Mniejszości narodowe i etniczne.
Wykłady, dr hab. K. Zieliński.

Narody i nacjonalizm.

NARÓD

(F. Znamięcki) "społeczeństwo kultury narodowej, której najważniejsze czynniki to kultura rozumiana jako zespół współpracujących ze sobą wartości, do tego dochodzi określone terytorium, procesy społeczne i grupy społeczne";

(S. Ossowski) "ideologia narodowa, grupa społeczna akceptująca określone wzory grupy społecznej , zaszczepiająca je innym. Niezależna, bez powiązań";

(J. Wiatr) "Naród to historycznie ukształtowana wspólnota powstała przez okres dziejów historycznych. Korelacja z państwem jest podstawą świadomości narodowej";

(encyklopedia) "Naród to historycznie tożsama grupa powstała przez wspólne przeżycie dziejów historii. Do tego dochodzi terytorium, język i tradycje."

Innymi słowy, naród to zbiorowość wyróżniająca się wspólną świadomością społeczną.

NACJONALIZM

Niezależnie od pojęcia narodu nacjonalizm zawiera dwa twierdzenia:

- naród jest absolutem

- dany naród jest lepszy od innych.

Nacjonalizmy w różnych częściach Europy różnią się między sobą. Na zachodzie nacjonalizm równy jest patriotyzmowi, natomiast nie jest tak na wschodzie.

Wedle definicji w encyklopedii Uniwersytetu Stanfordu nacjonalizm jest czymś pozytywnym świadczącym o działaniach na rzecz utrzymania samostanowienia.

Encyklopedia Britannica - ideologia oparta na przeświadczeniu o prymacie narodu nad państwem

W definicjach tych chodzi o prymat interesów, a nie wyższość rasową. Różnice między nacjonalizmami wschodnimi, a zachodnimi wynikają z różnic historycznych konkretnych państw.

NACJONALIZM ZACHODNI

Prezentuje odmienne podejście do prymatu narodu i jego interesów. Wynika to, co zostało wspomniane, z różnic w dziejach danych państw. W Europie Zachodniej żadna mniejszość nie rządziła wbrew interesom większości. Można to zatem odnieść do koncepcji T. Hobbesa - "Lewiatan" - naród poddaje się woli Lewiatana, który realizuje jego interesy.

NARODY I NACJONALIZM

Wszystko jest blisko związane z religią i konfliktami.

E. Gellner pisze, że nacjonalizm to ideologia utrzymująca, że naród jest fundamentalną jednostką życia społecznego. Z tego wynika, że każdy naród ma prawo do własnego państwa, a to zaś powinno być narodowe i tożsame z interesami narodu.

Nacjonalizm ten w sferze doktrynalnej i praktycznej stoi na stanowisku prymatu interesów narodowych.

Gellner uważa, że nacjonalizm głosi iż granice państwa to granice zamieszkiwania danego narodu, a narodem rządzi większość.

Nacjonalizm i świadomość narodowa, nierzadko bywają efektem bycia rządzonym przez mniejszość.

Polska posiada kontrowersyjne tradycje formułowania pojęcia narodu. Np. Roman Dmowski uważał, że w Polsce powinni mieszkać tylko i wyłącznie Polacy, a jakiekolwiek mniejszości winny być zasymilowane lub wydalone z kraju.

TYPOLOGIA NACJONALIZMU

Może być to część ideologii państwowej, lub coś mniej oficjalnego odwołującego się do zasad/religii/ideologii.

Wszystkie formy nacjonalizmów określają, że naród jest połączony kulturą i ideologią.

W ZSRR próbowano zintegrować wszystkie narodu w obrębie Kraju Rad. Celem było stworzenie "człowieka radzieckiego". W związku z tym uważano, że kultura powinna być narodowa w formie, a socjalistyczna w przekazie. Całkiem odmiennym przykładem jest USA, gdzie bycie Amerykaninem nie oznacza żadnej przynależności.

RODZAJE NACJONALIZMÓW:

1. Cywilny.

Państwo ma prawo do istnienia z aktywności obywateli i reprezentuje wolę ludu. Przynależność do narodu cywilnego jest dobrowolna. Nacjonalizm ten zakładał, że naród tworzy społeczność tych, którzy dążą do jego siły. Jednostki powinny być podporządkowane państwu. Praca na rzecz siły państwa, jak w faszyzmie włoskim.

"Wszystko dla państwa, w państwie. Nic poza czy przeciwko." - Benito Mussolini.

Mniejszości należy przyciągać, by te asymilowały się dobrowolnie.

2. Etniczny. (etnonacjonalizm)

Naród pojmowany w kategoriach etnicznych. Przekonanie o przynależności do jednej wspólnoty i ten sam język. Przynależność do narodu jest dziedziczna, państwo jest ojczyzną która zapewnia ochronę i rozwój narodowi. Jest to najczęstsza forma nacjonalizmów będąca katalizatorem konfliktów. Był ważnym elementem składowym nazizmu. Drugie pojęcie nacjonalizmu etnicznego łączy się z ekstremizmem. Czyli forma nacjonalizmu dla skrajne prawicowych, ksenofobicznych i szowinistycznych grup. Etnonacjonalizm bywa wzbogacony o socjalizm ekonomiczny. We wczesnym nazizmie element etniczny był istotny, a wraz z ekspansją terytorialną przeszedł w imperializm.

3. Rasizm.

Wielu nacjonalistów żywi przekonanie o wyższości własnego narodu, wychodząc z założenia że pozostałe narody są po prostu gorsze. Rasizm nowożytny narodził się w koloniach. Nie można go generalizować tylko do dokonań nazistów. Czystki etniczne są często połączone z rasizmem lub wynikają z niego samego.

4. Religijny.

Naród jest definiowany przez religię. W Polsce zwłaszcza po wojnach z Turcją utworzył się ten rodzaj nacjonalizmu. Chodzi tu między innymi o stereotyp Polak - katolik. Podobnie było w Irlandii gdy doszło do konfliktu pomiędzy katolikami i protestantami, czy też kwestia syjonizmu. Najbardziej widoczny jest w Europie Wschodniej - Rosja i Wspólnota Państw Niepodległych. Choć na chwilę obecną ciężko jest znaleźć państwo z nacjonalizmem religijnym grającym pierwsze skrzypce.

5. Pan-nacjonalizm i nacjonalizm kulturowy.

Jest to forma nacjonalizmu kulturowego. Mówimy pan-nacjonaliści o grupach rozproszonych po świecie. Natomiast nacjonalizm kulturowy definiowany jest przez kulturę i nie jest on dziedziczny, na przykład nacjonalizm Chiński.

6. Diaspory.

Odwołuje się do świadomości narodowej ludzi rozproszonych po świecie. Poczuciu narodowości nie musi towarzyszyć chęć powrotu do ojczyzny, chociaż syjonizm wspiera migracje do Izraela.

7. Imperializm.

Jest to nacjonalizm połączony z chęcią ekspansji terytorialnej. Na przykład III Rzesza i "lebensraum", czy tez wcześniejsze "drang nach Osten", lub kolonizacja. Obecnie imperialistyczna wydaje się być polityka Federacji Rosyjskiej.

8. Romantyczny.

Forma nacjonalizmu etnicznego, podkreśla związki z przeszłością czy kulturą. Miał być przeciwwagą dla oświeceniowego racjonalizmu.

9. Liberalny.

Nowe pojęcie. Pozbawiony typowo nacjonalistycznej ksenofobii i połączony z liberalnymi wartościami. "Tożsamość narodowa zazębia się wraz z przyrodzonym prawem do wolności.".

10. Współczesny.

Celem jest umacnianie jedności narodowej, podkreślanie tożsamości narodowej. Istotne są wartości kultury, próba ograniczenia roli liczebności ludności nieswojej. Aneksja terytoriów narodowych i promowanie własnej gospodarki.

POLITYKA WOBEC MNIEJSZOŚCI W POLSCE I ZSRR W LATACH 20.

W Polsce, po spisie powszechnym w 1921 roku zawyżono liczbę ludności polskiej.

W Polsce polityką wobec mniejszości zajmowało się MSW. Ogólna ocena polityki polskiej wobec mniejszości to niekonsekwencja, indywidualizacja i selektywność. Wobec różnych mniejszości stosowano różną politykę.

Podczas pierwszych lat niepodległości, do przewrotu majowego, czynnikiem rzutującym na politykę wobec mniejszości było położenie geopolityczne. Sytuację prawną mniejszości regulowało całe mnóstwo dyrektyw.

Pierwszy był dekret Naczelnika Państwa o gminach Żydowskich z 1919 roku. Następnie były tymczasowe przepisy regulujące status kościoła prawosławnego w 1922 roku. Do tego jeszcze konstytucja marcowa, kwietniowa i akty prawa międzynarodowego. Na początku polskiej państwowości wyróżnia się kilka kierunków wobec mniejszości.

Do wyborów w 1922 roku była doraźność i celowość. Po wyborach sukces odniósł blok mniejszości, po 1922 rząd starał się prowadzić różną politykę wobec konkretnych mniejszości, celem ich osłabienia. Po wyborach w 1923 (po zabójstwie prezydenta G. Narutowicza) rząd stał się skrajnie nacjonalistyczny. Elementem tego było nasilone osadnictwo na wschodzie.

W grudniu 1923 na czele rządu stał W. Grabski, aż do 1925. Starał się trochę stonować działania typowo nacjonalistyczne. Ogółem do zamachu majowego rząd cechowała duża niespójność i popadanie w skrajności względem mniejszości.

Po zamachu majowym.

Mniejszości powitały go z nadzieją. Jednakże bardzo szybko zaczęła się polonizacja. Wierzono, że niechęć mniejszości do Polski jest tymczasowa. Koncepcja ta nosiła nazwę asymilacji państwowej. Stanem idealnym miało być uspokojenie mniejszości, kolejną metodą była teoria selektywności, indywidualizacji i regionalizacji. Każda mniejszość winna być taktowana jako odrębny przedmiot polityki narodowej. Piłsudczycy krytykowali rasizm i nacjonalizm. Podstawą stosunku mniejszości wobec państwa miała być lojalność. Chcieli zlikwidować stare akty prawne wymierzone przeciwko mniejszościom. Próbowano realizować to etapowo.

W regionach z dużą liczbą mniejszości rząd powołał wojewodów ze specjalnymi pełnomocnictwami. Na śląsku był to Michał Grażyński, na Polesiu Piotr Dunin-Borkowski, a na Wołyniu Henryk Józewski. Ponadto utworzono komisję rzeczoznawców d.s. mniejszości, a także instytut badań spraw narodowościowych. Sytuacja ta trwała mniej więcej do 1930 roku.

Po 1930 polityka ta uległa zaostrzeniu. Dochodziło do aktów antysemickich. W 1932 wyszła ustawa o szkolnictwie. Usprawniła szkolnictwo, a także wprowadzono taki przedmiot jak wychowanie narodowe. Mniejszościom się to nie spodobało. W samej Polsce umocnił się nacjonalizm. Państwo współpracowało tylko z lojalnymi organizacjami mniejszościowymi. W drugiej połowie lat 30 zaczęła się jako taka polonizacja, zwłaszcza wobec Żydów czy Ukraińców. Po 1935 piłsudczycy okazali się podatni na antysemityzm.

Narodowa Demokracja {endecja}

Zwolennicy ND mieli najbardziej konserwatywne podejście do mniejszości. Jako nacjonaliści traktowali negatywnie jakiekolwiek mniejszości. Uważali, że czystość narodu była zagrożona. Wszelkie wschodnie mniejszości były dla endecji "rusinami". Forsowano koncepcję etnograficzną - tam gdzie kończą się Polacy, tam kończą się granice RP. Mimo to chcieli pozyskać/zasymilować mniejszości wschodnie. Było tak, ponieważ uważali iż Niemców pozyskać się nie da. Ponadto byli antysemitami.

Piłsudczycy.

Koncepcja federacyjna na początku. podstawą miała być lojalność, chcieli pozyskać mniejszość niemiecką, lecz im się to nie udało. W kwestii śląska nie podejmowali nawet działań asymilacyjnych i nie wierzyli w asymilację Żydów.

Ruch Ludowy.

PSL "Piast" - prawica.

PSL "Wyzwolenie" - lewica.

Przede wszystkim mniejszości słowiańskie. "Piast" był ideologicznie zbliżony do endecji. "Wyzwolenie" jako lewica miało bardziej tolerancyjny stosunek do mniejszości. Natomiast "Piast" wychodził z założenia, że Niemców należy się z kraju pozbyć, a Żydzi choć nieszkodliwi byli wciąż "grupą ryzyka".

PPS

Jako lewica wychodzili z założenia, że każdy obywatel Polski jest równy. Mniejszości chciano dzielić terytorialnie.

ZSRR, A MNIEJSZOŚCI.

Pierwszym dekretem Lenina był tekst o prawie narodów do samostanowienia. Starano się konkretne narody wkomponować w budowę socjalizmu. Po śmierci Lenina zaczęto operować pojęciem "budownictwo narodowościowe". Kamieniem węgielnym polityki sowieckiej była broszura Josifa Stalina "Marksizm, a polityka narodowościowa". Żydzi nie pasowali do tej broszury {a co 2 rewolucjonista to był Żyd. - przyp. kompot}. Jedynym rozwiązaniem stała się asymilacja. Zaczęto tworzyć narodowe obwody i republiki. Polacy mieli dwa obwody w ZSRR. Marchlewszczyznę i Dzierżyńszczyznę. Po roku 1936 polityka wobec mniejszości uległa znacznemu zaostrzeniu. Stalin wyszedł z założenia, że kultura powinna być narodowa w formie, a socjalistyczna w treści. Bolszewicy starali się wykreować "człowieka sowieckiego" i wspierali rozwój narodowy, celem pozyskania jak największego elektoratu. Socjalizm w opakowaniu narodowym. Zwało się to "zakorzenieniem". ZSRR nigdy oficjalnie nie wprowadził zapisów antymniejszościowych, choć kwestia prawa w Związku Sowieckim zdaje się być dość oczywista.

LUDOBÓJSTWO

Termin ten pojawił się w czasie II wojny. Pojęcia użył Rafał Lemkin w celu odniesienia do działań nazistów.

11.12.1946 ONZ o ludobójstwie - mamy z nim do czynienia, gdy pewne grupy rasowe/religijne/polityczne są niszczone.

W 1948 roku poprawiono tę definicję - każdy czyn dążący do unicestwienia, etc. Wykluczono również z tej kategorii grupy polityczne.

Na ludobójstwo składają się element psychologiczny i fizyczny.

Po pierwsze zabijanie i niszczenie zdrowia psychicznego. Po drugie doprowadzenie do wyniszczenia fizycznego. Po trzecie zahamowanie rozrodczości. Po czwarte przymusowy transfer dzieci.

Często przyczyną ludobójstw był darwinizm społeczny. Ponadto teoria rasistowska.

Kreowanie psychicznej gotowości oprawców do unicestwiania innych ludzi. Ponadto odpowiedni język, mający na celu wyizolować i upodlić ofiary tak by wzbudzić nienawiść innych. Zatem już sam język stawał się nierzadko narzędziem godzącym w pewne grupy.

Definicje.

1. Chalk, Johnason.

Jednostronne, masowe zabójstwo dokonane przez władzę danej grupy.

2. Izrael Cherny.

Masowe zabójstwo znacznej społeczności nie w toku działań militarnych.

3. Helen Feln.

Ciągła i celowa akcja, celem bezpośredniego zniszczenia ludności i nie zawsze bezpośrednio - aborcja i sterylizacja.

4. Harff, Gurr.

promowanie i egzekwowanie polityki państwa wiodącej do śmierci sporej części społeczeństwa.

5. Katz.

Gdy jest zamiar i przeprowadzenie zniszczenia danej grupy.

Zbrodnia przeciwko ludzkości, a ludobójstwo.

Zbrodnia przeciw ludzkości - akty prześladowania pewnych grup, niewielka różnica pomiędzy ludobójstwem.

Istnieją teorie, że tylko Holokaust był prawdziwym ludobójstwem. jest to oczywiście nieprawda. W poczet ludobójstwa można wliczyć niemieckie mordy popełniane na Polakach, czy też sprawę katyńską.

Mydlarski twierdzi, że ludobójstwo to sponsorowany przez państwo mord na danej grupie. Mówić można o nim dopiero po likwidacji danej społeczności na danym terytorium. Dlatego holokaust uważał za zachowanie ludobójcze.

Oficjalne trzy ludobójstwa:

Rzeź Ormian, holokaust i rzeź w Rwandzie.

Politicide - mord polityczny, politbójstwo. Ofiary są definiowane według kryteriów politycznych. Czyli mord za przynależność partyjną. Często mordy polityczne są marginalizowane wobec ludobójstwa. Kimmerling, socjolog z Izraela uważa za mord polityczny działanie swego kraju wobec Palestyńczyków.

Implikacje nieścisłości terminologicznych.

Każda poszkodowana grupa stara się forsować ludobójstwo. Ponadto często ciężko określić co jest ludobójstwem, a co nie. Preludium do ludobójstwa jest przeważnie nagonka propagandowo-medialna. Im szersza definicja ludobójstwa tym powinno być bezpieczniej.

PRZYKŁADY LUDOBÓJSTW.

1. Rzeź Ormian 1915-1917.

Elementarny był czynnik etniczny. Turcy obawiali się tak dużej grupy jaką byli Ormianie. Zwłaszcza, że w 1915 Turcja chyliła się ku upadkowi jako imperium. Strona turecka twierdzi, że śmierć poniosło około 600 tysięcy Ormian, natomiast poszkodowani uważają, że ponad 1,5 miliona Ormian zginęło w wyniku działań tureckich.

Wybuch I wojny i nacjonalizm turecki stanowiły zarzewie do mordu na Ormianach.

Turcy obawiali się tego, że Ormianie staną po stronie Rosji. Stanowiło to także idealny pretekst do czystek. Podjęto ukaz o deportacji Ormian z Antiochii, dokonano czystek w wojsku. Rozbrojono Ormian i przeniesiono ich do batalionów pracy. W 1916 zakończono akcję rozbrajania ormiańskich żołnierzy. Następnie nadszedł rozkaz o całkowitym unicestwieniu Ormian. Ponadto Turcy rozpoczęli niszczenie zabytków kultury ormiańskiej. Po wojnie obiecano Ormianom państwo, choć ci którzy ocaleli znaleźli schronienie w ZSRR. Mord ten łączy się z panturkizmem - oczyszczeniem Turcji i utworzeniem jednorodnego państwa.

2. Gułag.

Po rewolucji początkowo łagry stały puste. Między innymi dlatego, że Czeka rozstrzeliwała wrogów systemu. łagry w okresie swojego istnienia więcej kosztowały niż dawały. GUŁAG rozwiązano w 1960 roku, choć ostatni więźniowie zostali wypuszczeni w 1987 roku.

Sieć łagrów w szczytowym okresie składała się z kilku tysięcy obozów pracy. Celem ideologicznym była "reedukacja przez pracę". Pracowano głównie w kopalniach, kamieniołomach, wyrębie lasów czy budowie kolei. Około 1/3 ludzi tego nie przeżywała. W czasie II wojny obozy te zasilono wpierw ludnością krajów podbitych, a następnie Niemcami i Rosjanami. Początkowe klęski ZSRR podczas wojny z Niemcami doprowadziły do formowania oddziałów z więźniów łagrów.

"szaraszki" - obozy o lepszym standardzie, przeważnie przebywali w nich naukowcy.

Aleksander Sołżenicyn szacował, że w łagrach zginęło około 60 milionów osób. Inne szacunki podają 40 milionów i około 10 w innych okolicznościach.

Sama wywózka na Syberię nie była tworem bolszewików. Rząd carski praktykował to wcześniej. Ponadto łagry były formą niszczenia mniejszości. Między innymi tak postępowano z Polakami.

3. Wielki głód na Ukrainie.

Efekty przymusowej kolektywizacji wsi w latach 1932 - 1933 na Ukrainie. śmierć poniosło od 5 do 7 milionów ludzi. Natomiast łącznie zginęło około 10 milionów Ukraińców podczas wszystkich akcji kolektywizacyjnych.

Władza radziecka walczyła z kułakami - bogatymi chłopami. W zasadzie, w czasach przedrewolucyjnych określenie "kułak" oznaczało spekulanta na wsi. Niemniej jednak przyjęło się, że kułak to posiadacz ponadprzeciętnej ilości ziemi czy trzody.

Poprzez kolektywizację państwo pozyskiwało niezbędne zapasy żywności. Miały miejsce migracje głodowe. Wtedy władza wprowadziła paszporty i zakaz podróży koleją. Dochodziło do aktów kanibalizmu.

W 1932 opublikowano dekret o ochronie mienia przedsiębiorstw, kołchozów i spółdzielni. Za zerwanie 5 kłosów zboża groziło od 10 lat do kary śmierci.

Strona rosyjska do dziś neguje fakt głodu na Ukrainie. Stosowano dezinformację, utajniono wyniki spisu z 1932. Dokładna liczba ofiar wciąż nie jest znana. Sporne jest, czy głód wynikał z kolektywizacji, czy celowego działania państwa radzieckiego.

Do czołowych przedstawicieli kolektywizacji wsi należeli: Josif Stalin, Stanisław Kosior i "żelazny" Łazar Kaganowicz. Prawdopodobnie chodziło o stłumienie ukraińskich tendencji nacjonalistycznych.

Kolektywizacji towarzyszyły akcje wymierzone w ukraińską inteligencję, czy zwykłych obywateli. Czołowi przedstawiciele Ukraińskiej Partii Komunistycznej popełnili samobójstwo.

4. Czerwoni Khmerzy w Kambodży.

Pol - Pot wprowadził w życie zmienioną przez siebie wersję komunizmu. Zlikwidowano miasta, ludność przeniesiono na wieś i rozpoczęto rzeź oponentów.

Czerwoni Khmerzy doszli do władzy w 1975 roku. Zlikwidowano szkoły, banki, przedsiębiorstwa. Rok 1975 został przez Khmerów nazwany rokiem 0. Był to start Komunistycznej Kambodży.

Czerwoni Khmerzy systematycznie mordowali ludzi, przeważnie powody były błahe. Mordowano za to, że ktoś nosił okulary, umiał pisać czy tego typu podobne sytuacje. Ponadto eliminowano mniejszość wietnamską w Kambodży. Wymordowano około 25% populacji kraju.

Sam Pol - Pot zmarł dopiero w 1998 roku, a Komunistyczna Partia Kambodży została rozwiązana w 1999 roku. Na chwilę obecną nikt nie podejmuje się dochodzenia lub wyjaśniania tych zbrodni.

5. Bośnia i Hercegowina.

Na początku 1991 Bośnia i Hercegowina przeprowadziła referendum w sprawie statusu kraju. Zdecydowano o wystąpieniu z Federacji Jugosławii. Spotkało się to ze sprzeciwem ludności serbskiej zamieszkującej ten teren. Od 1992 rozpoczęły się walki pomiędzy Serbami i rządem. Serbowie od początku wojny starali się zdobyć Sarajewo. Miasta co prawda nie zdobyto, ale zostało zniszczone. W 1993 utworzono strefy bezpieczeństwa kontrolowane przez ONZ. Choć oddziały "błękitnych hełmów" nie mogły używać broni bez wcześniejszego ataku na nie.

Największa masakra miała miejsce w Srebrenicy. Ofiarami jej były również kobiety i dzieci, masakrę tę popełnili Serbowie. Akty zbrodni były popełniane przez drugą stronę - Bośniaków, choć na zdecydowanie mniejszą skalę. Serbscy żołnierze mieli oficjalne rozkazy gwałcenia bośniackich kobiet. Celem było niszczenie morale przeciwnika i poczęcie serbskich dzieci. Odkrycie grobów w Srebrenicy przyspieszyło zakończenie konfliktu.

6. Rwanda.

Rwanda była krajem o przyzwoitym poziomie jak na Afrykę. W 1994 roku w okresie 100 dni zamordowano około milion ludzi z plemienia Tutsi, której dokonali ludzie z plemienia Hutu.

Mord ten był kompletną porażką ONZ. Nikt nie interweniował.

Przyczyną mordu był konflikt na tle etnicznym. Rządzący tam kiedyś Belgowie lepiej traktowali plemię Tutsi, którzy stanowili mniejszość wobec Hutu. W 1994 roku Hutu po zdobyciu władzy przystąpili do eksterminacji Tutsi. Ludobójstwo w Rwandzie zakończyło się, gdy Front Patriotyczny obalił rząd. W 1995 część rządzących wtedy Hutu uciekła do Ugandy i Zairu (obecnie Kongo).

7. Konflikt w Darfurze.

Na tle etnicznym. Rozpoczął się gdy w Sudanie arabscy fundamentaliści doszli do władzy.

OD ANTYJUDAIZMU DO ANTYSEMITYZMU W EUROPIE.

antyjudaizm - nienawiść do Żydów motywowana na tle religijnym

antysemityzm - nienawiść do Żydów motywowana całą resztą

Sam antysemityzm pojawił się przed pojawieniem się chrześcijaństwa w Europie. Zaczęło się w Egipcie, gdzie szykanowano Żydów.

W 392r. chrześcijaństwo stało się religią państwową. Wtedy to rozpoczyna się konflikt judeo - chrześcijański. Cesarz rzymski wydał serię edyktów antyżydowskich. W 415r. rozkaz spalenia synagogi. Od tego momentu rozpoczynają się prześladowania.

U progu średniowiecza sytuacja Żydów była bardzo zła, a i tak miało nadejść najgorsze.

Od 717r. nakazano Żydom nosić wyróżniające ich elementy stroju. W 1012r. Henryk II wyrzuca Żydów z miast, są to początki prześladowań Żydów w Niemczech.

Podczas I Krucjaty, w 1096r. doszło do masakry Żydów w Nadrenii. W czasach krucjat mordowano Żydów po drodze do Ziemi świętej. Początek plotek o tym, że Żydzi potrzebują krwi dzieci do swoich rytuałów.

W 1190r. ma miejsce masakra Żydów w Anglii. 100 lat później zostają stamtąd wygnani.

Po epidemii dżumy w 1348r. oskarżono o nią właśnie Żydów i przepędzono ich na wschód Europy.

Początkowo, to jest od roku 1264 Żydzi byli w Polsce mile widziani, rozbudowywano zakres ich autonomii, jako przybysze z zachodu byli dobrze traktowani.

W 1334r. nadano Żydom przywilej ochrony na całym terytorium RP. Chociaż już w XV wieku zaczyna się agresja skierowana w stronę Żydów. Przy czym na razie mają miejsce tylko zakazy i nakazy. Chociaż dochodzi do kilku pogromów, w Krakowie czy Lublinie. Mimo to w Europie Wschodniej panował względny spokój mając na uwadze fakt, że na zachodzie szalała inkwizycja, która oskarżała Żydów nader często.

W 1516r. powstaje pierwsze getto Żydowskie - w Wenecji. Niektórzy Żydzi przyjmowali chrzest, ale potajemnie praktykowali judaizm.

Sytuacja Żydów na zachodzie poprawiła się w okresie reformacji.

W XIX wieku prześladowania Żydów miały miejsce na wschodzie, natomiast na zachodzie już bardzo rzadko. Po raz pierwszy do głosu dochodzą aspekty pozareligijne. Wtedy, w 1879 roku, pojawia się pojęcie "antysemityzmu".

Po roku 1870 Francja szuka w Żydach winnych za klęskę w wojnie z Prusami.

Adolf Hitler motywował swój antysemityzm tym, że to przez Żydów Niemcy przegrały I wojnę. Podchwycił on również dawną prowokację tajnej Carskiej policji o Mędrcach Syjonu. Czyli Żydach spiskujących przeciwko światu.

ZMIANY DEMOGRAFICZNE W POLSCE PO II WOJNIE. POLITYKA NOWYCH WŁADZ WOBEC MNIEJSZOŚCI W LATACH 1944 - 1989.

Przede wszystkim chodziło o kwestię granicy na zachodzie. Kwestia mniejszości tymczasowo zeszła na drugi plan. Niemniej jednak, po wojnie Polska stała się krajem jednonarodowym.

Mniejszości narodowej nie można określać jako statycznej grupy na terytorium państwa. Mniejszość musi mieć swoją politykę i musi działać.

1. Publiczne głoszenie przynależności do innego etnokulturowego narodu niż dominujący.

2. Domaganie się uznania tej odmienności.

3. Domaganie się praw zbiorowych, kulturowych i politycznych.

Po zakończeniu wojny Polska miała około 24 miliony obywateli. Po roku 1944 Polska stała się państwem narodowym. Po spisie ludności okazało się, że Polskę zamieszkuje 20,5 miliona Polaków, 2 miliony Niemców, 400 tysięcy do wykazania narodowości niemieckiej lub polskiej. Reszta, czyli około miliona osób to pozostałe mniejszości.

Niemniej jednak wyniki tego spisu nie mogły być dokładne ponieważ komuniści mogli sfałszować jego wyniki. Ponadto świeżo po zakończeniu wojny wciąż trwały migracje ludności.

Pod koniec lat 40 mieliśmy niski odsetek mniejszości. Ponadto po pogromie kieleckim w 1946r. i powstaniu Izraela w 1948r. Żydzi migrowali z Polski.

Na mocy układu poczdamskiego wysiedlono około trzy miliony osób z Polski, do kraju zaś powróciły około 4 miliony,

Po tych procesach migracyjnych Polaków było około 27 milionów, a mniejszości tylko 650 tysięcy. Najwięcej Niemców - 200 tysięcy, Ukraińców 160 tysięcy, a Białorusinów 150 tysięcy.

W przypadku Niemców po latach 50 w ramach akcji łączenia rodzin spora liczba wyjechała z Polski.

Kolejna wielka migracja Żydów z Polski miała miejsce w 1968r.

Różne dokumenty międzynarodowe gruntowały pozycję i możliwości mniejszości. Np. Polsko - Czechosłowackie, lub z 1944 roku porozumienie Polska - kraje radzieckie.

Przepisy prawa wewnętrznego po II wojnie dążyły do zacierania mniejszości.

Deklaracja sejmu z 1947r.: "o równości wobec prawa bez względu na narodowość, rasę, wyznanie". Podobnie zagadnienia te ujmowała konstytucja PRL.

utrudniano aktywność kulturalną przedstawicieli mniejszości. Chodziło o wykreowanie człowieka oddanego państwu socjalistycznemu, niezależnie od narodowości.

W 1949r. ograniczono prawo do zgromadzeń, zbiórek i pielgrzymek. Weszła także ustawa o dobrach pokościelnych. Dekret z 1953r. dał władzom wgląd do wyboru duchownych. W latach 50 wycofano naukę religii w szkołach mniejszościowych.

W 1968 miała miejsce fala antysemityzmu w Polsce, która spowodowała migrację sporej grupy obywateli tego pochodzenia. Za czasów Gomułki istotne było niepodkreślanie narodowości. Natomiast podczas rządów Edwarda Gierka dążono do asymilacji mniejszości. Chociaż w latach 80 łagodzono nadzór nad mniejszościami, by opozycja nie przekonała ich do siebie. Jeszcze większe złagodzenia nadeszły po okresie stanu wojennego. Władze polskie celem polityki pojednania starały się pozyskać mniejszości.

MNIEJSZOŚCI W POLSCE PO ROKU 1989.

Po roku 1989 państwo zrezygnowało z polityki asymilacyjnej. Choć sytuacja prawna mniejszości była bez zmian do roku 1997. Ponadto 06.01.05 uchwalono ustawę o mniejszościach i języku regionalnym.

W PRL mniejszościami zajmowało się MSWiA, a po 89 Ministerstwo Kultury.

Stworzono prawne możliwości uczestnictwa przedstawicieli mniejszości we władzy.

ISLAM.

Rdzenni muzułmanie w Europie to mieszkańcy Bałkanów i część Europy środkowo - Wschodniej.

W połowie XX wieku do Europy zaczęli masowo napływać muzułmanie. Byli to przeważnie robotnicy, uchodźcy i studenci. Przeważnie uciekali przed biedą w swoich krajach.

Obecnie muzułmanie stanowią 4,5% mieszkańców Europy. Osiedlali się głównie w dużych miastach i tworzyli specjalne osiedla, czy wręcz getta. Stąd w największych miastach Europy odsetek muzułmanów jest znacznie większy niż w pozostałych miastach.

Wielka Brytania - Pakistańczycy, Hindusi i mieszkańcy Bangladeszu

Francja - 3 miliony, Algierczycy i Marokańczycy

Niemcy - 3 miliony, Turcja

Holandia - 0,5 miliona, Turcja, Maroko, Surinam, Antyle Holenderskie

W Polsce poza Tatarami są jeszcze Palestyńczycy, Irakijczycy i Afrykanie wyznania muzułmańskiego.

Islamofobia - lęk Europy przed Islamem.

Jest to dość nieuzasadniony lęk, ponieważ mało muzułmanów popiera fundamentalizm. Niemniej jednak poprzez swoją inność budzą niechęć. Problemy stwarza odmienność kulturowa i nieznajomość języka. Ponadto imigranci coraz mniej się opłacają w Europie.

Trzy sposoby bycia muzułmaninem.

1. Muzułmanie etniczni - nie przestrzegają wszystkich praw swojej religii

2. Muzułmanie kulturowi - są bardziej religijni, ale również nie przestrzegają wszystkiego

3. Muzułmanie religijni - koran i wszystko jasne...

Ruch mistyczny w Islamie to sufizm.

Organizacje Prozeickie to takie, których członkowie uważają Islam za najlepszą religię na świecie i propagują ją.

Ruchy Polityczne - to ludzie, którzy chcą islamizować. Większość jest pokojowa, ale są także terrorystyczne ruchy.

Fundamentalizm islamski cechuje wyższość czynników religijnych nad wszystkim innym. Został rozwinięty przez Ajatollaha Chomeiniego w Iranie. Fundamentalizm odegrał także istotną rolę w konflikcie na Bałkanach, czy w Czeczenii.

Islam nie jest jednak monolitem. Istnieją spory pomiędzy organizacjami, a także spory natury religijnej.

Szyici - uznają się za prawowitych potomków Mahometa.

Sunnici - odwołujący się wyłącznie do Koranu (szariat - prawo muzułmańskie)

Procentowa liczba mniejszości muzułmańskich w krajach Europy.

Francja - 7%

Wielka Brytania - 2,7%

Holandia - 5,8%

Włochy - 1%

Hiszpania - 1,4%

Belgia - 4%

Szwecja - 4%

Austria - ponad 4%

Szwajcaria - ponad 4%

Organizacje muzułmańskie w krajach Europy.

Francja - Francuska Rada Kultu Muzułmańskiego, Instytut Meczetu Paryskiego, Wiara i Praktyka

Niemcy - Centralna Rada Muzułmanów, Unia Turecko - Islamska

Wielka Brytania - Fundacja Islamska, Muzułmański Parlament

Holandia - Ruch Wizji Narodowej, Islamska Fundacja Holandii

Włochy - Stowarzyszenie Włoskich Muzułmanów

Hiszpania - Wspólnota Islamska

Belgia - Obecność Muzułmańska, Ruch Młodych Muzułmanów

Szwecja - Muzułmańska Rada Szwecji

Austria - Islamska Wspólnota

Szwajcaria - Muzułmanie i Muzułmanki w Szwajcarii

Dla muzułmanów religia tożsama jest z etnicznością.

Europejski Islam jest ludowy u mało zintelektualizowany.

Polscy muzułmanie - Tatarzy. Przed wojną było ich pięć i pół tysiąca. Zachowali własną odrębność kulturową i religijną. Po wojnie na terytorium Polski zostały dwie wsie tatarskie - Kruszyniany i Bohoniki. Szacuje się, że Tatarów w Polsce mieszka około trzech tysięcy, lecz tylko 495 osób zadeklarowało taką narodowość.

W Polsce wyróżnia się:

1. Muzułmański Związek Religijny.

2. Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich.

3. Liga Muzułmańska.

4. Związek Muzułmanów Polskich.

5. Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej.

PRZEDSTAWICIELE MNIEJSZOŚCI W SZTUCE XX WIEKU W POLSCE.

ŻYDZI

1. Alder Jankiel - malarz, grafik, wątki biblijne i talmudyczne

2. Kramsztyk Roman - portrety, akty

3. Blonder Sasza

4. Neumann Abraham - pejzaże, przyjaciel J. Malczewskiego

5. Stern Jonasz - związany z Krakowem, przyjaciel Kantora

6. Rosenstein Erna

7. Zelwocher-Aleksiun Mira - motywy biblijne i religijnej

8. Ligocka Roma - artystka i pisarka

ŁEMKOWIE

1. Nikifor

2. Nowosielski Jerzy - w jego pracach dominowała geometria i automatyzm

LITWINI

1. Eidrigevicius Statys - grafiki, plakaty

2. Aleksiun Jan Jaromir - plakaty, plakaty teatralne

3. Litewska Kompania Artystyczna

TATARZY

1. Abakanowicz Magdalena - rzeźba

2. Owczaruk Renata

BIAŁORUSINI

1. Tarasewicz Leon

2. Adamczyk Helena - grafika, fotografia

3. Aniempandystan Michał - książki (okładki)

ORMIANIE

1. Axentowicz Teodor

2. Stafanowicz Kajetan

NIEMCY

1. Pautsch Fryderyk

CZESI

1. Jan Matejko

2. Krucha Emil - pejzaże

ROSJANIE (Żydzi rosyjscy)

1. Łempicki Tamara

2. Szapocznikow Alina

MNIEJSZOŚCI W HISZPANII.

Prawdziwi Hiszpanie - Kastylijczycy - ~70%

Galisyjczycy - 8%

Baskowie - 2%

Katalończycy - 16%

Władze Hiszpanii twierdziły, że nie ma mniejszości w tym kraju. Wbrew temu stanowisku Baskowie i Katalończycy deklarowały swoją narodowość.

Kraj Basków i Katalonia to najlepiej rozwinięte regiony Hiszpanii.

Konstytucja mówi o niezależności państwa, ale daje prawo do autonomii regionów, a takich jest 17.

Baskowie.

? etnicznych Basków mieszka we Francji. Język baskijski nie zdradza powiązań z językami grupy indoeuropejskiej. Najbliżej mu do gruzińskiego. Baskowie nigdy nie wyrzekli się języka czy kultury.

Do lat 70 XX wieku był to niezamożny region, obecnie jest to najbardziej rozwinięty przemysłowo obszar Hiszpanii. Baskowie otrzymali autonomię w 1979r., po śmierci generała Franco.

W 1962 powstała ETA, skrót ten po baskijsku znaczy Ojczyzna i Wolność. ETA, za czasów Franco lewicowała i walczyła z nim. Następnie stała się po prostu anty-hiszpańska. Baskowie z 17 prowincji posiadających autonomię cieszą się największą swobodą.

Katalończycy.

Drugi silnie autonomiczny region. Autonomię uzyskali w 1977 roku. Katalonia ma swoich przedstawicieli w parlamencie. ma prawo blokowania niektórych decyzji z Madrytu. Sytuacja w Katalonii jest relatywnie dobra, choć nie zaspokaja ona ambicji niepodległościowych. Zwłaszcza, że podobnie jak Baskowie utrzymują resztę Hiszpanii. W odróżnieniu od Basków nie działały tam organizacje terrorystyczne.

opracował Kompot.

---