ODPORNOŚĆ - zdolność organizmu do rozpoznawania, lokalizacji, zapobiegania rozprzestrzeniania się i działania szeregu czynników patogennych.

ODPORNOŚĆ:

- dziedziczna(nieswoista):

• czynna (komórki L.T., makrofagi, mikrofagi)

• bierna (błona śluzowa nosa, skóra)

- nabyta (swoista)

• czynna

• naturalna (przebyte choroby)

• sztuczna ( szczepionki)

• bierna

• naturalna ( przeciwciała od matki)

• sztuczna ( surowice)

NADWRAŻLIWOŚĆ - nadmierna, burzliwa odpowiedź układu immunologicznego, na powtórny lub kolejny kontakt z tym samym alergenem, prowadząca do uszkodzenia tkanki.

Mechanizm rozwoju nadwrażliwości:

1. Wytworzenie stanu ( zwiększona wrażliwość ustroju na dany antygen )

2. Wyzwolenie odczynów patologicznych w uczulonym ustroju

Podział nadwrażliwości ze względu na czas jej ujawniania się :

1. Reakcja typu wczesnego ( humoralnego) po upływie 10-30 minut

2. Reakcja typu późnego ( komórkowego ) po upływie 24 -48h

Podział nadwrażliwości ze względu na mechanizm reakcji:

1. R. anafilaktyczna (alergie)

2. R. Cytotoksyczna

3. R. Kompleksów immunologicznych

4. R. Komórkowa

1. TYP ANAFILAKTYCZNY

Reakcja zewnątrzpochodnych antygenów z przeciwciałami IgE związanymi z powierzchnią komórek tucznych w tkankach i bazofilów krwi obwodowej

Alergeny - substancje powszechnie występujące. Zewnątrzpochodne, reakcje miejscowe lub ogólnoustrojowe.

• Droga układu oddechowego ( alergeny lotne: pyłki, roztocza, substancje naskórkowe zwierząt, zarodniki pleśni, grzybów, pyły organiczne )

• Błona śluzowa nosa i oskrzeli

• Droga układu pokarmowego ( alergeny pokarmowe, leki doustne) --- Reakcje miejscowe - przewód pokarmowy, skóra ( owoce , orzeszki ziemne, mleko, białko kurze, itp. )

• Droga pozajelitowa : leki, użądlenia przez owady (gzy, pszczoły), żmije, węże --- reakcja ogólnoustrojowa

Postać wstrząsu anafilaktycznego:

Antygen indukuje syntezę przeciwciał (IgE) ---- przez komórki plazmatyczne układu oddechowego i pokarmowego. Produkcja lokalna. Komórki docelowe ( kom. Tuczne w błonie śluzowej). Przeciwciała wiążą się przez receptory powierzchniowe (IgE, IgG)

Nadmierna produkcja IgE u osobników atopowych ---- istnieją genetycznie uwarunkowane predyspozycje do produkcji IgE.

Mechanizm działania:

1. Kontakt z alergenem i produkcja przeciwciał - Uczulenie

• Synteza swoistych przeciwciał

• Wiązanie p-ciał z komórkami tucznymi i bazofilami (z rec. powierzchniowym)

• Degradacja komórki:

• zmiany biochemiczne

• uwolnienie mediatorów do środowiska pozakomórkowego

• reakcja alergenu z przeciwciałem „zakotwiczony” na powierzchni komórek tucznych i bazofilów.

Rodzaje mediatorów:

• Z fosfolipidów ( z błony komórkowej ----- arachidonian...)

• Z ziarnistości (np.histamina, bradykinina)

Choroby:

1. Alergiczne ( atopowe), skóry

2. Układu oddechowego

3. Przewodu pokarmowego

4. Wstrząs anafilaktyczny

Ad.1

• Wyprysk (egzema) ----- alergeny wywołujące: a. pokarmowe. (typ anafilaktyczny. Miejscowe uwalnianie mediatorów)

Efekty :

• zaczerwienienie

• drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym ( skórne działanie mediatorów; gromadzenie wysięku zapalnego pod naskórkiem)

• Pokrzywka ----- alergeny pokarmowe oraz leki. Miejscowe uwalnianie mediatorów. Efekt --- różnej wielkości bąble, wysięk w obrębie skóry właściwej, świąd

• Obrzęk naczyniowo-.ruchowy (o.Quinckego) --- pokarm i leki. Obrzęk tkanki podskórnej twarzy i szyi, bądź tkanki podśluzówkowej jamy ustnej krtani i gardła

Ad.2

• Alergiczny nieżyt nosa (2 postaci: sezonowy, całoroczny) Patozakażenie w obu przypadkach jest takie same. Różnią się alergenami

• pyłki różnych roślin w sezonie( sezonowy)

• pozostałe grupy alergenów (całoroczny)

Odczyn miejscowy w błonie śluzowej:

• obfita wydzielina z nosa, napady kichania, świąd w okolicach nosa, podniebienia, gardła; silne łzawieniem, obrzęk twarzy i gorączka

• Astma oskrzelowa (postać atopowa)

Odczyn anafilaktyczny. Alergeny lotne. Reakcja miejscowa. Uwalnianie mediatorów w obrębie błon śluzowych oskrzeli ----- skurcz mięśni gładkich, obrzęk, zwiększanie wydzielania śluzu. Zwężenie światła oskrzeli --- uczucie duszności typu wydechowego.

Ad.3 Alergeny pokarmowe

Odczyn miejscowy w błonie śluzowej przewodu pokarmowego. Miejscowe uwalnianie mediatorów --- skurcz mięśni gładkich, wydzielanie śluzu.

Efekt: kolka jelitowa, biegunki ze śluzami

Ad.4

Odczyn ogólnoustrojowy. Rozwija się w wyniku wprowadzenia do ustroju obcego białka (np.środki kontrastowe, antybiotyki)

2 dawki: 1. uczulająca. 2. wyzwalająca

Objawy:

• krążenie : spadek ciśnienia, tachykardia, tętno szybkie, słabo napięte,

• układ oddechowy: skurcz mięśni gładkich, uczucie duszności, odczyny skórne, objawy ze strony układu pokarmowego ( w cięższych przypadkach)

2. TYP CYTOTOKSYCZNY ( cytolityczny)

Istota polega na reagowaniu swoistych przeciwciał z antygenami powierzchni komórki.

2 grupy:

• determinanty antygenowe ( na własnej błonie komórkowej) komórki gruczołu laktowego, błony podstawnej kłebuszków nerkowych

• antygeny z zewnątrz wiążą się z błoną komórkową ( leki lub ich metabolity) IgG, IgE

Przykłady:

• Cytopenia polekowa (lek staje się alergenem) wiąże si,ę z błon,ą komórkową elementów morfotycznych krwi. Powstaje alegren. Indukcja przeciwciał. Aktywacja układu dopełniacza.

• Niezgodność krwinkowa

• Choroba hemolityczna noworodków ( konflikt serologiczny Rh)

• Choroba autoimmunologiczna np. Zespół Gutpeslera, Miosteria

3. TYP KOMPLEKSÓW IMMUNOLOGICZNYCH

Wzajemne reagowanie antygenów i swoistych przeciwciał z wytworzeniem kompleksów immunologicznych.

Antygeny: (bakterie wirusy, pasożyty, grzyby, pokarmy, leki, a.zewnątrzpochodne, a.wewnątrzpochodne- składniki jądra bądź cytoplazmy) indukują syntezę swoistych przeciwciał IgG, IgE.

Reakcja antygenów i p-ciał z wytworzneiem kompleksów immunologicznych - rola patologiczna w niektórych chorobach.

O patogenności kompleksu decyduje jego wielkość:

• kompleksy pośrednie --- najbardziej patogenne. Struktury przestrzenne. Najbardziej patogenny kompleks z większą ilością antygenów niż przeciwciał.

• Kompleks krążący ---- odkładanie się w ścianach naczyń włosowatych (tam gdzie jest ich dużo, tj. naczynia skóry, błony maziowej, stawów, kłębuszków nerkowych.

Aktywacja układu dopełniacza --- powstają produkty jego rozpadu, które mają zdolność reagowania z receptorami znajdującymi się na powierzchni bazofili.

Aktywacja bazofili, uwolnienie mediatorów zawierających w zairnistościach cytoplazmy histaminę i inne...

• rozszerzanie naczyń

• zwiększanie ich przepuszczalności

• w ścianach zaczynają odkładać się te kompleksy (lepsze warunki)

Cz. ----- migracja w kierunku neutrofili, które fagocytują kompleksy i uwalniają enzymy lizosomalne ( proteazy, elastazy, kolagenazy, wolne rodniki tlenowe)

Dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i uszkodzenia tkanki , w której znajdował się kompleks.

Przykłady:

• Choroba posurowicza --- odczyn ogólnoustrojowy po podaniu surowicy odpornościowej. ( obce białko staje się antygenem)

1 dawka duża spadek syntezy przeciwciał???? Okres 10-14 dni

Przeciwciała w ustroju i antygen ( bo była duża dawka uczulająca i wyzwalająca ) Powstają kompleksy krążące

• Choroby autoinwazyjne

• Reumatoidalne zapalenie stawów

• Toczeń rumieniowaty

4. PÓŹNY KOMÓRKOWY

• Po upływie 24-48h

• Brak swoistych przeciwciał - występują różnie uczulone limfocyty T

Antygeny :

Wirusy, bakterie, pasożyty, grzyby, proste zw. chemiczne, które mogą wiązać się z białkami skóry

Antygen jest reprezentowany przez komórki Langerhansa śledziony, skóry, węzłów chłonnych limfocytom T.( połączenie z NHCII - znajdujących się na powierzchni komórki)

W odpowiedzi na prezentacje powstaje populacja swoiście uczulonych Limfocytów T. Uczulone limfocyty rozpoznają antygeny i uwalniają limfokiny.

* Limfokiny mają zdolność do reagowania z receptorami różnych komórek Uwalnianie mediatorów do wystąpienie stanu zapalnego.

Choroby bakteryjne i wirusowe:

• Kontaktowe uczulenie skóry

Antygeny - proste związki chemiczne jak składniki kosmetyków, barwniki odzieży, środki gospodarstwa domowego, sole Ni, Cd, Cu, leki stosowane zewnętrznie

Antygen wiąże się z białkiem skóry --- pełnowartościowy antygen jest prezentowany limfocytom T.

• Odczyn tuberkulinowy - po śródskórnym podaniu tuberkuliny

Nadwrażliwość na lek może przebiegać w każdy z wymienionych typów:

1. Pokrzywka, Obrzęk Quinckego

2. Cytopenia polekowa

3. Choroba posurowicza

4. Leki stosowane zewnętrznie

---