Teorie socjologiczne I
od Pozytywizmu (Comte) do Parsonsa.
Szacki Historia myśli socjologicznej
Turner Struktura teorii socjologicznej, głównie wstęp pod kątem funkcjonalizmu.
Czym jest teoria?
Wyjaśnia zdarzenia; próba odpowiedzi na pytanie `dlaczego'.
Czym jest teoria socjologiczna?
Sztompka - teoria socjologiczna to zespół założeń ontologicznych (o naturze rzeczywistości), epistemologicznych (jak poznajemy to, co jest) i metodologicznych (jak coś badać); abstrakcyjnych pojęć oraz ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społecznej mających dostarczać wyjaśnień dostępnej wiedzy opisowej oraz ukierunkowywać dalsze badania.
Klasyfikacja teorii.
- ogólne
- teorie średniego zasięgu (Merton)
- szczegółowe
Sztompka:
- scjentystyczne
- humanistyczne (zakładamy, że badany ma wolną wolę)
- mechanicystyczne
- woluntarystyczne (aktor społeczny obdarzony wolną wolę)
- krytyczne
Jak oceniać, która teoria jest lepsza?
- można stosować kryterium logiczne (spójność wewnętrzna, logika
- kryterium empiryczne (czy teoria jest zgodna z rzeczywistością).
COMTE 1798 - 1857, 1844 - Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej.
Uczeń i sekretarz Saint-Simona, pierwsza połowa XIX wieku.
Pierwszy postulat - trzeba badać fakty, czyli zjawiska empirycznie dostrzegalne i niezależne od obserwatora (założenie o oddzielenia podmiotu od przedmiotu).
Do badań społecznych stosujemy metody pozytywne, czyli które badają coś w sposób realny, pożytyczny, pewny i ścisły.
Wzorem fizjologia i fizyka ciał organicznych.
Społeczeństwo jest podobne do organizmu, budowa i rozwoj organizmu społecznego i biologicznego są podobne i rządzą nimi określone prawa i prawidłowości.
Organiczna całość, rozwój, prawa.
( to powyżej to Saint-Simon)
Comte:
Chaos:
rewolucja francuska. Trzeba naukowo sprawdzić, jaka jest rzeczywistość społeczna, bez tego nie ma możliwości jej zrozumienia.
Industrializacja, urbanizacja - rozkład dotychczasowych więzi społecznych, nie tworzą się nowe.
Indywidualizm, utylitaryzm, leseferyzm -> rozczarowanie filozofią
W obliczu chaosu wiedza musi być użyteczna praktycznie.
Jak powstaje i jak się utrzymuje porządek i ład społeczny?
Badamy fakty, stosujemy pozytywne metody, krytykujemy metafizykę, fenomenalizm, naturalizm, antynormatywizm, nauka jako inżynieria społeczna.
Krytyka metafizyki, filozofii jako takiej, poszukującej istoty rzeczy, odpowiedzi na pytania o sens, o początek i koniec. Wg Comte'a są to pytania, na któr e nie można udzielić odpowiedzi, więc musimy je odrzucić. „Filozofowanie” nabiera zabarwienia pejoratywnego.
Stanowisko fenomenalne - nauka powinna zajmować się zjawiskami - tym, co widać.
Podejście naturalistyczne - naturalizm w metodologii (metody nauk przyrodniczych i społecznych są zasadniczo takie same).
Antynormatywizm - nie wartościujemy badanych zjawisk. Angażujemy się w rzeczy rozstrzygalne i jasno dostrzegalne, toteż nie możemy się o nie kłócić.
Comte próbował dokonać
Średniowieczne społeczeństwo opierało się na dwóch filarach - chrześcijaństwie i feudalizmie, które zostałyo mocno podkopane przez filozofię krytyczną, co doprowadziło do dezintegracji społecznej. Nowe instytucje nie wytwarzały nowych więzi, a stare ulegały destrukcji.
Założenia Comte'a:
- bez wspólnych wartości nie ma społeczeństwa (więc potrzeba nowych, żeby z powrotem zintegrować)
- przemiany dokonały się poprzez wpływ stanu świadomości jednostek.
Zmieniając świadomość, zmieniamy społeczeństwo. Idee rządzą światem.
Nową religią Ludzkości ma by Ludzkość.
Duch ludzki, poznanie ludzkie przechodzi przez trzy fazy/stany:
Stan teologiczna - odwołujemy się do tego, co boskie/nadprzyrodzone (wiedza magiczna)
Stan metafizyczny - Krytycyzm starego porządku, odwołujemy się do racjonalności ludzkiej, racjonalności w przyrodzie (praw naturalnych, niepotwierdzonych do końca empirycznie).
Faza naukowa (pozytywna) - wiedza empiryczna, oparta na rzeczywistości jako podstawa społeczeństwa. odkrywamy prawa, przewidujemy procesy, przyspieszamy je.
Rozwój ten jest konieczny. Triumf pozytywizmu 100%
2