Rynek, popyt, podaż - wprowadzenie, ćwiczenia

Pojęcia i określenia

Każdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie oznaczone liczbą:

1. rynek (warunki wymiany)

2. cena równowagi

3. dobro normalne

4. nadwyżka podaży

5. statyka porównawcza

6. cena rynkowa

7. popyt

8. dobro niższego rzędu

9. wolny rynek

10. nadwyżka popytu

11. podaż

12. kontrola cen

1. Cena, przy której oferowana ilość dobra równa jest ilości zapotrzebowanej.

2. Dobro, na które popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu.

3. Cena obowiązująca na rynku.

4. Badanie wpływu jednego z pozostałych czynników determinujących popyt i podaż na cenę i ilość dobra odpowiadającą równowadze.

5. Zespół warunków umożliwiających wymianę między sprzedawcami i nabywcami.

6. Regulacje rządowe określające poziom lub pułap cen, nierzadko uniemożliwiające osiągnięcie przez ceny poziomu równowagi rynkowej.

7. Dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu.

8. Sytuacja, w której przy danej cenie ilość dobra oferowana na sprzedaż przekracza ilość, jaką nabywcy są skłonni kupić.

9. Ilość dobra, jaką oferują sprzedawcy przy różnych poziomach ceny⁵.

10. Sytuacja, w której przy danej cenie popyt przewyższa podaż.

11. Rynek, na którym ceny kształtują się jedynie pod wpływem podaży i popytu.

12. Ilość dobra, jaką nabywcy są skłonni zakupić przy różnych poziomach ceny

Zadanie

Tablica 1 zawiera dane o rozmiarach podaży fasolki konserwowej i popytu na nią przy różnych poziomach ceny.

1. Sporządź wykres popytu i podaży pamiętając o właściwym oznaczeniu obu współrzędnych.

2. Jaka byłaby nadwyżka popytu lub podaży przy cenie równej 8 groszy?

3. Jaka byłaby nadwyżka popytu lub podaży, gdyby cena wynosiła 32 grosze?

4. Wskaż cenę i liczbę puszek w stanie równowagi popytu i podaży.

5. Załóżmy, że w wyniku wzrostu dochodów konsumentów popyt na fasolkę konserwową wzrósł o 15 mln puszek rocznie przy każdej cenie. Podaj nową cenę i liczbę puszek odpowiadającą równowadze.

Tablica 1. Popyt i podaż fasolki konserwowej
Cena (w groszach)	Popyt (mln puszek/rok)	Podaż (mln puszek/rok)
8	70	10
16	60	30
24	50	50
32	40	70
40	30	90

Zadanie

Musimy odróżnić przesunięcia (przemieszczenia) krzywych popytu i podaży od przesunięć dokonujących się wzdłuż tych krzywych. W odpowiednich kolumnach tablicy 2 umieść krzyżyki pokazujące efekty zmian każdego z wymienionych czynników, przyjmowanych jako dane przy wykreślaniu krzywych popytu i podaży względem ceny (w każdym wierszu powinny być dwa krzyżyki).

Tablica 2. Przesunięcia krzywych popytu i podaży oraz ruchy po krzywej
Zmiana czynnika	Przesunięcie krzywej popytu	Ruch po krzywej popytu	Przesunięcie krzywej podaży	Ruch po krzywej podaży
Zmiana cen dóbr substytucyjnych
Zastosowanie nowej techniki produkcji
Moda na dany towar
Zmiana dochodów
Zmiana kosztów produkcji

Zadanie

Poniższe dane przedstawiają krzywą popytu na bilety na film "Misja":

Cena biletu (zł)	Popyt na bilety
4	3000
6	2800
8	2600
10	2400
12	2200

a. Jeżeli kino, w którym wyświetlany jest wspomniany film, ma 2600 miejsc, i jeśli cena biletu wynosi 10 zł, to czy sala kinowa będzie pełna?

b. Jeśli nie, ile miejsc będzie wolnych?

c. Jaka jest cena równowagi (c_r) na ten film?

Zadanie

Na rysunku krzywa popytu na pióra uległa przesunięciu z pozycji D₀ do D₁. Które z czynników mogły spowodować owo przesunięcie?

1. Spadek cen substytutów piór.

2. Spadek cen produktów komplementarnych.

3. Spadek cen surowców stosowanych do wyrobu piór.

4. Spadek dochodów konsumentów (traktujemy pióra jako dobro niższego rzędu).

5. Obniżka podatku od wartości dodanej (VAT).

6. Spadek dochodów konsumentów (tym razem uznajemy pióra za dobro normalne).

7. Reklama piór.

Zadanie

Które z poniższych stwierdzeń, dotyczących krzywych popytu przedstawionych na rysunku są prawdziwe?

a. Krzywa P_p2 jest elastyczna.

b. Krzywa P_p1 ma cenową elastyczność popytu równą - 1.

c. W punkcie Y krzywa P_p2 ma elastyczność równą - ∞.

d. Krzywa P_p2 jest bardziej elastyczna niż krzywa P_p1.

e. W punkcie X krzywa P_p1 ma elastyczność równą 0.

f. W punkcie Z obie krzywe mają taką samą elastyczność.

Zadanie

Poniższa tabela przedstawia sytuację na rynku dobra X.

cx	100	140	180	220	260	300
Pdx	220	260	320	400	500	640
Ppx	770	680	610	550	500	460

a. Jaka będzie wielkość nadwyżki (niedoboru) dobra X przy cenie c_x=300?

b. Jaka jest cena i ilość równowagi na rynku tego dobra?

Załóżmy, że popyt wzrasta o 180 jednostek przy wszystkich cenach i wynosi:

Ppx1

950

860

790

730

680

640

c. Jaka jest wielkość niedoboru (nadwyżki) dobra przy początkowej cenie równowagi?

d. Jaka jest nowa cena równowagi?

Zadanie

Które z poniższych czynników mogły spowodować przesunięcie krzywej popytu na aparaty fotograficzne?

1. Spadek ceny aparatów fotograficznych.

2. Wzrost dochodów realnych.

3. Spadek ceny filmów do aparatów fotograficznych.

Zadanie

Rysunek przedstawia przemieszczenie krzywej podaży namiotów z położenia S₀ do S₁. Które z czynników mogły spowodować owo przesunięcie?

1. Wdrożenie nowej metody produkcji namiotów.

2. Spadek cen uzupełniającego wyposażenia turystyczno-kempingowego.

3. Wzrost stawek płac pracowników zatrudnionych przy produkcji namiotów.

4. Wzrost dochodów konsumentów (załóżmy, że namiot zaliczany jest do dóbr normalnych).

5. Spadek cen materiałów stosowanych do produkcji namiotów.

Zadanie

Wskaż, które z podanych dóbr należą do dóbr normalnych, a które do dóbr niższego rzędu:

1. telewizor kolorowy

2. kawa

3. ryż

4. telewizor czarno-biały

5. opony regenerowane (bieżnikowane)

Zadanie

Podaj, które z niżej wymienionych dóbr można uznać za substytuty truskawek, a które za dobra komplementarne:

1. maliny

2. śmietana

3. benzyna

4. lody

5. pieczeń wołowa

6. podróż autobusem

7. komputer.

Zadanie

Które z poniższych czynników mogą wywołać wzrost cen domów i mieszkań?

1. Spadek aktywności budowlanej.

2. Zwiększenie kredytów udzielanych nabywcom domów i mieszkań.

3. Wzrost oprocentowania kredytów hipotecznych.

4. Wyprzedaż mieszkań komunalnych dotychczasowym najemcom.

Zadanie

Rysunek ilustruje sytuację na rynku jaj. Rząd postanawia chronić producentów ustanawiając gwarantowane ceny minimalne. Nie sprzedane nadwyżki towaru są interwencyjnie skupowane przez państwo po ustalonej cenie.

1. Jak ukształtowałyby się cena i ilość jaj oferowanych i nabywanych w stanie równowagi rynku, gdyby nie było interwencji państwa?

2. Jaki poziom osiągnęłaby cena rynkowa, gdyby rząd gwarantował cenę P₁?

3. Jakie byłyby rozmiary popytu przy tej cenie?

4. Jaką ilość jaj musiałby zakupić rząd przy takiej cenie?

5. Ile wyniosłaby cena rynkowa, gdyby rząd gwarantował cenę P₃?

6. Jakie byłyby rozmiary popytu przy tej cenie?

7. Jaką ilość jaj musiałby zakupić rząd?

Zadanie

Tablica 3 przedstawia wartości liniowych funkcji popytu i podaży towaru X przy różnych poziomach cen.

1. Wykreśl funkcje popytu i podaży.

2. Wskaż cenę i ilość dobra w stanie równowagi.

3. Przyjmijmy, że sprzedaż dobra X zostaje obciążona podatkiem pośrednim (doliczanym do ceny). Oznacza to, że z ceny płaconej przez nabywcę, wynoszącej np. 20 groszy za sztukę, producent (sprzedawca) odprowadza do budżetu 5 groszy. Wykreśl krzywą podaży uwzględniającą opodatkowanie towaru, tzn. zależność między ilością oferowaną na sprzedaż a ceną płaconą przez nabywców.

4. Wskaż cenę i ilość dobra w nowej sytuacji równowagi.

Tablica 3. Popyt i podaż dobra X
Cena (w groszach)	Popyt (liczba sztuk/rok)	Podaż (liczba/sztuk rok)
15	50	35
16	48	38
17	46	41
18	44	44
19	42	47
20	40	50
21	38	53
22	36	56

Tak/Nie

1. Zmiana ceny dobra spowoduje przemieszczenie krzywej popytu.

2. Wzrost dochodów konsumentów spowoduje zwiększenie popytu na wszystkie dobra.

3. Słabe zbiory ziemniaków(przy innych czynnikach nie zmienionych) spowodują wzrost ceny chipsów.

4. Cena żądana za towar jest ceną równowagi.

5. Dobro niższego rzędu to takie, które zostało wadliwie wykonane.

6. Jeżeli popyt na dane dobro wzrasta w wyniku wzrostu dochodów konsumentów (przy innych czynnikach stałych), to dobro takie nazywamy normalnym.

7. Wprowadzenie ustawowej płacy minimalnej doprowadzi do wzrostu zatrudnienia.

8. W języku potocznym o dwóch dobrach X i Y powiemy że są komplementarne wówczas gdy wzrost ceny dobra X - przy innych czynnikach nie zmienionych - powoduje spadek popytu na dobro Y.

9. Nałożenie na jednostkę towaru podatku w wysokości 1PLN spowoduje wzrost ceny tego towaru o 1PLN.

10. Kiedy katolicy uzyskali przyzwolenie papieża na spożywanie mięsa w piątki, popyt na ryby i ich ceny obniżyły się.

Problemy do przemyślenia

1

Jakich zjawisk oczekiwałbyś na rynku kawy, na którym nastąpił gwałtowny spadek podaży, spowodowany złymi zbiorami? Czy, twoim zdaniem, przychody plantatorów kawy ulegną w konsekwencji obniżeniu czy zwiększeniu?

2

W jaki sposób zmiany podaży lub popytu na rynku jednego dobra mogą oddziaływać na rynki innych dóbr? Podaj przykłady.

5

---