PSYCHOLOGIA KLINICZNA - dotyczy problematyki zdrowia; zaburzeń. Początkowo rozwijała się na podstawie zaburzeń, współcześnie psychologia kliniczna to dziedzina psychologii badan i zastosowań zajmująca się opisem i wyjaśnieniem zdrowych i zaburzonych form zdrowia, przeżywania i funkcjonowania somatycznego.

Obszar zainteresowań psychologii klinicznej (dotyczy grupy osób i problemów zdrowia) dotyczy takich biegunów:
1.jednostka,
2.choroba; zaburzenia,
3.społeczeństwo,
4.zdrowie.
a) JEDNOSTKA - CHOROBA
PSYCHOPATOLOGIA - stanowi podstawę dla psychologii klinicznej idla psychiatrii. To wiedza opisująca zaburzenia psychiczne, objawy i zespoły objawów. Opisuje czynniki etiologiczne i patomechanizm zaburzeń.
b) CHOROBA - SPOLECZEŃSTWO
- zjawisko przemocy w szkole,
- choroby zawodowe,
- nałogi.
c) JEDNOSTKA - ZDROWIE (NORMA)
- ryzyko zaburzeń odżywiania.
d) ZDROWIE - SPOŁECZEŃSTWO
- profilaktyka - przeciwdziałanie,
Zapobieganie czynnikom ryzyka:
- promocja zdrowia,
- obszar zainteresowań.

PRZEDMIOT PSYCHOLOGII KLINICZNEJ - jest to zespół twierdzeń, które opisują zaburzenia zachowania i funkcji somatycznych; wyjaśniają biopsychospołeczny mechanizm tych zaburzeń określając przyczyny i uwarunkowania zaburzeń i zdrowia.
Przedmiot dzieli się na dwa składniki:
- określona myśl teoretyczna,
- zapis doświadczenia klinicystów.

Cztery podstawowe modele teoretyczne:
1.model psychoanalityczny,
2.model behawioralny,
3.orientacja społeczna,
4.modele humanistyczne.

Działy psychologii klinicznej:
- psychologia kliniczna człowieka dorosłego,
- psychologia kliniczna dzieci i młodzieży (wieku rozwojowego),
- choroby somatyczne,
- neuropsychologia (zagadnienie związane z zaburzeniem).

Zadania psychologów klinicznych:
1.Zadania badawcze - związane jest z tworzeniem nowej wiedzy teoretycznej i empirycznej,
2.Zadania praktyczne - składają się z dwóch podzadań:
- diagnoza zaburzeń i zdrowia,
- działanie pomocne bądź interwencyjne, które składają się z postaci: promocja, interwencja, kryzys, prewencje, poradnictwo i terapie.

NORMA (podział wg Sanockiego):
a) w ujęciu statystycznym (przeciętna),
b) w ujęciu teoretycznym (model, ideał, wzorzec),
c) w ujęciu społeczno-klinicznym:
symptomy:
- obiektywne (obserwacje w zachowaniu),
- subiektywne (są odczuwane, przeżywane).

Nerwica - kojarzy się z ujęciem psychoanalitycznym, jest reakcja na określony bodziec.

Zaburzenie emocjonalne - grupa zaburzeń niepsychotycznych o przewlekłym przebiegu, różnorodnej symptomatyce (objawy) nieraz intensywnej i sprawiającej choremu poczucie dyskomfortu i znaczne cierpienie.

Sfery zaburzeń:
- s. postrzegania,
- s. przeżywania,
- s. myślenia,
- s. zachowania.

Objawy zaburzeń nerwicowych dzielimy na:
- psychiczne,
- cielesne,
- dotyczące zachowania.

Skutki zaburzeń:
- narastające trudności w relacjach międzyludzkich,
- trudności w pełnieniu określonych ról społecznych.

Różnice między zaburzeniami nerwicowymi a psychozami:
a)w zaburzeniach nerwicowych - brak zniekształcenia rzeczywistości w postaci omamów i urojeń,
b)w przypadku nerwic jest zachowany krytycyzm wobec objawów.

Etiologia nerwic jest środowiskowa; z jednej strony rozpoznajemy czynniki egzogenne (zewnętrzne, środowiskowe) albo czynniki społeczno-kulturowe endogenne (wewnętrzne, biologiczne).

Trzy rodzaje sytuacji doprowadzających do nerwicy:
- wymagania otoczenia,
- obciążenia życiowe,
- trudności w rozwiązywaniu konfliktów wewnętrznych, które przekraczają możliwości przystosowawczej jednostki.
Objawy osiowe (podstawowe) nerwic -
a) lęk - jest podstawowy w nerwicy (trzy postacie):
- postać stała dotycząca nieokreślonego lęku,
- napadowa - występują napady z wyrażeniami wegetatywnymi,
- zlokalizowanie postaci lęku dotyczy pewnych części ciała.
b) objawy wegetatywne - cielesne - są to zaburzenia cielesne: ból brzucha, ból głowy, kołatanie serca, bezsenność, mrowienia, drętwienia, pocenie się.
c) nerwicowy egocentryzm - dotyczy przekonania, że nie ma ludzi bardziej niecierpliwych i chorych niż on sam.
d) nerwicowe błędne koło - dotyczy samopoczucia pacjenta. Kręcenie się w kółko, nie znalezienie sytuacji bez wyjścia.

Postacie nerwic (zaburzeń nerwicowych):
a) zaburzenia lękowe:
- formy: fobie - kiedy lek wywoływany jest przez określone sytuacje, które nie są aktualnie niebezpieczne, a osoba w charakterystyczny sposób unika tych sytuacji, a gdy zetknie się z nimi znosi to z przerażeniem,
b) lęk dotyczy konkretnych doznań typu: bicie serca, omdlenia,
c) lęk antycypacyjny - jednostka przewiduje, że będzie miała udział w przyszłości z trudną sytuacją.
d) zaburzenia obsesyjno - kompulsywne; zaburzenia myślenia w postaci natrętnych myśli,
- kompulsje - to przymusowe czynności,
- obsesje - myśli przezywane są przez chorego w przykry sposób i często próbuje się on nim przeciwstawić,
- czynności przymusowe - kompulsje mają zapobiegać mało prawdopodobnym wydarzeniom, które mogłyby nastąpić kiedy pacjent by zaniechał wykonanie rytuału czyli przymusowej czynności. Swoje zachowanie pacjent spostrzega jako bezsensowne i niepotrzebne.

HIPOCHONDRIA - jest to powtarzające występowanie zachowań, objawów somatycznych, cielesnych z uporczywym domaganiem się przez chorego negatywnych wyników tych badań i stwierdzenie lekarzy, że dolegliwości nie mają podłoża somatycznego.

ZABURZENIA HISTERYCHNE - (dysocjacyjne czyli rozpad pewnych funkcji).
HISTERIA - albo częściowa albo całkowita utrata normalnej integracji pomiędzy wspomnieniami przeszłości, poczucie tożsamości, wrażeniami czuciowymi. Kontrola ruchów ciała jest związaną z urazowymi wydarzeniami lub nierozwiązalnymi sytuacjami.

LECZENIE NERWIC:
- psychoterapia grupowa (szczególnie jest ważna w jednym z objawów - w egocentryzmie nerwicowym,
- farmakoterapia,
- słowo.


ZABURZENIA PSYCHO-SCHIZOFRENICZNE
Objawy osiowe schizofrenii: możemy nawiązać do dwóch schematów:
a- wg Bleuler
objawami osiowymi w schizofrenii jest autyzm i rozszczepienie osobowości

czym objawia się autyzm :
-przewaga zainteresowania swoimi przeżyciami wew.
-brak syntomi- czyli współbrzmienie emocjonalne. Traci wcześniejsze umiejętności syntonicznego kontaktu
-zaburzenia komunikacji
b- rozczepienie osobowości
utrata koherencji osobowość- ma wpływ na świat zewnętrzny ( w tej osobowości można wyróżnić 3 poziomy(sfery):
-sfera emocjonalna
-myślenia
-sfera zachowania( zachowanie wpływa na formę relacji)

Obecnie - co obejmuje objawy autyzmu:
1-objawy negatywne( osiowe)
2-pozytywne( wytwórcze, nadmiarowe)
objawy wytwórcze- omamy, halucynacje
urojenia- zaburzenia myślenia
omamy, halucynacje- zaburzenia spostrzegania np. ktoś mnie dotyka
urojenia- zaburzenia myślenia

Elementy objawów negatywnych:
-spowolnienie psychoruchowe
-spłycenie afektu (emocjonalność)
-apatia
-anchedonia - czyli osłabienie zdolności do przezywania emocji pozytywnych
-alogia -jako forma ubóstwa mowy czy treści tej mowy
-słabość komunikacji niewerbalnej- związane z mimiką, modulacją głosu, postwaą ciała

Elementy objawów pozytywnych:
-omamy- słuchowe, wzrokowe, węchowe, dotykowe
-urojenia- czyli zniekształcenie myslenia formalne zaburzenia myśli, rozkojarzenia, nielogiczność
-dziwaczne i zdezorganizowane zachowania

ZABURZENIA PROCESUALNE
Od momentu urodzenia rozwój jest zaburzony- czyli upośledzenia zaburzeń procesualnych- schizofrenia
Faza objawów progromalnych później następuje faza ostra( objawy wytwórcze- autyzm)
W momencie kiedy uruchomimy leczenie, leki działają na objawy wytwórcze potem faza remisji 9 zmniejszenie nasilenia objawów z fazy ostrej)
Faza progromalna
Rozpoznajemy izolację społeczną, wycofanie z kontaktów w społ., uposledzenie w zakresie podstawowych funkcji życiowych, dziwaczne zachowanie, zbieranie śmieci, mówienie do siebie, brak dbałości o higienę wygląd, apatia- brak inicjatywy, utrata energii
Faza ostra
Dochodzą wszystkie objawy urojenia omamy
Leczenie- farmakoterapia likwiduje się objawy wytwórcze. Farmakoterapia bardziej działa na objawy pozytywne

Psychoedukacja
Dostarczanie pacjentowi informacji o chorobie

ZABURZENIA AFEKTYWNE
Zaburzenia depresyjne i maniakalne
Choroba afektywna jedno biegunowa składa się ona z samych zespołów depresyjnych
Choroba afektywna dwubiegunowa - to są zarówno depresyjne jak i zespoły maniakalne

Zaburzenia afektywne
-zespół depresyjny ( depresja androgenna)
-zespół maniakalny
-choroba afektywna jednobiegunowa( zespoły depresyjne)
-choroba afektywna dwubiegunowa( zespoły depresyjne + maniakalne)

Etiologia zaburzeń afektywna
Jest endogenna ( wewnętrzna) podkreśla się rolę czynników dziedziczonych

Stresy typu somatycznego
-stresy psychiczne w postaci strat zawodów emocjonalnych np. zgody bliskich osób. Rozwód, zmiana środowiska
-stresy typu somatycznego to np. poród, zaburzenia hormonalne, urazy, czaszki, działanie niektórych leków

TRIADA DEPRESYJNA ( TWÓRCA JEJ TO BECK)
Stanowi ona rolę czynników środowiskowych:
-negatywna ocena swojej osoby
-negatywna ocena sytuacji zewnętrznej np. świata
-negatywna ocena przyszłości

wg Becka pierwotne są zaburzenia myślenia, natomiast zaburzenia nastroju mają charakter wtórny
Beck proponuje jak wyjść z tego:
-przestać być tak depresyjnie widocznym
-zmienić treść swoich myśli
-po pewnym czasie można dojść do poprawy nastroju

Depresja endogenna objawy osiowe:
-obniżenie nastroju podstawowego np. zobojętnienie, stan smutku, przygnębienie, niezdolność do odczuwania myśli pozytywnych
-obniżenie napędu psychoruchowego
przejawy:
*spowolnienie tempa myślenia
-poczucie niesprawności intelektualnej
-osłabienie pamięci
-spowolnienie ruchów lokomocyjnych
-objawy somatyczne i zaburzenia rytmów biologicznych
przejawy:
*dolegliwości w postaci
zaburzeń łaknienia, bóle głowy, rytm snu i czuwania, wahania samopoczucia w ciągu dnia u kobiet zaburzenia cyklu miesiączkowego
-objawy lęku wolno płynącego
psychologiczna reakcja albo następstwo objawów osiowych
postacie:
*zaburzenia treści myślenia ( sądy depresyjne) czyli negatywna ocena siebie, teraźniejszości, chory tworzy światopogląd depresyjny
*wtórne urojenia depresyjne one wynikają z obniżonego nastroju, lęku np. nic nie ma sensu, urojenia winy, kary

CHARAKTERYSTYKA ZESPOŁU MANIAKALNEGO
1-OBJAWY OSIOWE W ZESPOLE SĄ ODWRÓCONE W ZESPOLE DEPRESYJNYM
*zaburzenia nastroju podstawowego w postaci nastroju maniakalnego
przejawy:
-stałe wzmożenie samopoczucia np. radość, szczęście beztroskość, skłonność do żartów. Jest to brak reakcji adekwatnych na wydarzenia przykre, nastrój gniewny przyczyną konfliktu w otoczeniu
*zaburzenia napędu psychoruchowego (podniecenie maniakalne)
przejawy:
-przyśpieszone myślenie
-gonitwa myśli
-odwracalność uwagi
-chorzy są wielomówni
- myślenie jest nie produktywne
- -nasilona aktywność ruchowa
*zaburzenia rytmów biologicznych
( znaczne skrócenie długości snu)
*zaburzenia emocji w postaci dysforii czyli nastrój gniewny
przejawy objawów wtórnych w przypadku zespołu maniakalnego:
-w zakresie myślenia zawyżona samoocena własnych możliwości
-nie dostrzeganie trudności w realizacji podejmowanych działań
-zaburzenie w zakresie samooceny do poziomu urojeń
-urojenia prześladowcze
przejawy w otoczeniu społecznym:
-powierzchowne zainteresowanie otoczeniem
-pochopne działanie w otoczeniu
-nie mają cierpliwości- dążenie do natychmiastowego działania
- działania są nie przemyślane , chaotyczne

leczenie- farmakoterapia, rodzina pozytywne, psychoedukacja, psychoterapia

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
( FARMAKOTERAPIA-LECZENIE)
to najczęstsza kategoria zaburzenia osobowości i nerwice
Etiologia:
Rozwojowy charakter ma swój początek w okresie dzieciństwa, w okresie adolescencji różne przekształcenia, stabilizacja następuje przed 18 rokiem życia
Zaburzenia osobowości- jest to trwały, powtarzalny wzorzec percepcji rzeczywistości organizowania doświadczenia i zachowań jednostki
Zaburzenia osobowości inaczej psychopatia, mogą one występować z nerwicami

Cechy wspólne zaburzeń osobowości:
-słabość uczuć wyższych
-nieumiejętność nawiązywania właściwych relacji międzyludzkich
-błędy w ocenie otoczenia ( osoba z zaburzeniami osobowosci) życzeniowo spostrzega rzeczywistość tak jak ja widzi
-niedojrzałe psychicznie
-dyscharmonia psychiczna-polega na wystapieniu wielu sprzecznych cech doprowadzające do konfliktów zewnetrznych
-przewaga sfery popedowo-emocjonalnej nad sferą poznawczą - uczuciową
-często wykazuje się skrzyżnym egocentryzmem
-niezdolność do uczenia się w oparciu o wzmocnienia społeczne ( nagrody i kary)
-nieumiejetność- przewidywania
-brak poczucia odpowiedzialnosci, winy, wyrzytów sumienia
-pozorna ogłada towarzyska, ujmujący sposób bycia

Trzy grupy zaburzeń osobowości:
1-zaburzenia A
to zaburzenia charakteryzujące się dziwacznością i ekcentrycznością
przykład-osobowość paranoiczna,chizoidodalna
2-zaburzenie B
cechuje się dramatycznością, emocjonalnością,lekceważeniem
przykład-osobowość histrioniczna, socjopatyczna
3-zaburzenie C
cechuje się napięciem lękiem i przerażeniem
przykład osobowość unikająca, bierna-zależna

---