Powrót do natury

dr inż. Magdalena Sikora

2015-04-20

Klorane, szampon na bazie wyciągu z chininy, 200 ml

31.49 zł

Tradycja stosowania roślin w kosmetyce sięga czasów starożytnych. Bardzo często wiedza na temat możliwości ich wykorzystania przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Stąd też wiele substancji pozyskiwanych z roślin jest stosowanych od pradawnych czasów do dnia dzisiejszego. W ostatnim czasie w kosmetyce znalazło zastosowanie wiele nowych roślin dotychczas w tej dziedzinie nie wykorzystywanych. Szacuje się, że w recepturach preparatów kosmetycznych można znaleźć kilkaset różnorodnych surowców roślinnych.

Surowce aktywne biologicznie

W kosmetyce powszechnie stosuje się wiele układów obfitujących w związki biologicznie aktywne. Związki tego typu można również znaleźć w świecie roślinnym. Wytwarzane są one w owocach, kwiatach, kłączach, korzeniach, korze itp. Surowiec roślinny stosowany w kosmetyce może być pozyskiwany w różnych formach, tj. w postaci ekstraktów, olejków, olejów, maceratów itp. Celem stosowania wszystkich wymienionych form jest podwyższenie wartości użytkowej kosmetyku.

Cenną zaletą większości tego typu surowców jest łagodne działanie, brak toksyczności, a także działania ubocznego. Zastosowanie surowców roślinnych, podobnie jak w przypadku innych układów biologicznie aktywnych, jest ściśle związane z ich składem chemicznym. Do najważniejszych grup związków pozyskiwanych ze świata roślinnego, które interesują przemysł kosmetyczny, należą:

• flawonoidy,

• fitohormony,

• polifenole,

• garbniki,

• saponiny,

• aminokwasy,

• cukry,

• enzymy,

• witaminy.

Działanie surowców roślinnych

Wybierając odpowiednią formę surowca roślinnego można maksymalnie wykorzystać siłę działania związków w nim zawartych. Ze świata roślinnego pozyskuje się na ogół wieloskładnikowe mieszaniny, które ze względu na szerokie spektrum właściwości znajdują zastosowanie w różnych dziedzinach kosmetyki.

• Wykazują one działanie natłuszczające, ochronne.

• Opóźniają procesy starzenia skóry, nawilżają, ściągają i napinają skórę.

• Pochłaniają promieniowanie UV, wybielają i likwidują przebarwienia skóry.

• Łagodzą podrażnienia, stymulują krążenie w naczyniach krwionośnych.

• Działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie.

Z reguły o właściwościach surowca decyduje jeden ze składników lub grupa wywodząca się z tej samej klasy układów chemicznych. Pozostałe związki zaś wzmacniają to działanie. Zjawisko takie określane jest mianem efektu synergistycznego.

Wyciągi roślinne

Najczęściej stosowaną w preparatach kosmetycznych grupę surowców kosmetycznych stanowią wyciągi roślinne. Pozyskuje się je na drodze ekstrakcji surowca roślinnego rozpuszczalnikami o różnej polarności. Spośród wielu roślin, z których otrzymuje się ekstrakty kosmetyczne, warto zwrócić uwagę na kilka szczególnie często wykorzystywanych. Należą do nich:

• nagietek,

• arnika,

• miłorząb,

• lipa,

• oczar wirginijski,

• podbiał,

• rokitnik,

• rozmaryn,

• świetlik,

• szałwia,

• kasztanowiec,

• rumianek,

• melisa,

• aloes,

• jeżówka,

• pokrzywa,

• skrzyp,

• żeń-szeń i wiele innych.

W ostatnich czasach bardzo ważną grupę surowców stanowią produkty pozyskiwane ze świeżych roślin.
W grupie tej wyróżniamy tzw. intrakty (Intrata), czyli stabilizowane i standaryzowane wyciągi wodno-alkoholowe, soki ze świeżych roślin utrwalane alkoholem etylowym (Suci stabilisati) oraz wyciągi pozyskiwane podobnie jak w przypadku surowca suchego na drodze ekstrakcji rozpuszczalnikami organicznymi (Extracta herbarum recentes).

Olejki eteryczne

Kolejną grupę coraz chętniej wykorzystywanych w kosmetyce surowców roślinnych stanowią olejki eteryczne. Podobnie jak ekstrakty roślinne pozyskuje się je z różnych części roślin, ale w tym wypadku, na drodze destylacji z parą wodną wybranego surowca (wyjątek stanowią tu olejki cytrusowe pozyskiwane w procesie tłoczenia). Ze względu na duże stężenie zawartych w nich substancji mają one znacznie silniejsze działanie od tradycyjnych mieszanek i wyciągów ziołowych. Coraz powszechniej wykorzystuje się je w preparatach kosmetycznych.

Zastosowanie olejków eterycznych w preparatach kosmetycznych

• Do preparatów regeneracyjnych, opóźniających procesy starzenia polecane są olejki: lawendowy, cytrynowy, melisowy, geraniowy, neroli.

• Dla osób starszych z wyraźnie zaznaczonymi zmarszczkami można dodatkowo wprowadzić do receptury olejek drzewa różanego.

• Przy likwidowaniu rozstępów skóry wykorzystuje się cenne właściwości olejku geraniowego.

• W preparatach przeciwtrądzikowych skuteczne są olejki: jałowcowy, petitgrain, cytrynowy.

• W przypadku pielęgnacji włosów stosuje się olejek rozmarynowy, ylangowy, tymiankowy (wypadanie włosów) czy też geraniowy, sandałowy, lawendowy (łupież).

• W wyrobach kosmetycznych chętnie wykorzystuje się również olejki jako substancje konserwujące. Dzięki ich zastosowaniu można uniknąć bądź w znacznym stopniu ograniczyć zawartość w układzie recepturalnym ich syntetycznych odpowiedników.

Spośród olejków charakteryzujących się tego typu właściwościami należy wymienić między innymi:

• olejek drzewa herbacianego,

• kanuka,

• manuka,

• lawendowy,

• męczennicy,

• cynamonowy,

• tymiankowy.

Inne zastosowania olejków eterycznych

• Bardzo często olejki eteryczne stosuje się w tzw. aromaterapii. W procesie tym głównie wykorzystuje się właściwości naturalnych olejków eterycznych, wprowadzanych do organizmu poprzez wdychanie lub wąchanie.

• Coraz częściej jednak są one składnikami preparatów do masażu czy też kąpieli. W masażu aromaterapeutycznym wykorzystuje się przygotowane preparaty zawierające jako składniki odpowiednio dobrane do rodzaju wykonywanego zabiegu olejki eteryczne. Podobnie można wykorzystać olejki do odprężającej kąpieli, dodając do niej bądź gotową miksturę, bądź kilka kropel czystego produktu.

• Po kąpieli można zastosować delikatnie natłuszczające oliwki zawierające również w składzie recepturalnym olejki eteryczne.

Oleje roślinne

W kosmetyce powszechnie stosowane są również oleje roślinne. Stanowią one w preparatach kosmetycznych nie tylko bazę fazy tłuszczowej, ale także pełnią cały szereg pozytywnych funkcji w stosunku do skóry i włosów. Na ogół są to ciekłe układy, znajdujące się w nasionach, owocach, kiełkach i innych częściach roślin. Pozyskuje się je poprzez tłoczenie z różnych części roślin oleistych. Najcenniejsze są tłuszcze otrzymywane na zimno.

Zastosowanie olejów roślinnych

• Do pielęgnacji skóry suchej polecane są oleje tłuste, bogate w witaminy, np. bardzo dobrze przyswajany przez nią olej z awokado, olej z wiesiołka, z pestek moreli, orzechów laskowych, migdałów.

• Do skóry wrażliwej można stosować olej sezamowy, morelowy, z rokitnika.

• Dla każdego typu skóry, w tym również delikatnej skóry dziecięcej polecany jest olej ze słodkich migdałów. Ze względu na dobre wchłanianie chętnie jest on wykorzystywany także w zabiegach masażu.

• Do pielęgnacji skóry dojrzałej zaleca się stosowanie oleju z kiełków pszenicy, oleju z dzikiej róży, oleju z jojoby, masła shea.

• Wyraźne właściwości regeneracyjne wykazuje bogaty w aktywne składniki olej z orzeszków makadamia.

Naturalne, czysto rafinowane oleje są podstawowymi surowcami wysokiej jakości kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów. Wprowadza się je do kremów, balsamów, maseczek kosmetycznych, płynów kąpielowych. Są składnikami szamponów, odżywek oraz innych środków do pielęgnacji włosów. Można je znaleźć w recepturach pomadek ochronnych do warg, lakierach i zmywaczach do paznokci. Stosuje się je również bezpośrednio na skórę podczas masażu. Stanowią doskonały nośnik dla olejków eterycznych.