Charakterystyka wybranej powieści tendencyjnej epoki pozytywizmu
Charakterystyka wybranej powieści tendencyjnej epoki pozytywizmu.
Powieść tendencyjna - głosi prymat celów dydaktycznych i utylitarnych. Służy realizacji haseł pozytywizmu np.: pracy u podstaw , pracy organicznej , równouprawnienia itd.. Pierwiastki ideowo - programowe dominują fabułę. Celem takiej powieści jest udowodnienie z góry założonej tezy. Propagowanie haseł epoki realizowane jest przez ukazanie postaci podzielonych na dobre i złe(czarno-białe) lub pokazanie ,iż ci bohaterowie , którzy realizują te hasła są szczęśliwi , a ci co nie są pozytywistami przegrywają swoje życie. Powieść tendencyjna jest podporządkowana propagowaniu haseł "pracy organicznej" i "pracy u podstaw"; występuje w dwu zasadniczych odmianach: pierwsza - nawiązywała do formuły melodramatycznej, uatrakcyjnionej wątkami sensacyjnymi, w które wpisywano czarno-białe charakterystyki środowisk i wartości; druga - odwoływała się do późnooświeceniowej tradycji powieści humorystyczno - satyrycznej. Wszystkie odmiany powieści tendencyjnej zmierzały do jednoznacznego wykorzystania wszystkich środków ekspresji dla wykazania słuszności propagowanej tezy; rezygnowano więc z pogłębionych portretów psychologicznych bohaterów na rzecz idealizowanych postaci pozytywnych skontrastowanych z negatywnymi pod każdym względem przeciwnikami ich poglądów. Autor powieści tendencyjnej zakładał bowiem potrzebę przekonania odbiorców o słuszności jakiejś sprawy (np. konieczności kształcenia dzieci wiejskich, potrzebie przełamywania barier społecznych i dążenia do solidaryzmu narodowego), a potem tworzył sytuację fabularną, która słuszność tę bez wątpliwości uzasadniła.
„Nad Niemnem” jako powieść tendencyjna.
1. Teza - praca daje ludziom szczęście i jest celem w życiu bohaterów, jest najwyższą wartością wolnego człowieka.
2. Podział bohaterów na dwie grupy:
* pozytywni: praca daje im zdrowie, są szczęśliwi i piękni, spełniają się ich marzenia, praca jest dla nich aktem patriotyzmu (zaścianek Bohatyrowiczów, Benedykt i Marta Korczyńscy, Maria Kirłowa);
* negatywni: są schorowani i nieszczęśliwi, ich życie nie ma sensu, nie są w stanie zaangażować się uczuciowo, żyją kosztem innych (Teofil Różyc, Ignacy Orzelski, Bolesław Kirło).
3. Poruszane są bieżące problemy społeczne i obyczajowe.
* Praca organiczna (rozwój techniki i edukowanie chłopów).
* Praca u podstaw (przełamanie barier klasowych i podniesienie poziomu oświaty).
* Utylitaryzm (jednostka ma być użyteczna wobec społeczeństwa).
Pierwsze epopeje greckie i ich cechy gatunkowe - omów na przykładzie wybranego eposu homeryckiego.
Epos
1) Pierwszy opisał epos Arystoteles.
Wyróżnił on:
- dramatyczne ułożenie fabuły
- wiersz bohaterski (heksametr)
- naśladownictwo świata rzeczywistego
- zaskoczenie
- swoboda doboru motywów
- obiektywizm narracji (dystans wobec postaw i zdarzeń
2)
2) Twórcą eposu jest Homer.
Ten najstarszy gatunek epicki, narodził się w starożytnym świecie. Źródłami są mity i legendy.
Jest to długi utwór wierszowany.
Napisany wierszem sześciostopowym (13 - 17 sylab) - heksametr.
Podzielony na pieśni, które stanowiły odrębną całość.
Epos zaczyna się inwokacją, w której autor prosi muzy i bogów i o natchnienie.
Jedną z pierwszych epopei była Odyseja Homera.
Charakteryzuje się drobiazgowością narracji, heksametrem oraz porównaniami homeryckimi (bardzo rozbudowanymi, w którym człon określający staje się rozwiniętym obrazem przyrody)
Odys tułał się przez 10 lat potępiony przez bogów za zagładę Troi i powracał do Itaki przez m.in. jaskinię Cyklopa, wyspę Aisat, kraj Fealiów.
Występuje tu po raz pierwszy retrospekcja i narracja (narrator- wszystkowiedzący) bohatera.
EPOS to główny gatunek epicki ukształtowany w starożytności. Jego cechy:
- jest to rozbudowany utwór wierszowany, przedstawiający dzieje bohaterów mitycznych, legendarnych lub historycznych - na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu (por. epopeja)
- narrator wszechwiedzący i obiektywny ujawnia się głównie w inwokacji, całość akcji przedstawiając z epickim dystansem
- wielowątkowość akcji, w której istotne dla całości obrazu są wątki poboczne
- szerokie tło wydarzeń
- dostojna metryka wiersza (epos - heksametr, epopeja - trzynastozgłoskowiec)
- bohaterowie heroiczni, w których losy często ingerują bogowie, tzw. motywacja fantastyczna, wydarzenia w dwóch płaszczyznach: ziemskiej i boskiej, z nadrzędną rolą Mojry - przeznaczenia
- styl podniosły i uroczysty, dostosowany do postaw i działań bohaterów-herosów
budowa: inwokacja poprzedzona apostrofą, podział utworu na pieśni