluczem do biografii będzie zakres bezwzględnych biografii ról życiowych.