LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE

Sedacja - spadek odpowiedzi na bodźce z otoczenia, często idzie to w parze z działaniem nasennym

Mechanizmy działania leków nasennych i uspokajających: działanie na przekaźnictwo GABA-ergiczne i serotoninergiczne (najczęściej 5-HT1)

• Stare histaminiki

• α2 - agoniści (klonidyna, dekmedetonina, miwazerol)

• β-blokery przechodzące przez barierę krew-mózg

• 5-HT3-antagoniści

Receptor GABAA

• Kanał jonowy dla jonów Cl-

• Bardzo skomplikowana budowa

• Działanie fizjologiczne: przyłączenie GABA → napływ Cl- do komórki → hiperpolaryzacja → działanie hamujące

• Poza miejscem wiążącym GABA występują miejsc dla wiązania:

• Benzodiazepin

• Barbituranów

• Alkoholu

• Związanie się z tymi miejscami powoduje modyfikacje allosteryczną dla wiązania GABA

• Agoniści: beznodiazepiny, barbiturany - nasilają przewodnictwo GABA

• Odwrotni agoniści: DIKUKULINA (wiąże się z miejscem dla benzodiazepin i blokuje wiązanie GABA)

• Antagoniści: FLUMAZENID

Benzodiazepiny

• Podstawowe leki nasenne i uspokajające

• Mechanizm działania: nasilają przewodnictwo GABA w CSN, powodując przewagę mechanizmów hamujących

• Różne typy miejsc: BZN1, BZN2

Działanie benzodiazepin:

• Działanie sedatywne

• Działanie nasenne (w wiekszych dawkach, może się objawiać na dwa sposoby: polepszenie zasypiania lub dłuższe spanie), dodatkowo zmiana struktury snu: skrócenie REM a wydłużenie NREM

• Działanie przeciwdrgawkowe (diazepan w dawce 10mg stosuje się w jakichkolwiek drgawkach, nie tylko w padaczkowych

• Działanie miorelaksacyjne (zwiotczenie mięśni poprzecznieprążkowanych, ale nie tak znaczne jak po lekach zwiotczających, zniesienie centralnej regulacji napięcia mięsniowego)

• Działanie anestetyczne (ANESTEZJA - hipnosis, miorelaksacja, zniesienie odruchów) - nie wywołują anestezji, wykorzystywane tylko do indukcji antestezji

• Działanie amnestyczne - amnezja wsteczna, czasem również następcza, traktujemy to jako działanie niepożądane

Receptor GABAB

• Związany z białkiem G

• Powoduje hiperpolaryzację

• Leki związane z tym receptorem są mało popularne

• BAKLOFEN - lek zwiotczający, ale działa poprzez inny mechanizm niż BZN, korzystny w chorobach neurologicznych

TETRAZEPAN - popularny w leczeniu związanym z wypadaniem jądra miażdżystego

Farmakokinetyka

Zazwyczaj: doustnie, dożylnie, doodbytniczo

Rzadko: domięśniowo, bo się wolniej wchłania niż po podaniu doustnym

Metabolizm: DESMETYLIDIAZEPAN (NORDIAZEPAN - metabolit aktywny, długodziałajacy)

TRIAZOLAN, ESTRIAZOLAN - krótkodziałające, stosowane w przypadku problemów z zasypianiem

CLORAZEPAN

OKSAZEPAN

DIAZEPAN

CLONAZEPAN

TETRAZEPAN

MIDAZOLAN - stosowany w anestezji

ALPRAZOLAN - w przewlekłym leczeniu, długi okres półtrwania, słabe działanie p/depresyjne

Zastosowanie

• Indukcja anestezji

• Likwidowanie objawów zespołów lękowych w różnych chorobach

• Działanie p/drgawkowe we wszelkiego rodzaju drgawkach

• Mioreleksacja w chorobach mięsniowych i neurodegeneracyjnych

• Leczenie bezsenności

Niebezpieczeństwa

1. Szybko występujące

• Senność w ciągu dnia („kac” po lekach, przedłużenie działania)

• Reakcja paradoksalna: nadmierne pobudzenie (u osób straszych i osób z innymi chorobami, dlatego u osób strasych stosuje się dawki o połowe mniejsze niż u dorosłego człwoieka)

• Zmiany skórne

• Działanie teratogenne (deprsja ośrodka oddechowego płodu

2. Przewlekłe stosowanie

• Zależność fizyczna, zespół odstawienia - niepokój, drgawki, poważne uszkodzenia mózgu, koszmary, pobudzenie

• Zależność psychiczna - potrzeba zdobycia i zażycia leku

• Tolerancja się rozwija

Leki bezpieczne - nie wywołują typowej śpiączki, ale mogą porazić ośrodek oddechowy i krążeniowy

Antidotum: FLUMAZENID (antagonista receptora BZD, działa kótko i jest drogi)

U dzici po wstrzyknięciu dożylnym może na chwilę dojść do bezdechu, ale często ten bezdech przechodzi, dobrze mieć przy sobie AMBU

U ludzi straszych stosujemy niższe dawki

Schorzenia psychiatryczne - stosuje się bardzo krótko (maksymalnie 2 tygodnie), bo rozwija się typowa triada uzależnienia

Selektywni agoniści BZD1 - ZOLPIDEN, ALPIDEN, ZALEPLON, działanie uspokajające i nasenne, nie mają struktury BZD, nie powodują tak bardzo zależności i tolerancji

Działania niepożądane: koszmary poranne

Barbiturany

• Działają na ośrodek oddechowy

• Działaja podobnie jak BZD - nasilają przewodnictwo GABA

• Leki lipofilne

• Terapia: leki krótkodziałające, indukcj aanestezji, długodziałające rzadko stosowane, w leczeniu padaczki

• O tym, że krótko działają decyduje ich lipofilność i dystrybucja leku, mózg jest tkanką bogatą w tłuszcz (osłonka mielinowa), dobra perfuzja

• TIOPENTAL - lek krótkodziałający

Zastosowanie:

• Leczenie padaczki - leki długodziałające

• Pediatria - FENOBALBITAL, najlepszy induktor cytochromu P-450, potrzebne to jest do sprzęgania bilirubiny z kwasem glukurunowym - żółtaczka wcześniaków

• Neurologia - nauroprotekcja metaboliczna, hamowanie przekaźnictwa → hamowanie neuronów → hamowanie metabolizmu (mózg nie korzytsa z glukozy w mózgu i we krwi)

Zatrucie:

• Trudne do leczenie

• Leczenie: forsowna diureza

Agoniści 5-HT1

• IBSAPIRON, GEPIRON, TANDOSPIRON, BUSPIRON

• Leki przeciwlękowe

• Bardzo bezpieczne

• Mało działań niepożądanych

• Działają po 2 tygodniach od rozpoczęcia kuracji

Leki inne

HYDROKSYZYNA: antyhistaminik stosowany w wyższych dawkach, 100mg, lek uspokajający i nasenny

CHLORAL HYDRAT (wodzian chloru): pediatria, stosowany doodbytniczo

MEPROBAMAT

SOLE BROMU: już nie stosowane, bo dużo działań niepożądanych, brom działa bardzo uspokajająco

4

---