Finanse Publiczne

Wykład 1 2.03.11r.

O Finansach mówimy, gdy mamy doczynienia z ruchem pieniądza.

Finanse publiczne - jest to proces gromadzenia i wydatkowania środków publicznych.

Założenia władzy publicznej:

1. Zaspokojenie potrzeb zbiorowych (konsumpcja publiczna; dobra publiczne) np. zapewnienie bezpieczeństwa z zewnątrz, bezpieczeństwo wewnętrzne (policja, więzienie), konieczność budowy dróg, ochrona przeciwpowodziowa, ochrona sanitarna.

2. Zaspokojenie potrzeb indywidualnych, ale takich, które mogą być sfinansowane ze środków publicznych albo z dochodów osobistych. Ich zaspokojenie leży w interesie jednostki i społeczeństwa (konsumpcja społeczna; dobra społeczne) np. szkolnictwo, edukacja, świadczenia służby zdrowia (tak naprawdę czy to jest potrzebne z zaangażowaniem państwa ?)

3. Świadczenia społeczne (pieniężne) np. emerytury, renty, zasiłki dla bezrobotnych, stypendia (?) czy musi się angażować państwo?

4. Interwencjonizm gospodarczy - bez ingerencji państwa jest złe wykorzystanie produktu
(?) czy musi się angażować, pomagać państwo.

O zakresie finansów publicznych decydują (pkt. 2,3,4) konsumpcja społeczna, świadczenia społeczne, interwencjonizm gospodarczy.

Mierzenie zakresu finansów publicznych:

Wydatki publiczne x100%

PKB

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH:

1. Funkcja fiskalna - zabezpieczenie środków dla realizacji zadań państwa

2. Funkcja redystrybucyjna - wynika z tego, że państwo musi biegać do dochodów tych osób, które dochód wypracowują i w związku z tym następuje przesunięcie dochodów między osobami, branżami, regionami a nawet państwami (zabiera jednym a przekazuje innym - to jest redystrybucja)

3. Funkcja stabilizacyjna - finanse publiczne, jako instrument realizacji zadań państwa w sferze gospodarki. Zadania te mogą być realizowane przy pomocy różnych instrumentów nakazów, zakazów a także za pomocą pieniądza.

TEORIE FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Teorie Liberalne - wy zwolenników tych teorii państwo powinno ograniczać się do niezbędnego minimum, czyli do konsumpcji publicznej.

Główne założenia klasycznej teorii liberalnej:

- Budżet państwa powinien być koniecznie zrównoważony.

- Polityka podatkowa powinna być neutralna, czyli podatki pełnić funkcje tylko fiskalną, czyli nie powinny prowadzić do zmian proporcji dochodów ukształtowanych w podziale pierwotnym.

- Żadnych ulg, zwolnień, nie ma progresji podatkowej.

- Ciężary podatkowe nie powinny być nadmierne.

- Jeżeli już musi wystąpić deficyt budżetowy to pożyczki finansujące tej deficyt nie powinny być przeznaczone na finansowanie potrzeb bieżących a na finansowanie rozwojów.

2. Zwolennicy Interwencjonizmu - (Keysiści) stoją na stanowisku, że:

- Mechanizm rynkowy nie jest w stanie zapewnić sam racjonalności wykorzystania czynników produkcji.

- Mechanizm rynkowy nie jest w stanie zapewnić optymalnego zaspokojenia potrzeb społeczeństwa, zwłaszcza, że z obserwacji wynika, że potrzeby zbiorowe rosną szybciej niż indywidualne. A zbiorowe mogą być zaspakajane tylko ze środków publicznych.

- Gospodarka rynkowa cechuje się cyklicznością, której nie da się ograniczyć bez ingerencji państwa.

- Równowaga budżetowa nie może być celem sama w sobie i dlatego w czasie kryzysu naturalnym jest deficyt budżetowy, bo wtedy potrzeby sfery publicznej rosną a dochody maleją.

Wykład 2 9.03.11r.

Poziom fiskalizmu mierzony wydatkami publicznymi w %PKB

Polityka fiskalna - jest to polityka społeczno-gospodarcza państwa realizowania za pomocą finansów publicznych. Była utożsamiana z polityką budżetową albo inaczej polityka finansów publicznych <- pojęcia używanie zamiennie.

Rozumienie ujęcia polityki fiskalnej:

- wąskie - że jest to polityka podatkowa

- trochę szersze - polityka społeczno-gospodarcza realizowana przy pomocy polityki dochodowej finansów publicznych.

- najszersze - to polityka fiskalna, jako polityka gromadzenia i wydatkowania finansów publicznych, to rozumienie uwzględnia także zagadnienie deficytu, długu publicznego.

Wyróżniamy PASYWNĄ i AKTYWNĄ politykę fiskalną

Pasywna polityka fiskalna - polega na wykorzystaniu tzw. automatycznych stabilizatorów koniunktury (ASK). Istota automatycznych stabilizatorów koniunktury polega, na tym że pewne rodzaje dochodów i wydatków publicznych samoczynnie reagują na zakłócenia w gospodarce (na zmiany koniunktury) charakteryzuje je bowiem duża wrażliwość na zmiany PKB, poziom bezrobocia, poziom rentowności. Instrumenty te działają automatycznie bez względu na to czy władze uświadamiają sobie potrzebę interwencji czy nie. ASK muszą być pierwotnie wprowadzone do systemu finansowego.

Przykłady ASK:

- Podatki dochodowe (zwłaszcza progresywne)

- Zasiłki dla bezrobotnych

- Programy pomocy społecznej.

Instrumenty te szybko reagują na wahania koniunktury, ale też oceniane są, jako mało skuteczne przy zakłóceniach natury strukturalnej, czyli przy istotnym naruszeniu równowagi gospodarczej.

Aktywna polityka fiskalna - polega na tym, że władza publiczna wprowadza nowe, wybrane instrumenty dostosowane do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej. Polityka aktywna wymaga najczęściej zmian ustaw, rezygnacja z niektórych, wprowadzenie nowych. Dlatego jej efekty pojawiają się z reguły po upływie pewnego czasu, czyli z opóźnieniem. Istnienie tych opóźnień osłabia skuteczność tej polityki.

Na te opóźnienia składa się kilka faz:

1. Faza rozpoznania - jest to czas, jaki upływa od zaistnienia zjawiska (niekorzystnego) do jego ujawnienia w informacji, która dociera do władzy publicznej.

2. Faza diagnozy - jest to czas potrzebny do przeanalizowania ujawnionych zjawisk, ich oceny, ustalenia przyczyn i przygotowania prognozy rozwoju sytuacji w przeszłości. Tu ujawniają się różnice w interpretacji przyczyn, prognozowaniu rozwoju.

3. Faza decyzyjna - na tym etapie przygotowane są projekty niezbędnych zmian w polityce fiskalnej, dokonuje się wyboru instrumentów, pojawiają się projekty zmian nowych ustaw. Te projekty mogą rodzić poważny spór pewnych grup społecznych, których interesy (te proponowane zmiany) mogą naruszyć.

4. Faza instrumentalna - jest to czas związany z procedurami legislacyjnymi. Projekt ustawy trafia do komisji sejmowych, po czym przesyłają go do sejmu, sejm debatuje, gdy przejdzie trafia do senatu a na końcu do prezydenta.

5. Faza operacyjna - jest to czas, jaki upływa od uruchomienia instrumentu (wejście w życie ustawy) do uzyskania efektów ich zastosowania. Czasem jest zróżnicowany z reguły krótszy, gdy zmiany dotyczą wydatków publicznych a dłuższy, gdy dotyczy dochodów publicznych.

Wady polityki aktywnej:

- Efekty tej polityki są przesunięte w czasie

- Instrumenty mogą być uruchomione już w nowych zmienionych warunkach, czyli być nieaktualne.

ORGANIZACJA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE

1. Szczebel centralny (budżet państwa)

2. Szczebel samorządowy (budżety jednostki samorządu terytorialnego - gminy, powiatu, województwa) *wojewoda nie jest reprezentantem władzy samorządowej - reprezentuje rząd, czyli władze centralną.

3. Fundusze celowe (zwane parabudżety) Środki publiczne gromadzone na ściśle określony cel z tych środków finansowane są określone zadania. Należą do nich:

- FUS - Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (administruje go ZUS)

- FE-R - Fundusz Emerytalno-Rentowy (KRUS)

- FP - Fundusz Pracy

- NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

- NFZ - Narodowy Fundusz Zdrowia

- PEFRON - Państwowy Fundusz Rehabilitacji osób Niepełnosprawnych

2008r.

1. Budżet państwa = około 51% wydatków publicznych

2. Samorządy terytorialne = około 26% wydatków publicznych

3. Państwowe Fundusze Celowe = około 23% wydatków publicznych

Wykład 3 16.03.11r.

Podmioty realizujące zadania władzy publicznej:

1. Jednostki sektora finansów publicznych

1. Jednostki budżetowe (szczebla centralnego i samorządowego) cechy:

- nie mają osobowości prawnej

- prowadzą działalność głównie nieodpłatną

- wydatki pokrywają ze środków odpowiedniego budżetu a ewentualne dochody odprowadzają na rachunek odpowiedniego budżetu - tzw. metoda rozliczania się brutto z odpowiednim budżetem.

- otrzymują w tzw. zarząd majątek niezbędny do prowadzenia działalności np.: szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła średnia (powiatowa, gminna jednostka budżetowa)

2. Zakłady budżetowe - obecnie tylko szczebla samorządowego - wykonują zadania odpłatnie, ale tylko zadania z zakresu zadań własnych (JST) należą do nich: gospodarka mieszkaniowa, wodociągowa, kanalizacja, wysypiska śmieci, lokalny transport zbiorowy, prowadzenie targowisk, utrzymanie gminnej zieleni.

- Pokrywają koszty działalności ze swoich przychodów, ale ponieważ odpłatność za te usługi nie musi pokrywać kosztów to zakłady mogą otrzymywać dotacje ze zakładu JST. O odpłatności za te usługi decyduje organ uchwałodawczy JST np. transport miejski - ceny za bilety nie pokrywają kosztów więc muszą dostać dotacje; przedszkola (ale teraz już nie mogą to być przedszkola)

- zakłady budżetowe nie mają osobowości prawnej.

3. Agencja Wykonawcza (tylko szczebel centralny)

- posiadają osobowość prawną

- osiągają przychody z działalności

- mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa

- planowane wydatki nie powinny przekraczać planowanych dochodów, ale mogą zaciągać zobowiązania na realizację zadań przekraczających rok budżetowy.

- Agencje wykonawcze jeśli wypracują nadwyżkę finansową odprowadzają ją do budżetu państwa.

- Przykłady agencji wykonawczych: Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojskowego.

4. Instytucja Gospodarki Budżetowej (szczebel centralny)

- ma osobowość prawną

- realizuje zadania publiczne odpłatnie

- pokrywa koszty z własnych przychodów ale może otrzymywać dotacje z Budżetu Państwa

- może posiadać własny majątek przekazany na własność przez organ założycielski, albo nabyty ze środków własnych, (czyli z zysku wypracowanego)

- może dysponować majątkiem użyczonym przez organ założycielski.

5. Państwowe Fundusze Celowe (nie ma już samorządowych, tylko szczebla centralnego)

- nie posiadają osobowości prawnej

- obsługiwane są przez jednostki budżetowe, a stanowią tylko wyodrębniony rachunek bankowy

- wydatki ich mają być pokrywane ze środków publicznych w tym z dotacji Budżetu Państwa.

6. ZUS

7. KRUS

8. NFZ

9. Uczelnie Publiczne

10. Polska Akademia Nauk

11. Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej

12. Państwowe Samorządowe Instytucje Kultury

13. Gospodarstwa pomocnicze (były ale już nie funkcjonują) - mogły funkcjonować przy jednostkach samorządowych i centralnych. Realizowały one niektóre zad. Jednostek budżetowych, które były odpłatne. Powinny być samofinansujące się.

2. Podmioty prywatne

1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z o.o. lub S.A. albo, jako jeden z właścicieli. Spółki takie powinny realizować z zakresu gospodarki komunalnej np. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania z o.o.; Miejskie Przedsiębiorstwo Odpadów S.A. Cenę za usługę ustala organ uchwałodawczy, czyli rada ministra.

2. Zadania Publiczne mogą być przekazane do realizacji osobą sfery prywatnej tzn. osobą fizycznym, prawnym. Wyłonienie takiego wykonawcy musi się odbyć zgodnie z prawem publicznym (przetarg) np. utrzymanie zieleni, prowadzenie noclegowni dla os. bezdomnych.

Partnerstwo publiczno-prywatne - na podstawie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym jest to umowa między podmiotem publicznym i partnerem (partnerami) prywatnym służące realizacji zadania publicznego. Zarówno partner prywatny jak i podmiot publiczny wnoszą odpowiedni wkład związany z realizacją tego zadania i partner prywatny ma zagwarantowane umową zwrot poniesionych nakładów (wraz z zarobkiem) np. parking (podmiot publiczny daje teren a partner prywatny buduje parking), autostrady (podmiot publiczny daje teren a partner prywatny buduje autostradę)

Środki publiczne - są to dochody publiczne, środki pochodzące z zagranicy bezzwrotne np. z budżetu UE; przychody BP, Budżetów samorządu terytorialnego i jednostek sektora finansów publicznych.

Dochody publiczne - to są daniny, podatki, opłaty, składki, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych, jednoosobowych sp. Skarbu Państwa (są to daniny obowiązkowe wynikające z różnych ustaw.

Dochody z majątku publicznego - np. z umów najmu, dzierżawy, dywidendy z tytułu posiadanych akcji w spółkach.

Dochody ze sprzedaży majątku publicznego (nie w ramach prywatyzacji).

Źródła przychodów (służą do pokrywania deficytów): zaciągnięte pożyczki i kredyty przez BP, Samorząd Terytorialny, Inne jednostki sektora publicznego, pochodzące z emisji dłużnych papierów wartościowych; prywatyzacja majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego.

Wykład 4 30.03.11r.

Główne grupy podatków:

Ze względu na przedmiot opodatkowania:

1. Podatki dochodowe (PIT, CIT) - jako dochód BP, częściowo wracają do budżetu gminy

2. Podatki majątkowe (podatek od nieruchomości, od środków transportu, rolny, leśny, od spadków i darowizn) - w całości dochód budżetu gminy

3. Podatki obrotowe (VAT, akcyza, cło, podatek od gier) - dochód budżetu państwa

4. inne - np. podatek od czynności cywilno-prawnych (PCC), opłata skarbowa, opłata miejscowa, opłata uzdrowiskowa - dochód budżetu gminy

5. opodatkowanie „socjalne” - składki o charakterze przymusowym, składki ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego, chorobowego, wypadkowego, FP, FGŚP, PEFRON - dochód funduszy celowych

6. Opłaty związane ze środowiskiem naturalnym (z korzystaniem i zanieczyszczaniem go) - dochód WFOŚiGW i NFOŚiGW (jako os. prawna od 2009 r.więc stracił prawo jako fundusz celowy)

Przeznaczenie środków publicznych, (na co są wydawane):

1. Wydatki publiczne

2. Rozchody publiczne - środki przeznaczone na:

- spłatę pożyczek i kredytów

- wykup papierów dłużnych wcześniej wyemitowanych

- ewentualnie udzielone kredyty, pożyczki (spłat długów)

Środki publiczne:

1. Dochody

2. Przychody - z otrzymanych kredytów, pożyczek, emisji papierów dłużnych

3. zagraniczne, bezzwrotne

Dochody publiczne - wydatki = nadwyżka / deficyt

Sposoby pokrycia deficytu:

1. Nadwyżka z lat ubiegłych

2. Kredyty, pożyczki

3. Emisja papierów dłużnych -> krótkoterminowe papiery wartościowe np. bony skarbowe

4. Wpływy z prywatyzacji przedsiębiorstw

** Zastrzeżenie, że BC NIE MOŻE udzielać pożyczek, kredytów sferze finansów publicznych

Ograniczenia dotyczące deficytu budżetowego:

- co do wysokości w polskim prawie nie ma ograniczeń

- wg przepisów unijnych deficyt nie może przekraczać 3 % PKB (w Polsce w 2009r, 7,2% PKB, szacunek na 2010r. to 7,8 %)

Efektem deficytu jest dług publiczny

Dług publiczny - jest to zadłużenie całego sektora finansów publicznych z tytułu zaciągniętych kredytów, pożyczek i innych wymagalnych zobowiązań sektora finansów publicznych.

Ustawowe ograniczenia długu publicznego - (wg polskich norm i unijnych) to ograniczenie, że nie powinien przekroczyć 60% PKB.

W polskim prawie są 3 progi:

1. 50-55% PKB - po przekroczeniu tego progu projekt Ustawy Budżetowej na kolejny rok nie może zakładać deficytu większego niż w tym roku.

2. >55%PKB - projekt budżetu na kolejny rok nie powinien zawierać deficytu; bez wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej; ograniczenie waloryzacji rent i emerytur

3. >60% PKB - projekt budżetu na kolejny rok bez deficytu; Rada Ministrów musi przedstawić plan sanacji, czyli naprawy finansów publicznych; Budżety samorządu terytorialnego nie mogą przewidywać deficytu.

Czy deficyt i dług publiczny jest zjawiskiem groźnym??

W teorii można spotkać 2 skrajne podejścia:

1. Liberałowie uważają, że podstawą zdrowych finansów publicznych jest brak deficytu

2. Zwolennicy interwencjonizmu gospodarczego - stoją na stanowisku, że deficyt kreuje dodatkowy popyt, który korzystnie wpływa na wzrost gospodarczy.

3. Zwolennicy budżetu zrównoważonego wskazują na negatywne skutki deficytu a później jego długu:

a) niebezpieczeństwo wpadnięcia w tzw. pułapkę zadłużenia - występuje wówczas, gdy spłata długu wymaga zaciągnięcia kolejnych kredytów tzw. efekt śnieżnej kuli.

b) efekt wypychania - czyli wypierania z rynku finansowego prywatnych inwestorów, wypierania inwestycji prywatnych przez wydatki publiczne.

c) ryzyko przyspieszenia inflacji - za szczególnie niebezpieczne, czyli inflacjogenne uważa się finansowanie deficytu przez BC, czyli przeważa pogląd że groźny jest nie tylko sam deficyt ale też sposób jego sfinansowania.

d) możliwość presji inflacyjnej, jeżeli nabywcami skarbowych papierów wartościowych są podmioty zagraniczne w efekcie napływ dewiz i tym samym wzrost popytu na złotówkę może spowodować wzrost siły zł a sytuacja taka wpływa negatywnie na eksport a sprzyja importowi. Jest to tzw. teoria deficytu bliźniaczego tzn. deficyt w finansach publicznych rodzi deficyt handlowy, czyli w obrocie zagranicznym.

Obciążenie państwa kosztami obsługi długu (dane za 2010rok):

- obsługa długu krajowego : 26 757,4 (mln. zł.)

- obsługa długu zagranicznego: 7 385,6 (mln. zł.)

-----------------------

Suma: 34 143,0 (mln. zł.) <- czyli odsetki obsługi długu

Wszystkie wydatki BP: 294 893,7 (mln. zł.)

CIT 21 769,9 (mln. zł.)

PIT 35 593,0 (mln. zł.)

Klasyfikacja długu publicznego:

1. Dług publiczny zewnętrzny - wada: to że odsetki od długu przekazywane są zagranicę

2. Dług publiczny wewnętrzny (krajowy) - zaleta: to że odsetki od niego pozostają w kraju, podatek od tych odsetek pozostaje w BP. Dochody odsetkowe tworzą popyt wewnątrz kraju a tym samym sprzyjają wzrostowi gospodarczemu.

Kolejny podział długu publicznego:

1. Dług centralny

2. Dług samorządowy

Instrumenty zaciągania długu publicznego:

1. Kredyty i pożyczki w bankach komercyjnych, instytucjach finansowych,

2. Emisja obligacji

3. Bony Skarbowe - instrument krótkoterminowy (4,8,16,24,52 tyg.) przekształcają się tak naprawdę w długoterminowy sposób finansowania dzięki ich ciągłemu odnawianiu, gdyż nowa emisja zastępuje emisję zapadalną (tej która się kończy).

Wykład 5 6.03.11r.

SYSTEM PODATKOWY - w sensie wszystkich danin

Zasady Polityki Podatkowej / Cechy dobrego systemu podatkowego:

1. Zasada wydajności - (zw. zasadą tajności) podatek powinien przynosić jak największy dochód, a to znaczy że powinno się unikać drobnych danin przynoszących małe wpływy w porównaniu z kosztami ich wymiaru, pomiaru i kontroli.

2. Zasada pewności:

1. z punktu widzenia państwa - podatek pewny to taki, który zapewnia w miarę stałe dochody niezależnie do wahań koniunktury np.:

- podatki majątkowe

- podatki VAT i akcyza

- najmniej pewne podatki dochodowe zwłaszcza od przedsiębiorców

2. z punktu widzenia podatnika - podatek pewny to podatek ustanowiony na dłuższy czas, najlepiej na czas nieokreślony, niezmieniający się w krótkim okresie czasu. Bez pozostawionej dobrowolności interpretacji prawa podatkowego dla władz podatkowych.

System podatkowy niepewny hamuje dopływ kapitału, zniechęca do inwestowania, gdyż inwestor obawia się sytuacji zmiennego prawa takiego długotrwałego zaangażowania.

3. Zasada dogodności:

1. dla państwa - podatek powinien wpływać z określoną częstotliwością, możliwie równolegle do ponoszonych przez sferę publiczną wydatków

2. dla podatnika - oznacza dostosowanie terminów wpłat podatku, ale także dogodny sposób wymiaru i poboru podatku. Np. jako pozytywny przykład -> pobór zaliczek na podatek dochodowy z wynagrodzenia pracownika ; podatek od nieruchomości, rolny, leśny, od os. fizycznych - odnośnie sposobu obliczenia tego podatku.

4. Zasada nienaruszalności źródła podatku - oznacza, że podatek nie powinien być nadmierny, tzn. powinien szkodzić działalności gospodarczej hamować rozwoju i w konsekwencji nie powinien w dłuższym okresie czasu prowadzić do spadku dochodów sfery publicznej.

Podatek jest nadmierny, gdy:

- skłania do unikania oszust podatkowych

- gdy podatnik w celu zapłacenia podatku musi ograniczyć wydatki na rozwój przedsiębiorstwa, efekt tzw. wysychającego źródła

- to że podatnik przestaje być zainteresowany zwiększaniem dochodu z działalności gospodarczej bądź pracy,

- wzrost cen a tym samym wzrost inflacji.

5. Zasada spójności - polega ona na wyeliminowaniu wielokrotnego opodatkowania tego samego przedmiotu, ale także na wyeliminowaniu jakiś luk w prawie podatkowym, które umożliwiają na legalnym rynku unikaniu płacenia podatków

6. Zasada sprawiedliwości podatkowej - po równo od każdego taki % dochodu /progresja

7. Zasada powszechności opodatkowania- oznacza ona objęcie obowiązkiem podatkowym wszystkich na tych samych zasadach (bez żadnych przywilejów)

8. Zasada ustawowego charakteru praw podatkowego - oznacza to że podatki mogą być wyłącznie stanowione w drodze ustaw tzn. ustawy podatkowe zawierają pewne informacje delegacje uprawnienia, że np. MF poda wysokość składki, może przydzielić ulgi.

Reakcje podatników na obciążenia publiczno-prawne:

1. Dostosowanie się do przepisów pełne - dotyczy to głównie tych podatników, którzy mają ściśle zaewidencjonowany przedmiot opodatkowania np. wynagrodzenia, emerytury, podatki od nieruchomości.

2. Próby przerzucenia podatków na inne osoby - ta forma jest dostępna dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Możliwość przerzucenia podatku na odbiorcę lub dostawcę zależy od pozycji podatnika na rynku, a także zależy od rodzaju podatku. Na ogół uważa się że podatki obrotowe przerzucane są na odbiorców a podatki dochodowe są trudniejsze do przerzucenia.

3. Legalne uchylanie się od podatku tzw. unikanie podatku, polega na wykorzystaniu luk w systemie podatkowym, czyli działanie zgodnie z prawem np. nabywanie przez osoby niechcące być rolnikami gruntów rolnych słabej klasy żeby zostać rolnikiem i być ubezpieczonym w KRUSie a nie w ZUSie. Wykorzystanie wszystkich możliwości dzięki ulgą, zwolnieniom.

4. Wycofanie się podatnika z działalności będącej przedmiotem opodatkowania, co daje tzw. efekt wysychającego źródła.

5. Nielegalne uchylanie się od podatku tzw. oszustwa podatkowe. Ich szkodliwość wynika z:

1. zmniejszenia wpływów do sfery publicznej co może skutkować podwyższaniem stawek podatkowych

2. oszustwa podatkowe powodują wzmocnienie pozycji ekonomicznej oszustów w stosunku do tych, którzy uczciwie płacą podatki

3. demobilizujący wpływ na innych

SPOSOBY OSZUSTW PODATKOWYCH

1. Zatajenie materialne - umyślne zatajenie przedmiotu opodatkowania np. otrzymanie darowizny, dochodu z korepetycji, dochody opiekunek dla dzieci

2. Zatajenie rachunkowe - sprzedaż bez rachunków, rachunku bez sprzedaży

3. Fałszywe kwalifikowanie np. ukrywanie się za podstawioną osobą niżej opodatkowaną bądź zwolnioną

4. Organizowanie niewypłacalności i doprowadzanie do upadłości, a celem może być niechęć do zapłaty podatku, zapłata zaległości.

Przyczyny oszustw podatkowych:

1. Wynik kalkulacji czy korzyści z oszustwa podatkowego zrekompensują ewentualne kary w przypadku wykrycia oszustwa.

2. przyczyny techniczno-skarbowe - duża złożoność systemu podatkowego, duża liczba ulg, zwolnień ułatwia uchylanie się od podatków

3. Przyczyny moralne - często niezapłacenie podatku nie jest traktowane jak oszustwo a wręcz daje poczucie zadowolenia zwłaszcza gdy otoczenie nie potępia oszusta podatkowego a być może darzy go uznaniem.

Wykład 6 13.04.11r.

Dochody (szczególnie daniny) - wydatki (wydatki sztywne stanowią 80% wydatków w Polsce, nie da się ich zmniejszyć) = deficyt

BUDŻET PAŃSTWA

Wieloletni plan finansowy państwa - jest to plan dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów BP, ale sporządzany na 4 lata budżetowe. Uchwala go Rada Ministrów i aktualizowany jest, co roku tez przez rade Ministrów. Sporządzany jest on po stronie wydatków w układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykorzystania danej funkcji (celu). Jest on podstawą przygotowania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

Budżet Państwa = rok kalendarzowy- jest to roczny plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów, deficytu BP ze źródłami jego pokrycia, saldo przychodów i rozchodów także plan dochodów, wydatków i wynik budżetu środków europejskich (nie UE).

Załączniki do Ustawy Budżetowej zawierają m.in.:

- podział dochodów wg ich rodzajów i paragrafów

- podział wydatków w podziale na części, działy, rozdziały

- plan finansowe agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej i państwowych funduszy debetowych

- zakres i kwoty dotacji podmiotowych i przedmiotowych

Ujęte w BP i Planach finansowych jednostek budżetowych dochody i przychody są prognozą ich wielkości, a wydatki i rozchody stanowią nieprzekraczalny limit. A w planach finansowych pozostałych jednostek sektora finansów publicznych przychody stanowią prognozę ich wielkości a koszty stanowią limit, który może być przekroczony jeżeli zostaną zrealizowane przychody większe od tych prognozowanych, a wszelkie zmiany w BP w planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych wymagają dokonania zmian w rocznym planie finansowym.

Dochody i wydatki BP podlegają klasyfikacji, czyli są prezentowane w określonym układzie:

4 główne przekroje klasyfikacji to:

1. Części budżetu - reprezentują układ podmiotowy. Częściami budżetu dysponują tzw. dysponenci I stopnia, mogą oni ustanawiać dysponentów II i III stopnia. Dysponent I i II stopnia może przekazywać otrzymane środki dysponentowi niższego stopnia, ale dysponent stopnia III już nie ma takiego prawa. Pokrywa ze swoich środków swoje wydatki.

2. Działy budżetu - jest to ujęcie dochodów i wydatków w przekroju działowym, np. przemysł, rolnictwo, oświata, obrona narodowa itp.

3. Rozdziały budżetu - jest to pogłębienie klasyfikacji działowej np. w dziale ochrony zdrowia mogą występować takie rozdziały jak: szpitale, przychodnie, sanatoria

4. Paragrafy budżetu - występują tu rodzaje dochodów i wydatków np. po stronie dochodów będą poszczególne podatki, a po stronie wydatków będą wydatki osobowe (zw. z zatrudnieniem), dotacje z ich podziałem na przedmiotowe, podmiotowe.

BP ma 2 znaczenia - jako centralny fundusz publiczny

Wg. Ustawy o Finansach Publicznych - roczny plan…

Podstawowe rodzaje dochodów BP:

1. Podatek VAT (ok. 40%) , akcyza (ok. 20%)

2. CIT, PIT

3. cło, wypłaty z zysków przedsiębiorstw państwa i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa

4. wpłaty z NBP

5. dochody z majątku Skarbu Państwa

6. dochody ze sprzedaży majątku Skarbu Państwa (nie w ramach prywatyzacji)

7. inne, np. przepadek majątku na rzecz Skarbu Państwa

*NBP - ma os. prawną, ale nie płaci podatku dochodowego, części zysku przeznacza na zasilenie funduszy celowych

Wydatki z BP;

1. Wydatki bieżące - wydatki zw. z funkcjonowaniem jednostek budżetowych tzn. wynagrodzenia wraz z narzutami, zakupy towarów i usług, subwencja ogólna dla j.s.t. i dotacje.

2. Wydatki majątkowe - głównie inwestycje państwowych jednostek budżetowych

3. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa

4. Wpłaty do budżetu UE (14.333 mln zł)

Dotacje z BP rozróżnia się na:

1. dotacje celowe - są środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych lub zleconych j.s.t. Do zadań agencji wykonawczych, zadań zleconych org. pozarządowym na współfinansowanie programów realizowanych z udziałem środków europejskich, na dofinansowanie inwestycji przedsiębiorców.

2. dotacje przedmiotowe - są to dopłaty do określonych wyrobów lub usług np. do podręczników szkolnych, barów mlecznych, czyli do konkretnego przedmiotu.

3. dotacje podmiotowe - są to środki przeznaczone dla konkretnego podmiotu na dofinansowanie jego działalności bieżącej np. dotacje do ZUSu, KRUSu.

Tryb opracowywania i uchwalania BP:

1. Na podstawie ustaleń w wieloletnim planie finansowym państwa, także materiałów przygotowanych przez dysponentów części budżetowych (a ci wykorzystują projekty planów finansowych opracowanych przez kierowników podległych im jednostek) Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt Ustawy Budżetowej.

2. Rada Ministrów do 30 września uchwala projekt Ustawy Budżetowej wraz z uzasadnieniem.

3. Dysponenci części budżetowych do 20 października przekazują jednostką podległym inf. o wynikających z przyjętego przez Rade Ministrów projektu środkach które mogą otrzymać w roku przyszłym.

4. Kierownicy jednostek do 1 grudnia przygotowują nowe urealnione projekty planów finansowych.

5. Projekt ustawy budżetowej przedkładany jest Sejmowi, jeżeli Sejm nie uchwali budżetu do 1 stycznia to podstawą gospodarki finansowej Państwa jest projekt Ustawy budżetowej (na początku roku).

6. Ustawę budżetową podpisuje Prezydent RP w ciagu 7 dni. Nie może Prezydent zawetować tej Ustawy, ale może ją skierować do Trybunału Konstytucyjnego celem zbadania zgodności z Konstytucją. Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu Ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi do podpisu to Prezydent może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

Obsługę bankową BP prowadzi NBP i częściowo Bank Gospodarstwa Krajowego.

Wykonanie Ustawy Budżetowej podlega kontroli Sejmu i Najwyższej Izby Kontroli [NIK]

Do 10 września przedkłada Rada Ministrów spr. z wykonania budżetu za I półrocze a do 1 maja roczne spr. z wykonania Ustawy Budżetowej.

Wykład 7 20.04.11r.

BUDŻET ZADANIOWY

Celem Budżetu zadaniowego jest pokazanie w czytelny sposób informacji:

1. jakie funkcje pełni państwo (obecnie 22 funkcje)

2. przedstawienie jakie zadania stoją przed władzą publiczną w związku z pełnionymi funkcjami

3. jakie mają być w ramach tych zadań osiągnięte cele jakie efekty ma przynieść ich realizacja

4. ile środków publicznych przeznaczone jest na poszczególne funkcje, zadania

5. które ministerstwa i urzędy centralne są odp. Za realizację poszczególnych zadań

Do badania stopnia realizacji celu służą mierniki a cele powinny być mierzalne o określone w czasie. Mierniki umożliwiają także ocenę efektywności, gdyż umożliwiają porównanie nakładów i efektów.

Ten wieloletni plan finansowy państwa po stronie wydatków jest sporządzany w układzie zadaniowym.

BUDŻET ŚRODKÓW EUROPEJSKICH

W nowej ustawie finansów publicznych od 1 stycznia 2010r. jest wprowadzony podział Budżetu Państwa na Budżet środków krajowych i Budżet środków europejskich.

Do budżetu środków europejskich po stronie dochodów będą trafiały te środki, które komisja europejska przekazuje na programy finansowanie lub współfinansowane ze środków UE. W dłuższym okresie czasu dochody środków europejskich bilansują się ale w skali danego roku wydatki bywają szybciej aniżeli dochody przekazywane z budżetu Unii.

System finansów publicznych UE

Na ten system składają się:

1. Budżet ogólny

2. 2. Europejski Fundusz Rozwoju - finansuje pomoc dla krajów 3 świata, rozwijających się.

Budżet UE musi być zrównoważony - nie przewiduje się deficytu, może być ewentualnie nadwyżka.

Podstawą opracowania budżetów rocznych jest tzw. PERSPEKTYWA FINANSOWA - jest to średniookresowa strategia planowania i kontroli dochodów i wydatków. Dotyczy ona okresów 7-letnich. Aktualnie trwa od 2007-2013. Każda perspektywa jest podporządkowana określonym priorytetom i ma swój cel. Celem tej aktualnej perspektywy finansowej jest zrównoważony rozwój całej Unii. Perspektywa określa ramy budżetów rocznych.

Wydatki Budżetu UE dzielą się na:

1. Płatności - są to środki, które powinny być wypłacone z budżetu

2. Zobowiązania - są to środki, które są obiecane ale pod pewnymi warunkami, czyli nie koniecznie trzeba je będzie w całości wydać.

Klasyfikacja budżetowa po stronie wydatków (układ zadaniowy) - wymienia podstawowe zadania a tym samym kierunki wydatków (na co one idą):

1. Rolnictwo

2. Operacje strukturalne

3. Polityka wewnętrzna np. programy naukowe

4. Działania zewnętrzne

5. Wydatki administracyjne

6. Rezerwy

Dochody budżetu UE:

1. Opłaty cukrowe i cła rolne - nakładane na import produktów rolnych, a także cukru spoza granic UE - 75% trafia do budżetu UE

2. Cła nakładane na pozostały import - spoza granic - 75% trafia do budżetu UE

3. Udział w podatku VAT - liczy się go w ten sposób:

1. wylicza się podstawę tego podatku w danym państwie dzieląc wpływy z VAT w danym państwie przez średnioważoną stawkę VAT

2. od tej podstawy odlicza się 0,5%; jest to wpłata do budżetu UE, ale wpłata ta nie może być większa niż 0,5% od połowy PKB danego kraju.

4. Bezpośrednie wpłaty krajów członkowskich - a są one uzależnione od dochodu narodowego brutto; oblicza się je:

1. planowane wydatki - suma pierwszych 3 grup budżetu Unii dochodu (cła na produkty rolne, import, cukry, podatek VAT)

2. różnicę tę rozdziela się między kraje członkowskie proporcjonalnie do PKB na 1 mieszkańca

5. Pozostałe - np. grzywny nakładane przez Komisje Europejską, czy unijne dyrektywy nakładane na państwa, przedsiębiorstwa; odsetki od zaległych płatności do budżetu Unii.

Za wykonanie Budżetu Unii odpowiada Komisja Europejska, ale za to żeby pieniądze trafiły do właściwych osób odpowiadają rządy państw członkowskich.

Struktura wydatków:

Polityka rolna - ok. 48%

Operacje strukturalne - ok. 30%

Prace badawczo-rozwojowe - ok. 2,8%

Działania zewnętrzne - ok. 8%

Administracja - ok. 6%

Struktura dochodów

Struktura dochodów	1971	2000	2009
Cła i opłaty rolne Cła inne VAT czwarte źródło pozostałe	30,6% 25,0% - - 44,4%	2,3% 14,1% 38,0% 40,5% 5,1%	1,3% 15,2% 16,9% 65,4% 1,2%

Wykład 8 4.05.11r.

FINANSE SZAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Zadania Gminy, Powiatu, Województwa określone są w:

- Ustawie o Samorządzie Gminy/ Powiatu/ Województwa.

Np. edukacja -> jest zadaniem gminy, powiatu i województwa; istnieje tu podział zadań odnośnie edukacji.

Inf. o rozdziale tych zadań są w tzw. ustawie kompetencyjnej jest tam np. ustawa o szkolnictwie tam jest podział

Zadania samorządów można podzielić na:

1. Zadania własne

2. Zadania z zakresu administracji centralnej zlecone do realizacji na podstawie ustaw samorządu terytorialnego np. przeprowadzenie wyborów do sejmu

3. Zadania przyjęte do realizacji w drodze porozumienia ze szczeblem wyższym

4. Zadania realizowane wspólnie przez j.s.t. na podstawie porozumienia

Organy władzy samorządów terytorialnych

1. Organ uchwałodawczy (pełni funkcje kontrolną)

Gmina Rada Gminy

Powiat Rada Powiatu

Województwo Rada Województwa

2. Organ wykonawczy

Gmina wójt, burmistrz, prezydent miasta pełni funkcje Zarządu Gminy

Powiat Zarząd Powiatu [skład: Starosta, Wicestarosta i członkowie zarządu od 5-8 osób]

Województwo Zarząd Województwa [skład: Marszałek Województwa, członkowie zarządu]

Budżet j.s.t. - jest to plan dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów. Zarówno dochody jak i wydatki ujmowane są w podziale na działy i rozdziały, a także na związane z realizacją zadań własnych zleconych ustawami czy przyjętych w drodze porozumienia.

Dochody i wydatki dzielone są na bieżące i majątkowe

Dochody bieżące - są to dochody niebędące dochodami majątkowymi

Dochody majątkowe - są to dotacje otrzymane na inwestycje, dochody ze sprzedaży majątku, dochody z przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.

Wydatki majątkowe - to inwestycje związane z realizacją zadań j.s.t.; wniesienie wkładów do sp. prawa handlowego; wydatki na zakup akcji i obligacji.

Wydatki bieżące - wydatki wszystkie oprócz majątkowych

J.s.t. mają obowiązek sporządzić wieloletnie prognozy finansowe (obejmuje ona, co najmniej 4 lata), czyli rok bieżący i kolejne 3. Projekt takiej prognozy przygotowuje organ wykonawczy, przedkłada go organowi stanowiącemu i regionalnej izbie obrachunkowej.

Prognoza taka ma zawierać:

- nazwę i cel przedsięwzięć do realizacji w tym czasie

- jednostkę odpowiedzialną za realizację

- przewidywany czas realizacji

- łączne nakłady finansowe na realizację takiego przedsięwzięcia

- limit zobowiązań

- prognoza kwoty długu

Jeżeli przewidywany jest deficyt powinny być wskazane źródła jego pokrycia, czyli przychodów (mogą to być pożyczki z budżetu państwa)

Ograniczenia:

- W budżecie samorządu terytorialnego wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat poprzednich, (jeśli taka była)

- Jest ograniczenie dotyczące dochodów spłatą długu i odsetkami.

R+O	<=	Nie może być większy lub równa średniej arytmetycznej z 3 poprzednich lat relacji dochodów bieżących + dochodów ze sprzedaży majątku pomniejszona o wydatki bieżące do dochodów ogółem
D

Dbn-1 - dochody bieżące

S - dochody ze sprzedaży majątku

Wb - wydatki bieżące

D - dochody danego roku

R - dług do spłaty w danym roku

O - odsetki do spłaty w danym roku

D - dochody ogółem danego roku

Dotychczasowe informacje z ustawy o finansach publicznych

Inf. z Ustawy o j.s.t. bardziej szczegółowe

Dochodami j.s.t. są:

- dochody własne

- subwencja ogólna

- dotacje celowe z BP (chodzi z dotacji na zadania zlecone ustawami)

Oprócz tego samorząd terytorialny może otrzymywać:

- dotacje w tym także na realizację zadań własnych z BP z funduszów celowych

- środki z budżetu UE

- z innych źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi

GMINA

Dochody własne gminy (udział ich świadczy o samodzielności j.s.t.):

- wpływy z podatków (od nieruchomości, od środków transportu, rolny, leśny, od spadków i darowizn, od czynności cywilno-prawnych)

- wpływy z opłat (opłata skarbowa, targowa, miejska, uzdrowiskowa, część opłaty eksploatacyjnej)

- dochody gminnych jednostek budżetowych

- dochody z majątku gminy np. otrzymane kary pieniężne grzywny

- udział w podatku dochodowym od os. fizycznych i prawnych

- dochody ze sprzedaży majątku gminy

	PIT	CIT
Gmina Powiat Województwo	39,34% 10,25% 1,60%	6,71% 1,40% 15,90%

Subwencja ogólna gminy - są to środki pochodzące z BP ma ona m.in. zmniejszyć różnicę między gminami bogatymi i biednymi.

Wysokość tej subwencji zależy od:

- dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy (gminy biedniejsze dostają więcej)

- od gęstości zaludnienia tzn. im mniejsza gęstość zaludnienia to subwencja większa

Subwencja ogólna nie jest przeznaczona na określony cel tzn. wykorzystaniu jej jak i wszystkich dochodów decyduje organ uchwałodawczy.

POWIAT:

Dochody własne:

- udział w podatkach stanowiących dochodów państwa w PIT i CIT

- wpłaty powiatowych jednostek budżetowych

- dochody z majątku powiatu

- dochody ze sprzedaży majątku powiatu

Subwencja ogólna:

- nie ma charakteru celowego

- o wykorzystaniu decyduje organ uchwałodawczy

- jej wysokość zależy od: dochodów podatkowych na 1 mieszkańca w powiecie, (czyli PIT i CIT)

- wskaźnik bezrobocia

WOJEWÓDZTWO:

Dochody własne:

- udział w podatkach stanowiących dochód państwa

- dochody wojewódzkich jednostek budżetowych

- wpłaty zakładów budżetowych

- dochody z majątku województwa

- dochody ze sprzedaży majątku województwa

Subwencja ogólna:

- zależy od dochodów podatkowych na 1 mieszkańca (udział w PIT i CIT)

- stopa bezrobocia

- powierzchnia dróg wojewódzkich w przeliczeniu na 1 mieszkańca

- PKB na 1 mieszkańca wytworzony w danym województwie

Każda z tych j.s.t. (gmina, powiat, województwo) otrzymują część ogólną subwencji wysokości tej subwencji zależną od liczby osób będących w wieku szkolnym.

Dotacje celowe, przeznaczone są na ściśle określony cel i podmiot otrzymujący dotacje j.s.t. nie może tych środków wykorzystać w sposób dowolny.

Wykład 9 11.05.11r.

KONTROLA PODATKOWA

Kontrola:

- Polega na ustaleniu stanu obowiązującego rzeczywistego i porównania tych dwóch stanów i odchyleń oraz szukania ewentualnych przyczyn.

- Nie można przeprowadzać więcej niż 1 kontroli w przedsiębiorstwie, od tej zasady przewidziane są wyjątki.

- Czas trwania wszystkich kontroli danego organu kontroli w roku kalendarzowym, Ne powinien przekraczać 8 tygodni, ale od tej zasady też są wyjątki.

* Przedsiębiorca jest zobowiązany prowadzić i przechowywać książkę kontroli, wpisów dokonuje organ kontrolujący i wpis ten zawiera m.in. info. o organie przeprowadzającym kontrolę, przedmiocie kontroli, datach rozpoczęcia i zakończenia kontroli, zalecenia pokontrolne.

* Przedsiębiorca jest zobowiązany dokonywać wpisów o wykonaniu zaleceń ewentualnych odwołaniach, skierowaniu sprawy do sądu administracyjnego.

Kontrola podatkowa

Podatnik, płatnik, inkaset

I Instancji URZĘDU

Naczelnik US (1) / Naczelnik UC (2),

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) (3)

II Instancji URZĘDU

Dyrektor izby Skarbowej (1) / dyrektor Izby Celnej (2)

Samorządowe Kolegium odwoławcze (3)

Kontrola podatkowa składa się (może ale nie musi) z 2 etapów:

1. Kontrola formalna - czynności sprawdzające; sprawdzenie czy podatek został wypłacony w terminie, czy deklaracja została złożona w terminie, czy kwota wpłacona i na deklaracji się zgadza.

2. Kontrola merytoryczna - ma na celu sprawdzenie poprawności obliczenie podatku, ma na celu ujawnienie oszustw podatkowych.

Po kontroli podatkowej jest wszczęte postępowanie podatkowe gdy w wyniku kontroli ustalono, że w rozliczeniach podatkowych są nieprawidłowości, kończy się wydaniem decyzji.

Wymogi dot. przeprowadzenie kontroli:

1. Kontrola przeprowadzana jest na podstawie imiennego upoważnienia udzielonego przez organ podatkowy I instancji

2. Kontrolujący oprócz upoważnienia powinien mieć legitymację służbową

Kontrolujący ma prawo do:

- wstępu do budynku, w którym prowadzona jest działalność a po uzyskaniu zgody prokuratora do mieszkania

- wgląd w dokumentację przedsiębiorstwa, (ale tę związaną z przedmiotem kontroli)

- spisu z natury

- przesłuchiwaniu świadków

Kontrolowany ma spełniać te żądania, powinien ponadto stworzyć warunki do pracy kontrolującemu

Kontrola celna:

- Może być przeprowadzona w każdym miejscu RP np. na targowiskach, przy drodze, na lotniskach

- Organ ceny ma prawo np. przeszukiwać osoby, bagaże podróżne, przesyłki pocztowe, pobierać próbki paliwa z samochodu.

Do Izby Celnej podlega:

Szczególny nadzór podatkowy - podlega mu produkcja i obrót niektórych produktów akcyzowych, kasyna gier, automaty.

Nadzór ciągły - pracownik izby celnej cały czas przebywa w miejscu gdzie czynności są objęte tym nadzorem.

Pracownik Izby ma prawo powtórzenia każdej czynności przy pobieraniu próbek w celu ich zbadania, nakładania zabezpieczeń.

Koszty związane z funkcjonowaniem pokrywa KONTROLOWANY

KONTROLA SKARBOWA

Organem najwyższym jest Minister Finansów do jego obowiązków należy kontrola:

- GJKS - Generalny Inspektorat Kontroli Skarbowej

- UKS - Urzędy Kontroli Skarbowej

- podatnicy

Od decyzji Inspektora Kontroli Skarbowej odwołujemy się do IS (II Instancja)

Zakres kontroli skarbowej:

- może kontrolować celowość wykorzystania dotacji także tych z UE

- może kontrolować prawidłowość dotacji

- źródła pochodzenia majątku

Kontrolę Skarbową przeprowadzają inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej.

Uprawnienia kontroli skarbowej:

- legitymowania

- zatrzymywania i przeszukiwania osób i powierzchni

- stosować środki przymusu bezpośredniego

Kontrola Skarbowa może wykonywać czynności wywiadowcze w sposób niejawny:

- fotografowanie

- śledzenie

Czasami określona jest jako policja skarbowa

Zabezpieczenie zob. podatkowych na majątku:

- Dotyczy podatnika, płatnika, inkasenta

- Może dot. zaległości podatkowej ale także może być ustanowione przed terminem zapłaty

- Może być ustanowione na nieruchomościach / tzw. hipoteka przymusowa oraz na rzeczach nieruchomych czy zbywalnych prawach majątkowych

Urzędy Skarbowe prowadzą rejestr zastawów skarbowych a MF prowadzi centralny rejestr zastanów skarbowych.

Kto odpowiada za zaległości podatkowe?

Podatnik / Płatnik / Inkasent odpowiadają całym swoim majątkiem za zob. podatkowe.

Odpowiadać też mogą osoby trzecie, np.

- rozwiedziony małżonek, (jeśli zaległość powstała w trakcie trwania małżeństwa)

- inni członkowie rodziny podatnika, którzy współdziałali w prowadzeniu działalności gospodarczej i czerpali z tego korzyści, np. dziecko przedsiębiorcy

Odpowiedzialność solidarna

odpowiada również wspólnik sp. cywilnej , sp. jawnej, sp. prawnej, komplementariusz sp. komandytowej.

w przypadku sp. z o.o., S.A. i innych osób prawnych odpowiadają swoim majątkiem członkowie zarządu, jeżeli egzekucja z majątku sp. okazała się bezskuteczna i jeżeli nie zgłosili oni we właściwym czasie wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego.

Wykład 10 18.05.11r.

Odsetki od zaległości podatkowych - jej wysokość jest równa dwukrotności stopy kredytu lombardowego Banku Centralnego +2.

w tym roku były już 3 zmiany wysokości odsetek od zaległości - ostatnia 12 maja i wynosi ona 13,5%

Jeżeli płatnik/ podatnik złoży korektę deklaracji, wyjaśni przyczyny zaległości podatkowej, zapłaci różnicę, to odsetki za zwłokę stanowią 75% stawki podatkowej odsetek za zwłokę.

Jeżeli organ podatkowy wyda decyzję o rozłożeniu podatku na raty, o odroczeniu zapłaty na uzasadniony wniosek podatnika to wtedy ma zastosowanie tzw. opłata prolongacyjna - jest ona o połowę niższa od odsetek za zwłokę.

Odsetki za zwłokę (dotyczą sfery publicznej) a odsetki ustawowe (dotyczą sfery prywatnej i mówi o nich kodeks cywilny) pojęcia te nie są sobie równe

Kodeks Karny Skarbowy mówi o odpowiedzialności karnej za przestępstwo czy wykroczenie Skarbowe najczęściej wagi skarbowej.

Zarówno przestępstwo jak i wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.

Kary za przestępstwo skarbowe:

- kara grzywny

- kara pozbawienia wolności

- przepadek przedmiotów będących przedmiotem przestępstwa

- zakaz wykonywania określonego zawodu czy też określonych stanowisk

- pozbawienie praw publicznych

W ramach kary osoba może zostać umieszczona w zakładzie psychiatrycznym lub też zakładzie leczenia odwykowego.

Kara grzywny - jest wyrażana w tzw. stawkach dziennych, jest to min 10 max 720 stawek dziennych

Stawka dzienna - stanowi ona min 1/30 minimalnego wynagrodzenia a max to 400*1/30 minimalnego wynagrodzenia

1386zł minimalne wynagrodzenie w 2011r.

Minimalna stawka dzienna to: 46,2 zł

Maksymalna stawka dzienna to: 18.480 zł

10 stawek dziennych (min) = 10*46,2 = 462

Max: 720 stawek dziennych = 720*18.480 = 13.305.600

Kara pozbawienia wolności to najkrócej 5 dni a najdłużej 3 lata.

Organami dochodzenia w sprawach wykroczeń i przestępstw są:

- Urzędy Skarbowe

- Urzędy Celne

- Inspektorzy Kontroli Skarbowej

- a także: policja, straż graniczna, agencja bezpieczeństwa wewnętrznego

Natomiast orzekają w tych sprawach sądy.

KONTROLA FINANSOWA W SEKTORZE PUBLICZNYM

Dzielimy ją na: wewnętrzną i zewnętrzną.

I Do kontroli zewnętrznej należą:

1. Kontrola parlamentarna - realizowana jest głównie poprzez:

- instytucje wotum nieufności do całego rządu lub poszczególnych członków (ministrów)

- kontrole wykonania ustawy budżetowej i udzielenia absolutorium Radzie Ministrów

2. Prezydent - jest ona realizowana poprzez:

- ma prawo odmówić podpisu pod ustawą tzw. veto prezydenckie

- !! nie może zawetować ustawy budżetowej

- może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności danej ustawy z Konstytucją.

- jeżeli w ciągu 4 miesięcy od złożenia projektu ustawy budżetowej do sejmu nie zostanie ona przedłożona prezydentowi do podpisu, prezydent może skrócić kadencje sejmu.

3. Kontrola NIK-u

NIK jest naczelnym (najwyższym) organem kontroli, w tym kontroli finansowej, podlega on Sejmowi, NIK kontroluje całą sferę finansów publicznych, ale także wykorzystanie majątku i środków publicznych w tej sferze niepublicznej.

NIK może kontrolować ta sferę publiczną także z punktu widzenia gospodarności (nie tylko legalności)

4. Kontrola Gospodarki Finansowej Samorządu Terytorialnego

- całość funkcji nadzorczych przejęły Regionalne Izby Obrachunkowe [RIO]

- RIO - przeprowadzają kontrole kompleksowe, co najmniej 1 raz na 4 lata

- kontrole bieżące dot. m.in. uchwał określających poziom planowanych dochodów/ wydatków/ przychodów uchwał dot. zmian w budżecie j.s.t.

- Przewodniczący organu uchwałodawczego j.s.t. jest zobowiązany przekazać do RIO akty.

Oprócz funkcji kontrolnej i nadzorczej RIO także pełni funkcje opiniodawczą, opiniuje m.in.:

na wniosek kredytodawcy wypłacalność j.s.t.

wydaje opinie o przedkładanych projektach budżetu

wydają opinie o przebiegu wykonania budżetu

5. Kontrola sądowa - orzecznictwem w zakresie finansów publicznych zajmują się:

- WSA - Wojewódzkie sądy administracyjne

- NSA - Naczelny Sąd administracyjny

- Sąd Najwyższy

- Trybunał Konstytucyjny - orzeka w sprawie zgodności przepisów prawa z konstytucją i z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi.

II do kontroli wewnętrznej należą:

1. Kontrola wykonywana przez głównego księgowego (określany jako też jako skarbnik, na uczelni kwestor); jedna z głównych zadań głównego księgowego jest kontrola wewnętrzna

- główny księgowy kontroluje legalność dokumentów będących przedmiotem księgowania i kontrola operacji stanowiących przedmiot księgowań.

- Dowodem dokonania kontroli przez głównego księgowego jest jego podpis na dokumencie tzw. kontrasygnatura podpis taki oznacza że operacja jest prawidłowa, mieści się w planie finansowym jednostki, dokument ten jest rzetelny, są środki na pokrycie zobowiązań wynikających z takiej operacji.

- główny księgowy może odmówić podpisania dokumentów, jeżeli wykryje nieprawidłowości i zawiadamia o tym fakcie kierownika jednostki. A kierownik jednostki może wstrzymać realizuje takiej zakwestionowanej operacji, albo na piśmie wydać polecenie realizacji takiej operacji. W takim przypadku kierownik jednostki jest zobowiązany powiadomić o takim fakcie też na piśmie dysponenta części budżetowej, albo zarząd j.s.t., a jeżeli decyzję taką wyda wójt (burmistrz, prezydent, starosta, marszałek woj.) powiadomiony ma być o tym organ stanowiący j.s.t. oraz RIO.

- gdyby operacja taka na wniosek wójta (burmistrza itp.) oznaczała złamanie dyscypliny finansów publicznych to odpowiedzialność ponosi nie główny księgowy, ale os., która takie polecenie wydała.

Głównym księgowym j.s.t. może być:

Obywatel państwa członkowskiego UE

pełna zdolność do czynności prawnych i pełnia praw publicznych

nie może być to os. skazana za przestępstwa w tym za przestępstwa skarbowe

znajomość j. polskiego w mowie i piśmie

wymogi dot. wykształcenia:

- jednolite ekonomiczne studia mgr

- studia ekonomiczne mgr uzupełniające

- studia ekonomiczne zawodowe

- studia podyplomowe ekonomiczne

- co najmniej 3 letnia praktyka w księgowości

- średnia, policealna, pomaturalna szkoła ekonomiczna i co najmniej 6 lat praktyki w księgowości

- os. wpisana do rejestru biegłych rewidentów

- os. która posiada uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych

2. Kontrola zarządcza w j.s. finansów publicznych

- zapewnia funkcjonowanie takiej kontroli należy do obowiązków ministra także wójta, burmistrza czy prezydenta i przewodniczącego zarządu w powiecie, województwie do kierownika sektora finansów publicznych

Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie:

zgodności działalności z przepisami prawa

efektywności działania

wiarygodności sprawozdań

skuteczności przepływów pieniężnych

zarządzania ryzykiem

3. Audyt wewnętrzny w j.s. finansów publicznych

- głównym celem AW jest ocena kontroli zarządczej oraz czynności doradcze

- AW musi być zorganizowany: we wszystkich jednostkach administracji centralnej, np. w Ministerstwach Kancelarii Prezesa, Radzie Ministrów, Urzędach, woj. Izbach Skarbowych, Celnych, ZUS, KRUS, NFZ, ale także we wszystkich innych j.s. finansów publicznych, w których kwota dochodów (przychodów, wydatków) przekracza 40.000.000 zł.

Audyt wewnętrzny może prowadzić audytor wewnętrzny (jest zatrudniony w jednostce) albo usługodawca niezatrudniony w jednostce.

Audytorem wewnętrznym może być os. posiadająca:

- obywatelstwo państwa członkowskiego UE

- pełną zdolność do czynności prawny i pełnie praw publicznych
- niekaralny

- wyższe wykształcenie

- odpowiednie kwalifikacje tzn:

*uprawnienia biegłego rewidenta lub zdany egzamin na audytora wewnętrznego (już ten egz. nie jest przeprowadzany)

* posiada 1 z certyfikatów międzynarodowych potwierdzających wiedze z zakresu audytu wewnętrznego

- wymagana 2 letnia praktyka w AW - może być powiązane z ukończeniem studiów podyplomowych w zakresie audytu.

1

Krzywa Laffere'a

Optymalna stawka podatku

Stawka podatkowa

Wpływy z podatku

WSA

NSA

SN

---