Wykład 1 - 15/22.02.2011

Egzamin:

`0' - zaliczenie od 50% test wielokrotnego wyboru - poniżej 20% nast. w 1-szym terminie, pow. 20% tak jakby go nie było (można przyjść bez zaliczenia, ale trzeba je mieć do wpisania oceny)

`1-szy' - zaliczenie od 60% (trzeba mieć zaliczenie z ćwiczeń)

Konsultacje: Wt a 17-18 p. 324a

Finanse przedsiębiorstw - zjawiska ekonomiczne wyrażone w pieniądzu, które służą gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych dla zrealizowania określonych celów przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo - wszystkie podmioty gospodarcze z wyjątkiem instytucji bankowych i ubezpieczeniowych.

Zarządzanie - proces podejmowania decyzji w zakresie gospodarowania i wydatkowania środków pieniężnych.

Ujmowanie przedsiębiorstwa w otoczeniu:

Przedsiębiorstwo, jako ogniwo systemu finansowego:

>Ogniwa systemu finansowego to:

*przedsiębiorstwo,

*państwo,

*banki,

*ubezpieczycieli - przejmuje od innych podmiotów ryzyko,

*gospodarstwa domowe.

Strumienie pieniężne:

*ekwiwalentne (rynkowe),

*redystrybucyjne (transferowe),

*kredytowe - bank kreuje pieniądz.

Otoczenie:

*Otoczenie przedsiębiorstwa to zespół czynników wpływających na jego działanie. Najogólniejszy podział makrootoczenie i mikrootoczenie.

Makrootoczenie: (makrootoczenie wpływa na przedsiębiorstwo, ale nie ma na nie wpływu podmiot gospodarczy)

- otoczenie ekonomiczne,

- polityczne i prawne,

- demograficzne,

- technologiczne,

- społeczno - kulturowe.

Otoczenie ekonomiczne definiuje się, jako:

- czynniki, które wynikają z określonego rozwoju ogólnogospodarczego, zarówno międzynarodowego jak i krajowego,

- oraz czynniki wynikające z sektora, w którym działa firma.

Rozwój ogólnogospodarczy:

- stan koniunktury gospodarczej,

- kształtowanie się stóp procentowych na rynku,

- poziom inflacji,

- wydatki państwa na rozwój sektora publicznego,

- wskaźnik wzrostu ekonomicznego danego sektora jak i całej gospodarki,

- siła wykonawcza ludności itd.

Otoczenie polityczno - prawne:

Podmiotem tworzącym ramy tego otoczenia jest:

- państwo,

- oraz jego organy ustawodawcze,

- ustawodawstwo ponadnarodowe (Unia Europejska).

Polityka państwa:

- ustawodawstwo dotyczące działalności gospodarczej,

- polityka fiskalna państwa,

- polityka monetarna,

- polityka gospodarcza państwa itd.

Otoczenie demograficzne:

Cechy charakterystyczne to struktura ludności ze względu na:

- płeć,

- wiek,

- wykształcenie, itd.

Otoczenie technologiczne:

Podmiot gospodarczy, aby osiągał cel musi bacznie śledzić zmiany technologiczne i dostosować się do nowych warunków, wprowadzać nowoczesne technologie tzn.:

- przekształcać asortyment, kształtować go i wychodzić naprzeciw nowym potrzebom.

Bardzo często takie działania niosą ze sobą wysokie koszty inwestycji, ale w przyszłości przyniosą obniżenie kosztów bieżącej działalności.

Nowe produkty, nowe technologie wypierają stare.

Otoczenie społeczno - kulturowe:

Cechami charakterystycznymi tego otoczenia są:

- wzorce konsumpcyjne,

- normy kulturowe,

- stosunek do pracy,

- zachowania polityczne itd.

PODSUMOWANIE MAKROOTOCZENIA

Wszystkie typy otoczenia makroekonomicznego mają silny wpływ na działalność przedsiębiorstwa, ale określenie tego wpływu nie jest łatwe, ponieważ otoczenia te nie są oddzielne, zazębiają się, jedne zmiany wywołują inne, a te z kolei wpływają mniej lub bardziej na decyzje podejmowane przez zarządzających firmą. Makrootoczenie wpływa na podmiot gospodarczy natomiast pojedynczy podmiot nie wpływa na makrootoczenie (może na nie wpłynąć masa podmiotów, np. przy kształtowaniu ulg podatkowych).

Mikrootoczenie (przedsiębiorstwo ma na nie wpływ i odwrotnie):

Tworzą podmioty w najbliższym otoczeniu danego przedsiębiorstwa, więc opisywania tego otoczenia należy dokonywać w kontekście konkretnej firmy.

Obejmuje:

- klientów,

- dostawców firmy,

- oraz szeroko pojętą konkurencję.

Otoczenie: rys. 1.4. str. 27

- zewnętrzne: makro- i mikrootoczenie przedsiębiorstwa,

- wewnętrzne: zarząd i pracownicy przedsiębiorstwa.

Ryzyko wynikające z działania przedsiębiorstwa w otoczeniu:

Ryzyko działalności gospodarczej obejmuje niepewność osiągnięcia dochodów i zysków z działalności podmiotu z powodu samej natury działalności gospodarczej, np. w wyniku występowania zmian zachodzących na rynku, zmian gustów i preferencji konsumentów, czy też struktury gospodarki.

Istnieje pewna grupa czynników, które wpływają na to ryzyko dodatnio bądź też ujemne.

Czynniki mające dodatni wpływ:

- rozwój systemu ulg inwestycyjnych,

- wzrost wielkości dochodu narodowego,

- wzrost poziomu eksportu,

- wzrost produkcji przemysłowej,

- wzrost popytu na ofertę przedsiębiorstw produkcyjnych,

- spadek cen nośników energii,

- spadek poziomu inflacji,

- obniżki podatków.

Czynniki mające ujemny wpływ:

- spadek dochodu narodowego,

- spadek eksportu,

- spadek produkcji przemysłowej,

- rosnący ujemny bilans handlu zagranicznego,

- niestabilna sytuacja gospodarcza (strajki, niepokoje społeczne itp.),

- niestabilna, słaba waluta,

- wzrastający poziom inflacji,

- wzrost wydatków państwa na cele socjalne i związane z tym systemy udogodnień socjalnych,

- wzrost bezrobocia,

- wzrost obciążeń podatkowych,

- likwidowanie lub brak ulg inwestycyjnych,

- brak dobrych uwarunkowań prawnych,

- częste zmiany przepisów prawnych.

Ryzyko - immamentna cecha każdej działalności gospodarczej:

1. operacyjne - związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa na rynku, przedsiębiorca nigdy się go nie pozbędzie w całości, można je tylko i wyłącznie zdywersyfikować (zróżnicować) (np. firmy transportowe),

2. finansowe - nie jest samoistne, występuje tylko, kiedy podmiot gospodarczy decyduje się na zasilanie z kapitałów obcych

Przesłanką tego ryzyka jest dywersyfikacja ryzyka operacyjnego.

CEL PRZEDSIĘBIORSTWA: maksymalizacja bogactwa właścicieli

Dwa zasadnicze elementy w konstrukcji tego celu:

1. Przyrost bogactwa właściciela na skutek wzrostu rynkowej wartości przedsiębiorstwa:

- Rynkowa wartość przedsiębiorstwa rośnie, gdy cena, jaką może uzyskać właściciel sprzedając swoje udziały w przedsiębiorstwie będzie wyższa niż cena, jaką zapłacił nabywając je,

- Można wartość tę wyznaczyć, jako różnicę pomiędzy wielkość środków zaangażowanych przez właściciela (ceną, jaką zapłacił), a bieżącą wartością przedsiębiorstwa na rynku (ceną, jaką uzyskałby wycofując swoje środki).

2. Suma dochodów, jakie otrzymał właściciel z tytułu kapitałowego zaangażowania w działalność przedsiębiorstwa:

- Całkowite dochody, jakie realizuje właściciel uznać należy za opłatę za udostępniony kapitał,

- Właściciele często formułują swoje oczekiwania, co do wysokości i charakteru tej opłaty,

- Przedsiębiorstwo realizuje zatem główny cel swojego działania, a więc pomnaża bogactwo właścicieli, jeżeli efekty jego działalności będą wystarczające dla generowania opłaty za udostępniony przez właścicieli kapitał oraz gdy doprowadzą do wzrostu ceny przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym,

- W tym aspekcie maksymalizacja wartości rynkowej przedsiębiorstwa jest podstawą realizacji wartości dla właściciela.

Tak rozumiany cel działania przedsiębiorstwa w pełni oddaje miara, jaką jest rynkowa wartość dodana:

MVA = MV - IC

MVA (Market Value Added) - rynkowa wartość dodana przedsiębiorstwa,

MV (Market Value) - rynkowa wartość kapitału całkowitego zainwestowanego w przedsiębiorstwo,

IC (Invested Capital) - całkowity kapitał zainwestowany w operacje przedsiębiorstwa

Rynkową wartość dodaną można również wyznaczyć jako sumę zdyskontowanych EVA (Economic Value Added), które oznaczają ekonomiczną wartość dodaną przedsiębiorstwa:

MVA - rynkowa wartość dodana,

EVA_t - ekonomiczna wartość dodana na koniec okresu t,

WACC_t - średni ważony koszt kapitału przedsiębiorstwa odpowiadający warunkom w okresie t

Ekonomiczna wartość dodana, podobnie jak rynkowa wartość dodana, wyraża stopień pomnożenia kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwo, tyle tylko że w danym, pojedynczym okresie (np. roku). Stanowi zatem miarę wartości dodawanej okresowo (np. co roku) do kapitału zainwestowanego przez właścicieli. Ekonomiczną wartość dodaną przedsiębiorstwa można obliczyć za pomocą jednej z dwóch równoważnych formuł:

1⁰. EVA_t = (ROIC_t - WACC_t) × IC_t-1

EVA_t - ekonomiczna wartość dodana na koniec okresu t,

ROIC_t - stopa zwrotu z kapitału zainwestowanego w operacje przedsiębiorstwa na koniec okresu `t' (reprezentuje stopień pomnożenia wartości kapitału zaangażowanego),

WACC_t - średni ważony koszt kapitału odpowiadający warunkom w okresie t,

IC_t-1 - kapitał zainwestowany w operacje przedsiębiorstwa na początek okresu t,

NOPAT_t - zysk operacyjny netto po opodatkowaniu na koniec okresu t

Formuła pierwsza - wnioski:

Jeżeli ekonomiczna wartość dodana będzie większa od 0 to nastąpi kreacja wartości na koniec danego okresu, w takiej sytuacja działalność przedsiębiorstwa zapewni zwrot zaangażowanego kapitału na poziomie wyższym niż koszt jego pozyskania.

2⁰. EVA_t = NOPAT_t - WACC_t × IC_t-1

Formuła duga - wnioski:

Ustalenie rynkowej wartości dodanej przedsiębiorstwa przy wykorzystaniu ekonomicznej wartości dodanej prowadzi do wniosku, że pomnażanie bogactwa właścicieli jest możliwe wówczas, gdy w poszczególnych okresach swojej działalności przedsiębiorstwo będzie dążyło do generowania dodatnich EVA.

Wykład 2 - 01.03.2011

FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE
WŁASNE	OBCE
- udziały, - dopłaty wspólników	*PRZEZ RYNEK FINNSOWY: - kredyty krótkoterminowe, - długoterminowe kredyty i pożyczki *PRZEZ RYNEK TOWAROWY: - kredyt odbiorcy, - kredyt dostawcy *SUBSTYTUTY KREDYTU: - factoring, - leasing *SZCZEGÓLNE FORMY FINANSOWANIA: - środki pozyskiwane z UE

Tam gdzie następuje ograniczenie odpowiedzialności tam ustawodawca nakłada obowiązek tworzenia kapitału.

Finansowanie wewnętrzne
Z transformacji majątku	Przez kształtowanie kapitału
- z bieżących wpływów, - z odpisów amortyzacyjnych, - ze sprzedaży zbędnego majątku, - z przyspieszenia obrotu kapitału, - pozostałe	- zatrzymanie zysku, - kształtowanie długookresowych rezerw

Kapitał własny - funkcje:

- funkcja gwarancyjna - źródło pokrywania ewentualnych strat przedsiębiorstwa - stanowi zabezpieczenie,

- funkcja założycielska - jest niezbędny do rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa,

- funkcja robocza - kapitał ten pełni rolę źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa

Kapitał własny - cechy:

- kapitał własny oddany jest firmie na najdłuższy czas,

- dawcy kapitału własnego nie mają obligatoryjności, co do wypłaty udziału w zyskach.

Kapitał obcy - cechy:

- zróżnicowany termin zwrotu (na krótki, średni, długi okres czasu oddany do dyspozycji firmy),

- musi być zwrócony w określonym czasie wraz z odsetkami,

- dawcy kapitału obcego nie mają prawa podejmować decyzji finansowych w firmie (ma prawo wpłynąć na decyzję, kiedy warunki nie zostaną spełnione).

KREDYT BANKOWY

Przekazanie siły nabywczej przez kredytodawcę dla realizacji określonego celu przedsiębiorstwa, które zobowiązuje się do zwrotu kredytu w określonym terminie wraz z odsetkami i innymi kosztami.

KREDYT
Kredyt krótkoterminowy	Kredyt średnio- i długoterminowy
- kredyt obrotowy: w rachunku kredytowym, w rachunku bieżącym	- kredyt inwestycyjny

Czynniki warunkujące:

• zdolność kredytowa podmiotu gospodarczego,

• zabezpieczenie kredytu,

• okres kredytowania (z uwzględnieniem okresu karencji),

• stopa oprocentowania kredytu.

Przy każdym formalizowanym źródle finansowania musi istnieć zdolność kredytowa.

ZALETY:	WADY:
pozyskanie niezbędnych źródeł finansowania, koszt - tarcza podatkowa, efekt dźwigni finansowej.	ograniczona dostępność, konieczność realizacji celu, koszt kredytu, konieczność zabezpieczeń, procedura.

Klienci z ponad przeciętną siłą przetargową > ograniczona dostępność - często banki muszą się łączyć w konsorcja by móc spełnić warunki wymagane przez takiego przedsiębiorcę.

Jakie przedsiębiorstwo może być emitentem obligacji?

Zgodnie z art. 2 Ustawy o obligacjach - obligacje mogą emitować `podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, a także spółki komandytowo - akcyjne'.

Czyli emitentem może być:

- spółka komandytowo-akcyjna,

- spółka akcyjna,

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Rodzaje obligacji przedsiębiorstw:

- zwyczajne,

- udziałowe,

- z prawem pierwszeństwa,

- zamienne.

Obligacje niezabezpieczone może emitować tylko ten podmiot, który ma kapitał podstawowy o wartości pięciokrotnego kapitału w spółce akcyjnej.

Pozyskiwanie kapitału:

*W zależności od okresu, na który potrzebujemy kapitału możemy rozważyć wyemitowanie:

- obligacji (inwestycje),

- bonów komercyjnych lub wystawienie weksla (bieżące potrzeby).

Commercial papers - niezabezpieczone krótkoterminowe papiery wartościowe

Przedsiębiorstwo chcące pozyskać kapitał za pomocą obligacji powinno charakteryzować się:

- dobrymi sprawozdaniami finansowymi,

- wysokim raitingiem,

- dobrą pozycją na rynku,

- dobrymi wskaźnikami finansowymi (np. kapitał obcy a własny).

Zalety pozyskiwania kapitału przez emisję obligacji:

- możliwość pozyskania dużych kwot kapitału,

- rozproszenie ryzyka na dużą liczbę pożyczkodawców,

- większa wiarygodność przedsiębiorstwa przy emisji publicznej,

- ustalenie ceny przez przedsiębiorstwo,

- możliwość zastosowania różnych rodzajów obligacji,

- niższy koszt tego źródła finansowania w porównaniu do kredytu bankowego.

Wady:

- ograniczona dostępność,

- konieczność spełnienia przez przedsiębiorstwo wielu wymogów formalnych, które mogą oznaczać duże nakłady czasu i pracy,

- ryzyko niedostatecznego popytu na obligacje.

LEASING

Przekazanie przez finansującego do użytkowania rzeczy korzystającemu za ustaloną w umowie opłatę.

LEASING OPERACYJNY:

KORZYŚCI:

• przydatny w sytuacji krótkotrwałości i przejściowości zmian popytu,

• prowadzi do racjonalizacji kosztów własnych,

• prowadzi do poprawy technicznego poziomu parku produkcyjnego,

• instrument pokonywania luki technologicznej,

• zmniejszenie zapotrzebowania na kapitał własny.

LEASING FINANSOWY:

KORZYŚCI:

• brak natychmiastowego zaangażowania kapitału własnego,

• przesunięcie zapotrzebowania z kapitału inwestycyjnego na kapitał obrotowy,

• poprawa niektórych parametrów gospodarki finansowej (poprawa rentowności i przyspieszenie obiegu kapitału).

Przesłanki do oceny wyboru

LEASING FINANSOWY - KREDYT INWESTYCYJNY

• wysoki udział kapitału własnego w wypadku mieszanego finansowania,

• krótki termin spłaty kredytu bankowego,

• wysoka stopa opodatkowania przedsiębiorstwa,

• wysoka kalkulacja oprocentowania kapitału własnego,

• niedegresywne metody amortyzacji.

IM WIĘCEJ PRZESŁANEK JEST SPEŁNIONYCH TYM KORZYSTNIEJSZY JEST LEASING.

Wykład 3 - 08.03.2011

Kredyt handlowy:

- krótkoterminowe źródło finansowania przedsiębiorstwa,

- polega na odroczonym terminie płatności za dostarczone towary i usługi,

- jest jedną z najdroższych form finansowania obcego,

- możliwość skorzystania ze skonta kasowego.

Cena kredytu handlowego:

- koszt pozyskania źródeł finansowania kredytu handlowego,

- premia od spadku wartości pieniądza w czasie,

- premia od ryzyka,

- koszty administracyjne.

Konsekwencje pobrania kredytu handlowego:

- spadek rentowności,

- podnosi jego zdolność płatniczą,

- zwiększa zależność ekonomiczną od dostawcy,

- konsekwencje zatorów płatniczych.

FAKTORING to wykup i obsługa należności

`

Rodzaje:

- pełny, właściwy - przeniesienie ryzyka niewypłacalności dłużnika,

- niepełny, niewłaściwy - gdzie jest prawo regresu - w momencie, kiedy dłużnik nie zapłaci to należność wraca do faktoranta.

FAKTOR - realizuje funkcje
FINANSOWE	USŁUGOWE	GWARANCYJNE
- nabywa dokumenty płatnicze, - płaci za sprzedane należności wg ustalonej ceny zakupu (w pełnej wysokości lub częściowo), - przyjmuje należności w komis, pośredniczy w sprzedaży na rynku wierzytelności	- prowadzi w imieniu klienta rozliczenia finansowe, - fakturuje należności, - inkasuje należności	- przejmuje odpowiedzialność całkowitą lub częściową za realizację długu, - uzależnia przyjęcie ryzyka finansowego od oceny wiarygodności dłużnika

CENA ZAKUPU NALEŻNOŚCI MOŻE OBEJMOWAĆ
Odsetki od udzielanego kredytu lub zaliczki	Opłaty za realizowane usługi	Koszty ryzyka finansowego

WADY	ZALETY
- wysoki koszt	- szybsze uzyskanie środków finansowych, - zmniejszenie ryzyka utraty wpływów ze sprzedaży, - firma factoringowa udostępnia dodatkowe usługi

VENTURE CAPITAL - jest kapitałem własnym, ale ma cechy kapitału obcego

Determinanty wyboru struktury finansowania:

- forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa,

- efekt dźwigni finansowej,

- ryzyko, jakim jest obarczona działalność przedsiębiorstwa,

- dostępność kapitału i jego koszt,

- sytuacja finansowa przedsiębiorstwa,

- stan gospodarki,

- sytuacja na rynku finansowym i jego segmentach.

Optymalna struktura finansowania:

- zapewnia zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa,

- maksymalizuje wartość przedsiębiorstwa,

- minimalizuje koszty finansowania przedsiębiorstwa,

- maksymalizuje rentowność kapitału własnego.

Modele struktury kapitału w przedsiębiorstwie:

	Model dywersyfikacji struktury kapitału	Model preferencji dla kapitału własnego	Model preferencji dla kapitału obcego
Cechy modelu	- ścisłe powiązania struktury kapitału ze strukturą aktywów, - optymalizacja poziomu zadłużenia, - elastyczne kształtowanie struktury kapitałów w zależności od zmian zewnętrznych i wewnętrznych warunków działania	- pełne wykorzystanie wewnętrznych źródeł finansowania, - preferencyjne dla konserwatywnych metod zarządzania finansami, - wzrost rezerw zdolności pożyczkowej przedsiębiorstwa, - stabilizacja źródeł finansowania	- angażowanie kapitału obcego na granicy utraty płynności finansowej, - preferencje dla agresywnych metod zarządzania finansami, - bieżące sterowanie terminami wymagalności i angażowania kapitału
Warunki wykorzystania	- dostęp do informacji rynko­wej z akceptacją kosztu jej po­zyskania, - duża zdolność adaptacji do zmiennych warunków otocze­nia, - możliwość dywersyfikacji kierunku działania przedsiębiorstwa, - znaczenie dojrzałości przedsiębiorstwa	- akceptacja ze strony właścicieli możliwości spadku rentowności kapitału własnego, - łatwy dostęp do kapitału własnego	- akceptacja wysokiego poziomu ryzyka finansowego, - wysoka zdolność kredytowa przedsiębiorstwa, - wysoki poziom efektywności dźwigni operacyjnej, - stabilne wpływy gotówkowe z działalności operacyjnej, - bieżące oceny kierunku zmian stopy procentowej
Szanse	- wykorzystanie efektu dźwigni finansowej, - optymalizacja średniego kosztu kapitału, - ograniczenie ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstwa	- wzrost bezpieczeństwa właścicieli i wierzycieli, - zabezpieczenie długoterminowej płynności finansowej, - wzrost płynności na rynku finansowym	- pełne wykorzystanie efektu dźwigni finansowej w danych warunkach rynkowych, - minimalizacja średniego kosztu kapitału

Koszt kapitału:

1. Własnego:

Metoda wyceny emisji nowych akcji

W zależności od zakresu posiadanych informacji stopa zwrotu akcji zwykłych może być szacowana za pomocą metody DFC, przy wykorzystaniu modelu CAMP lub na podstawie stopy zwrotu uzyskiwanej przez posiadaczy obligacji firmy.

Żadna z metod nie jest jednak doskonała, ponieważ ich zastosowanie w wielu przypadkach jest ograniczone ze względu na brak dostępności informacji z rynku kapitałowego. Można pokryć dwiema i wziąć średnią.

Metoda DCF:

Najczęściej stosowanym modelem wyceny jest model Gordona:

K_e- wymagana stopa zwrotu,

D₀- dywidenda wypłacona w ostatnim roku,

P_e - aktualna cena rynkowa akcji zwykłej,

g - tempo wzrostu dywidendy,

F- koszty emisji na akcję

Przykład 1.

Cena akcji zwykłej wynosi 100 zł. Przewiduje się, że w okresie T₁ cena akcji wyniesie 105 zł. Dywidenda, która ma być wypłacona w okresie T₁ wynosi 10zł. Należy wyznaczyć koszt kapitału własnego.

P0 = 100 zł P1 = 105 zł D1 = 10 zł

Koncepcja CAMP:

r_RF - stopa zwrotu wolna od ryzyka,

r_M - oczekiwana stopa zwrotu na rynku akcji,

β_e - współczynnik β e-tej akcji

2. Koszt kapitału uprzywilejowanego:

k_u = Du/Pn

k_u - koszt kapitału uprzywilejowanego,

Du - dywidenda uprzywilejowana,

Pn - cena netto akcji uprzywilejowanej, czyli cena pomniejszona o koszty emisji i sprzedaży akcji uprzywilejowanych

3. Koszt kapitału obcego

Koszt długu (zaciągniętego kredytu) obciąża koszty działalności przedsiębiorstwa, zmniejszając jednocześnie podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, W rezultacie faktyczny koszt kredytu jest niższy od wysokości oprocentowania w tzw. osłonę podatkową.

Rzeczywisty koszt kredytu bankowego określa formuła:

K_d- rzeczywisty koszt kredytu bankowego,

r- roczna nominalna stopa oprocentowania kredytu bankowego,

T - stopa podatku dochodowego

Średnioważony koszt kapitału jest to koszt jaki firma musiałaby ponieść, gdyby posiadała kapitał o danej strukturze pozyskany na warunkach panujących na rynku w momencie dokonywania obliczeń.

Sumy iloczynów poszczególnych wag kapitałów i kosztów tych kapitałów.

WACC = w_dk_d + w_uk_u + w_ek_e

w_d, w_u, w_e - są to udziały odpowiednio kapitału obcego uprzywilejowanego i własnego w kapitale całkowitym.

Przykład: zeszyt

Wykład 4 - 15.03.2011

Kapitał obcy jest preferowany przez system podatkowy, ponieważ można go wliczyć w koszty.

Efekt dźwigni finansowej - w określonych warunkach poprzez zaangażowanie kapitałów obcych długoterminowych można poprawić zyskowność kapitału własnego, mimo zwiększenia sumy odsetek płaconych za korzystanie ze zwrotnych źródeł zasilania finansowego.

Efektywność podjętych działań ocenia się najczęściej rentownością.

Lp.	Wyszczególnienie	Wariant A	Wariant B	Wariant C	Wariant D
1	Kapitał w firmie: - kapitał własny - kapitał obcy	200 000 200 000	300 000 200 000 100 000	300 000 150 000 150 000	300 000 200 000 100 000
2	Przychody ze sprzedaży:	1 400 000	2 100 000	2 100 000	2 100 000
3	Koszt działalności operacyjnej: - koszty zmienne: - koszty stałe:	1 300 000 900 000 400 000	1 950 000 1 550 000 400 000	1 950 000 1 550 000 400 000	2 050 000 1 650 000 400 000
4	EBIT (zysk operacyjny)	100 000	150 000	150 000	50 000
5	Koszty finansowe 14% (od kapitału obcego)	-	14 000	21 000	14 000
6	Zysk brutto na działalności operacyjnej	100 000	136 000	129 000	36 000
7	Podatek dochodowy 19%	19 000	25 840	24 510	6 840
8	Zysk netto	81 000	110 160	104 490	29 160
9	Rentowność kapitałów całkowitych	40,5%	36,72%	34,83%	9,72%
10	Rentowność kapitałów własnych	40,5%	55,08%	69,66%	14,58%

Wariant A - brak kosztów finansowych, nie istnieje kapitał obcy, zysk operacyjny = zyskowi brutto, rentowność kapitałów całkowitych oraz rentowność kapitałów własnych są sobie równe w tym przypadku.

Wariant B - zysk operacyjny tym razem nie jest tożsamy z zyskiem brutto, bo firma zaangażowała kapitały obce, są koszty finansowe, zysk jest większy, wzrosła rentowność kapitałów własnych (efekt dźwigni finansowej).

Wariant C - kapitały zostały podzielone na pół, zysk wyższy niż w wariancie A i niższy niż w B, rentowność kapitałów własnych wzrosła, zarobiliśmy więcej, bo zaangażowaliśmy kapitał obcy. (Efekt dźwigni finansowej).

Wariant D - koszty zmienne szybciej przyrosły niż przychody, ze sprzedaży, nie stać mnie nawet na zapłatę odsetek.

Zysk operacyjny = przychody - koszty z działalności operacyjnej

Zysk brutto = zysk operacyjny - odsetki (koszty finansowe)

Zysk netto = zysk brutto - podatek

Rentowność kapitałów całkowitych = (zysk netto/kapitał całkowity)*100

Rentowność kapitałów własnych = (zysk netto/kapitał własny)*100

Kapitał obcy jest dobry - mniejszą siłą uzyskujemy większy efekt, o ile mamy skalkulowane ryzyko operacyjne, jeśli nie to, co moglibyśmy dostać tracimy.

Istotne dla wykorzystania dodatniego efektu dźwigni finansowej jest zachowanie właściwej struktury kapitału. Wzrost udziału kapitałów obcych w strukturze finansowania prowadzi do zwiększenia wskaźnika dźwigni finansowej, czyli spotęgowania stopnia zmienności zysku przypadającego na akcję. Oznacza to również wzrost ryzyka finansowego. Wzrostowi zadłużenia przedsiębiorstwa towarzyszy często zwiększenie oprocentowania kredytów i pożyczek (premia dla kredytodawców i pożyczkodawców za podwyższone ryzyko, co osłabia efekt dźwigni lub też prowadzi do jego wygaśnięcia na skutek wzrostu kosztu kapitału).

Stopień, do którego przedsiębiorstwo może zwiększać swoje zadłużenie zależy, w dużej mierze od stabilności jego zysków. I tak przedsiębiorstwa, których wyniki finansowe z okresu na okres niewiele się różnią, mogą angażować kapitały obce w większym stopniu niż te przedsiębiorstwa, których zysk podlega dużym wahaniom.

Wskaźnik stopnia dźwigni finansowej (DFL) można wyznaczyć następująco:

Stopień dźwigni finansowej informuje o tym, jak zmieni się zysk przypadający na jedną akcję, jeżeli zysk operacyjny wzrośnie lub zmniejszy się o 1%.

Metoda EBIT-EPS jest praktycznym narzędziem używanym do oceny wpływu alternatywnych planów finansowania inwestycji na zyski przypadające na jedną akcję (EPS), przy różnych możliwych dochodach firmy mierzonych za pomocą zysku operacyjnego. Narzędzia tego używa się w celu osiągnięcia optymalnej struktury kapitału, tj. takiej, która obciąża firmę najmniejszym ogólnym kosztem kapitału.

Podejście EBIT-EPS umożliwia wybór struktury kapitału maksymalizującej EPS w danym szeregu EBIT. Można wykorzystać EPS dla oszacowania wpływu różnych struktur kapitału na majątek akcjonariuszy, ponieważ zysk jest zasadniczym czynnikiem wpływającym na wartość rynkową akcji firmy.

EPS

B A

EBIT

Punkt przecięcia A i B określany jest jako punkt obojętności finansowej. Jest to taki poziom zysku operacyjnego, przy którym zysk przypadający na akcję jest jednakowy dla wariantu A i B. W punkcie obojętności rentowność kapitału własnego jest równa rentowności kapitału całkowitego i wynosi tyle, ile stopa oprocentowania kredytów i pożyczek pomniejszona o podatek dochodowy.

Punkt obojętności finansowej można także wyznaczyć algebraicznie, wykorzystując następujące równanie:

Kw_A, Kw_B - kapitał własny w wariancie A i B

I_a,I_B - odsetki od kapitału obcego w wariancie A i B

Przykład

Firma prywatna rozważa dwa plany finansowe A i B:

Plan A zakłada sprzedaż obligacji wartości 1 mln zł według 14% stopy procentowej i uzyskanie 5 mln zł ze sprzedaży akcji po cenie 50 zł za sztukę.

Plan B zakłada większą dźwignię finansową - sprzedaż obligacji o wartości 3 mln według 16% stopy procentowej i uzyskanie 3 mln zł ze sprzedaży akcji po 50 zł każda.

Oba plany pozwolą na uzyskanie kapitału w kwocie 6 mln zł. Firma płaci podatek dochodowy wynoszący 50%.

	Plan A	Plan B
Kapitały obce	1 000 000 (14%)	3 000 000 (16%)
Kapitały własne	5 000 000 (50 zł)	3 000 000 (50 zł)

Punkt obojętności finansowej wynosi 990 000.

POF	990 000	990 000
odsetki	140 000	480 000
zysk brutto	850 000	510 000
podatek dochodowy	425 000	255 000
zysk netto	425 000	255 000
ilość akcji	100 000	60 000
EPS	4,25	4,25

EPS_A = 425 000 / 100 000 = 4,25

EPS_B = 255 000 / 60 000 = 4,25

Analiza EBIT-EPS pozwala zbadać wpływ, jaki struktura kapitału wywiera na stosunek EPS do EBIT. Ma ona charakter praktyczny i umożliwia ocenę alternatywnych planów finansowych, pokazując jak przy danym planie ukształtuje się EPS przy różnych możliwych poziomach EBIT.

Wykład 5 - 22.03.2011

Ryzyko operacyjne w przedsiębiorstwie:

- analiza progu rentowności,

- dźwignia operacyjna.

Ryzyko operacyjne - definicja:

- niepewność, co do kształtowania się przyszłych zysków operacyjnych przedsiębiorstwa, czyli:

- przyszłych przychodów,

- przyszłych kosztów operacyjnych

- ryzyko operacyjne to, zatem ryzyko nie osiągnięcia zamierzonego poziomu zysku operacyjnego,

- czynniki ryzyka operacyjnego:

- wszystko, co może spowodować spadek przychodów ze sprzedaży:

*np. spadek popytu, spadek wielkości sprzedaży, spadek cen oferowanych wyrobów

- wszystko, co może spowodować wzrost kosztów operacyjnych:

*np. wzrost cen czynników produkcji, konieczność poniesienia dodatkowych kosztów, struktura kosztów operacyjnych w podziale na stałe i zmienne

Koszty stałe i zmienne:

Sposób, w jaki przedsiębiorstwo wytwarza wyroby lub świadczy usługi związany jest z ponoszeniem kosztów.

Koszty te mogą mieć charakter:

- kosztów zmiennych, których wysokość zależy od wielkości produkcji i sprzedaży

*np. zużycie czynników produkcji - materiałów, półfabrykatów, energii

- kosztów stałych, których wielkość nie zależy od wielkości produkcji i sprzedaży, innymi słowy, przedsiębiorstwo ponosi te koszty nawet wówczas, gdy nie produkuje wyrobów lub nie świadczy usług

*np. amortyzacja, koszt wynajmu lokalu, koszty ogólnego zarządu, podatki majątkowe

Ryzyko operacyjne jest ściśle związane z rodzajem prowadzonej działalności

Typ działalności determinuje:

*technologię produkcji,

* wielkość aktywów trwałych (wpływa na wielkość amortyzacji)

Typ działalności wpływa, więc na strukturę kosztów operacyjnych w podziale na stałe i zmienne.

W określeniu poziomu ryzyka operacyjnego przedsiębiorstwa wykorzystuje się:

- analizę programu rentowności,

- stopień dźwigni operacyjnej.

Próg rentowności (BEP) księgowy oznacza:

- punkt, w którym przychody ze sprzedaży są równe poniesionym operacyjnym kosztom całkowitym działalności, czyli kosztom stałym i kosztom zmiennym,

- jest to, zatem punkt, w którym przedsiębiorstwo nie osiąga zysku operacyjnego, ale także nie ponosi straty

- różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży a operacyjnymi kosztami całkowitymi = 0

- czyli EBIT = 0

Wyznaczenie progu rentowności pozwala ustalić taką wielkość przychodów ze sprzedaży, która zapewnia pokrycie całkowitych kosztów wytworzenia produktów:

- realizowanie przychodów ze sprzedaży większych niż wielkość przychodów ze sprzedaży `w progu rentowności' pozwala na osiągnięcie zysku operacyjnego (i odwrotnie).

Jak obliczyć wielkość progu rentowności?

Kalkulacja oparta jest na następujących założeniach liniowych:

S=p*q C=F+q*v

V=q*v

S - przychody ze sprzedaży

p - jednostkowa cena sprzedaży

q - ilość produktów

v - koszty zmienne przypadające na jeden produkt

C - całkowite koszty operacyjne (wytworzenia wyrobu)

F - koszty stałe

V - koszty zmienne (ogólne)

Podstawowe formuły ustalenia progu rentowności:

(w jednostkach, w szt.)

(wartościowo, w zł)

Formuła ustalania mając całkowite koszty zmienne:

(wartościowo, w zł)

Contribution margin:

- wyrażenie (p-v) nazywane jest contribution margin (marża udziału jednostki produktu w pokryciu kosztów stałych),

- im wyższa jest relacja contribution margin (p-v) do wielkości kosztów stałych (F), tym więcej produktów należy sprzedać, by osiągnąć zysk operacyjny:

- zatem im F/(p-v) jest wyższe, tym wyższa jest wartość progu rentowności,

- im wyższy próg rentowności, tym wyższe ryzyko operacyjne

Przykład - Obliczenie progu rentowności

*Założenia:

- cena produktów: 10zł/szt.

- ilość produktów: 5 000 szt.

- koszty operacyjne: 35 000 zł, w tym:

- koszty stałe całkowite: 15 000 zł

- koszty zmienne: 20 000 zł

Wartość jednostkowych kosztów zmiennych: 20 000 zł / 5 000 szt. = 4zł/szt.

Rozwiązanie:

*próg rentowności ilościowy:

BEP(w szt.) = F/(p-v)

BEP (w szt) = 15 000zł / (10zł/szt. - 4 zł/szt.) = 2 500 szt.

Interpretacja: Przedsiębiorstwo pokryje całkowite koszty operacyjne wytworzenia wyrobów gotowych przychodami ze sprzedaży, jeżeli sprzeda 2 500 szt. produktów. Sprzedaż powyżej 2 500 szt. pozwala osiągnąć zysk operacyjny.

*próg rentowności wartościowy:

BEP (w zł) = BEP (w szt.)*p

BEP (w zł) = 2 500 zł * 10 zł/szt.= 25 000 zł

Interpretacja: Przedsiębiorstwo pokryje całkowite koszty operacyjne wytworzenia wyrobów, jeżeli osiągnie przychody ze sprzedaży na poziomie 25 000 zł. Zrealizowanie przychodów na poziomie wyższym niż 25 000 zł pozwala na osiągnięcie zysku operacyjnego.

Próg rentowności (BEP) kasowy:

- amortyzacja jest specyficznym kosztem stałym, który nie wiąże się z wypływem środków,

- kasowy próg rentowności oznacza:

- taką wielkość przychodów ze sprzedaży, dla której operacyjne przepływy finansowe są równe 0,

- w takiej sytuacji EBIT jest mniejszy od 0 o wielkość amortyzacji (Am).

Podstawowe formuły ustalania progu rentowności w ujęciu kasowym:

(w jednostkach, w szt.) >>
(wartościowo, w zł) >>

Przykład - obliczanie kasowego progu rentowności

*Założenia:

- jw.,

- amortyzacja 6 000 zł

Należy ustalić wielkość progu rentowności w tym przedsiębiorstwie w ujęciu księgowym i kasowym.

Rozwiązanie:

*Pieniężny próg rentowności kasowy ilościowy:

BEP (w szt.) = (F-Am)/(p-v)

BEP (w szt.) = (15 000zł - 6 000zł)/(10 zł/szt. - 4 zł./szt) = 1 500 szt.

Interpretacja: Przedsiębiorstwo osiągnie zerowe przepływy operacyjne, gdy wielkość przychodów ze sprzedaży osiągnie 1 500szt. Strata operacyjna będzie wówczas wynosiła - 6 000 zł

Stopień dźwigni operacyjnej:

- podział kosztów na stałe i zmienne pozwala dokonać analizy wrażliwości przychodów ze sprzedaży na zmiany tych kosztów,

- mówimy, że firma ma wysoką dźwignię operacyjną, gdy wysoki % jej kosztów całkowitych ma charakter kosztów stałych,

- stopień dźwigni operacyjnej można obliczyć, jako współczynnik, który mierzy efekt wpływu zmian w osiąganym poziomie przychodów ze sprzedaży na wielkość zysku operacyjnego (EBIT) przy danej strukturze kosztów całkowitych (z podziałem na koszty stałe i zmienne).

Jak obliczyć stopień DOL?

Formuła 1 - statyczne:

Formuła 2 - dynamiczne:

Interpretacja DOL:

Związek z efektem dźwigni operacyjnej: Stopień dźwigni operacyjnej pokazuje o ile % wzrośnie zysk operacyjny, jeżeli wartość sprzedaży zmieni się o 1%,

- interpretacja zaproponowana powyżej wywodzi się z faktu, że DOL mierzy efekty mnożnikowe spowodowane występowaniem stałych kosztów operacyjnych,

- mierzy efekty mnożnikowe zmian zysku operacyjnego pod wpływem zmian wielkości sprzedaży, które pojawią się w przedsiębiorstwie wówczas, gdy występują stałe koszty operacyjne,

- im wyższe są koszty stałe w relacji do kosztów zmiennych i przychodów ze sprzedaży, tym silniejsze są efekty mnożnikowe i tym wyższy jest stopień DOL,

- ile będzie wynosił stopień DOL, gdy F=0?

Związek z progiem rentowności:

- stopień dźwigni operacyjnej informuje o % zmianie w zysku operacyjnym (EBIT) związanej z określoną procentową zmianą przychodów ze sprzedaży:

- wysoki DOL (inne czynniki stałe) oznacza, że niewielka zmiana w wysokości sprzedaży może spowodować znaczne zmiany w poziomie zysku operacyjnego,

- wysoki stopień dźwigni oznacza więc, że wysokie jest ryzyko operacyjne mierzone zmiennością EBIT (zysku operacyjnego)

- firmy, które osiągają przychody bliskie wartości progu rentowności będą wykazywały wysoki stopień dźwigni operacyjnej,

- im wyższy poziom DOL, tym ryzyko operacyjne jest wyższe (tym większe prawdopodobieństwo wejścia w obszar start).

Związek z wielkością sprzedaży:

- stopień dźwigni operacyjnej jest wyliczony dla danej wielkości sprzedaży:

- jego wielkość różni się, więc dla różnych wielkości sprzedaży,

- jeżeli wielkość sprzedaży jest bliska poziomowi księgowego progu rentowności, wówczas DOL dąży do nieskończoności:

- ryzyko operacyjne jest bardzo wysokie,

- wraz ze wzrostem wielkości sprzedaży DOL maleje:

- oznacza to spadek ryzyka operacyjnego,

- spadają wtedy koszty stałe w relacji do poziomu sprzedaży.

Dźwignia całkowita:

Dźwignia całkowita (ryzyko całkowite podmiotu) - iloczyn dźwigni operacyjnej i finansowej:

DCL = DOL * DFL

DCL = (S - koszty zmienne) / (EBIT - odsetki)

DCL = % zmiana EPS / % zmiana S

Dźwignia całkowita pokazuje ryzyko całkowite podmiotu i pokazuje o ile procent wzrośnie zysk operacyjny, jeżeli wartość sprzedaży wzrośnie o 1%.

Przykład - interpretacja dźwigni w ujęciu dynamicznym:

Przedsiębiorstwo w wyniku zintensyfikowanej akcji promocyjnej przewiduje zwiększyć wartość sprzedaży o 15%, na podstawie wyników zawartych w tabeli poniżej zinterpretuj w ujęciu dynamicznym poszczególne rodzaje dźwigni.

Treść	Stan początkowy	Po promocji reklamowej
Kapitały własne	500	500
Kapitały obce	340	340
Wartość sprzedaży	1386	1594
Koszty zmienne	826	950
Koszty stałe	450	450
Zysk operacyjny	110	194
Odsetki	68	68
Zysk brutto	42	126
Podatek dochodowy	15,2	45,36
Zysk netto	26,8	80,64
Rentowność kapitałów własnych	5, 36%	16,10 %

Dźwignia operacyjna:

Przy wzroście sprzedaży równym 15% nasz zysk operacyjny będzie wynosić:

Dźwignia operacyjna mówi nam o tym, jaki przyrost wartości sprzedaży prowadzi do wzrostu zysku operacyjnego.

Dźwignia finansowa:

- wzrost rentowności kapitału

Przy zysku operacyjnym wynoszącym 76,35% nasz wzrost rentowności wynosi:

Dźwignia całkowita:

Wykład 6- 05.04.2011

Wybór strategii finansowej przedsiębiorstwa

Strategia finansowa przedsiębiorstwa

- pojęciem tym najczęściej określa się kompozycję źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa - w jaki sposób ze względu na czas udostępnienia kapitału powinna odpowiadać strukturze aktywów.

Strategia konserwatywna - minimalizacja ryzyka, niska rentowność

Strategia agresywna - akceptujemy wysokie ryzyko, wysoka rentowność

Strategia umiarkowana (harmonijna) - rozwiązanie uśrednione

Czego dotyczy ryzyko strategii finansowej?

Płynność finansowa - zdolność do terminowego regulowania zobowiązań bieżących (krótkoterminowych) i długoterminowych (wypłacalność - zdolność do pokrycia łącznych długów swoim majątkiem), narzędzia: analiza płynności statycznej, spełnienie złotej zasady finansowej, monitorowanie kapitału pracującego

Płynność majątkowa - zdolność do zamiany aktywów na gotówkę, im więcej aktywów obrotowych tym łatwiej zamienić je na gotówkę

Płynność rynkowa - transakcje są cały czas zawierane, nie ma problemu ze znalezieniem drugiej strony transakcji

Dźwignia finansowa - ryzyko wystąpienia negatywnych efektów dźwigni finansowej, narzędzia - analiza DFL

Koszt kapitału - ryzyko nadmiernego jego wzrostu, narzędzia - analiza poziomu WACC

Modele strategii finansowych - wprowadzenie:

Strategie te postulują dopasowanie kompozycji źródeł finansowania działalności do struktury aktywów (wynikającej z rodzaju prowadzonej działalności).

Uwzględnia się tutaj odrębnie:

- aktywa trwałe,

- aktywa obrotowe permanentne (stale występujące) - przeciętny poziom aktywów bieżących utrzymywany dla potrzeb zwyczajowego poziomu aktywności, poziom bazowy aktywów, nieuległa sezonowym lub przypadkowym wahaniom,

- aktywa obrotowe okresowe - część aktywów bieżących, która ulega sezonowym fluktuacjom.

Źródła finansowania rozpatruje się w podziale na:

- kapitały stałe:

- stanowią one sumą kapitałów własnych i kapitałów obcych długoterminowych,

- odzwierciedlają, więc długoterminowe źródła finansowania,

- zobowiązania bieżące:

- stanowią one pozostałe krótkoterminowe źródła finansowania.

Bilans analityczny w modelach strategii finansowych:

*Aktywa trwałe + Aktywa obrotowe (permanentnie tymczasowe)

*Kapitały stałe (kapitał własny, kapitały obce długoterminowe) + Zobowiązania bieżące

Taki bilans analityczny jest również podstawą dla wielu decyzji związanych ze strategią finansową:

- relacje majątkowo-kapitałowe przesądzają o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa,

- brak dostosowania struktury kapitału do struktury majątku może doprowadzić do złej kondycji finansowej (problemy z płynnością, niedopasowanie struktury kapitałowej do struktury działalności).

Model strategii umiarkowanej (harmonijnej):

Strategia harmonijna (strategia dopasowania) - źródła w taki sposób, aby aktywa stałe były zawsze finansowane kapitałem stałym, a aktywa obrotowe tymczasowo pojawiające się były finansowane kapitałem obcym. To dopasowanie ma też drugi wymiar - dopasowanie terminów.

Model strategii konserwatywnej (zachowawczej):

Okresowa nadpłynność jest specyficzną cechą tej strategii, magazynowanie płynności.

Model strategii agresywnej:

Efekt kuli śnieżnej - jeden mały kłopot powoduje kolejne i kolejne.

Rolowanie długu, np. przez emitowanie bonów 3-miesięcznych, a gdy zbliża się termin wykupu emituje się kolejne bony 3-miesięczne z emisji, których spłaca się poprzednie zobowiązania.

Rentowność - służy to generowaniu przychodów i formowaniu wolumenu zysku - ryzyko utraty płynności jest duże, tak samo jak ryzyko `przedobrzenia' z dźwignią finansową.

Koszt każdej ze strategii:

- strategia konserwatywna daje bezpieczeństwo finansowe, ale zazwyczaj pociąga za sobą wysoki koszt kapitału,

- strategia agresywna - przeciwnie (koszt kapitału dodatkowo obniża się na skutek efektów dźwigni finansowej),

- w strategii agresywnej konieczne jest `czuwanie' nad poziomem płynności oraz nad innymi parametrami wskazującymi na wiarygodność finansową przedsiębiorstwa dla zapewnienia dostępności finansowania bieżącego.

Analiza poziomu kapitału pracującego:

UWAGA!

- należy odróżnić kapitał obrotowy netto od kapitału obrotowego brutto

- kapitał obrotowy brutto jest równy aktywom obrotowym przedsiębiorstwa (bez względu na sposób ich finansowania),

- definicja kapitału obrotowego netto uwzględnia sposób finansowania aktywów obrotowych,

- nazywany jest on kapitałem pracującym lub krótko- kapitałem obrotowym.

Kapitał obrotowy netto - równoważne definicje:

- część aktywów bieżących, która nie jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi,

- część aktywów bieżących finansowana długookresowym kapitałem,

- część kapitału długookresowego finansująca aktywa bieżące.

Kapitał długookresowy to kapitał stały, czyli kapitał własny + zobowiązania długoterminowe!

*funkcja: dodatkowej rezerwy płynności

Obliczenie wartości kapitału obrotowego:

*Podejście majątkowe:

Kapitał obrotowy netto = Aktywa bieżące - Zobowiązania bieżące

*Podejście kapitałowe:

Kapitał obrotowy netto = Kapitały stałe - Aktywa trwałe

Dodatni kapitał pracujący - spełnia złotą zasadę finansową:

Kapitał pracujący - część aktywów bieżących, która finansuje kapitał stały albo część kapitału stałego, którą finansuje aktywa bieżące.

Prawidłowa sytuacja majątkowo - kapitałowa!

Złota zasada finansowa: kapitał stały / aktywa trwałe > 1 (im większy tym lepiej, tym lepsza sytuacja finansowa)

Zerowy kapitał pracujący - oscylowanie wokół kapitału zerowego, graniczny poziom złotej zasady = 1

Ujemny kapitał pracujący - nieprawidłowe sytuacje majątkowo - kapitałowe, nie jest spełniona złota zasada finansowa, zobowiązania bieżące zaczynają finansować aktywa trwałe, poziom kapitału brakującego (chociaż do zera) - tylko w branży handlowej nie krytykujemy takiej sytuacji - obrót aktywami obrotowymi i korzystanie z zobowiązań handlowych (np. marchewki w Carrefour - kupują z 3 miesięcznym kredytem kupieckim a sprzedają w ciągu 3-4 dni), ryzyko upadłości, brak płynności.

Dlaczego w przedsiębiorstwie potrzebny jest kapitał obrotowy?

- wymusza to cykl kapitału obrotowego:

- w fazie zaopatrzenia następuje wydatkowanie gotówki lub powstają zobowiązania krótkoterminowe (wobec dostawców),

- w fazie zbytu następuje pozyskanie gotówki lub powstają należności (sprzedaż na kredyt),

- terminy płatności zobowiązań nie pokrywają się zazwyczaj z terminami wpływu środków ze sprzedaży.

Wykład 7 - 12.04.2011

Cykl konwersji gotówki:

- im krótszy cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych), tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa,

*krótki cykl oznacza, że pieniądze zainwestowane w aktywa bieżące powracają do przedsiębiorstwa szybko - szybciej mogą być, więc ponownie wykorzystane,

- długość cyklu konwersji gotówki (środków pieniężnych) zależy od rodzaju prowadzonej działalności.

Rotacja zapasów (ujęcie klasyczne)

cykl zapasów w dniach = średni stan zapasów / przeciętna sprzedaż

cykl zapasów w dniach = (średni stan zapasów / sprzedaż) x liczba dni w okresie

Interpretacja: co ile dni firma odnawia swoje zapasy celem realizowania sprzedaży:

- wysokie wartości - wolny obrót zapasów,

- niskie wartości - szybki obrót zapasów.

Rotacja należności (ujęcie klasyczne):

cykl należności w dniach = średni stan należności / przeciętna dzienna sprzedaż

cykl należności w dniach = (średni stan należności / sprzedaż) x liczba dni w okresie

Interpretacja:

- liczba dni sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze gotówki,

- w jakim stopniu przedsiębiorstwo kredytuje odbiorców,

- jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.

Wartości wskaźnika należy porównać z branżowymi:

- dłuższy niż branżowy - negatywna ocena polityki kredytowej,

- krótszy niż branżowy - zbyt restrykcyjna polityka kredytowa.

Rotacja zobowiązań bieżących (ujęcie klasyczne):

cykl ZB w dniach = średni stan ZB / przeciętna dzienna sprzedaż

cykl ZB w dniach = (średni stan ZB / sprzedaż) x liczba dni w okresie

Interpretacja:

- w ciągu ilu dni przeciętnie przedsiębiorstwo reguluje swoje zobowiązania bieżące,

- obrazuje czas opóźnienia regulowania zobowiązań bieżących,

- informuje, przez ile dni przedsiębiorstwo finansuje działalność zobowiązaniami bieżącymi.

Im dłuższy cykl zobowiązań bieżących, tym mniej kapitału obrotowego przedsiębiorstwo potrzebuje.

Obliczanie cyklu konwersji gotówki:

cykl konwersji gotówki = cykl zapasów + cykl należności - cykl zobowiązań bieżących

- cykl obrotowy brutto to cykl operacyjny przedsiębiorstwa (cykl zapasów + cykl należności),

*oznacza przeciętny czas, w którym środki pieniężne są „zamrożone” w przedsiębiorstwie,

- cykl obrotowy netto to cykl konwersji gotówki (środków pieniężnych),

*oznacza przeciętny czas, na który potrzebne są w przedsiębiorstwie środki pieniężne pochodzące ze źródeł innych niż zobowiązania bieżące.

Płynność finansowa przedsiębiorstwa - krótkoterminowo! (nie mylić z niewypłacalnością)

- to zdolność do terminowego regulowania zobowiązań bieżących,

*jest to po prostu zdolność do terminowego regulowania rachunków i opłat wynikających zarówno z:

- podjętych zobowiązań (np. raty kredytu bankowego),

- działalności operacyjnej (dla zapewnienia ciągłości produkcji i sprzedaży konieczne jest dokonywanie zakupów czynników produkcji, płynność finansowa oznacza zdolność do terminowego regulowania tych płatności).

Płynność finansowa aktywów przedsiębiorstwa:

- łatwość, z jaką poszczególne aktywa mogą zostać zamienione na gotówkę, bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów transakcyjnych oraz zaniżania ceny w stosunku do rzeczywistej wartości,

*aktywem o największej płynności jest gotówka,

*aktywa trwałe (np. budynki, grunty) charakteryzują się najmniejszym stopniem płynności, konwersja tych składników majątku na gotówkę wymaga czasu, często trzeba ponieść wysokie koszty transakcyjne,

- wielkość aktywów przedsiębiorstwa stosunkowo łatwych do spieniężenia determinuje poziom płynności przedsiębiorstwa.

Wypłacalność przedsiębiorstwa: - długoterminowo!

- pojęcie płynności finansowej bywa utożsamiane z pojęciem wypłacalności,

- wypłacalność to zdolność do pokrycia łącznych długów posiadanym majątkiem,

- wypłacalność bywa określana jako płynność finansowa długoterminowa (również jako „równowaga dochodowa”),

*występuje w sytuacji, gdy przyszłe wpływy podmiotu zasadniczo przewyższają łączne wydatki, ale nie jest to gwarancją istnienia płynności finansowej krótkoterminowej,

*przedsiębiorstwo może wykazywać równowagę dochodową (płynność długoterminową), a jednocześnie nie posiadać płynności krótkoterminowej.

Płynność a wypłacalność:

- płynność w aspekcie majątkowo - kapitałowym,

*wypłacalność długoterminowa - długookresowa nadwyżka aktywów przedsiębiorstwa ponad jego zobowiązania,

*wypłacalność krótkookresowa - zdolność do spłacania aktualnych zobowiązań,

- zagadnienie wypłacalności różni się od zagadnienia płynności horyzontem czasowym - wypłacalność to zdolność do realizacji zobowiązań długoterminowych.

Rodzaje niewypłacalności:

- niewypłacalność techniczna - pojawia się w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań w terminie - może oznaczać czasowy brak płynności finansowej, lecz w przyszłości taka firma może pozyskiwać dodatkowe finansowanie i uregulować zobowiązania,

- niewypłacalność ekonomiczna - gdy wpływy firmy nie pokrywają całości kosztów własnych, łącznie z kosztem kapitału,

- niewypłacalność w sensie upadłościowym - gdy wartość rynkowa aktywów firmy nie pokrywa jej całości zobowiązań.

Złota zasada finansowa:

- aktywa trwałe powinny być pokryte (finansowane) długoterminowymi źródłami finansowania w postaci kapitału stałego

(kapitał własny + zobowiązania długoterminowe) / aktywa trwałe ≥ 1

UWAGA!

Zobowiązania długoterminowe można na podstawie informacji bilansowej wyznaczyć w różny sposób - brak zgodności!!!

Statyczny pomiar płynności finansowej przedsiębiorstwa:

- jest to pomiar płynności finansowej na dany moment,

- wykorzystuje się w tym celu informacje prezentowane w bilansie przedsiębiorstwa dotyczące wysokości:

- aktywów bieżących,

- zobowiązań bieżących.

Aktywa bieżące - jest to suma:

*aktywów, które podlegają konwersji na gotówkę okresie roku bilansowego:

- należności (bez należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy),

- zapasy,

- rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe,

*aktywów w postaci posiadanych środków pieniężnych oraz ich substytutów (gotówki i jej ekwiwalenty)

>aktywa bieżące to zatem całość aktywów obrotowych wykazywanych w bilansie przedsiębiorstwa, pomniejszone o należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy.

Zobowiązania bieżące

- nazywane są także pasywami bieżącymi,

- poziom zobowiązań bieżących powinno się ustalać na podstawie części B pasywów bilansu „Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania” jako:

- III. Zobowiązania krótkoterminowe - całość pomniejszona o zobowiązania z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy

- UWAGA!!! niektóre ujęcia zalecają dodanie do zobowiązań bieżących:

- I. Rezerwy na zobowiązania - rezerwy krótkoterminowe,

- IV. Rozliczenia międzyokresowe - inne rozliczenia międzyokresowe krótkoterminowe,

!wiele stanowisk za tym, by B I. i B IV. doliczać do zobowiązań długoterminowych!!!

Wskaźnikowa analiza płynności finansowej w ujęciu statycznym:

Płynność oceniamy dokonując interpretacji wskazów:

- płynności bieżącej (current ratio),

- płynności przyspieszonej (tzw. wskaźnik szybki, quick ratio),

- płynności środków pieniężnych,

- płynności natychmiastowej (treasury ratio).

Wskaźnik płynności bieżącej current ratio:

L₃ = aktywa bieżące / zobowiązania bieżące

- informuje o zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych w oparciu o wielkość aktywów bieżących (obrotowe):

- wzrost wskaźnika - poprawa płynności finansowej,

- spadek wskaźnika - pogorszenie płynności finansowej,

- wg standardów za optymalny poziom uznaje się wskaźnik w przedziale 1,2 do 2,0:

- wskaźnik poniżej zaleceń - świadczy o trudnościach w terminowym regulowaniu zobowiązań,

- wskaźnik powyżej zaleceń - świadczy o nadpłynności.

Informacje: dane aktualne na dzień bilansowy, nie muszą być nadal aktualne.

Wskaźnik płynności szybki quick ratio (płynności przyspieszonej):

L₂ = (aktywa bieżące - zapasy - RMK krótkoterminowe) / zobowiązania bieżące

- informuje o zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności,

- z aktywów bieżących wyłączamy najmniej płynne wskaźniki: zapasy i rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne, krótkoterminowe,

- wg standardów powinien oscylować wokół 1,0

- oznacza to, że przedsiębiorstwo jest w stanie szybko sprostać zobowiązaniom bieżącym.

Jeśli jest duża rozbieżność między wskaźnikiem L₃ a L₂ to mamy dużo zamrożonych środków w zapasach!

Wskaźnik płynności środków pieniężnych:

L₁ = inwestycje krótkoterminowe / zobowiązania bieżące

lub środki pieniężne / zobowiązania bieżące

- określa, jaką część zobowiązań przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć najbardziej płynnymi aktywami w postaci środków pieniężnych (gotówki i jej ekwiwalentów oraz krótkoterminowych aktywów finansowych),

- dla wskaźnika tego nie ma określonego standardu:

- brak środków pieniężnych (i gotówki) nie musi oznaczać braku płynności (np. gdy przedsiębiorstwo ma zagwarantowany stały dopływ środków pieniężnych z regularnie inkasowanych należności), a jedynie może prowadzić do strat wynikających z braku możliwości zawierania korzystnych transakcji czy nadarzających się okazji.

Wskaźnik płynności natychmiastowej treasury ratio:

środki pieniężne / zobowiązania natychmiast wymagalne

- określa, jaką część zobowiązań natychmiast wymagalnych przedsiębiorstwa jest w stanie pokryć gotówką,

- zobowiązania natychmiast wymagalne = płatne w ciągu 3 miesięcy (ich wartość powinno się ustalać na drodze analizy poszczególnych poziomów zobowiązań),

*znając dokładnie zamierzenia przedsiębiorstwa na potrzeby urealnienia analizy płynności (w badaniach wewnętrznych) zaleca się ujęcie w zobowiązaniach bieżących wszystkich kwot, o których wiemy, że w najbliższym czasie będą wymagalne (tzw. zobowiązania wymagalne), np. dodać wartość planowanych wypłat dywidend, zobowiązań odsetkowych z tyt. zadłużenia długoterminowego.

Konsekwencje braku płynności:

- pogorszenie sytuacji rynkowej,

- utrata elastyczności w podejmowaniu decyzji,

- pogorszenie wyników finansowych,

- ograniczenie rozwoju przedsiębiorstwa.

Konsekwencje nadpłynności:

- niekorzystny wpływ na rentowność:

*utracone możliwości pozyskania dochodów z zainwestowania nadmiaru płynnych środków.

Case study:

Na podstawie sprawozdania finansowego WAWEL S.A. proszę obliczyć:

- wskaźnik płynności bieżącej,

- wskaźnik płynności szybkiej,

- złotą zasadę finansową,

- poziom kapitału pracującego

Opierając się na otrzymanych wynikach proszę ustalić, jaką strategię finansową przyjął WAWEL S.A.?

a) L3 = aktywa bieżące / zobowiązania bieżące = 147132 / 54920 = 2,6790

b) L2 = (aktywa bieżące - zapasy - RMK krótkoterminowe) / zobowiązania bieżące = (147132-29942-309) / 54920 = 2,1282

c) Złota zasada: (kapitał wł. + zobowiązania długoterminowe) / aktywa trwałe >= 1
(220696 + 953) / 148695 >= 1
1,490628 >= 1

d) WC = kapitał stały - zobowiązania bieżące
Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe + rezerwy + RMK długoterminowe
Kapitał stały = 220696 + 953 + 19258 + 32 = 240939

WC = 240939 - 54920 = 186019

Wykład 8 - 19.04.2011

Zarządzanie zapasami

Materiały	Półprodukty Produkcja w toku	Wyroby gotowe	Towary
Zapasy w przedsiębiorstwie
Prawidłowe: - bieżące, - sezonowe, - rezerwowe.		Nieprawidłowe: - nadmierne, - zbędne.

Zapasy prawidłowe:

- bieżące - niezbędne do zapewnienia ciągłości produkcji oraz sprzedaży,

- sezonowe - przekraczające potrzeby bieżące, gromadzone przed okresem wzmożonego zbytu lub w okresie podaży surowców,

- rezerwowe (minimalne, bezpieczeństwa) - przeznaczony na pokrycie potrzeb produkcji lub sprzedaży w przypadku odchylenia od normalnie występującego cyklu dostaw lub produkcji.

Zapasy nieprawidłowe:

- nadmierne - przekraczające ekonomicznie uzasadnione potrzeby,

- zbędne - nie mogą być w ogóle wykorzystane w przedsiębiorstwie (np. w przypadku zmiany profilu działalności), powinny być zlikwidowane lub sprzedane po obniżonych cenach.

Zapasy występujące w przedsiębiorstwie są zróżnicowane i obejmują:

- materiały - materiały i surowce przeznaczone do produkcji podstawowej, półfabrykaty i półprodukty przeznaczonego dalszego przetwarzania, materiały pomocnicze, takie jak paliwa, części zamienne do maszyn i urządzeń, środków transportu oraz materiały pomocnicze do działalności administracyjnej, jak materiały biurowe,

- półprodukty i produkty w toku - to produkty, które będą wykorzystywane w procesie produkcyjnym, zgodnie z przyjętą technologią,

- produkty gotowe - obejmują produkty niepodgalające dalszemu przetworzeniu w przedsiębiorstwie, przeznaczone do sprzedaży oraz usługi wykonane, na które nie wystawiono jeszcze faktury,

- towary - to wyroby obce, nabyte przez przedsiębiorstwo do dalszej odsprzedaży:

- zaliczki na poczet dostaw - to środki zapłacone z góry dostawcom za wyroby lub usługi.

Powody utrzymywania zapasów surowców i materiałów:

- konieczność zapewnienia rytmiczności produkcji (szczególnie w branżach, które charakteryzują się sezonowym popytem),

- korzyści skali produkcji - zapewniają bufor bezpieczeństwa pomiędzy zmianami stanu popytu i podaży na produkty (inaczej firmy musiałyby ciągle dostosowywać linie produkcyjną do wymogów popytu),

- korzyści skali dostaw - duże zapasy oznaczają zakupy w dużych partiach (np. upusty, mniejsze koszty transportu),

- względy spekulacyjne - obawy co do wzrostu cen, zmiany stóp procentowych, kursów walut, inflacji,

- ograniczenie ryzyka związanego z niepewnością w dostawach i czasie dostaw - czasem nie znamy dokładnego terminu realizacji zamówienia, dlatego potrzebny nam zapas bezpieczeństwa,

- zabezpieczenie przed nagłymi zdarzeniami, np. wojny, strajki, zdarzenia losowe.

Powody utrzymywania zapasów wyrobów gotowych, towarów:

- zapewnienie ciągłości sprzedaży - nie możemy przewidzieć dokładnie popytu i skoordynować go z podażą - korzyściami skali produkcji - zapewniają bufor bezpieczeństwa pomiędzy zmianami popytu i podaży na produkty (inaczej firmy musiałby ciągle dostosowywać linie produkcyjną do wymogów popytu),

- utrzymanie klienta - nie można dopuścić do sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie zaspokoić jego potrzeb - gotowość do dostaw jest ważnym czynnikiem konkurencyjności,

- czynniki pozostające pod wpływem przedsiębiorstwa:

- możliwości elastycznego dostosowywania się do zmian popytu, umiejętność oceny popytu (działania marketingowe),

- charakter działalności - czy wytwarzamy na specjalne zamówienie czy też `na magazyn', czy popyt na produkty jest sezonowy,

- organizacja i sprawność kanałów dystrybucji - czy można szybko dokonywać przemieszczenia produktów w razie potrzeby,

- czynniki niezależne od przedsiębiorstwa:

- nieprzewidziane wahania popytu (np. zmiany koniunktury),

- działania konkurentów.

Zarządzanie zapasami:

- obejmuje system informacji i ogól działań, których celem jest wyznaczenie takiej wielkości i struktury poszczególnych elementów zapasów (jako składników majątku obrotowego):

- niezbędnej do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa,

- umożliwiającej zachowanie ciągłości produkcji i sprzedaży,

- pozwalającej na uniknięcie zamrożenia kapitału i powstania strat.

Zarządzanie zapasami w istotny sposób wpływa na ogólną efektywność gospodarowania przedsiębiorstwa:

- z jednej strony, niedostateczne zapasy materiałów i surowców, produkcji w toku i wyrobów gotowych, mogą być przyczyną strat przedsiębiorstwa, wynikających z przerwania ciągłości procesu produkcji i sprzedaży,

- z drugiej natomiast, gromadzenie zapasów przekraczających racjonalne potrzeby, naraża przedsiębiorstwo na zbędne koszty, co w rezultacie prowadzi do zmniejszenia wielkości realizowanych zysków.

Cechy zapasów ważne z punktu widzenia zarządzania finansami:

- zapasy charakteryzują się najmniejszym stopniem płynności wśród środków obrotowych,

- zapasy łączą się ze znacznymi kosztami - generalnie nazywa się je kosztami utrzymywania zapasów.

Koszty utrzymywania zapasów:

- zamrożenia kapitału w zapasach (koszty kapitałowe zapasów) - utracone możliwości z zaangażowania kapitału, jest to koszt alternatywny zamrożonego kapitału, przypisywany do zapasów jako koszt niewykorzystanych możliwości innych inwestycji; zainwestowany w zapasy kapitał jest niedostępny do wykorzystania w innym celu, dającym przedsiębiorstwu większe korzyści,

- koszty magazynowania zapasów i przemieszczania zapasów:

- rzeczowe i finansowe koszty związane z magazynowaniem zapasów - wynikają z funkcji magazynów, czyli składowania i obrotu zapasami wewnątrz firmy:

- charakter kosztów stałych mają, np. płace personelu, utrzymanie powierzchni magazynowych (amortyzacja budynków, remonty),

- charakter kosztów zmiennych mają, np. koszty przemieszczania - zależą od wielkości zapasów oraz aktywności przedsiębiorstwa,

- koszty zużycia i starzenia się zapasów - spadek wartości zapasów z przyczyn niezależnych od przedsiębiorstwa, w szczególności:

- koszty fizycznego starzenia się zapasów - utrata pierwotnych wartości użytkowych, ubytki naturalne, np. żywność,

- koszty ekonomicznego starzenia się zapasów - określone tempem postępu technicznego w danej branży,

- koszty kradzieży,

- koszty ubezpieczenia od kradzieży i szkód losowych,

- koszty wynikłe z zgromadzenia nadmiernych i zbędnych zapasów - dodatkowe koszty.

Koszty zamawiania zapasów:

- koszty składania zamówień (ordering costs) - sporządzanie zamówienia i kontrola jego realizacji (przyjęcie towarów, zapłata) oraz np. konieczność przestawienia maszyn lub procesu na pracę związaną z nową dostawą zapasów,

- koszty planowania i kontroli zapasów - wydatki na sprzęt i personel wykonujący te czynności,

- koszty wynikłe z braku zapasów - koszty wyczerpania się zapasów (stockout costs).

Koszty braku zapasów:

- utrata możliwości sprzedaży z powodu braku wyrobów (obniżone przychody),

- przestoje w produkcji,

- koszty materiałów i robocizny w przypadku zastosowania zapasów zamiennych,

- koszty interwencyjnych dostaw materiałów,

- koszty przestojów produkcyjnych,

- koszty likwidacji zakłóceń w produkcji,

- koszty związane z pogorszeniem jakości produkcji,

- w skrajnym przypadku możemy nawet utracić klientów na skutek niemożliwości terminowego wywiązania się z dostawy względem nich

*te koszty zaliczamy do kosztów zmiennych, bo niewłaściwie złożone zamówienie będzie skutkowało powstaniem tych kosztów.

Cel zarządzania zapasami z punktu widzenia finansów przedsiębiorstwa:

- ukształtowanie takiego poziomu zapasów, który zapewni:

- ciągłość produkcji i sprzedaży przy minimalnych kosztach utrzymania tych zapasów,

- dla osiągnięcia tego celu - można stosować rozwiązania modelowe i metody postępowania w zakresie ustalania właściwego poziomu zapasów.

Model optymalnej partii dostawy (EOQ, economic ordering quantity) - założenia

*Model uwzględnia:

- koszty utrzymywania zapasów - w tym modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie zmienne, ich wielkość zależy od wielkości zapasu,

- koszty składania zamówień - w modelu przyjmuje się, że koszty te są względnie stałe w przeliczeniu na jedną partię dostawy, a ich wielkość zależy od częstości składania zamówień,

*Cel modelu: wyznaczenie takich rozmiarów zapasów i strategii ich uzupełniania, przy której łączne koszty zakupu i utrzymywania zapasów są najniższe

Całkowite koszty zamówień:

K(z) = F x N

K(z) - koszt całkowity zamówień,

F - koszt stały jednego zamówienia,

N - liczba zamówień w ciągu okresu

Koszt utrzymania zapasów:

K(u) = C x P x A

K(u) - koszt całkowity utrzymania zapasu,

C - wskaźnik udziału rocznych kosztów utrzymania zapasów,

P - cena jednostkowa,

A - przeciętna liczba sztuk

Kierunki zmian kosztów w modelu EOQ:

- koszty zakupu w danym okresie są tym większe, im w mniejszych partiach następują dostawy surowców i materiałów, a tym samym im większa jest liczba zamówień i dostaw i odwrotnie, im dostawy są większe i rzadsze, tym łączne koszty zakupu są mniejsze,

- koszty utrzymywania zapasów zachowują się odmiennie - jeżeli wzrasta wielkość pojedynczej dostawy, to wzrasta poziom przeciętnego zapasu i wzrastają koszty utrzymania zapasu.

EOQ = √(2FS/CP)

EOQ - optymalna partia dostawy, wyznaczamy tam gdzie zrównują się koszty

F - koszty stałe składania i odbioru zamówień,

S - sprzedaż roczna wyrażona w jednostkach produkcji,

C - koszty roczne utrzymania zapasów, wyrażone jako procent przeciętnej wartości zapasów (wskaźnik udziału kosztów utrzymania),

P - jednostkowa cena zakupu zapasów

Metody oddziaływania na poziom zapasów:

- Metody czerwonej linii i dwóch skrzyń - metody te wyznaczają limit poziomu zapasu, przy którym należy wznowić zamówienie,

- Just in time (dokładnie na czas) - metoda uważana za ryzykowną, wymaga dużej synchronizacji procesów technologicznych i logistycznych. Podejście to polega na dostarczaniu do produkcji komponentów w bardzo krótkim czasie od momentu wystąpienia zapotrzebowania. Metoda ta minimalizuje koszty utrzymania zapasu, lecz rosną w tym wypadku koszty zamówień,

- metoda ABC - dzieli zapasy od najdroższych (grupa A), do najmniej cennych z punktu widzenia przedsiębiorstwa (grupa C). Przechodząc z grupy A do grupy C, zmniejsza się ich udział wartościowy a zwiększa ilościowy. Metoda ta pozwala skoncentrować się na działaniach w zakresie oszczędności materiałowych, w których spodziewane efekty są największe,

- metoda XYZ - to podział zapasów według regularności zapotrzebowania. Od grupy X, o regularnym zapotrzebowaniu, poprzez grupę Y o zapotrzebowaniu sezonowym, do grupy Z o nieregularnym zapotrzebowaniu, można oddziaływać na poziom zapasów w tych grupach, eliminując zapasy nadmierne i zbędne.

Studium przypadku - ustalanie EOQ:

Dane:

- firma sprzedaje 600 000 szt. wyrobów,

- cena jednego wyrobu = 15zł/szt.,

- koszt dostępnego kredytu obrotowego 12% w skali roku,

- stałe koszty składania jednego zamówienia wynoszą 1 000 zł,

- udziału kosztów utrzymywania zapasów wynosi 20%.

Ustalić:

- wielkość ekonomicznej partii zamówień,

- ilość zamówień składanych w ciągu roku,

- przeciętny stan zapasów (ilościowy, wartościowy) oraz przeciętne koszty ich finansowania przy założeniu 12% kosztu kapitału,

- wielkość całkowitych kosztów zapasów (utrzymywania i zamawiania),

- moment składania zamówienia przy założeniu, że przeciętnie dostawy opóźniają się o 1,5 tygodnia,

- moment składania zamówienia przy założeniu, że oprócz przeciętnego opóźnienia w dostawie, nastąpić może również nieprzewidziane opóźnienie do 2 dni.

Wykład 9 - 10.05.2011

Zarządzanie należnościami

Należności:

- powstają, gdy przedsiębiorstwo dokonuje sprzedaży z odroczonym terminem płatności,

- oznacza to, że czeka ono na uiszczenia zapłaty przez klienta,

- odroczenie zapłaty może mieć charakter:

- manipulacyjny - spłata należności w ciągu kilku dni,

- kredytu kupieckiego - dłuższe odroczenie płatności.

Skutki należności z punktu zarządzania finansami:

- powstanie należności powoduje, że „przerwany” zostaje cykl operacyjny, w związku z czym przedsiębiorstwo potrzebuje dodatkowych środków dla sfinansowania jego „ciągłości”,

- powstanie należności pociąga za sobą określone koszty.

Koszty należności:

- koszty pozyskania dodatkowych źródeł finansowania, co wynika ze zwiększonego zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania działalności - innymi słowy są to koszty zamrożenia kapitałów w należnościach,

- koszty monitorowania należności,

- koszty wynikające z nieterminowego regulowania (należności przeterminowane) lub utraty części przychodów (należności nieściągalne, utracone) z powodu udzielenia kredytu kupieckiego niewypłacalnym odbiorcom.

Korzyści ze sprzedaży kredytowej:

- sprzedaż na kredyt (czyli powstanie należności) przynosi przedsiębiorstwu podstawową korzyść w postaci zwiększenia sprzedaży/przychodów - z powodu poprawy atrakcyjności oferty sprzedaży:

- atrakcyjne warunki płatności przyciągają klientów,

- korzyść ta rekompensuje często koszty sprzedaży na kredyt, a koszt kredytu handlowego można wbudować/uwzględnić w cenę wyrobów/towarów,

- sprzedaż kredytowa to:

- swoista inwestycja mająca na celu podwyższenie wolumenu sprzedaży,

- element walki konkurencyjnej - oferta atrakcyjniejsza od innych,

- element dostosowania oferty - w warunkach konkurowania terminami płatności (udziela się kredytu kupieckiego, bo robią to konkurenci).

Cel zarządzania należnościami:

- uwzględniając ustalanie optymalnej kompozycji pomiędzy kosztami i korzyściami udzielania kredytu handlowego przy uwzględnieniu konieczności zachowania płynności finansowej:

- trzeba tu uwzględnić koszty i korzyści związane ze sprzedażą wyrobów/towarów z odroczonym terminem płatności,

- zarządzanie należnościami = określenie polityki kredytowej w przedsiębiorstwie.

Polityka kredytowa przedsiębiorstwa:

- to zbiór zasad uwzględnionych przy decyzjach o kredytowaniu kontrahentów,

- w ramach polityki kredytowej przedsiębiorstwo powinno ustalić warunki udzielania kredytów kupieckich, które powinny obejmować:

- terminy płatności (ich długość),

- formę zapłaty,

- zasady przyznawania ewentualnych opustów cenowych,

- kary za opóźnienia w płatności,

- ważnym elementem polityki kredytowej przedsiębiorstwa jest ocena wiarygodności kontrahentów.

Strategie polityki kredytowej:

- konserwatywna:

- krótkie terminy płatności,

- kredyt kupiecki udzielany wybranym klientom, przy zastosowaniu wielu zabezpieczeń płatności,

- agresywna:

- długie terminy płatności,

- kredyt kupiecki udzielany wszystkim klientom, przy zastosowaniu niewielu zabezpieczeń płatności,

- elastyczna:

- przewaga elementów strategii konserwatywnej lub agresywnej, w zależności od sytuacji rynkowej.

Strategia konserwatywna:

- możliwe pełne unikanie prawdopodobieństwa strat związanych z niewypłacalnością klientów,

- realizację dostawy uzależniamy od uprzedniego dokonania wpłaty za dostawę lub przynajmniej wpłacenia zaliczki,

- kredyt handlowy udzielany jest jedynie stałym, sprawdzonym klientom, których wiarygodność jest sprawdzona,

- warunkiem udzielania kredytu często jest uzyskanie solidnych gwarancji zapłaty (zabezpieczenia).

Strategia agresywna:

- kredytem handlowym objęci nawet klienci o wysokim stopniu ryzyka niewypłacalności (np. nowopowstałe firmy),

- dzięki temu możliwe jest pozyskanie znacznej rzeszy nowych klientów (skłonnych zgodzić się na wyższe ceny),

- jeżeli konkurencja stosuje podobne rozwiązania, może dojść do eskalacji udogodnień kredytowanych dla klientów,

- rośnie ryzyko strat związanych z niewypłacalnością klientów (w szczególności należności nieściągalne i przeterminowane).

Strategia elastyczna:

- elastyczniejsza postawa w zakresie udzielania kredytów handlowych,

- rezygnacja z zaliczek i zapłaty z góry,

- na bieżąco dokonuje się starannej analizy stanu zadłużenia klientów,

- kolejne dostawy dokonywane po regulacji należności za poprzednie,

- często stosowany warunek - niedotrzymanie terminów płatności, wszelkie naruszenie warunków kredytu powoduje jego zatrzymanie,

- indywidualne podejście do klienta, jeżeli potrzebne - np. duży klient, którego nie chcemy stracić może przeżywać okresowe trudności płatnicze, warto wówczas przedłużyć mu termin płatności.

„Pozycja” przedsiębiorstwa w kredycie kupieckim:

- pozycja „dostawcy” kredytu:

- oznacza gotowość przedsiębiorstwa do finansowania zarówno swoich odbiorców, poprzez oferowanie im wydłużonego terminu płatności, jak też swoich dostawców poprzez regulowanie zobowiązań (taką politykę prowadzą duże firmy o dobrej sytuacji finansowej),

- pozycja „odbiorcy” kredytu:

- jest przyjmowana przez przedsiębiorstwa posiadające niedostatek kapitału własnego oraz takie, które są w złej sytuacji finansowej,

- cykl ich zobowiązań jest dłuższy od cyklu należności,

- korzystają one głównie z kredytu dostawcy.

Ważne elementy polityki kredytowej:

- ocena wiarygodności kontrahentów:

- źródła informacji,

- metody oceny zdolności kredytowej - przykładowe rozwiązania, zależne od źródeł informacji,

- etapy oceny wiarygodności kredytowej i podejmowania decyzji o kredytowaniu,

- instrumenty polityki kredytowej:

- warunki płatności,

- limity kredytowe,

- opusty cenowe.

Źródła informacji:

- zewnętrzne:

-instytucje (wywiadownie gospodarcze, agencje ratingowe, GPW),

- otoczenie kontrahenta,

- dane z rynku (prospekt emisyjny, doniesienia medialne),

- wewnętrzne:

- dokumenty źródłowe firmy:

- sprawozdania finansowe,

- dodatkowe dokumenty niefinansowe.

Wykład 10 - 31.05.2011

Metody oceny wiarygodności kontrahentów:

*ilościowe:

TAK - dostępność danych ilościowych,

NIE - brak danych ilościowych

*mieszane:

TAK - dostępność danych ilościowych i jakościowych,

NIE - brak danych ilościowych i jakościowych; ew. możliwość zastosowania albo ilościowych, albo jakościowych

*jakościowe:

TAK - dostępność danych jakościowych,

NIE - brak danych jakościowych

Przepisy europejskie - odroczony termin płatności powyżej 30 dni - wymaga się naliczania odsetek.

Metoda punktowa (ilościowa)

Wskaźniki podlegające ocenie	Wartości graniczne wskaźników oraz przyporządkowanie im wielkości punktów
		1	2	3	4	5
Wybrany wskaźnik

Wskaźniki zazwyczaj polecane w tego typu ocenach:

- wskaźnik bieżący płynności,

- wskaźnik szybki płynności,

- wskaźnik wypłacalności,

- wskaźnik rotacji należności w dniach, rotacji zapasów w dniach, rotacji zobowiązań w dniach,

- wartość kapitału obrotowego netto,

- wskaźnik poziomu zadłużenia,

- wskaźnik zdolności obsługi długu,

- wskaźnik rentowności sprzedaży.

Przykładowe klasy oceny kontrahenta:

- klasa małego ryzyka 10-15 punktów,

- klasa umiarkowanego ryzyka 16-25,

- klasa umiarkowanego ryzyka podlegającego kontroli 26-35,

- klasa dużego ryzyka 36-40,

- klasa bardzo dużego ryzyka 41-50.

Metoda 5C (metoda mieszana):

- nazwa metody wywodzi się od pięciu kryteriów oceny wiarygodności kontrahenta (które w jęz. ang. rozpoczynają się od litery C):

- charakter - charakter klienta, ocena jakościowa,

- capacity - zdolność/pojemność finansowa klienta,

- collateral - jakość aktywów klienta stanowiących zabezpieczenie zobowiązań,

- capital - pokrycie kapitałowe klienta (przede wszystkim jakość kapitałów własnych),

- conditions - warunki ogólne (koniunkturalne, branżowe itp.)

Analiza SWOT (ocena jakościowa)

Potencjalne mocne strony	Potencjalne słabe strony
Posiada znaczącą pozycję na rynku? Posiada wystarczające zasoby? Posiada dużą zdolność konkurencji? Posiada dobrą opinię u klientów? Wykorzystuje swoje doświadczenia? Posiada własną technologię? Wprowadza innowacje? Posiada doświadczoną kadrę kierowniczą?	Słaba pozycja konkurencyjna? Bark środków? Brak rentowności? Brak kluczowych umiejętności zarządczych? Spowolnienie technologiczne? Za mały potencjał wytwórczy? Brak przewagi konkurencyjnej? Słaby poziom marketingu?
Potencjalne szanse	Potencjalne zagrożenia
Pojawienie się nowych klientów? Wejście na nowe rynki? Możliwość poszerzenia asortymentu? Możliwość dywersyfikacji wyrobów? Możliwość przejścia do lepszej grupy strategicznej? Szybszy wzrost rynku?	Możliwość pojawienia się nowych konkurentów? Wzrost sprzedaży substytutów? Wolniejszy wzrost rynku? Zmiana potrzeb i gustów klientów? Podatność firmy na recesje i wahania koniunktury?

Czy badać wiarygodność kontrahenta? - zawsze się powinno badać, bo nigdy nie ma idealnych warunków

*NIE:

- dobra kondycja przedsiębiorstwa na rynku,

- pełna i wiarygodna informacja rynkowa na temat przeds.,

- mała konkurencja, brak nasycenia rynku towarami i usługami,

- stabilne rynki finansowe, małe ryzyko,

*TAK:

- duża liczba przedsiębiorstw o wątpliwej wiarygodności na rynku,

- brak informacji rynkowej na temat przedsiębiorstw,

- duża konkurencja wymuszająca zwiększenie sprzedaży kredytowej,

- zwiększone ryzyko działania w warunkach niestabilnych rynków finansowych.

Procedura badania wiarygodności kontrahenta:

- wyznaczenie jednostki organizacyjnej,

- określenie metod badawczych,

- określenie kryteriów oceny kontrahenta,

- ocena wiarygodności kontrahenta,

- podjęcie decyzji o udzieleniu kredytu kupieckiego.

Ocena wiarygodności klienta:

- zebranie informacji o kontrahencie,

- zastosowanie metod oceny na podstawie zebranych informacji,

- przyporządkowanie określonej grupy ryzyka,

- wyznaczenie warunków płatności,

- realizacja podjętych decyzji.

Decyzja o udzieleniu odroczonego terminu zapłaty:

*Negatywna: - uzasadnienie: -wskazanie poprawy ocenianych obszarów, - powtórna ocena, - weryfikacja decyzji, - bez uzasadnienia,

*Pozytywna: - ustalenie warunków kredytu kupieckiego, - udzielenie kredytu kupieckiego, - MONITORING: *bez zastrzeżeń, *zastrzeżenia - podjęcie działania WINDYKACJA.

Warunki płatności:

- zaliczka,

- płatność kasowa.

- krótki termin płatności (dla przetestowania kontrahenta),

- standardowy termin płatności,

- długi termin płatności (małe ryzyko, zabezpieczenia, powstanie substytutu - staremu produktowi możemy dać długi termin),

- karne odsetki.

Opusty cenowe:

- opust hurtowy,

- skonto kasowe,

- opust sezonowy,

- opust funkcjonalny.

2/10 net 30 - 30 termin płatności, jeżeli zapłaci do 10 dnia to ma 2% opustu

Limity kredytu:

- kredyt rewolwingowy,

- kredyt w rachunku otwartym,

- kredyt ratalny,

- kredyt dokumentowy.

Sekurytyzacja należności:

- polega na emisji papierów dłużnych zabezpieczonych aktywami,

- dokładniej jest to proces emisji papierów wartościowych, które zabezpieczone są przez grupę wyselekcjonowanych aktywów - najczęściej należności wynikających z udzielonych kredytów i innych aktywów finansowych,

- sekurytyzacja ma zapewnić dopływ kapitału przedsiębiorstwom o wyjątkowo dużych aktywach finansowych (wierzytelnościach).

Korzyści z sekurytyzacji:

- przedsiębiorstwo sprzedające wierzytelności pozyskuje kapitał do bieżącej działalności,

- poprawia wskaźniki finansowe - rentowność kapitałów własnych i elastyczności oraz stopień płynności sekurytyzowanych aktywów,

- obniża koszt kapitału,

- rozszerza źródła finansowania,

- tańsza niż inne źródła finansowania, w przypadku przedsiębiorstw o wysokiej ocenie ratingowej, które nie ponoszą wysokich kosztów zabezpieczenia transakcji sekurytyzacyjnej.

Niedoskonałości sekurytyzacji:

- długi okres przygotowywania transakcji (od 3 miesięcy do roku),

- angażowanie wysokiej klasy profesjonalistów, których brakuje na rynku,

- także brak regulacji prawnych odnośnie tej transakcji zarówno na rynkach europejskich jak i w Polsce.

Sposoby zabezpieczenia wierzytelności przedsiębiorstwa:

*Zabezpieczenia osobiste:

- weksel własny, poręczenie cywilne, gwarancje bankowa, przystąpienie do długu, przejęcie długu, nieodwołalne pełnomocnictwo, klauzula potrącenia, inne,

*Zabezpieczenia rzeczowe:

- zastaw, przewłaszczenie na zabezpieczenie, sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu, przelew wierzytelności na zabezpieczenie, blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym, kaucja, hipoteka,

*Ubezpieczenia kredytów kupieckich

Wskaźnik rotacji należności w dniach:

cykl należności w dniach = średni stan należności/sprzedaż netto * 365dni

- wskaźnik informuje, jaki czas mija od momentu wydania produktów do momentu otrzymania zapłaty,

- wyrażany w dniach - optymalny wynosi około 2 miesiące.

Wskaźnik rotacji należności w razach:

cykl należności w razach = sprzedaż netto/średni stan należności

- określa, ile razy w ciągu roku obrotowego firma odtwarza stan należności

- optymalny: 7 - 10

Cykl inkasa należności przeterminowanych:

- wskaźnik DSO - daily sales outstanding

- liczba dni, za którą nie zainkasowano należności

DSO przetermin. = należności przeterminowane/(należności ogółem/DSO)

Wskaźnik windykacji należności:

wpływy środków pieniężnych/sprzedaż brutto

- miara oceny kształtowania się poziomu należności,

- stosunek wartości wpływów środków pieniężnych do kasy i na konto firmy oraz wartości rozliczeń bezgotówkowych w danym okresie do wartości sprzedaży w tym okresie.

Analiza wskaźnika windykacji:

- określenie efektywności polityki windykacyjnej w badanym okresie,

- ocena zakresu kredytowania odbiorców,

*WSK windykacji > 100%

- zmniejszenie skali kredytowania odbiorców i ściąganie należności z poprzednich okresów,

*WSK windykacji < 100%

- oznacza zwiększenie akcji kredytowej przedsiębiorstwa (w wysokości równej różnicy pomiędzy wartością sprzedaży a wartością wpływów).

Zarządzanie należnościami jest najtrudniejsze dla przedsiębiorstwa.

Zarządzanie środkami pieniężnymi:

- motyw transakcyjny - najważniejszy, przejawia się w tym, że środki pieniężne są utrzymywane w celu zaspokojenia zapotrzebowania na środki pieniężne w toku prowadzenia działalności operacyjnej firmy, w związku z tym poziom tych zasobów jest zależny od aktywności podmiotu gospodarczego oraz od koniunktury gospodarczej,

- motyw ostrożnościowy - firma powinna utrzymywać pewne rezerwy gotówkowe ze względu na możliwość wystąpienia jakiegoś nieoczekiwanego zdarzenia, które będzie wiązać się z koniecznością szybkiego wydatku (strajki, zniszczenie/kradzież urządzenia). Im firma ma mniej stabilne przepływy pieniężne, tym większa powinna być wartość tych zasobów gotówkowych,

- motyw spekulacyjny - wiąże się z chęcią skorzystania przez przedsiębiorstwo z pojawiających się, co jakiś czas okazji (dobre kursy akcji, spadek cen surowców).

Przyjmuje się w praktyce, że wartość środków pieniężnych w przedsiębiorstwie powinna wynosić około 20% wartości zobowiązań bieżących.

Preliminarz gotówkowy:

- planowania dokonuje się w okresach dziennych/tygodniowych/miesięcznych,

- składa się z 3 części:

- 1 część: ustalenie wpływów i wydatków firmy,

- 2 część: ustalenie salda wpływów i wydatków,

- 3 część: planowanie lokowanie wolnych środków pieniężnych albo planowanie pozyskania źródeł finansowania.

Wykorzystanie preliminarza wymusza przede wszystkim bieżącą kontrolę zgodności faktycznie uzyskanych wpływów i dokonanych wydatków z wielkościami założonymi w preliminarzu. Eliminowanie w ten sposób przyczyn odchyleń od przyjętego planu pozwala na obniżenie kosztów kapitału. Z kolei szybkie ulokowanie wolnych środków pieniężnych zapobiega powstawaniu kosztów utraconych korzyści. Preliminarz ogranicza ryzyko utraty płynności i równowagi finansowej.

28

Jakich?

prawidłowych (mieszczących się w ustalonym terminie płatności)

niepodlegających cesji na rzecz osób trzecich

---