WYKŁAD 29.10.2008

AKTYWA OBROTOWE (MAJĄTEK OBROTOWY)

I. Zapasy

1. Materiały

2. Półprodukty i produkcja w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary (związane obrotem handlowym)

5. Zaliczki na dostawy

II. Należności

1. Należności od odbiorców

2. Należności od budżetu

3. Inne należności

4. Należności dochodzone na drodze sądowej

Formy rozliczeń pomiędzy podmiotami, kontrahentami:

A) Rozliczenia bezgotówkowe

1/ czek rozrachunkowy (przekazanie pieniędzy na konto bankowe)

2/ przelew bankowy

3/ akredytywa

4/ rozliczenia przy pomocy weksli

5/ okresowe rozliczenia saldami

6/ rozliczenia planowe

7/ karty płatnicze

B) Rozliczenia gotówkowe

- wpłaty gotówki do kasy i na rachunek bankowy

- czek gotówkowy

- karty elektroniczne

Ad. 2/ przelew bankowy

1. Dyspozycja dłużnika do banku o przelaniu określonej kwoty na wskazane konto bankowe

2. Wykonanie polecenia przez bank dłużnika

3. Zawiadomienie dłużnika o wykonanym poleceniu przelewu

4. Zawiadomienie wierzyciela o wpływie kwoty na jego rachunek bankowy

Wada: wpłata i czas wpłaty zależy od dłużnika

Ad. 3/ akredytywa

1. Polecenie otwarcia akredytywy (obłączona umowa)

2. Zawiadomienie o otwarciu akredytywy

3. Przedłożenie w banku dokumentów upoważniających do zapłaty

4. Przekazanie żądania zapłaty z akredytywy wystawcy

5. Zapłata bankowi wierzyciela i powiadomienie dłużnika o wykonaniu polecenia zapłaty z akredytywy

6. Powiadomienie wierzyciela o wpływie środków na jego rachunek

- Forma zabezpieczająca interes wierzyciela

- przy dużych dostawach

WEKSLE - podst pojęcia

Wesel - dokument stanowiący bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty wskazanej osobie określonej kwoty w miejscu i terminie ustalonym przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną. Dokument ten podlega rygorowi wekslowemu

Rygor wekslowy - określony prawem wekslowym tryb szybkiego i skutecznego egzekwowania zapłaty w razie nieuregulowania w terminie przez dłużnika zobowiązania wekslowego

Prawo wekslowe - w Polsce obowiązuje w tym zakresie ustawa z dn. 28.04.1936 „prawo wekslowe” Dz U RP nr 37, poz 282. Ustawa ta uwzględnia większość wskazań międzynarodowej konwencji w sprawie jednolitego prawa wekslowego

RODZAJE WEKSLI:

- weksel własny/ sola, prosty, suchy/ - bezwarunkowe zobowiązanie się wystawcy do zapłacenia ustalonej sumy w wyznaczonym na wekslu terminie i miejscu określonej osobie, zwanej remitentem (łac remittens - odsyłający)

- weksel trasowany /ciągniony/ - nazywany w skrócie tratą (wł. trarre- ciągnąć) zawiera polecenie wystawcy (nazwanego trasantem) do zapłacenia określonej kwoty, wydaje innej osobie (trasantowi) na rzecz os trzeciej (remitenta)

Zagwarantowanie wiarygodności weksla może wzmocnić jego wiarygodność. Poręczyciel weksla zwany jest awalistą. Na dowód poręczenia /czyli awalu/ poręczyciel podpisuje się na poprzedniej stronie weksla, obok wystawcy.

- weksel in blanco - weksel niewypełniony, zawierający zazwyczaj podpis os skąłdającej się gwarancją lub kaucją

INDOS /żyro/ - przeniesienie uprawnień z weksla na inną os

INDOSANT - odstępujący weksel

INDOSATARIUSZ - nabywca weksla

Dyskonto weksla - operacja bankowa polegająca na przyjęciu weksla w zamian za gotówkę wypłaconą dotychczasowemu właścicielowi weksla na określonych zasadach.

FUNKCJE WEKSLA;

a) kredytowa - występuje w transakcji kupna- sprzedaży polega na udzieleniu nabywcy krótkoterminowego kredytu (tzw kupieckiego) lub wzmacnia gwarancję spłatę przy zaciąganiu pożyczek

b) obiegowa - weksel może być przez posiadacza przeniesiony na inną os, której taka możliwość przysługuje (weksel może być surogatem środka płatniczego)

c) płatnicza - ściśle wiąże się z funkcją obiegową i oznacza, że za pomocą weksla można regulować zobowiązania

d) gwarancyjna - przy pomocy weksla można zabezpieczyć roszczenia, jakie mogą wystąpić w trakcie wykonywania umowy zawartej między kontrahentami /np. przy pomocy weksla in blanco/.

Zasady wystawiania weksla:

1. Weksel jako papier wartościowy o szczególnym charakterze musi być wystawiony zgodnie z wymogami prawa, które określają zasady wystawiania weksli,, ich obiegu oraz cechy formalne, jakie taki dokument powinien zawierać.

2. Jako dokument weksel powinien zawierać:

- nazwę weksla w samej nazwie dokumentu

- sumę kredytu wekslowego podaną na wekslu

- stwierdzone bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy /lub na jego polecenie/ innej osobie

- nazwisko trasata i miejsce płatności zobowiązania

- nazwisko osoby /nazwa firmy/ na rzecz której powinna być dokonana zapłata /określenie remitenta/

- oprocentowanie kredytu wekslowego F

- datę i miejsce wystawienia o

- podpis wystawcy weksla o

WYKŁAD 05.11.2008

KAPITAŁY I FUNDUSZE W RACHUNKOWOŚCI

Kapitał jest jednym z trzech podst czynników produkcji obok ziemi i pracy. W odróżnieniu od ziemi jest czynnikiem wyprodukowanym, rezultatem procesów produkcyjnych.

III w ujęciu mikroekonomicznym.

A. W znaczeniu finansowym.

Kapitał jest sumą środków, które zostały postawione do dyspozycji przedsiębiorstwa (lub mogą zostać postawione) w celu realizowania określonych zamierzeń (kapitały własne i kapitały obce)

B. W znaczeniu bilansowym.

Kapitał oznacza źródła pochodzenia majątku z punktu widzenia praw własności i konieczności zwrotu PASYWA

FUNDUSZ - w rachunkowości pojęcie to wyst obok kapitału, przy określeniu źródeł finansowania majątku (pasywów). Oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość majątku; w postaci środków pieniężnych, składników rzeczowych, jak i praw do gospodarczego wykorzystania, która jest w dyspozycji danej jednostki.

Kapitał ludzki - zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia, energii witalnej zawarty w każdym człowieku i społeczeństwie jako całości, określający zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań.

Nazwy kapitałów własnych (zasadniczych) w różnych formach prawnych podmiotów gosp

Rodzaj j. gosp	Nazwa kapitału /funduszu/ Podst (zakładowego) innych kapitałów
Spółka akcyjna	Kapitał akcyjny	- kapitał zapasowy - rezerwy z przeszacowania - powstałe kapitały rezerwowe
Spółka z o. o	Kapitał udziałowy	jak wyżej
Przedsięb os fiz Spółki osobowe (np. jawna)	Kapitał własny
Przedsięb państwowe	Fundusz założycielski	- fundusz przedsięb - kap rezerwowy z przeszacowania
spółdzielnia	Fundusz udziałowy	- fundusz zapasowy - kapitał rezerwowy z przeszacowania

Kapitał obcy - dostępne w określonym czasie; przeznaczenie jest ograniczone przez pożyczkodawcę lub właściciela tego kapitału; daje właścicielowi tego kapitału do kontrolowania działalności firmy, której pożyczył pieniądze; wymaga ponoszenia kosztów z tyt zaciągania i dyspozycji pożyczonego kapitału.

Kapitały - wykazywane w pasywach

A. kapitały /fundusze/ własne

1. Kapitał (fundusz) podstawowy

2. - || - zapasowy

3. z aktualizacji wyceny

4. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

5. Zysk (strata) z lat ubiegłych

6. Zysk (strata) netto

7. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

Ponadto wykazuje się:

II należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

III Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

Bilans początkowy - na moment rozpoczęcia działalności

Bilans otwarcia - na rozpoczęcie kolejnego okresu obrotowego

Zasada ciągłości bilansowej - bilans zamknięcia jest bilansem otwarcia następnego roku

Bilans proforma - szacunkowy

WYKŁAD 12.11.2008

ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH

Dokumentacja opisująca przyjęte przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości powinna obejmować:

1. określenie roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych - nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym

2. metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego w zakresie w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru

3. sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

a) zakładowy plan kont

b) wykaz ksiąg rachunkowych lub wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych

c) opis systemu przetwarzania danych, odpowiednio do przyjętej technicznej formy prowadzenia ksiąg rachunkowych

4. Opis systemu, który służy ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nim zapisów.

W skład ksiąg rachunkowych wchodzą:

- Dziennik

- Księga główna - zestaw kont podstawowych (syntetycznych)

- Księga pomocnicza - zestaw kont analitycznych do kont syntetycznych

- Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont księgi pomocniczej,

- Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

Zakładowy plan kont powinien zawierać co najmniej:

- Wykaz kont księgi głównej,

- Przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń,

- Zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej.

Zapis księgowy powinien zawierać, co najmniej:

- Datę dokonania operacji gospodarczej,

- Określenie rodzaju i nr identyfikacyjny dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu oraz jego datę, jeżeli różni się ona od daty dokonania operacji,

- Zrozumiały tekst, skrót lub kod opisu operacji, z tym że należy posiadać pisemne objaśnienia treści skrótów lub kodów,

- Kwotę i datę zapisu,

- Oznaczenie kont, których dotyczy.

Przechowywanie dokumentacji jednostki prowadzącej rachunkowość

- Zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe podlegające trwałemu przechowywaniu

Pozostałe zbiory przechowuje się co najmniej przez okres:

- księgi rachunkowe - 5 lat

- karty wynagrodzeń pracowników bądź ich odpowiedniki - przez okres wymaganego dostępu do tych informacji, wynikający z przepisów emerytalnych, rentowych oraz podatkowych, nie krócej jednak niż 5 lat

- dowody księgowe dot wpływów ze sprzedaży detalicznej - od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy, ni krócej jednak niż od dnia rozliczenia osób, którym powierzono składniki aktywów objęte sprzedażą detaliczną

- dowody księgowe dot wieloletnich inwestycji rozpoczętych pożyczek, kredytów, umów handlowych, roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym lub objętych postępowaniem karnym albo podatkowym - przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym operacje, tranzakcje i postępowanie zostały ostatecznie zakończone, spłacone lub przedawnione

- dokumentacje przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości- przez okres nie krótszy od 5 lat od wpływu jej ważności

- dokumenty dot rękojmi i reklamacji- 1 rok po terminie upływu rękojmi lub rozliczeniu reklamacji

- dokumenty inwentaryzacyjne - 5 lat

- pozostałe dowody księgowe i dokumenty - 5 lat

WYKŁAD 19.11.2008

INWENTARYZACJA JAKO NARZĘDZIE KONTROLI W RACHUNKOWOŚCI

Inwentaryzacja - określana jest jako zespół czynności zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu składników majątkowych pozostających w dyspozycji jednostki gospodarczej lub organizacyjnej oraz zobowiązań i kapitałów własnych tej jednostki.

Główny cel: doprowadzenie danych ksiąg rachunkowych do rzeczywistego stanu aktywów i pasywów dla zapewnienia rzetelności i wiarygodności zapisów w księgach rachunkowych.

Inne cele:

- służy do oceny gospodarczej przydatności składników aktywów

- na podstawie wyniku inwentaryzacji można podjąć decyzje przeciwdziałające nieprawidłowościom w danej jednostce

Metody prowadzenia inwentaryzacji:

- spis natury - spis majątku obrotowego, spis środków trwałych

- pośrednia uproszczona - spisywana z pewnym uproszczeniem, przybliżeniem np. brak dostępu; tą metodą inwentaryzujemy składniki rzeczowe

- uzgadniania sald - ma zastosowanie do ustalania stanu pożyczek, kredytów, należności (z wyjątkiem dochodzenia ich na prawie sądowym) należności wątpliwe, niektóre zobowiązania; dot składników powierzonych lub otrzymanych od kontrahentów

- weryfikacji - porównywanie stanu księgowych z danymi, które mamy w dokumentach źródłowych lub dokumentacją wtórną; dot zobowiązań publiczno- prawnych, zob wobec pracowników, rezerwy, kapitały własne, stan funduszu zakładowego, socjalnego.

Prawo bilansowe określa - zasady, częstotliwość, terminy prowadzenia inwentaryzacji, których należy przestrzegać prowadząc rzetelne księgi rachunkowe.

Dokumentacja z przeprowadzonej inwentaryzacji:

- dokumenty - wypełnione spisy z natury

- dokumenty z wypełnionymi saldami

- spisy stanu z kasy

- sprawozdania z przebiegu i wyniku inwentaryzacji

- inwentaryzacje kontrolne

- opinie rzeczoznawcze

- pisemne zeznania świadków

- decyzje kierownika dot ujęcia w księgach różnic inwentaryzacyjnych

- protokoły pisemne

WYCENA W RACHUNKOWOŚCI

Ustalanie wartości majątku (aktywów) i kapitałów (pasywów) pozostających w dyspozycji jednostki gospodarującej oraz wartości wszelkich operacji gospodarczych jest podstawową funkcją rachunkowości.

Metody stosowane do określania wartości składników majątku i kapitału:

a) metoda ceny (kosztu) historycznej (historical cost)

- w rozliczeniach podatkowych

- nabywa się po cenach aktualnych, więc liczy się koszt nabycia

- wartość aktywów jest prawdziwa tylko w chwili nabycia

b) metoda wyceny (kosztu) odtworzenia

- wycena po cenach aktualnych w momencie wyceny

WYKŁAD 26.11.2008

WYCENA WARTOŚCI BIEŻĄCEJ

2. na koniec okresu obrachunkowego

Kategorie stosowane do wyceny okresu obrachunkowego

Podstawowe pojęcia: ceny, koszty, wartości stosowane do wyceny aktywów, pasywów oraz ustalenia wyniku finansowego:

- cena nabycia

- koszt wytworzenia

- cena sprzedaży (netto lub ogólna)

- wartość godziwa

- trwała utrata wartości

- wartość nominalna

Kwota wymagająca zapłaty (kwota należności z należnymi odsetkami, jakiej jednostka oczekuje na dzień bilansowy od kontrahenta lub wartość zobowiązania, pożyczki, kredytu, do zapłacenia kontrahentowi)

- średni kurs - wycena składników wyrażonych w walutach obcych (śr pieniężne, papiery wartościowe, należności, zobowiązania

- wartość ekonomiczna

- wartość użytkowa

Kategorie stosowane w księgowej wycenie bilansowej:

kategoria	Charakterystyka kategorii wyceny
cena nabycia	- rzeczywista cena zakupu skł majątku (kwota należna sprzedającemu bez podlegającego odliczenia podatku od towarów i usług (VAT/ akcyza) + koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem danego składnika do użytkowania łącznie z kosztami transportu, załadunki itp. + (przy imporcie) obciążenia publicznoprawne (cło, podatek graniczny, opłaty graniczne itp.)
koszt wytworzenia	- koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem określonych prod gotowych + związana z ich wytwarzaniem uzasadniona część pośrednich kosztów produkcji
cena (wartości) sprzedaży netto	- możliwa do uzyskania w dniu sporządzenia wyceny. Cena jego sprzedaży (bez należnego podatku od towarów i usług) - rabaty i upusty - podatek akcyzowy - koszty związane z przystosowaniem składnika do sprzedaży i doprowadzeniem sprzedaży do skutku + dotacja przedmiotowa
Wartość godziwa	- kwota za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony na zobowiązanie uregulowane na warunkach trazakcji rynkowej Pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami Oznacza hipotetyczną cenę jaką można uzyskać po przeprowadzeniu transakcji
Trwała utrata godziwa	Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodob, że skł aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizacyjnego doprowadzającego wartość skł aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku do ustalonej w inny sposób wartości godziwej

Wartość ekonomiczna - odpowiada ceny sprzedaży neto składnika aktywów lub jego wartości użytkowej, zależnie od tego, która z nich jest wyższa

Wartość użytkowa - jest bieżącą szacunkową wartością przyszłych przepływów śr pieniężnych, których wystąpienia oczekuje się z tytułu dalszego użytkowania składnika aktywów oraz jego likwidacji na zakończenie okresu użytkowana (MSR).

Przykłady zasad księgowej wyceny wybranych grup składników majątkowych

Grupa składników	Przykłady wyceny bilansowej
1. Wartości n-materialne i prawne	Wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia pomniejszonych o wartość dotychczasowego umorzenia
2. Rzeczowy majątek trwały	Wartość początkowa nowych śr ustala się wg ceny nabycia lub kosztów wytworzenia lub wartości po aktualizacji wyceny pomniejszonej o stopień zużycia (zaktualizowane odpisy amortyzacyjne)
3. Grunty	Wg cen sprzedaży (na aktywnym rynku)
4. Plantacje wieloletnie	Wg poniesionych zrewaloryzowanych kosztów ich wytworzenia pomniejszone o zakumulowaną amortyzację
5. Inwestycje (w nieruchomości)	Wg ceny nabycia lub kosztów wytworzenia lub wg wartości godziwej
6. Udziały	Wg ceny nabycia pomniejszonych o odpisy spowodowane trwałą utratą ich wartości
7. Papiery wartościowe	Wg cen sprzedaży. Różnica pomiędzy ceną nabycia (stosowana w bieżącej ewidencji) a ceną sprzedaży na dzień bilansowy zalicza się do przychodów lub kosztów finansowych
8. Należności długoterminowe	W kwocie wymagającej zapłaty
9. Inwentarz żywy	Ceny sprzedaży (na aktywnym rynku) w odniesieniu odp do zysku lub wagi
10. Zapasy rzeczow skł m. obrotowego	Wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży w dniu wyceny
11. Produkcja niezakończona	Wg cen rzeczywistych kosztów wytworzenia
12. Należności i zobowiązania	W kwocie wymagającej zapłaty z uwzględnieniem odsetek ustawowo przewidzianą za zwłokę w zapłacie
13.Środki pieniężne	Wg wartości nominalnej
14. Papiery wartościowe	Wg cen sprzedaży

KAPITAŁY

1. Własne - wartość nominalna

2. rezerwy - w wartościach planowanych

3. Zob wobec banków - w kwocie wymagającej zapłaty. Różnice między wartością nominalną (wg ew bież) a wyceną bilansową zalicza się do kosztów (lub przychodów) operacyjnych

4. Zob wobec dostawców - w kwocie wym zapłaty. Różnica między wart nom i wyceną na moment bilansowy zalicza się do pozostałych kosztów lub przychodów operacyjnych

WYKŁAD 03.12.2008

AMORTYZACJA W RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ

1. Def środków trwałych:

W rachunkowości za środki trwałe uznaje się składniki majątku kompletne i zdatne do użytku w momencie przejęcia przez daną jednostkę, przeznaczone do wykorzystania na własne potrzeby jednostki, których okres użyteczności przekracza rok.

Do środków trwałych zaliczamy w szczególności:

- nieruchomości/ grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów, budynki i budowle oraz ich części składowe stanowiące odrębną nieruchomość, spółdzielnie własnościowe, prawo do lokalu mieszkaniowego lub lokalu użytkowego

- maszyny, urządzenia i śr transportu

- ulepszenia w środkach trwałych

- inwentarz żywy

Bilansowe i podatkowe ujęcie środka trwałego

Kryterium zaliczenia	Ujęcie bilansowe	Ujęcie podatkowe
Okres użytkowania	Powyżej roku	Powyżej roku
Stosunek własności	Kontrolowany przez jednostkę, a więc niekoniecznie własny, obcy- używany na mocy najmu, dzierżawy lub innej o podobnych charakterze	Własność, współwłasność, obcy na mocy najmu, dzierżawy lub innej o podobnym charakterze pod warunkiem wykorzystania w działal gosp
Przeznaczenie	Potrzeby jednostki. Oddane do używania innej jednostce na mocy umowy najmu, dzierżawy albo innej	Prowadzenie działalności gosp. oddane do używania innej jednostce na mocy umowy najmu, dzierżawy lub innej
Struktura rodzajowa	Nieruchomości, maszyny i urządzenia śr transportu. Inne przedmioty, inwentarz żywy, ulepszenia w obcych śr trwałych	Nieruchomości (budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością) maszyny, urządzenia, śr transportu, pozostałe przedmioty

III pojęcia dot wartości śr trwałych

Wartości początkowa - przyjętych do eksploatacji nowych śr trwałych- ustala się ją w wartości rzeczywistej ceny ich nabycia lub kosztu wytworzenia. Natomiast wartość początkową nabytych używanych środków trwałych ustala się w wysokości ich rzeczywistej ceny nabycia, powiększonej o koszty zainstalowania, przebudowy, rozbudowy i modernizacji przeprowadzonej przed oddaniem obiektu do eksploatacji.

Wartość bieżąca (netto) rzeczowego majątku trwałego - ustala się ją w drodze odjęcia od jego wartości początkowej sumy dotychczasowego umorzenia

Umorzenie - okresowe korygowanie wartości inwentarzowej (początkowej) rzeczowego majątku trwałego o sumę (wartości) zużycia

Amortyzacja - wyrażone w pieniądzu fizyczne zużycie majątku trwałego na skutek jego uczestniczenia w procesie produkcji, które wliczone jest w koszty działalności. Amortyzację i umorzenie majątku trwałego oblicza się w specjalnym zestawieniu, nazywanym tabelą amortyzacyjną

Amortyzacja stanowi jeden ze składników kosztów, natomiast umorzenie jest kategorią pomocną przy określaniu wartości poszczególnych skł rzeczowego majątku trwałego lub całej ich grupy.

IV Funkcje amortyzacji

1. kosztowa - jest kosztem zmniejsza nasz wynik finansowy, koszt nie wydatkowy, obniża podstawę wymiaru podatku dochodowego

2. finansowa - źródło tworzenia funduszów pieniężnych na odtworzenie śr trwałych, przeciwdziała dekapitalizacji produkcyjnego rzeczowego majątku trwałego

3. umorzeniowa - instrument pomiaru zmniejszenie początkowej wartości śr trwałego na koniec poszczególnych okresów rozliczeniowych

Okres i stawka amortyzacji wg prawa bilansowego

Przy ustaleniu okresu amortyzacji rocznej stawki amortyzacyjnego uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności śr trwałego na określenie którego wpływają w szczególności:

- liczba zmian, na których pracuje środek trwały

- tempo postępu techniczno - ekonomicznego

- wydajność śr trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem

- prawne lub inne ograniczenia czasu używania śr trwałego

- przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości śr trwałego

Przy doborze metody amortyzacji i ustalenia wysokości stawek amortyzacyjnych wartości n-materialnych i prawnych należy uwzględniać:

- technologiczny, komercyjny ekonomiczny okres użytkowania

- przyczynę dekapitalizacji danego składnika wartości n-materialnych i prawnych

- powiązanie tego składnika z innymi składnikami o krótszym okresie użytkowania

- w przypadku praw majątkowych - termin, w którym prawo to wygasa

- wartość końcową po ich użytkowaniu

Metody ustalania amortyzacji

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od śr trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowanego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji

Stawkę amortyzacji (w %) oblicza się wg wzoru:

a=100%*t

a%- stawka amortyzacji

t- przewidywany okres użytkowania śr trwałego

a) metoda równomierna (liniowa) - ratę amortyzacji możemy obliczyć na 2 sposoby

1) A= Wp/t

2) A= Wp*a

Wp- wartość początkowa śr trwałego

Np. Wp=20000

t=5 lat

20000:5=4000

30000*20/100=4000zł/rok

b) metody nierównomierne

- metoda degresywna (przyśpieszona) - ratę amortyzacji obliczamy:

A=Wb*a*W

A- roczny odpis (kwota) amortyzacji

Wb- wartość bieżąca śr trwałego

W- współczynnik degresji (2 lub 3)

Wydajność środka trwałego stopniowo się zmniejsza a rosną koszty eksploatacji (naprawy, remonty)

- metoda progresywna

- metoda naturalna - roczną amortyzację można obliczyć wg wzoru

A= Ir*(Wp/ip)

Przykład: naliczanie amortyzacji metodą degresywną cena 20000, st amortyzacji roczna - 40%, t=5

	Wartość bieżąca	Kwota rocznej amortyzacji
I		20000*40%=8000
II	20000-8000=12000	12000*40%=4800
III	12000-4800=7200	7200*40%=2880
IV	7200-2880=4320	4320*40%=1728
V	4320-1728=2592	2592*40%=1037

Przykład: naliczanie amort metodą naturalną Wp=120000

Przebieg w km wynosi:

I 120000

II 100000

III 100000

IV 80000

= 400000

Kwota amort dla kolejnych lat wynoszą:

1//(120000/400000)*120000=38000

2 (120000/400000)*100000=30000

3 (120000/400000)*100000=30000

4 (120000/400000)*80000=24000

Razem = 120000

Nie można dla rozliczeń podatkowych

WYKŁAD 10.12.2008

Podstawowe kategorie ekonomiczne i finansowe wykorzystywane w rachunkowości i w zarządzaniu

- produkcja - nakład- rzadko stosowana w rachunkowości

- wpłaty - wypłaty

- wpływy - wydatki

- przychód - koszt

Zysk, dochód

Wpłaty - związane ze zwiększaniem stanu środków pieniężnych w przedsiębiorstwie, np. w kasie czy na rach bankowym. Mogą one występować z tytułu sprzedaży usług, produktów dokonywanym w obrocie gotówkowym, czy też mogą być wynikiem innych zdarzeń gospodarczych, np. przy regulacji należności, zaciąganiu pożyczek itp.

Wypłaty - oznaczają rozchód śr pieniężnych w firmie, powodując zmniejszenie stanu tych środków. Wypłaty są wynikiem gotówkowych zakupów a także transakcji bezgotówkowych

Wpływy i wydatki - pojęcia szersze w stosunku do wpłat i wypłat, gdyż obejmują także należności i zobowiązania

Wpływy - mogą wyst w formie gotówkowej/ wówczas są równoważne z wpłatami lub bezgotówkowej (wówczas obejmują także należności)

Wydatki - oznaczają wypływ środków pieniężnych w związku z nabywaniem środków produkcji, usług, a także udzielaniem pożyczek innym podmiotom lub przekazywanie darów

Przychód - odpowiada wartości uzyskanych i należnych kwot (niezależnie od tego, czy zostały one już zapłacone) za sprzedane dobra i usługi np. wartość za którą sprzedano wyroby i usługi w toku obrachunkowym. Inna grupę przychodów stanowią kwoty uzyskane z tyt operacji finansowych np. kwoty uzyskane ze sprzedaży udziałów, papierów wartościowych, dywidendy, dyskonto przy zakupie weksli czy dodatnie różnice kursowe.

Wg polskiego prawa bilansowego (zgodnie z art. 3, ust. 1 pkt 30) przez przychody i zyski rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do zrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesione środki przez udziałowców lub właścicieli.

Koszt - oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej zużytej. W celu wytworzenia określonego produktu lub usługi łącznie z różnorodnymi opłatami związanymi z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa lub firmy jako podmiotu gospodarczego.

Jest to pojęcie szersze od nakładów, gdyż obejmuje oprócz zużycia w procesie wytwórczym wartości pracy żywej i uprzedmiotowionej także te płatności jednostki gospodarczej, które nie mają odpowiednika w zużyciu środków produkcji (np. odsetki od kredytów, ub. samochodów, budynków)

W „założeniach koncepcyjnych” do MSR koszty zdefiniowano jako: zmniejszenia korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie rozchodu lub spadku wartości aktywów lub powstania zobowiązań, powodujące zmniejszenie kap własnego, z wyjątkiem podziału kap na rzecz właścicieli. Określano również, że należy ujmować koszty dające się wiarygodnie oszacować (1994) oraz te, które mają bezpośredni związek (wpływy z osiągniętymi dochodami 95r)

Zysk - nadwyżka przychodów nad kosztami własnymi jednostki poniesionymi związanymi z ich uzyskaniem. Tak obliczamy wynik finansowy dla firmy zostaje pomniejszony o obowiązkowe obciążenia o charakterze fiskalnym np. o kwotę podatku dochodowego.

Dochód - ogólne określenie finansowego rezultatu prowadzonej działalności. Stanowi zazwyczaj różnicę pomiędzy wartością przychodów (i wartości równoważonych, np. przekazane darowizny, świadczenia w naturze przyrost wytworzonej produkcji) i kosztów poniesionych przez daną jednostkę.

W praktycznym stosowaniu wymaga każdorazowo bliższego określania rodzaju dochodu (np. dochód rolniczy, podatkowy, ogólny w spółdzielni), ponieważ zakres kosztów uwzględnionych do jego obliczenia jest zróżnicowany od ustalonej kategorii dochodu.

Pojęcie dochodu do opodatkowania jest stosowane w rozliczeniach podatkowych dla przedsiębiorstw osób fiz prowadzących działalność gospodarczą oraz tych podmiotów gospodarczych, które np. prowadzą jedynie rachunkowość podatkową na podstawie odrębnych przepisów.

Firmy zobowiązane do prowadzenia rachunkowości w pełnym zakresie na podstawie uregulowań prawa bilansowego ustalają w sprawozdaniach finansowych zysk a nie dochód.

Podstawowe klasyfikacje kosztów w rachunkowości finansowej i zarządczej

Koszty całkowite (całościowe) - koszty jednostkowe

- koszty rzeczywiste

- koszty postulowane/ wzorcowe, normatywne, planowane,…/

A/ Wg zakresu działalności

1. koszty działalności operacyjnej (podstawowej, działalności produkcyjnej, usługowej, handlowej, działalności zarządu)

2. koszty działalności inwestycyjnej

3. koszty działalności pomocniczej (remontowo- budowlanej, transportowej, laboratoryjnej)

4. koszty działalności związanej z funduszami specjalnymi, zakładowa działalność socjalna, mieszkaniowa, zasilanie innych funduszów

B/ Wg miejsc powstawania z uwzględnieniem faz produkcji, zbytu, zaopatrzenia.

1. koszty wydziałów podstawowych

2. koszty wydziałów pomocniczych

3. koszty zarządu przedsiębiorstwa

4. koszty zakupu materiałów

5. koszty sprzedaży produktów

C/ ze względu na techniczną możliwość przyporządkowana do określonych miejsc ich powstawania, które są jednostkami kalkulacji

1. Koszty bezpośrednie

2. Koszty pośrednie

D/ Ze względu na sposób reagowania na zmiany rozmiarów prowadzonej działalności

1. koszty zmienne

2. koszty stałe

WYKŁAD 17.12.2008

Kalkulacyjny układ kosztów pozwala na ustalenie związku poszczególnych pozycji kosztów z technologią i organizacją produkcji oraz może prowadzić do ustalenia całkowitego kosztu własnego, na który składa się:

1. koszt własny wytworzenia produktu lub usługi („techniczny koszt wytworzenia produktu”)

- mat bezpośrednie

- energia

- koszty zakupu

- płace bezpośrednie

- narzuty na płace

- pozostałe koszty bezpośrednie

- koszty wydziałowe

2. koszty ogólnego zarządu/ koszty pośrednie takie jak:

- koszty administracyjno- gospodarcze związane z utrzymaniem zarządu przedsiębiorstwa

- koszty ogólnoprodukcyjne zapewniające utrzymanie takich obiektów jak magazyny centralne, transport ogólny, staż przemysłową itp.

3. koszty sprzedaży/ koszty przewozu opakowań, reklamy, ubezpieczenia transportowe

Całkowity koszt własny wytworzenia= 1+2+3

Układ ten pozwala także na obliczanie jednostkowych (pełnych lub niepełnych) kosztów produkcji. Szczegółowość ewidencji kosztów i sposób ich rozliczania decydują o prawdziwości tak obliczonych kosztów jednostkowych.

Trzy podstawowe obszary powstawania wyniku w jednostce gospodarczej

- działalność operacyjna -> przychody ze sprzedaży - koszty własne sprzedaży

- działalność finansowa -> przychody finansowe - koszty finansowe

- zdarzenia nadzwyczajne -> zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne

Uwzględniając powyższe wyodrębnione obszary działalności wynik finansowy w rachunkowości ustala się w ujęciu segmentalnym. Podstawowymi kategoriami wyniku finansowego, które są wykorzystywane w sprawozdaniach finansowych są:

- zysk/ strata na sprzedaży

- zysk/ strata na działalności operacyjnej

- zysk/ strata działalności gospodarczej

- zysk/ strata brutto

- zysk/ strata netto

Wynik finansowy stanowi wyrażony w pieniądzu rezultat działalności jednostki gospodarczej osiągnięty w określonym czasie. Rezultat ten może mieć postać zysku lub straty.

Wynik finansowy ustalany w danej jednostce gospodarczej dot zawsze konkretnego okresu sprawozdawczego (miesiąca, kwartału, półrocza roku) lub roku obrotowego.

Przy ustalaniu wyniku finansowego podstawą jest poniższa zależność

Wynik finansowy= przychody- koszty

Ogólna formuła ustalania wyniku finansowego

Wynik działalności operacyjnej + wynik działal finansowej + wynik zdarzeń nadzwyczajnych =zysk brutto

Zysk brutto - obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego = zysk netto

Ustalanie wyniku na sprzedaży oraz wyniku działalności operacyjnej:

Zysk ze sprzedaży= (przychody ze sprzedaży produktów + przychody ze sprzedaży towarów i materiałów) - (koszty wytworzenia sprzedanych produktów + wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie nabycia + koszty sprzedaży + koszty ogólnego zarządu)

Zysk działalności operacyjnej= zysk ze sprzedaży + (pozostałe przychody operacyjne - pozostałe koszty operacyjne)

Wynik działalności gospodarczej

Ważnym źródłem przychodów w jednostce gospodarczej są także operacje mające charakter finansowy, które wpływają na wynik z bieżącej działalności gospodarczej. Ma on swoje źródło w aktywności firmy na rynku kapitałowym.

Wynik działalności powstaje poprzez korektę pomiędzy sumą należnych przychodów finansowych a sumą kosztów finansowych. Zależność powyższą można zapisać w następujący sposób

Zysk/ strata z działalności operacyjnej

+przychody finansowe

Ustalanie wyniku finansowego netto:

Zysk (wynik brutto) - podatek dochodowy - pozostałe obowiązkowe obciążenia = wynik netto

Do pozostałych przychodów operacyjnych zalicza się m.in.:

- przychody powstałe w związku ze sprzedaży i likwidacji środków trwałych w budowie, wartości niematerialne i prawne

- uzyskane darowizny, dotacje, subwencje, dopłaty na cele nie związane z podstawową działalnością

- otrzymane kary, odszkodowania i grzywny

- przedawnione, umorzone i nieściągalne zobowiązania

- nadwyżki inwentaryzacyjne

- otrzymane nieodpłatnie środki trwałe, śr trwałe w budowie, wartości n-materialne i prawne, materiały, towary i inne składniki majątku

- odpisy ujemnej wartości

Pozostałe koszty operacyjne:

- darowizny przekazywane innym jednostkom

- niedobory inwentaryzacyjne

- odpisy aktualizujące wartość śr trwałych, śr trwałych w budowie oraz wartości n-materialnych i prawnych

- tworzenie rezerwy na spodziewane straty

- koszty likwidacji i sprzedaży środków trwałych

- niespodziewane odpisy amortyzacyjne

- koszty postępowania spornego

---