Powrót do natury

Dachy trzcinowe w Polsce dotychczas utożsamiane z biedą wiejskiej zagrody, w Europie od wieków są oznaką dobrego gustu i oryginalności.

Nijak się mają pokutujące w naszej świadomości chałupy pokryte snopkami, do rzemiosła jakim w rzeczywistości jest strzecharstwo.

Firmy zajmujące się układaniem trzciny, potrafią z niej wykonać naprawdę piękne i oryginalne dachy. 

Trwała trawa jaką jest trzcina pospolita, to roślina która ma zastosowanie głownie w budownictwie.

Jest materiałem o dobrych właściwościach termoizolacyjnych.

Ma wysoką tolerancję na ogień, mróz, wysokie pH i zasolenie, dlatego doskonale nadaje się na materiał pokryciowy dachu.

Trzcina wykorzystywana na pokrycie dachu musi spełniać określone normy.

Takie normy spełnia tylko trzcina jednoroczna, łodyga musi być prosta, pozbawiona liści i nie może być zbyt gruba (4-8 mm).

Surowiec pozyskuje się z terenów podmokłych: zalewów, jezior i bagnisk.


Po żniwach należy ją w odpowiedni sposób przygotować - odrzucić stare lub krzywe i zniszczone źdźbła oraz wszelkie zanieczyszczenia.

Wyselekcjonowaną trzcinę wiąże się w wiązki grubości 60cm, w kilku długościach (1,20-1,60; 1,40-1,80, 1,60-2,00).

Tak przygotowaną trzcinę należy przechowywać pod
dachem.

Trwałość pokrycia
Producenci gwarantują, że właściwie położona strzecha trzcina przetrwa na dachu nawet 100 lat.

Taką długą żywotność ten materiał zawdzięcza składnikom woskowym, a także tym, że w dolnej części łodygi, która tworzy zewnętrzną powierzchnię dachu, na styku z wodą wytwarza się w czasie dojrzewania duża ilość krzemionki, która powoduje pogrubienie i twardość ścianki.

Dzięki temu trzcina uzyskuje wysoką odporność na działanie warunków atmosferycznych i zwiększoną odporność na ogień.

Parametry izolacyjne
Dach trzcinowy ma właściwości porównywalne do termosu.

Zimą trzyma ciepło a latem daje chłód.

Takie właściwości pokrywa trzcinowa osiąga dzięki wysokiemu współczynnikowi przenikania ciepła, który wynosi około 0,35 W/m2K oraz bardzo niskiemu współczynnikowi przewodzenia ciepła (l = 0,024 W/mK).

Dla porównania dach trzcinowy grubości 30 cm, odpowiada 10 cm izolacji z wełny mineralnej ułożonej pod pokryciem tradycyjnym.

Trzcina jest również dobrym izolatorem akustycznych.

Dzięki porowatemu wnętrzu, dach doskonale tłumi i pochłania dźwięki.

Odporność ogniowa
Podstawowym zabezpieczeniem przed ogniem jest impregnacja powierzchni strzechy.

Do impregnacji można używać wyłącznie środków, dopuszczonych do stosowania na trzcinę, które nie są wypłukiwane przez wodę i nie doprowadzają do biodegradacji zarówno samego materiału jak i otoczenia budynku.

Koszt zaimpregnowania 1 m2 strzechy to netto ok. 20 zł środek i  10 zł za usługę.

Bardzo ważne jest, aby do wiązania trzciny używać żaroodpornego drutu chromoniklowego, który w wysokich temperaturach nie traci wytrzymałości i nie odkształca się. Dzięki temu podczas pożaru nie pozwala na rozluźnienie trzciny, a tym samym utrudnia dostęp tlenu, tworząc z warstwy trzciny
niejako czasową zaporę dla ognia.

Towarzystwa Ubezpieczeniowe mają dodatkowe wymagania w stosunku do dachów krytych strzechą.

Najczęstsze to dodatkowe zabezpieczenie dachu membraną Sepatex lub deskowanie płytą przeciwogniową oraz zabezpieczanie przewodów spalinowych wkładami.

Grubość połaci
Średnia grubość stosowana do pokrycia dachu to 30 cm.

Optymalna grubość, podawana przez producentów to 23 - 38 cm.

Ten parametr zależy głównie od kąta nachylenia dachu oraz parametrów trzciny.

Sposób mocowania trzciny na dachu sprawia, że im mniejszy jest kąt nachylenia dachu tym układana warstwa powinna być grubsza.

Należy pamiętać, że kąt nachylenia ma ogromny wpływ na efektywny spływ wody opadowej.

Szczelność pokrycia
Ścisłe ułożenie materiału na dachu sprawia, że szczelność pokrywy z trzciny równa się 100%.

Nawet w czasie intensywnych opadów atmosferycznych woda powinna spływać po samych końcówkach i przenikać w głąb najwyżej na kilkanaście milimetrów.

Dzięki temu po opadach powierzchnia szybko się osusza.

Wentylacja dachu
Sposób ułożenia trzciny znacznie się różni od tradycyjnych pokryć dachowych.

Podobnie jest z wentylacją dachu.

W systemie zamkniętym do deskowania mocuje się łaty na kontrłatach.

Dzięki temu zachowany jest naturalny obieg powietrza pod pokrywą.

Dlatego trzcina na dachu „oddycha” w naturalny sposób, bez różnicy czy jest przymocowana do łat, czy do pełnego deskowania.

Konserwacja pokrycia
Dach trzcinowy „starzeje” się w naturalny sposób.

Jasny kolor pokrywy z upływem czasu zmienia się na kolor szary tzw. „mysi”.

Co pewien czas, w zależności od potrzeb, należy jedynie oczyścić dach z liści, mchu itp.

  
  

 

Konstrukcja dachu
Trzcina jest materiałem bardzo plastycznym, łatwym w modelowaniu.

Dlatego daje nieograniczone możliwości kształtowania połaci dachowej. 

Należy jedynie pamiętać o zachowaniu odpowiedniego kąta spadku dachu.

Producenci zalecają kąt nachylenia połaci 45-50 stopni, nie może być jednak mniejszy niż 40stopni,  a na lukarnach nie mniej niż 28stopni.

Najistotniejszą sprawą jest budowa konstrukcji.

Trzcina jest pokryciem ciężkim (1 m² trzciny grubości 30 cm może ważyć do 40 kg, po opadach nawet więcej). 

Dlatego muszą być zastosowane odpowiednio duże przekroje krokwi w małym rozstawie, podobnie jak pod dachówkę (przykład: przekrój krokwi 8/16 cm, odstęp miedzy krokwiami do 100 cm,  łaty o przekroju 4/6 cm nabijane są co 27-30 cm).

Konstrukcja dachu powinna odpowiadać Polskim Normom projektowania i obliczania konstrukcji.

Ile to kosztuje?
Dach trzcinowy nie jest tani, jego atuty rekompensują wysoką cenę.

Nie trzeba na takim dachu stosować całego systemu orynnowania.

Warstwę ocieplenia można zmniejszyć o 1/3. Ostateczna cena strzechy, jak przy każdym dachu, jest uzależniona od wielkości i stopnia skomplikowania, ilości obróbek do wykonania, liczby okien połaciowych itd.

Pokrycie 1m² to koszt około 200 zł.

Sztuka układania
Montaż pokrycia polega na odpowiednim ułożeniu wiązek o średnicy 32 cm, rozcięciu ich i równomiernym rozłożeniu na łatach, podbiciu w celu nadania właściwego profilu dachu, a następnie przytwierdzeniu trzciny do łaty drutem chromoniklowym na głębokość 1/3 grubości poszycia dachu, która powinna wynosić 28-35 cm.

Istotną sprawą jest właściwe ułożenie trzciny na pierwszej łacie zwanej łatą startową, która nadaję grubość, określa profil dachu i stanowi okap więc maksymalnie wypuszczenie trzciny poza obręb budynku chroni ściany przed zawilgoceniem.

  
  

 


W koszach, ze względu na zwiększoną ilość wód opadowych oraz naturalne zmniejszenie spadku, grubość poszycia zwiększa się o połowę.

Ostatnia warstwa trzciny jest podłożem pod kalenicę i przytwierdzana jest dwukrotnie do dwóch łat.

Dach trzcinowy wykańcza się kalenicą, może to być kalenica z elementów ceramicznych, miedzianych, gontów, wrzosowa, słomiana, lub trzcinowa.

Najbezpieczniejsza jest kalenica ceramiczna, a najbardziej ozdobna kalenica słomiana, przycinana i tkana leszczyną.

      

autor: Ewa Staszczyk

zdjęcia: LML Ekodach

data publikacji: 06.04.2005

---