Finanse wykład 11.05.2011r.

Narzędzia stabilizacji gospodarki

Polityka fiskalna	Polityka monetarna
Korzystanie z uprawnień rządu do nakładania podatków i wydawania pieniędzy	Zarządzanie podażą pieniądza i stopami procentowymi przez NBP i RPP (poza kompetencja rządu)

Polityka fiskalna- narzędzia stabilizacji gospodarki

Istota i zakres funkcji stabilizacyjnej polityki fiskalnej

Funkcje polityki fiskalnej wynikają z funkcji państwa w gospodarce. Wyodrębniając funkcje państwa spotkać się można w teorii ekonomii z różnym podejściem do roli państwa w gospodarce i co za tym idzie z różną ilością i rodzajem funkcji, jakie państwo ma wypełniać.

Najczęściej pojawiają się trzy funkcje, według których zadaniem państwa jest zapewnienie:

-efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów

-sprawiedliwości i równości przy nadmiernej dysproporcji dochodów

-stabilności gospodarki rynkowej, przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

Funkcja stabilizacyjna polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków budżetowych do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych:

-wysokiego stopnia wykorzystania potencjały wytwórczego

-stabilności ogólnego poziomu cen

-wysokiego i zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego oraz stabilności bilansu płatniczego

Funkcja stabilizacyjna przejawia się również w oddziaływaniu dochodów, wydatków i salda budżetu na:

-skłonność do inwestowania

-skłonność do oszczędzania

-poziom stopy procentowej

-poziom bezrobocia

Narzędzia stabilizacji gospodarki-interwencjonizm

Cel:

Ustabilizowanie gospodarki- zapewnienie pełnego zatrudnienia i zrównoważonego wzrostu PKB, a tym samym dobrobytu społeczeństwa

albo

w warunkach nadmiernej inflacji

Utrzymanie zakładanego celu inflacyjnego- schładzanie gospodarki (długookresowo zgodne z celem nadrzędnym)

Narzędzia stabilizacji gospodarki

Po załamaniu gospodarka wchodzi w fazę recesji

Spada PKB Rośnie bezrobocie Maleje skłonność do inwestowania	Potrzeby w zakresie wydatków pozostają na dotychczasowym poziomie lub wzrastają (osłony socjalne, instrumenty finansowe)

Polityka fiskalna- narzędzia stabilizacji gospodarki

Rząd aby powstrzymać recesję, decyduje się na użycie instrumentów polityki fiskalnej

Obniża podatki utrzymując jednocześnie wydatki na tym samym, niezmienionym poziomie	albo	Zwiększa wydatki nie obniżając podatków

Kiedy rząd redukuje podatki, aby walczyć z recesją pojawia się groźba deficytu budżetowego

Rząd może nadal ponosić wydatki, ponieważ może pożyczyć

Jak sfinansować wydatki nie mające pokrycia w dochodach?

(Nie można dodrukować pieniędzy!)

Rząd pożycza pieniądze

w kraju
Od społeczeństwa	Od banków	Za granicą
Zmniejszy to częściowo konsumpcję i inwestycje przedsiębiorstw (zmniejszy popyt na towary i usługi)	Wzrost stóp procentowych utrudni inwestowanie przedsiębiorcom (wzrasta koszt kredytu) Większa skłonność do oszczędzania- „wyssanie” pieniądza z rynku	Krótkookresowo pobudzi to koniunkturę i umożliwi pokrycie wydatków rządu Długookresowo obciąża gospodarkę kosztami rat kapitałowych i odsetek >>>> kolejne pożyczki lub wzrost podatków

Dyskrecjonalna- uznaniowa polityka fiskalna.

Efekt: tłumienie inwestycji i pogłębianie recesji („dziś” lub „jutro”).

Narzędzia fiskalne- automatyczne stabilizatory koniunktury

Brak „ręcznego sterowania” procesami gospodarczymi.

Zaczynają działać wtedy, kiedy zaistnieją określone warunki gospodarcze, niezależnie od woli polityków.

Określone elementy dochodów i wydatków publicznych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej, w kierunku wyzwalania przeciwnych impulsów wobec wahań popytu.

Automatyczny charakter tych reakcji oznacza, że nie są one wynikiem wcześniejszych decyzji, a tym samym nie podlegają procesom opóźniającym. Ich działanie wynika z właściwej niektórym typom podatków i wydatków państwa wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego i bezrobocia.

Automatyczne stabilizatory koniunktury mają również wady, które częściowo podważają istotę ich działania. Najważniejszą jest mechaniczny charakter reakcji na zmiany popytu- hamują każdy wzrost popytu, nie tylko wywołany czynnikami koniunkturalnymi.

Działają poprzez:

• wzrost wydatków państwa lub redukcję opodatkowania (recesja)

• redukcję wydatków rządu i zwiększenie podatków (ekspansja)

Przykłady automatycznych stabilizatorów koniunktury:

• progresywny podatek dochodowy od osób fizycznych,

• podatek od przedsiębiorstw- podatki bezpośrednie CIT, płacone są od dochodu przedsiębiorstw, mają charakter progresywny,

• podatki pośrednie- podatki pośrednie są jednym ze składników cen produktów i są płacone w momencie dokonywania zakupów, np. VAT,

• zasiłki dla bezrobotnych i inne formy świadczeń społecznych

---