W 1173 r. zmarł Bolesław Kędzierzawy i swemu synowi Leszkowi pozostawił swoją ziemię dziedziczną - Mazowsze i Kujawy. Natomiast władzę senioralną objął Mieszko III Stary, który miał pomysł, by przezwyciężyć rozbicie. Dążył do podniesienia autorytetu Polski na arenie międzynarodowej. Próbował przywrócić panowanie Polski nad Pomorzem. Próby, które podjął dotyczyły wzmocnienia władzy książęcej wewnątrz kraju, spotkały się z oporem możnowładców. Mieszko III wprowadził monopol na wydobywanie bogactw naturalnych, zakazał polowania na grubą zwierzynę w lasach bez zezwolenia, zakazał podporządkowywania wolnych chłopów przez możnowładców. Możnowładcy ci, którzy łamali postanowienia musieli płacić karę - 70 grzywien srebra. Mieszko III zaczął psuć monetę. Nie tylko obniżał w niej zawartość srebra (dolewał żelaza), ale również zmniejszał jej wagę. Monety były tak cienkie, że bito je z jednej strony. To wywołało niezadowolenie wśród możnowładców. Powstał spisek przeciwko Mieszk owi III. Kiedy w 1177 r. udał się do Poznania spiskowcy ujawnili się. Władzę oddali Kazimierzowi Sprawiedliwemu. Przeciw Mieszkowi wystąpił syn i wygonił go z Wielkopolski. Mieszko Stary znalazł schronienie na Śląsku u Mieszka Plątonogiego. Wybranie na tro n Kazimierza było odejściem od zasady senioratu - nie był on najstarszym synem. Aby zalegalizować władzę, odwołano się do prawa narodu do wyboru władzy. Kazimierz i możnowładcy krakowscy upoważnieni przez zjazd w Łęczycy zwrócili się do papieża o zalegalizowanie władzy. W zamian za to Kazimierz zrezygnował z prawa do ruchomości po zmarłym biskupie. Papież zalegalizował władzę Kazimierza. Mieszko III Stary widząc co się dzieje w kraju, udał się na Czechy, do Niemiec, gdzie szukał wsparcia. Następnie udał się na Pomorze, gdzie udało mu się uzyskać pomoc Bogusława - księcia Pomorskiego. Przy jego pomocy opanował Gniezno. Kazimierz nie interweniował, pochłonięty polityką wschodnią. Polityka tawywołała niezadowolenie w kraju. Przeciwko Kazimierzowi powstał spisek w Krakowie. W 1191 r. pojawiły się w Krakowie plotki rozpuszczone przez możnowładców krakowskich jakoby Kazimierz na Rusi zginął. Mieszko III przybył do Krakowa i próbował opanować Wawel. Kazimierz ruszył na Kraków. Zdobył go, pokonał spiskowców, zaczął walki z Mieszkiem. Trzy lata później Kazimierz Sprawiedliwy zmarł podczas uczty. Podejrzewano, że został otruty, ale to nie potwierdziło się. Po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego władzę w Krakowie próbował objąć Mieszko III. Przeciw niemu opowiedzieli się możnowładcy, którzy woleli młodego władcę, by można było nim kierować. Wybór padł na Leszka Białego. 13 września 1195 r. pomiędzy Mieszkiem III a możnowładcami doszło do bitwy pod Jędrzejowem nad Mozgawą. W bitwie zginął syn Mieszka III, a sam Mieszko III musiał uciekać. Bitwa nad Mozgawą nie była bitwą jedynie pomiędzy Mieszkiem III a możnymi krakowskimi, ale w tej bitwie starły się dwie koncepcje władzy. Koncepcja pierwsza, którą prezentował Mieszko Stary reprezentujący styl autorytarnych rządów książęcych w oparciu o ustawę sukcesyjną Bolesława Krzywoustego, druga opcja, która opierała się na zasadzie, że społeczeństwo ma prawo do wyboru władzy. W bitwie nad Mozgawą wygrała ta druga koncepcja. Mimo klęski nad Mozgawą Mieszko III nie zrezygnował z walki o tron krakowski. Nie udało się go zdobyć zbrojnie, dlatego postanowił zdobyć Kraków podstępem. Niezadowolona matka Leszka Białego - Helena, która poczuła się urażona w swoich ambicjach, myślała bowiem, że będzie spełniała władzę regentki - potajemnie, podstępem wpuściła Mieszka III do Krakowa. W ten sposób w 1198 r. Mieszko III zajął Kraków. Na drodze znowu stanęli możni, którzy wypędzili Mieszka z Krakowa. Wtedy Mieszko III zrozumiał, że nie zdobędzie Krakowa ani siłą ani podstępem, i z możnymi krakowskimi zawarł porozumienie. Za cenę zrezygnowania ze stylu rządów autorytarnych objął tron krakowski. Zasiadał na tronie krakowskim do 1202 r. Zmarł 13.03.1202 r. Po śmierci Mieszka III możni krakowscy zaproponowali tron w Krakowie Leszkowi Białemu. Ale możni krakowscy postawili warunek. Leszek Biały miał odsunąć swojego długoletniego nauczyciela i doradcę w sprawach politycznych - Gaworka. Chodziło o to, by możni krakowscy mieli wpływ na księcia, by nie opierał się na doradcy, który pochodził skądinąd. Leszek Biały wobec takiego warunku zrezygnował z tronu krakowskiego. Wówczas tron krakowski powierzono Władysławowi Laskonogiemu, który był synem Mieszka Starego. Rządził jednak w Krakowie tylko kilka miesięcy. Bowiem kiedy zmarł jego poplecznik wojewoda krakowski Mikołaj - został Władysław Laskonogi wypędzony z Krakowa. Tron tym razem już bez żadnych warunków objął Leszek Biały. Kolejny raz pojawił się problem seniora. Leszek Biały nie był najstarszy z rodu Piastów. Właściwą osobą, która powinna zająć tron krakowski był Mieszko Plątonogi. I on wysunął pretensje do tronu krakowskiego. Wówczas powstały dwa stronnictwa w Polsce: - stronnictwo książąt młodszych, popieranych przez Kościół, do tego stronnictwa należał Leszek Biały, jego brat Konrad Mazowiecki, - stronnictwo książąt starszych. To stronnictwo reprezentował Mieszko Plątonogi oraz Władysław Laskonogi. Roli pośrednika pomiędzy stronnictwami podjął się książę wrocławski Henryk Brodaty. Do porozumienia jednak nie doszło. Natomiast Henryk Brodaty doprowadził, do tego, że papież wydał bullę, w której nakazywał przestrzegania ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego, a nie przestrzegającym groził klątwą. W wyniku tej bulli papieskiej Mieszko Plątonogi zasiadł na tronie krakowskim. Panował krótko, w maju 1211 r. wrócił do Krakowa Leszek Biały. Episkopat Polski doprowadził do zmiany decyzji papieskiej. Leszek Biały należał do stronnictwa książąt młodszych. Ci byli wspierani przez episkopat, bowiem biskupi liczyli na pewne ustępstwa książąt młodszych w zamian za poparcie ich kandydatur do tronu krakowskiego. Papieżem był wówczas Innocenty II. I faktycznie bracia młodsi: Leszek Biały, Konrad Mazowiecki, Władysław Odonic oraz Kazimierz Opolski w Wolborzu wydali przywilej dla wyższego duchowieństwa, który mówił o prawie biskupów i opatów do sprawowania sądów nad ludnością mieszkającą w majątkach kościelnych. Ponadto było też kilka nadań dla Kościoła. Ten przywilej sprawił, że duchowieństwo w Polsce wyodrębniło się jako stan, Natomiast fakt, że po śmierci Mieszka Plątonogiego tron nie przypadł Henrykowi Brodatemu sprawił, że pomiędzy Leszkiem Białym a Henrykiem Brodatym zaczęło dziać się źle. Henryk Brodaty bullę papieską sprowokował w tym celu by przejąć tron krakowski. W tym czasie ok. 1215 r. dochodzi do zwołania Soboru Laterańskiego. Jednym z problemów omawianych na Soborze jest problem krucjaty przeciwko Prusom. Mówił o tym biskup gnieźnieński - Kietlicz. Leszek Biały próbowałprzeprowadzić akcję chrystianizacyjną w oparciu o przymus ekonomiczny. Na pograniczu pruskim wybudowano faktorie handlowe, w których Prusowie mogli kupować wyroby polskiego rzemiosła, broń, ale Leszek Biały postawił jeden warunek - może kupować tylko ten kto jest ochrzczony. Leszek Biały nie przewidział tego, że tylko jeden ze wsi przyjmie chrzest i będzie zaopatrywać całą wieś. W ten sposób idea upadła.