Autyzm

(slajd 1)

Autyzm należy do najpoważniejszych zaburzeń rozwoju i obejmuje wiele jego stref. Na początku życia dziecka najczęściej nic nie budzi niepokoju. Stopniowo w rodzicach zaczyna jednak kiełkować podejrzenie, że dzieje się coś niedobrego. Dziecko nie dąży do kontaktu z innymi. Wydaje się najszczęśliwsze, gdy leży samotnie w łóżeczku. Ogląda wówczas swoje paluszki poruszające się na ścianie cienie, wpatruje się w światło lampy. Nie odwraca głowy w stronę osób wchodzących do pokoju, nie wyciąga do nich rąk, nie uśmiecha się i nie domaga przytulenia. Brane na ręce - protestuje - krzyczy, pręży się, wygina i odsuwa albo tylko sztywnieje i nie patrzy na ich twarze. Gdy jest starsze, nie umie robić „pa pa” i bawić się w „a ku-ku”. Nie bawi się też zabawkami w typowy sposób, całymi godzinami może wpatrywać się w kołyszące się wahadło zegara lub obracający się bęben pralki. Jednocześnie często jego rozwój ruchowy mieści się w normie i specjaliści, do których zgłaszają się rodzice, nie podzielają ich obaw. Niezrozumiałe dla innych zachowanie dziecka różni się i coraz bardziej odbiega od zachowania rówieśników. Wydaje się, że odróżnia ono rodziców od innych osób. Nie okazuje im swego przywiązania, nie szuka u nich pocieszenia ani wsparcia w trudnych chwilach. Nie mówi, wreszcie - najczęściej wówczas, gdy kończy dwa lata - nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu są na tyle widoczne, że rozpoczęty zostaje proces diagnozowania i padają pierwsze, z reguły błędne diagnozy. Dopiero znacznie później - gdy dziecko ma 4-5 lat, rodzice dowiadują się, że jest autystyczne.

(slajd 2)

Autyzm u dzieci po raz pierwszy został opisany przez amerykańskiego psychiatrę, Leo Kannera w 1943 roku. Zwrócił on uwagę na niezdolność wyodrębnionej przez siebie grupy dzieci do nawiązywania emocjonalnego kontaktu z innymi osobami, zaburzeniami rozwoju mowy, fascynacją pewnymi obiektami (głównie wirującymi, kręcącymi się) rutynowe i stereotypowe zachowania oraz oznaki potencjalnie dobrego poziomu intelektualnego, przejawiające się w wąskich obszarach zdolności. Zauważył też, że dzieci te były najczęściej bardzo ładne, a ich wygląd zupełnie nie wskazywał na nieprawidłowy rozwój. Zespół ten Kanner nazwał autyzmem wczesnodziecięcym.

(slajd 3)

Autyzm wg ICD-10 to:

A. Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia w co najmniej jednym z następujących obszarów:

• rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się,

• rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych,

• funkcjonalna lub symboliczna zabawa.

(slajd 4)

B. W sumie występuje co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach 1), 2) i 3), przy czym co najmniej dwa z nich z punktu (1) i po co najmniej jednym z punktów 2) i 3):

1. Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniej w dwóch z następujących obszarów:
 

• niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postaw ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych,

• niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje,

• brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób, albo brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, albo słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych,

• brak spontanicznej potrzeby dzielenia się z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania).

(slajd 5)

2. Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane co najmniej w jednym z następujących obszarów:
 

• opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia),

• względny niedostatek inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby,

• stereotypowe i powtarzające się, idiosynkratyczne wykorzystanie słów i wyrażeń,

• brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie ("na niby") lub zabawy naśladującej role społeczne.

(slajd 6)

3. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów:
 

• pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stereotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zogniskowaniu, albo jednym lub więcej zainteresowaniami nieprawidłowymi z powodu swej intensywności i ograniczenia, choć nie z powodu treści i zogniskowania,

• wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrytualizowanych,

• stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące albo stukanie lub kręcenie palcami, albo złożone ruchy całego ciała,

• koncentracja na cząstkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów, służących do zabawy (jak: ich zapach, odczucie powierzchni lub powodowanego hałasu lub wibracji).”

(slajd 7)

3. Obrazu klinicznego nie można wyjaśnić innymi odmianami całościowych zaburzeń rozwojowych, specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami rozumieniu języka z wtórnymi trudnościami społeczno - emocjonalnymi, reaktywnymi zaburzeniami przywiązania ani z zaburzeniem selektywności przywiązania, upośledzeniem umysłowym z pewnymi cechami zaburzeń emocji i zachowania, schizofrenią o niezwykle wczesnym początku, ani zespołem Retta.

(slajd8)

AUTYZM

CHARAKTERYSTYKA RYSUNKOWA

(slajd9)

U osób z autyzmem zazwyczaj obserwuje się, co najmniej połowę z wymienionych powyżej charakterystyk.

Każdy z tych objawów może występować w rozmaitym nasileniu - od umiarkowanego do ciężkiego.

Nadto zachowania zwykle zależne są od konkretnej sytuacji i niezmiennie nieodpowiednie do wieku.

(slajd 10)

Większość dzieci autystycznych nie potrafi uczestniczyć w interakcjach społecznych na zasadzie naprzemienności oraz nawiązywać relacji opartych na miłości i przyjaźni.

Zaburzony jest kontakt wzrokowy, zubożała ekspresja twarzy i gestykulacja w sytuacjach społecznych.

Nie dąży do kontaktów z rówieśnikami, a także nie dzielą z innymi osobami - radości, zainteresowań i osiągnięć.

Znacznie zaburzona jest zdolność naśladowania oraz zabawy społecznej (zabawa w role).

(slajd 11)

Osoby autystyczne cechuje sztywność w zachowaniu. Przejawia się ona w przywiązaniu do pewnych stereotypowych, ściśle określonych, ograniczonych wzorów zachowań, aktywności i zainteresowań. Dzieci te przestrzegają niezmiennych zwyczajów i rytuałów. Reagują silnym protestem na nowość, zmiany w dotychczasowym trybie życia. Przestrzeganie ścisłego porządku dnia, przywiązanie do swojego miejsca przy stole, zawsze tej samej drogi do sklepu, czasem określonego ubrania.

(slajd12)

Innym przejawem sztywności są maniery ruchowe - obracanie się wokół własnej osi na palcach, przebieranie palcami rąk przed oczyma w peryferycznych częściach pola widzenia, kołysanie się, przywiązanie do wybranych, szczególnych talizmanów.

Dzieci autystyczne bawią się w sposób schematyczny, rutynowy. W zabawie brak elementów świadczących o wyobraźni, umiejętności grania ról. I tak np. bogaty zbiór modeli samochodów służy 10-letniemu chłopcu wyłącznie do ustawiania ich w długie szeregi w określonej kolejności.

(obrazki rząd zabawek i rząd zabawek 2)

(slajd 13)

MOWA U DZIECI AUTYSTYCZNYCH

U wielu dzieci autystycznych nie rozwija się zdolność mówienia mogąca służyć między osobowej komunikacji. Charakterystyczne jest, że nie próbują one kompensować tej niezdolności przez pozawerbalne sposoby porozumiewania się (mimika, gestykulacja). Opanowywane przez nie gesty są zazwyczaj wyrazem niechęci do kontaktu z inną osobą i służy przerwaniu interakcji („idź stąd”, „nie chcę”). Nawet te dzieci, które mówią, mają znaczne trudności z rozpoczynaniem i podtrzymywaniem rozmowy. Często przybiera ona postać bądź to długiego monologu, bądź też aktywność dziecka sprowadza się do ścisłego, dokładnego odpowiadania na pytania.

(slajd 14)

ECHOLALIA

„Echolalia - jest to automatyczne powtarzanie dźwięków, wyrazów, a nawet całych zdań bezpośrednio po ich usłyszeniu.” Niektórzy autorzy podkreślają, że jest to powtarzanie bezsensowne

(obrazek dziecko)

Echolalię możemy zaobserwować u prawidłowo rozwijających się niemowlaków jako funkcje naśladowniczą. Pojawia się na etapie gaworzenia jako skłonność do powtarzania złożonych dźwięków, które nie mają jeszcze treści znaczeniowej. Jest więc etapem rozwoju mowy.

(slajd15)

Echolalia jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech mowy dzieci z autyzmem.

Jedynie w przypadku autyzmu echolalię dzieli się na kategorie ze względu na czas oraz warunki, w jakich ona występuje.

Są to:

• echolalia bezpośrednia - powtórzenie następuje po usłyszeniu;

• echolalia pośrednia, odroczona - po pewnym czasie zostaje powtórzona cała zasłyszana treść, np. reklam, wypowiedzi czy melodii;

• echolalia łagodna lub funkcjonalna - w mowie dziecka występuje dużo oddzielnych wyrazów, które są związane z poszczególnymi sytuacjami, zainteresowaniami dziecka. Jeżeli dziecko z autyzmem zdolne jest do użycia echolalii w sposób adekwatny i prowadzi prosty dialog, to jest to bardzo duży sukces w komunikacji.

Echolalię w mowie dziecka z autyzmem można określić jako „magazynowanie i przechowywanie w mózgu elementów słuchowych z otoczenia”, co umożliwia reaktywowanie odpowiednich fraz w dostosowaniu do sytuacji, w jakiej się znalazło.

(slajd 16)

Zaimek osobowy „ja”

Dzieci z autyzmem mają tendencję do odwracania zaimków. Często mówią o sobie: ty, on, bądź używają swojego imienia, rzadziej natomiast posługują się zaimkiem „ja”.

Cecha braku użycia zaimka osobowego „ja” jest przejściowa jako wyraz braku „określenia siebie, jako odrębnej indywidualnej jednostki”.

Nieużywanie zaimka osobowego w pierwszej osobie liczby pojedynczej nie jest cechą charakterystyczna jedynie dla autyzmu; możemy to spotkać w innych zaburzeniach rozwojowych. Jest wiec informacją o zaburzeniu w odbiorze świata i utracie swojego miejsca w otaczającej rzeczywistości, stanowi brak realnej możliwości formułowania pozycji odniesienia, jako wyniku ograniczonych możliwości umysłowych dziecka.

Prawidłowe zastosowanie zaimka „ja”, jest cechą charakterystyczną etapu wychodzenia dziecka z autyzmu.

(slajd 17)

Inne aspekty mowy dzieci autystycznych:

• Utrata języka.

Często zdarza się, że dzieci autystyczne zaczynają mówić - uczą się powiedzieć: "mama", "tata" i innych nazw, ale nagle tracą nabyte umiejętności i nie następuje dalszy ich rozwój. Ta utrata języka następuje najczęściej pomiędzy 18 a 30 miesiącem życia

• Dziecko nie reaguje na głos matki bądź reakcja ta jest wyjątkowo mała

• Kompulsywne zadawanie pytań.

Dziecko powtarzając wielokrotnie to samo pytanie sprawia często wrażenie jakby niezrozumiało lub nie usłyszało udzielanych mu odpowiedzi. Sytuacja taka jest bardzo uciążliwa dla otoczenia. Zdarza się, że po usłyszeniu odpowiedzi dziecko zadaje kolejne pytanie stanowiące logiczny ciąg, a po jakimś czasie wraca do punktu wyjścia i sytuacja powtarza się.

(slajd 18)

• Cechą charakterystyczną mowy dziecka autystycznego jest prawie całkowita literalność, czyli dosłowność z jaką mowa jest rozumiana i wytwarzana przez dzieci autystyczne. Analogie i metafory są szczególnie trudne i często źle rozumiane.

• Dość znaczne upośledzenie praktycznego funkcjonowania mowy.

Osoby z autyzmem mają trudności w odszukaniu kontekstu i tłumaczeniu intencyjności wypowiedzi, co powoduje utrudnienie w generalizowaniu wzajemnych zachowań społecznych.

• Mowa większości dzieci autystycznych charakteryzuje się dysprosodią, czyli nieprawidłowym rytmem, intonacją, modulacją, tempem, wysokością tonu. Nawet u dzieci mających stosunkowo dobrze rozwinięte umiejętności językowe, mowa często brzmi nieprawidłowo, gdyż zaburzone są jej cechy melodyczne.

(slajd 19)

Komunikacja niewerbalna

U dzieci autystycznych występują duże trudności w wyrażaniu oraz rozumieniu komunikatów niewerbalnych. Bardzo charakterystyczny jest brak używania gestów do kompensowania problemów związanych z komunikacją werbalną ( takie próby kompensacji charakterystyczne są dla dzieci z zespołem Downa).

Dzieci autystyczne używają mniej gestów niż dzieci prawidłowo rozwijające się oraz dzieci z zespołem Downa. Dominują gesty proste, instrumentalne, służące zakończeniu lub uniknięciu interakcji.

Dzieci autystyczne przejawiają często zachowania, którym towarzyszą niezamierzone ruchy głowy i ramion, poruszanie szczękami, kręcenie głową, a także jęczenie, zgrzytanie zębów, wycie.

Charakterystyczne jest ograniczenie gestów wspomagających porozumiewanie się z otoczeniem.

Chociaż mimika dzieci autystycznych jest raczej mało wyrazista, to w grupie tej rejestrowana jest większa ilość i różnorodność emocji negatywnych. Stany przyjemne są natomiast manifestowane ogólną pobudliwością ruchową, a także stereotypiami ruchowymi, takimi jak: kiwanie się, podskakiwanie, klaskanie czy uderzanie rękami o ciało.

(slajd 20)

Inteligencja osób autystycznych

Upośledzenie umysłowe (rozumiane jako iloraz inteligencji poniżej 70 punktów i zaburzenia w zachowaniu przystosowawczym) występuje u około 75% autystów.

Nie wyjaśniono dotąd, dlaczego tak wielu przypadkom autyzmu, towarzyszy upośledzenie umysłowe. Najbardziej prawdopodobne jest, że uszkodzenia CUN są na tyle duże, aby prowadzić do poważnych ograniczeń rozwoju poznawczego.

Interesujące jest, czym różnią się dzieci autystyczne od dzieci upośledzonych umysłowo o takim samym wieku umysłowym.

Stwierdzono m.in., że dzieci z autyzmem:

- cechują głębsze zaburzenia zdolności werbalnych;

- przejawiają deficyty w zabawie symbolicznej;

- prezentują znacznie większe deficyty w zdolnościach adaptacyjnych.

(slajd 21)

Wysepkowe zdolności

Jednym z najciekawszych zjawisk występujących u niektórych osób autystycznych są tak zwane wysepkowe zdolności. Dotyczy to około 5-15% populacji. Zdolności te towarzyszą ogólnie upośledzonemu rozwojowi i ograniczają się do bardzo wąskich obszarów, w których osiągnięcia dziecka są fenomenalne. Ich poziom znacznie przekracza możliwości nie tylko pełnosprawnych rówieśników, ale też większości dorosłych.

Mogą to być zdolności:

• muzyczne - np. wybitnie dobry słuch muzyczny, komponowanie melodii,

• językowe - np. opanowanie kilku języków obcych przez dziecko uczące się zupełnie samodzielnie i często w sposób nawet niezauważalny dla otoczenia,

• pamięciowe - dotyczą najczęściej pamięci mechanicznej - np. zapamiętywanie treści książki telefonicznej, rozkładu jazdy pociągów, haseł encyklopedii,

• percepcyjne - np. bardzo szybkie i sprawne układanie puzzli składających się z kilkuset czy też kilku tysięcy elementów, czasem nawet, gdy są one rozrzucone obrazkiem do dołu,

• arytmetyczne - błyskawiczne wykonywanie w pamięci skomplikowanych działań arytmetycznych, np. mnożenia dwóch wielocyfrowych liczb, wyciąganie pierwiastka z kilku cyfrowej liczby, przy czym dziecko nie jest w stanie dokonać analizy tej operacji.

(slajd 22)

Typologia osób autystycznych

Wśród osób autystycznych można wyróżnić trzy typy zaburzeń interakcji społecznych:

1. Osoby pełne rezerwy, powściągliwe.

Osoby te najbardziej przypominają popularny wizerunek autysty i stanowią najliczniejszą grupę - ok. 61% populacji autystów.

Są to dzieci i dorośli w największym stopniu wycofujący się z kontaktów społecznych.

Zwykle unikają oni fizycznego kontaktu, a także w ogóle interakcji z innymi osobami.

Niektóre dzieci dopuszczają do kontaktu - zwłaszcza te spośród nich, które lubią mocne bodźce dotykowe (masowanie, tarmoszenie, zdecydowane głaskanie).

Mogą nawiązywać kontakt z innymi ludźmi, traktując ich instrumentalnie (wykorzystując do pomocy w zdobyciu jedzenia, lub zaspokojeniu innych potrzeb).

W pierwszych latach życia brak właściwie oznak przywiązania. Dzieci te nie podążają za rodzicami po domu, nie biegną, by ich powitać, nie szukają pocieszenia, gdy są smutne albo coś je boli.

(slajd 23)

Znacznie zaburzona jest komunikacja, zarówno werbalna, jak niewerbalna. Brak reakcji na mowę skłania do przypuszczeń, że dzieci te nie słyszą. Wiele z nich nigdy nie posługuje się mową. U innych mowa rozwija się, ale występują w niej cechy charakterystyczne dla autyzmu.

Dzieci te rzadko nawiązują kontakt wzrokowy, ekspresja ich twarzy i postawy jest bardzo uboga. Niektóre z tych osób, zwłaszcza dziewczęta, mają tendencję do „zafiksowanego” uśmiechu. Ten grymas twarzy nie zmienia się i pozostaje bez związku z tym, co dzieje się w otoczeniu.

W okresie dzieciństwa osoby z tej grupy nie są zdolne do zabawy z udawaniem. Zamiast tego oddają się stereotypowej, powtarzanej i bardzo ograniczonej aktywności. Godzinami obracają jakiś przedmiot i pochłania je to całkowicie.

W miarę dorastania stereotypie zaczynają zanikać. Ich miejsce zajmują bardziej złożone rutynowe zachowania - kolekcjonowanie pewnych obiektów, układanie przedmiotów w szeregi lub wzory, naleganie na zachowanie stałego porządku dnia.

(slajd 24)

2. Osoby pasywne.

Dzieci i dorośli z tej grupy nie nawiązują spontanicznie kontaktów z innymi osobami.

Akceptują natomiast takie próby za strony innych ludzi, odnosząc się do nich bez protestu, a czasem nawet z zadowoleniem. Można je zachęcić do udziału we wspólnych zabawach, chociaż z reguły przyjmują w nich bierną postawę.

Mowa jest u nich lepiej rozwinięta niż w grupie poprzedniej. Występują w niej typowe dla autyzmu cechy. Osoby te nie podejmują komunikacji dla przyjemności. Niektóre z nich dysponują bogatym zasobem słownictwa i poprawnie stosują reguły gramatyczne.

Bywają zafascynowane długimi i trudnymi słowami.

W zabawie tych dzieci brakuje spontaniczności i pomysłowości.

U wielu tych dzieci autyzm nie jest rozpoznawany we wczesnym dzieciństwie.

Dwa główne problemy, jakie widoczne są w ich funkcjonowaniu - brak spontanicznego wchodzenia w interakcje społeczne oraz zubożona komunikacja pozawerbalna- często nie są postrzegane jako elementy autyzmu.

(slajd 25)

3. Osoby aktywne, specyficzne w kontakcie.

Do tej grupy należą osoby, które spontanicznie nawiązują kontakty z innymi ludźmi, ale czynią to w swoisty, naiwny i jednostronny sposób.

Nie są one świadome - lub też są świadome w ograniczonym stopniu - perspektywy drugiego uczestnika interakcji.

Zadają pytania, odpowiadają na nie, albo mówią o interesujących dla siebie sprawach, ale nie służy to podtrzymywaniu kontaktu.

Mowa tych osób jest lepiej rozwinięta niż w poprzednich grupach, występują w niej jednak także cechy charakterystyczne dla autyzmu.

Usłyszane wypowiedzi interpretowane są dosłownie. Większość ich komunikatów to powtórzenie usłyszanych wcześniej od innych. Nawet mowę najlepiej rozwiniętych jednostek charakteryzują powtórzenia i trudności z rozumieniem wyrażeń kolokwialnych.

Zaburzenia dotyczą też komunikacji niewerbalnej. Intonacja jest monotonna lub nietypowa. Słaba jest kontrola siły głosu i oddechu, gestykulacja uboga, kontakt wzrokowy niewłaściwy (fiksacja wzroku przez zbyt długi czas lub unikanie kontaktu).

(slajd 26)

Dzieci te bawią się w sposób schematyczny, choć schematy te są bardziej złożone niż w poprzednich grupach. Wiele z nich bardzo lubi gry komputerowe, oglądanie filmów video, przy czym ulubione sceny mogą być powtarzane w kółko (ulubionymi programami telewizyjnymi bywają reklamy).

Sztywność i przestrzeganie rutyn są często widoczne w zainteresowaniach. Mogą one dotyczyć bardzo różnych dziedzin - kalendarzy, rozkładów jazdy pociągów (lub np. lotów), fizyki, astronomii, szczególnych gatunków ptaków lub zwierząt, czasem określonych osób albo wydarzeń (np. katastrof lotniczych).

Sam temat zainteresowań nie musi odbiegać od normy. Problem stanowi ich realizacja - uporczywość, bardzo zawężony zakres z wyłączeniem wszystkiego, co wprost nie dotyczy wybranego tematu, brak prób zastosowania i wykorzystywania posiadanej wiedzy w życiu codziennym.

Próby nawiązywania interakcji społecznych polegają czasem na powtarzaniu określonej sekwencji pytań (Jak się nazywasz? Ile masz lat? Gdzie mieszkasz?).

Osoby z tej grupy miewają problemy z koordynacją ruchową. Niektóre z nich przybierają dziwne, nienaturalne pozy.

Są one też mniej akceptowalne społecznie niż grupa pasywna (ze względy na naruszanie konwencji społecznych).

(slajd 27)

Zachowania niepożądane

U osób autystycznych można zauważyć wiele specyficznych, niepożądanych zachowań, które przez osoby postronne mogą być postrzegane jako objawy złego wychowania, a nie choroby. Należą do nich:

Gwałtowne wybuchy złości, agresja - obserwowalne, ukierunkowane na konkretny cel zachowania, które powodują niepożądane, szkodliwe skutki. Przyczyną mogą być nieudane próby komunikowania się z otoczeniem w celu wyrażenia swoich potrzeb, bądź frustracje spowodowane odmową spełnienia żądań.

Mogą przybierać różne formy:

• płacz,

• krzyk,

• wrzaski,

• kopanie,

• gryzienie.

Ataki złości mogą trwać od kilku sekund do kilku godzin.

(obrazek płaczące dziecko i dziecko na piasku)

(slajd 28)

Jak sobie radzić z atakami złości?

• należy zachować spokój, starać się rozładować napięcie osoby autystycznej zanim się ono nawarstwi;

• nie ulegać dziecku, gdy ma atak złości, w przeciwnym razie nieświadomie nagradzamy go za niewłaściwe zachowanie, które ulegnie utrwaleniu (w przypadku dzieci nauczonych uległości otoczenia, może prowadzić do eskalacji agresji);

• postarać się zaskoczyć dziecko (pokazując coś ciekawego, lub wykonując jakiś zaskakujący ruch) i w ten sposób skierować jego uwagi na inną czynność;

• ignorować niewłaściwe zachowania, upewniwszy się wcześniej, że dziecko nie wyrządzi sobie krzywdy. Niestety brak uwagi może spowodować podwojenie intensywności ataku, zanim dziecko nie zauważy, że niczego nie zyskuje;

• w ostateczności umieścić dziecko w pomieszczeniu, gdzie nie może zrobić niczego złego - oprócz wyciszenia, uspokojenia, izolacja „odcina” dziecko od przyczyny ataku.

(slajd 29)

Autoagresja (samookaleczenie) - powtarzające się incydenty fizycznej krzywdy, jaką dziecko wyrządza samemu sobie, jest odmianą agresji, skierowaną przeciwko sobie.

Samookaleczenie jest formą zwrócenia uwagi otoczenia, a także formą komunikacji (samookaleczenia występują najczęściej i są najbardziej nasilone u dzieci mających problemy z komunikacją) Dziecko sprawiając sobie ból, odczuwa jednocześnie przyjemność.

Formy:

• gryzienie,

• zdrapywanie lub dłubanie w skórze,

• skubanie warg,

• szczypanie rąk,

• naciskanie palcami oczu,

• uderzanie głową o ścianę,

• uderzanie się rękoma po uszach, krtani.

(slajd 30)

Sposoby postępowania w przypadkach autoagresji:

• odwrócenie uwagi dziecka od czynności samookaleczających i zainteresowanie dziecka inną, akceptowaną formą aktywności;

• szukanie innych sposobów wyrażania przez dziecko uczucia niezadowolenia, złości, które byłyby bardziej adekwatne, a mniej destrukcyjne;

• w niektórych sytuacjach konieczne są bardziej drastyczne sposoby - ubranie ochronne, kask, rękawiczki, włożenie rąk w gips.

(obrazek dziecko w kasku i gips)

(slajd 31)

Lęk - uczucie trwogi, obawy przed czymś, strach, wyuczona obawa przed nieznanymi osobami, przedmiotami i sytuacjami. Racjonalny, uświadomiony lęk ma zadanie ochronne.

Lęk może mieć charakter racjonalny albo irracjonalny.

Możemy pomóc dziecku przezwyciężyć lęk poprzez:

• organizowanie bezpiecznego otoczenia, wzmożoną kontrolę (w niektórych przypadkach można dopuścić dziecko do doświadczenia pewnych rzeczy, ale zawsze pod kontrolą);

• poznanie przyczyny lęku, oraz pomoc w przezwyciężeniu go.

(obrazek strach)

(slajd 32)

Zachowania destrukcyjne - niszczenie przedmiotów znajdujących się w najbliższym otoczeniu. Przyczyną mogą być trudności w zorganizowaniu czasu lub podjęciu atrakcyjnej aktywności, zdenerwowanie, złość, zwrócenie na siebie uwagi.

Przejawia się najczęściej w niszczeniu przedmiotów wystawionych na pokaz, książek, mebli, zabawek, sprzętów gospodarstwa domowego.

Jak sobie radzić z zachowaniami destrukcyjnymi:

• poprzez usunięcie atrakcyjnych przedmiotów i stopniowe wprowadzanie ich do otoczenia dziecka;

• należy zainteresować dziecko bardziej konstruktywnymi zajęciami lub wygospodarować dla niego miejsce, gdzie może robić „bałagan”.

(obrazek bałagan)

(slajd 33)

„Rain Man” - historia upośledzonego geniusza

Raymond Babbit, postać grana przez Dustina Hoffmana, potrafi z przyprawiającą o zawrót głowy szybkością przeprowadzać skomplikowane operacje matematyczne przy użyciu wyłącznie... własnego umysłu.

Bohater grany przez Dustina Hoffmana w filmie "Rain Man" ma swój pierwowzór w rzeczywistości, jest nim Kim Peek, obecnie piędziesięcioczteroletni mieszkaniec Ameryki.

Kim Peek jest obdarzony niezwykłymi umiejętnościami. Potrafi przeczytać wielostronicową książkę, a cztery miesiące później zapytany o jednego z jej bohaterów, podaje jego dokładne dane, podaje stronę na której jest o nim mowa, a co więcej - pamięta kilka akapitów na jego temat.

(slajd 34)

(zdjęcie Kim Peek)

Kim ma bardzo rozległą wiedzę z zakresu historii Ameryki, geografii (zna nazwy wszystkich dróg w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), sportu, filmów, Biblii, historii kościoła mormońskiego, literatury, twórczości Shakespeare'a.

Kim zna również szczegóły Programu Kosmicznego, pamięta kody pocztowe oraz nazwy i obszary nadawania amerykańskich stacji telewizyjnych. Potrafi również rozpoznać większość utworów muzyki klasycznej, podać datę ich skomponowania, jak również datę urodzin i śmierci kompozytora. Do tej pory przeczytał ok. 8 tys. książek - wszystkie potrafi zacytować.

Co więcej, Kim jest jedyną znaną środowisku naukowemu osobą, która potrafi jednocześnie jednym okiem czytać jedną stronę w książce, a drugim drugą, nawet jeśli książka jest ułożona do góry nogami lub bokiem...

(slajd 35)

Kim ma swój ulubiony, popisowy numer - nowopoznaną osobę pyta o jej datę urodzenia. Na tej podstawie oblicza, w jakim dniu tygodnia osoba ta urodziła się, w jaki dzień tygodnia jej urodziny wypadają w bieżącym roku, oraz dokładnie którego dnia przejdzie ona na emeryturę.

To tylko kilka umiejętności Kim'a Sawant'a. To niesamowity dar, ale niestety powiązany w pewnymi "kosztami". Cierpi on na zaburzenia rozwojowe, nie potrafi sam się ubrać, a także zająć codziennymi sprawami. Kłopot sprawia mu także abstrakcyjne myślenie.

Poza tym, że Kim gromadzi ogromna ilość wiedzy, to potrafi ją doskonale wykorzystać, wiązać fakty i kojarzyć.

To naprawdę niezwykły człowiek

(slajd 36)

Daniel Tammet

(obrazek daniel Tammet)

Daniel Tammet ma 26 lat. Kiedy miał 3 przeszedł atak epileptyczny i od tego czasu liczenie stało się jego obsesją - pamięta m.in. liczbę pi do 22 514 miejsca po przecinku. Oprócz tego, że jest geniuszem, Daniel cierpi także na autyzm, co powoduje, że nie wolno mu prowadzić samochodu oraz, że nie potrafi odróżnić strony prawej od lewej.

Potrafi wykonać przyprawiające o zawrót głowy obliczenia matematyczne w mgnieniu oka. I co więcej, w przeciwieństwie do innych osób obdarzonych tego typu umiejętnościami, Tammet potrafi opisać jak to robi.

(obrazek liczby)

Tammet bez chwili zastanowienia potrafi podać wynik mnożenia 377 przez 795. Jednak do wyniku nie dochodzi licząc - od czasu swego ataku epileptycznego widzi liczby jako kształty, kolory i faktury. Np. liczba dwa to ruch, a liczba pięć to uderzenie pioruna. Kiedy chłopak zaczyna mnożyć widzi dwa kształty, które następnie zmieniają się w trzeci, który jest wynikiem.

(slajd 37)

Sawanci

Zarówno Kim Peek, jak i Daniel Tammet to sawanci.

Sawant - (z franc. savant: uczony), genialny głupiec, genialny idiota - osoba z jednej strony upośledzona (np. autystyczna), z drugiej posiadająca zdolności w stopniu genialnym. W każdym przypadku odznaczająca się doskonałą pamięcią.

Ocenia się, że ok. 10 proc. osób cierpiących na autyzm posiada takie zdolności; wśród osób, które nie cierpią na tę chorobę jest to jedynie ok. 1 proc.

Badania mózgu przeprowadzone u sawantów pozwalają przypuszczać, że w ich przypadku prawa półkula rekompensuje uszkodzenie lewej. Często ludzie ci mają problemy z językiem oraz rozumieniem (cechy, za które odpowiedzialna jest lewa półkula). Posiadają oni natomiast niezwykłe umiejętności matematyczne i pamięciowe, za które odpowiada prawa półkula.

Bobrowicz -Lewartowska L., Autyzm dziecięcy, zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków 2000 str.126-128.

Międzynarodowa klasyfikacja chorób, urazów i przyczyn zgonów. Pozycja 784.6, 299.0, 299.8

Informacje zaczerpnięte ze stron: www.bionotatki.com i www.niepelnosprawni.pl

Za: www.wikipedia.pl

Informacje uzyskane ze strony www.niepelnosprawni.pl

---