Literatura:

Bazyli Proskopko Zarządzanie środkowiskiem 1998 PWE

1. Faza rewolucji naukowej - sformuowany paradygmat nauki

2. Faza rozwoju - odbywają się na obowiązującym dygmacie

Do końca ubiegłego wieku funkcjonowała Newtonowsko - Kartezjańska, czyli determistyczno-mechanistyczny, zaczerpnięty z nauk przyrodniczych i ścisłych. Świat jest zdeterminowany, statyczny. Kartezjusz napisał- „ rozprawa o metodzie” - zasada redukcjonizmu- każdy problem można dzielić na tyle części, ile to możliwe.

Kategorie, metody, założenia badawcze ekonomii. Zarządzanie jest częścią nauk.

4 założenia paradygmatu;

* przyczyna jest skutkiem zejścia - warunkowość

* takie same przyczyny wywołują takie same skutki - jednoznaczność

* skutki są zależne od przyczyny

* skutek nie tworzy przyczyny, ale jest przez nia wytwarzany

Powstały różne modele, mówiono w nich o gospodarce. Gospodarkę traktowano jak systemy zamknięte, zrównoważone.

Racjonalność tych podmiotów gwarantuje:

• wolność ekonomiczna - nie mamy ograniczeń administracyjnych itd. , np. jak w socjalizmie prywatni przedsiębiorce

• zdolność utrzymywania równowagi

• interes osobisty - jeśli kończymy studia i zakłądamy własną firmę, to jest nasz interes ekonomiczny

Na kształtowanie się systemów i technik zarządzania szczególny wpływ wywarł model doskonałej konkurencji - 8 założeń:

• istnienie dostatecznego rozproszenia popytu i podaży - jest zapotrzebowanie, to jest ktoś kto zaspokaja, żeby to się nie odbywało w jedym miejcu, musi to być rozproszone, np. podstawowe zakupy robimy na miejscu chleb, mleko, a reszte w wiekszych sklepach

• jednorodność wymienianych produktów

• swoboda tworzenia i likwidowania przedsiębiorstw

• racjonalność jednostek gospodarujących - nikt nie zakłada przedsiębiorstwa, by upadło, tylko by przynosiło zysk i tak się należy zachowywac, aby dostarczać produkt i mieć z tego zyski

• bierność ekonomiczna państwa - jeśli państwo wkracza, to może ustalać jakieś administracyjne sprawy

• podzielność dóbr i czynników produkcji - jeśli mamy przedsiębiorstwo produkujące, to musi mieć komponenty do produkcji, itd.

• mobilność czynników produkcji - np. produkujemy w Niemczech a zakłądamy filie pod Poznaniem

• informacja - mamy informacje co się sprawdzi, jakiś pomysł na przedsięwzięcie, co się sprawdzi. Np. gdzy załamał się system socjalisytczny, ktoś wiedział, że następi zamiana waluty i zainwestował w to. Gdy weszła ustawa o wolności ekonomicznej otworzył

Zmiana paradygmatu- nowy paradygmant - nowy etap rozwoju/ rewolucja zmiana/ lata 70`te trzeba zmienić ten Kartezjański.

Paradygmat Ewolucyjno - dynamiczny - na jego opracowanie miała wpływ teoria Darwina o ewolucji, rozwinął ją również Spencer - sformułował powrzechne prawo rozwoju - dotyczyło gospodarki, kultury, ekonomii.

Na kształtowanie tego paradygmatu miało również

prawo entropii Claususa - zakwestionował on odwracalność procesów i chodziło tu o poszukiwanie nowego kryterium efektywności w ekonomii.

Teoria względności Eisteina - wszystko jest względne, czas i przestrzeń nie są absolutnie względnie, np. jeśli w podrozy kosmicznej minie tam 1 rok, a na ziemi w tym czasie minie 100 lat.

Teoria systemów - każda bardziej skomplikowana struktura ma system, im bardziej skomplikowana struktura, tym bardziej wzrasta liczba elementów, które mogą decydować o zachowaniu się całości. Np. na politechnice mamy rózne wydziały wpływają studenci, dzieki temu może zatrudniac wykładowców, płacic stypendia itd.

Efekty synergiczne i katalityczne - związek przyczynowo-skutkowy, synergia - jeśli w tym samym kierunku idą dwie rzeczy

Koncepcja haosu determistycznego - nie wszystko jest ułożone, nie wszystko jest jednoznaczne, nieprzewidziane sytuacje, zdarzenia

Paradygmat ewolucyjno - dynamiczny przyczynił się do nowego sposobu myślenia w ekonomii, i utworzyly się nowe kierunki myślenia w ekonomii;

• holizm - całość nie da się sprowadzić do sumy części, analizujemy złożone systemy, holistyczna - całościowa, jeśli coś rozłożymy, to nie zawsze możemy to złożyc z powrotem tak samo

• globalizm - postrzeganie ekonomii (rzeczywistości) w wymiarze globalnym, wyższym niż makroekonomia poszczególnych gospodarek narodowych - kupujemy coś od jednego kraju i sprzedajemy w innym

• ekologizm - rownoważne traktowanie ekonomii, kapitału, pracy i środowiska, nie jest ważny zysk za wszelką cenę

• humanizm - troska o ludzkie potrzeby, szczęście, godność, swobodę, rozwój

• neoetyzm i problemy etyczne, zachowania etyczno - moralne, np. praca nie hańbi można się bogadzić

Rozwój ekonomii i środowiska

Ekonomia - nauka o gospodarowaniu, z puktu widzenia teorii systemów jest to kształtowanie relacji między zasobami (środowiskiem), pracą, kapitałem - idea zrównoważonego rozwoju. Dochód powstaje przy wykorzystaniu zasobów naturalnych, sił ludzkich i kapitału - teoria klasyczna

Teoria neoklasyczna - wyrzucili czynnik środowiska (zasoby naturalne), koncentrują się na sile roboczej i kapitale. Ta teoria doprowadziła do kryzysu. Maxymalizacja zysku, nie ogladanie się na środowisko. Już teraz się mowi na ile lat nam starczy ropy, nieliczenie się ze srodowiskiem do tego doprowadzilo. Gdy Arabowie przykrecili kurek z ropom Amerykanom. Ropa stała się droga i pierwszy kryzys, Amerykanie musieli zmienić swoje podejście. Nieliczenie się ze środkowiskiem doprowadziło do rewolucji. Włączono elementy środowiska do ekonomi w czasach ekonomistów takich jak - Mill, Sey, Contillo. Przyśpieszony rozwój ekonomi zarządzania środowiskiem miał miejsce w ostatnich 30 latach.

Ostatnie 30lat to jest zarządzanie środowiskiem ekologicznym - problem internalizacji efektów zewnętrzych - efekty to korzyści/ niekorzysci powstałe w związku korzystania ze środowiska. Jest to kwestia wyceny środowiska - że dewastujemy środowisko. Metody wyceny środowiska;

• rynkowe - rynek ustala

• metoda wyceny strat spowodowanych degradacją środowiska

• metoda wyceny warunkowej - korzyści/ straty z jakości środowiska

Ścieżki zrównoważonego rozwoju gospodarki:

• wdrożenie analizy systemowej - zależności między gospodarką a środowiskiem, np. przypływy międzygałęziowe z uwzględnieniem ekologii Leonkiewa, Robins

Ekonomia środowiska podjęła badana ograniczoności warunków ekologicznych z 3 przykładów ograniczoności:

1. Podstawowe zasoby naturalne i nośniki energii niezbędne do kontynuacji procesu wzrostu gospodarczego, np. konieczność budowy elektrowni zaniechano

2. Podstawowe komponenty środowiska decydujące o jego jakości (atmosfera, pedosfera, hydrosfera) , np. surowce, dbanie o powierzchnie ziemi

3. Dobro jakim jest czyste środowisko jego różnorodność genetyczna, gatunkowa, ekosystemowa

27.10.2010r.

TEORIE EKONOMII ŚRODOWISKA

Wiele narzędzi sterowania rozwojem społeczno - gospodarczym, aby osiągnąć określoną jakość środowiska;

• mechanizm - substyt. Technologiczno - cenowy

• technologia cienia - wzrost ceny zasobu naturalnego, np. może mają bliżej do zbiornika, ale taniej jest dalej, częściej z możliwością wykorzystania substytutów.

Powstała koncepcja (ekorozwój) zrównoważonego, trwałego rozwoju, zapoczątkowana 20 lat temu. Miała obejmować wymiar; ekonomiczny, społeczny, ekologiczny; równe traktowanie wymiarów; kulturowego, świadomościowego, demograficznego - nadwyżka siły roboczej, etycznego - pewna etyka uczciwości w biznesie, świadomości - od dzieła, np. nie palimy butelek plastikowych.

Ekonomie środowiska rozwijali m.in.: Pears, Bagier - ekonomiści.

Społecznie pożądane cechy ekorozwoju (4 cechy);

• wzrost realnego dochodu na osobę

• poprawa stanu zdrowotnego i stanu wyżywieniowego

• równy dostęp do zasobów środowiska

• poprawa poziomu wykształcenia

Kategoria trwałości (2 element ekorozwoju) - samozaopatrzenie się rozwoju. Istnieją 3 modele rozwojowe:

• przemysłowy (gospodarka, społeczeństwo, środowisko)

• model zrównoważony - bez degradacji środowiska - constans - obszary o dobrym stanie środowiska

• model ekorozwoju na obszarach zdegradowanych - tereny zdegradowane rekultywuje się, np. składowisko odpadów

Ekorozwój w działaniach praktycznych ( na czym polega):

• całościowe, systemowe ujmowanie zjawisk gospodarczych, społecznych, ekologicznych

• wybór priorytetów rozwojowych zarówno produkcyjnych i konsumpcyjnych przy odpowiednich kryteriach; ekologicznych, społecznych, gospodarczo-ekonomicznych

• bilansowanie korzyści i strat

• traktowanie środowiska przyrodniczego jako (ekosystem)organicznej całości - stworzyć warunki, nie przeszkadzać

• problem opóźnienia kulturowego

17.11.2010r.

Potencjał środowiska - występuje na danym terenie zapas zasobów, woda, minerały, powietrze, walory środowiska, kapitał naturalny (jest stały - między generacyjne przekazywanie zasobów następnym pokoleniom ) pozwala nam ta stałość określić warunki zarządzania zasobami.

Założenia metodologiczne:

1. Świat zjawisk gospodarczy jest niepowtarzalny w czasie i przestrzeni

2. Punktem wyjścia musi być jego wszechstronne zbadanie i opis

3. Za prawdę naukową można uznać tylko to co zostało zbadane

4. Każde zjawisko gospodarcze jest zdeterminowane określonymi przyczynami, a zdaniem ekonomii jest poszukiwanie tych przyczyn

Ekologie społeczne - dziedzina wiedzy, której przedmiotem zainteresowania jest poznanie zależności między społeczeństwem a przyrodą, oraz modelowanie (Mc Kenzy i Galpin)

Badania między ludźmi przestronne i czasowe, które są wynikiem oddziaływania selekcyjnych przestronnych zależności

Ekologia człowieka (Barrow) - wiedza zajmująca się szczególnym stosunkiem między człowiekiem a środowiskiem.. Rozwoj - lata 60-te. Przyrodę charakteryzuje; komplementarność, współpraca, harmonia.

Odrzucenie antropocentrycznych poglądów w nauce w 70 tych latach. Szczególny wpływ na to miał ruch ochrony środowiska.

!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! BRAK C.D. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

23.11.2010r.

ZASADY ZARZĄDZANIA

Zarządzanie - koordynowanie zbiorowych wysiłków do osiągnięcia celów organizacji

Wg.. Falowa proces zarządzania;

1. Planowanie - formułowanie celów, określenie sposobów realizacji

2. Organizowanie - podział pracy, rozmieszczenie udziałów decyzyjnych, wybór sposobu koordynacji zadań

3. Decydowanie - wybór sposobu przetwarzania informacji, analiza danych

4. Motywowanie - formułowanie oczekiwań w stosunku do poszczególnych osób

5. Kontrolowanie - wzorce kontrolne, metody prowadzenia

Pomiędzy 1 a 5 etapem jest sprzężenie zwrotne, możemy wrócić i skorygować. Okres w teorii zarządzania to 40 lat = Tayloryzm = autor klasycznej teorii organizacji.

Adamiecki zajmowal się organizacją pracy zbiorowej, prawem harmonii = dobór jednostek i synchronizacji działań.

Feyol = podzielil czynności przedsiębiorstwa;

• techniczne

• handlowe

• finansowe

• ochronne

• kierownicze

• rachunkowe

5 funkcji z 14 zasad zarzadzania Fayola:

Zasady

Podział pracy, autorytet, dyscyplina, jednośc rozkazodawstwa, jedność kierownictwa, podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu, centralizacja, decentralizacja, hierarchia, ład organizacji, odpowiednie traktowanie personelu, stabilnośc personelu, inicjatywa, integracja pracownicza

Fayol- komórki sztabowe (tworzą je specjaliści)

Szkoła behawioralna - organizacja to ludzie:

• Mayo

• Mizberg

Stosunki międzyludzkie w pracy. 5 punktow charakterystyki dla I fazy nauki o zarządzaniu:

1. Eksponowanie 3 funkcji zarządzania : motywacja, organizowanie, kontrola

2. Bezpośrednie zarządzanie firmy przez właściciela

3. Autokratyczny styl kierowania i zarzadzania

4. Produkcja jest głównym obszarem zainteresowania kierownictwa

5. Ostra konkurencja

Od lat 50-tych. II okres zarządznia profesjonalnego ;

• Sytuacyjne metody zarządzania

• Badania operacyjne

• Szkoła teorii decyzji

1. Przywiązywano znaczenie do plaowania, motywowania, min. Kontroli

2. Wprowadzenie profesjonalnych menagerów

3. Paternalistyczny styl kierowania z elementami konsultacji z uwzględnieniem propozycji personelu

4. Marketing - głowny obszar zainteresowania kierownictwa

5. Konkurencja regulowana przez politykę państwa

III okres zarządzania od lat 80-tych zarządzanie strategiczne, nowa fala w zarządzanoi

Analiza, popularyzacja, obserwacja rozwiązań, które się sprawdziły w praktyce, najlepsze wyniki, popularyzacja menagerów firm. Waterman- mówił co jest ważne w zarządzaniu firmą;

1. Obsesja działania

2. Bliski bezpośredni kontakt z klientami

3. Autonomia i przedsiębiorczość

4. Wydajność i efektywność

5. Koncentracja na celach firmy

6. Przestrzeganie zasady: trzymaj się tego co umiesz najlepiej

7. Niewielki sztab o prostej strukturze

PODSUMOWANIE

1. Model zarzadzania strategicznego - analiza pozycji myślowych i ustalenie zasadniczych celów dziłania

2. Sformułowanie właściwych strategii

3. Opracowanie planu strategicznego

4.Kształtowanie korzystnych strategii

5. Realizacja strategii przy umiejętnym rozbudzeniu motywacji

Deming - zarządzanie jakością

IV okres teorii zarządzania

Teorie i praktyka zarządzania globalnego (międzykulturowe)

1. Planowanie strategiczne

2. Profesjonalnie i stale dokształcani menagerowie

3. Preferowanie metod przywódczych i parterstwa socjalnego w stylu kierowania firmą

4. Innowacje i finanse jako głowny obszar zainteresowania naczelnego kierownictwa

5. Konkurencja i współpraca między firmami.

3-.11.2010r.

Model zarządzania środowiskiem

1. System gospodarczy

Jeśli weźmiemy elementy całości to mamy gospodarke. Przykładowe powiązania w systemie gospodarczym:

• produkcyjne

• handlowe

• finansowe

Grupy ludzi lub zespoły mogą być formalne i nieformalne (system społeczny). Warunkiem funkcjonowania jest przepływ informacji między członkami wyodrębnionej społeczności

2. System przyrodniczy

Wyodrębnione są obiekty przyrody, wzajemnie powiązane przepływem materii, energii i informacji (kod genetyczny)

Obiekt materii i energii warunkuje istnienie ekosystemu. Istnieje hierarchiczność w systemach:

• makro

• mikro

• mezo

W przyrodzie wyróżniamy;

• drzewo - mikro

• łąka, las - mezo, pole uprawne

• biosfera - makro

Organizacja - specyficzny rodzaj systemu, wew. Zintegrowany system, który obejmuje:

• cel organizacji i wynikające zniej zadania

• ludzi o określonych dążeniach indywidualnych i zbiorowych

• materialno - techniczne wyposażenie organizacji (budynki, sale)

• struktura formalna, która zapewnia podział zadań, odpowiedzialność za ich realizację

Występuje sprzężenie - relacje - to podstawowe kryterium wyodrębnienia, zachodzące między elementami rzeczywistości. Często określamy te relacje mianem systemotwórczym

Części składowe systemu:

• podsystemy

• elementy

• relacje

Mogą być uporządkowane hierarchiczne;

• układ koherentny

• układ nieuporządkowany

• układ hierarchiczny

• uporządkowany nie koherentny

Mogą być niespójne - addytywne , niehierarchiczne

Systemy możemy podzielić ze względu na liczbę części składowej:

• małe

• duże

Ze względu na sposób powiązań:

• proste

• złożone

• szczególnie złożone

Ze względu na powiązania z otoczeniem:

• izolowane

• zamknięte

• otwarte

Ze względu na charakter:

• jednorodny

• niejednorodny

3. System zarzadzania

Wyodrębniamy:

• sferę procesów realnych - obejmuje działalność człowieka skierowaną bezpośrednio na podmioty materialne i przekształcenie materii, np. huta z rudy żelaza przerabia na stal. Obiekt realny podlegający oddziaływaniu w procesie zarządzania nazywamy obiektem systemu zarządzanym = sterowanym. A sferę regulacji organizatorem procesu zarządzania lub systemem zarządzającym.

• sfera regulacji- całośc procesów inform, mysślowych, decyzyjnych

Relacje między dwoma sferami;

• sygnały sterowania - postawowy rodzaj relacji = tzw. Normy sterujące. Obiekt zarządzania (sterowania) i system sterujący (zarządzający) i zachodzącymi między nimi relacjami tworzą system zarządzania.

4. System zarzadzania środowiskiem

Wyodrębnioną i uporządkowanej część rzeczywistości, która jest związana z zarz, użytkowanie, ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczegonazywamy- systemem (sterowania) zarzadzania środowiskiem

Model zarządzania (systemu zarządzania) - uproszczone odwzorowanie poznanego systemu

Modele najbardziej przydatne do badań stylu ekologii i ekonomii

1. Empiryczno - opisowe

2. Graficzne

3. Matematyczno-informatyczne

Rodzaje procesów ochrony środowiska:

1. Działalność ochronna może mieć charakter preferencyjny (zapobiegawczy)

2. Redukcyjny charakter (ochronny)

3. Rehabilitacyjny

Użytkowanie środowiska:

• sposób i zakres korzystania przez człowieka z zasobów i walorów przyrody. Uzytkowanie może być bezpośrednie ( jeżeli oddychamy powietrzem, pijemy wodę czystą, owoce, płody rolne) i pośrednie ( korzystanie z elementow środowiska w procesach działalności gospodarczej: zagospodarowanie terenu/powierzchni, korzystanie z ożywionych i nieożywionych zasobów materialnych - kruszce, usuwanie do środowiska odpadów w celu asymilacji naturalnej).

Ochrona środowiska w pośrednim użytkowaniu:

1. Kompleksowe przetworzenie zasobów naturalnych, pobranych ze środowiska

2. Zamykanie cykli łańcuchowów technologicznych (czasem musimy uzupełnić straty)

3. Produkcja materiało i energio oszczędnych

4. Zanieczyszczenia wydalane tylko w postaci asymilacji

5. Dekoncentracja produkcji - ie koncentrujemy, np. huty kopalni

5. Ochrona środowiska - na czym polega

1. Zapobieganie niewłaściwemu użytkowaniu drogą: nakazu, zakazu, wskazań

2. Na konserwatorskiej ochronie ekosystemu gatunków okazów

3. Redukcja zanieczyszczeń powstających w czasie działania godpodar., np. filtry, odsiarczanie, oczyszczalnie ścieków, hałas

4. Proekologiczna regulacja poza gospodarczej aktywności, np. zakazy na plażach, wjeździe do lasu

5. Sterowanie ochroną środowiska

1. Edukacja ekologiczna spoecye}stwa

2. Narzędzia zarządzania gospodarką

3. Narzędzia zarządzania ochroną środowiska

6. Kształtowanie środowiska - świadome wprowadzenie zmian w ekosystemie

Na czym polegają;

• Redukcja elementów systemu nadmiernie rozwiniętych ze względu na wcześniejszą ingerencje człowieka, np. las z dominacją świerku, ingerencja człowieka, podatne na gradację

• Kompensacja w uzupełnieniu brakujących ogniw obiegu materii, np. w skutek emisji związków siarki, las ulega degradacji, zakładają filtry, sztuczne nasadzenia

• Rekultywacja - odtworzenie zdegradowanych ekosystemów przez wyeliminowanie czynników powodujących degradację

Proces kształtowania środowiska na ogół przebiega jednocześnie z procesami jego użytkowania i ochrony.

Procesy użytkowania i ochrony środowiska, kształtowania, przebiegają w sferze;

• gospodarczej

• społecznej

• przyrodniczej

07.12.2010r.

Sterowanie i zarządzanie w ochronie środowiska

1. Sterowanie - celowe oddziaływanie jednego systemu lub układu na drugi e celu wymuszenia, czy uzyskania określonych zachowań- albo zmian w procesach

2. Regulacja - oddziaływanie na system, którego celem jest zneutralizowanie niekorzystnych odchyleń od norm, np. gaźnik na palniku

3. Kierowanie - proces dobrowolnego lub wymuszonego ukierunkowania działań ludzi dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowości. Istota procesu dotyczy;

• wybór, wskazanie, negocjonowanie, narzucenie wolnego celu lub misji

• uruchomienie systemu kierowania, który zapewni zgranie czasu, miejsca, sposobu, ilości i jakości zadań cząstkowych

4. Zarządzanie - pojęcie szersze niż kierowanie, skutecznie wykorzystywanie zasobów ludzkich, kapitałowych i materiałowych organizacji (aspekt polityczny - uwzględnia własność środków produkcji)

Te procesy regulacji mogą spełniać jedynie role pomocnicze. Ochrona środowiska jest procesem złożonym. Specyficzną cechą zlożonych systemów jest różna ich przydatność na sterowanie. Sterowanie może przebiegać w sposób pośredni. Elementamiprocesu sterowania w ochronie środowiska jest człowiek jako jednostka/społeczność, grupa ludzi.

Rządzenie - kształtowanie warunków zewnętrznych funkcjonowania niezależnych ekonomicznie, samodzielnych podmiotów praa. Organ rządzący poprzez tworzenie prawa kształtuje parametry decyzyjne w obszarze rządzenia.

Administrowanie - taki sposób kierowania, gdy kierujący jest wykonawcą decyzji narzuconych przez instancję nadrzędną.

Model zarządzania

Obiektem zarządzania jest makrosystem; społeczeństwo, gospodarka, środowisko. Czynnikiem łączącym te elementy jest przepływ materii, energii, informacji.

Może odzwierciedlać dowolnie wybrany obraz rzeczywistości (makrosystem, społeczeństwo, gospodarka) do globu ziemskiego poprzez Europę, kraj , region, obszar, gmina.

Układ lokalny w makrosystemie będzie zależeć od wymiaru globalnego.

Społeczeństwo, gospodarka, środowisko tworzą makrosystem z bardzo silnymi powiązaniami tzw. Okręg boromejski.

Eliminacja jednego systemu powoduje rozpad dwóch pozostałych.

System zarządzający - wyróżniamy normy (warunki w jakich powinny zachodzić zjawiska w określonych okolicznościach) ;

• instytucjonalne - stworzone przez człowieka, odnoszące się do gospodarki i społeczeństwa

• naturalne - wynikją z działania praw przyrody

Normy instytucjonalne dzielą się na :

• normy techniczne, ustalają stosunki zależności pomiędzy ludźmi, rzeczami

• normy społeczne

• normy ochrony interesów społeczeństwa - dwa wymiary

- prawny - np. prawa człowieka do wolności obyczajowej

- fizyczny - np. czyste powietrze, woda, ziemia

• normy sterujące-np. między instytucją a człowiekiem (organizacją) Dzielimy je na;

- normy określające zdania i środki ich realizacji

- normy określające sposoby działania

Zestaw norm procesów zarządzania środowiskiem musi cechować;

• różnorodność - nie jedną normę objeść z drugiej strony

• kompletność - luki wykorzystywane są od razu

• kompleksowość

• powszechność

3 wariany rozwiązań(dot. Sprzężenia między gospodarką, środowiskiem, społeczeństwem);

* system zarządzania środowiskiem jest podporządkowany społeczeństwu i gospodarce, ważny jest dobrobyt społeczeństwa, gospodarka kosztem sprzedawców

* system środowiska jest dominujący, zarządzanie gospodarką i społeczeństwem, p. Park Narodowy Białowieski

* system gospodarki podporządkowany społeczeństwu i środowisku

14.12.2010r.

Środowisko jest systemem specyficznym.

Ekosystem - skomplikowany, zorganizowany system naturalny, przyrodniczy, który dąży do utrzymania równowagi.

Systemy zależności od wielkości;

• mikrosystem, np.śródpolne oczko wodne

• mezoekosystem - jezioro

• ekosystem - np. pole, łąka, las

• makrosystemy - np. oceany, biosfera

Istnieją 3 rodzaje populacji w tych ekosystemach;

• producentów

• konsumentów

• reducentów

Stabilność ekosystemu - dążenie do trwania lub odbudowania naruszonej równowagi

Produktywność ekosystemu - ilośc wyprodukowanej suchej masy, w ciągu jednego dnia na 1m2 powierzchni.

Ekosystemy w stanie naturalnym(bez udziału człowieka) dążą do stanu tzw. Równowagi - PARETO =stan dynamicznej równowagi

Pojemnośc ekosystemu - oznacza liczbę przedstawicieli danego gatunku, jaką konkretny ekosystem jest w stanie wyżywić lub pomieścić

Potencjał ekosystemu = ekologiczny = występuje na danym obszarze zapas zasobów naturalnych o strukturze jakości odpowiadającej potrzebą fizjologiczno - gospodarczymi człowieka.

Ekosystemy (mikro, mezo, makro) - nie rozwiązują do podziału administracyjnego

Układ przyrodniczy - zbiór naturalnych i antropogennych elementów środowiska

Układ przyrodniczo-techniczny - tworzą ekosystemy wraz z antropogenicznymi budowlami, np. rzeka Odra

Antropogenie obciążenie środowiska - efekt gosp. I pozagospodarczy działalności człowieka.. Może być okresowe lub stałe. Powodują zmiany w ekosystemie, np. emisja CO2

Elastyczność ekosystemu - zdolność do czasowej zmiany istniejącego stanu, a potem powrotu do stanu wyjściowego przy czynnikach zewnętrznych

Najbardziej właściwą formą użytkowania środowiska jest nieprzekraczające obciążenie stałe, nie przekraczające pojemności środowiska.

Antropogenie dział na środowiska:; hałas, wibracje, celowe niszczenie przez człowieka osobników danej populacji

Nadmierne obciążenie środowiska może wywołać samodestrukcję: samodestrukcja ekosystemu

Poziom bioróżnorodności = mówimy na 3 poziomy;

• genowym,np. hemofilia, choroby człowieka

• gatunkowym

• ekosystemowym

Ochronne funkcje systemu zarządzania środowiskiem (ma wpływ)

• hierarchiczna - struktura org. Życia na ziemi jest prawem przyrody, które ma podst. Znaczenie dla sterowana procesami ochrony środowiska

• z punktu widzenia teorii systemowej nie jest wskazane wydzielanie podsystemu środowiska

Ekosystemy są mało wrażliwe na zmianę, jakie zachodzą w pojedynczych elementach.

Różnie reagują na krótko i długookresowe oddziaływania. Ekosystemu przejawiają tendencję do zachowania określonego stanu i własnej trwałości. System złożony ma zdolnośc obserwowania i przekształcania sygnałów sterujących.

21.12.2010r.

Degradacja środowiska może tworzyć barierę rozwoju społecznego i gospodarczego. Ludzie nie chcą mieszkać gdzie środowisko jest zanieczyszczone.

Straty gospodarcze (związane ze środowiskiem);

• straty biologiczne - powstają poprzez zmniejszenie produktywności ekosystemu,np. straty

• straty surowców i materiałów,np. budynek nieocieplany, wiecej węgla na grzanie, okna szczelne

• straty majątku trwałego

• straty społeczne - wymienne i niewymienne szkody w warunkach życia społeczeństwa:

- straty związane z utratą zdrowia

- straty wynikające z degradacji miejsc przeznaczonych do denaturacji

- straty wynikające z pogorszenia estetyki otoczenia

Każdy rodzaj użytkowania środowiska może prowadzić do obciążenia ekosystemu i degradacji.

Czynniki wewnątrzsystemowe decydujące o stopniu obciążenia środowiska:

• niedostosowanie działalności gospodarczej do otoczenia

• nieracjonalne uzytkowanie zasobów mineralnych

• niedoskonałe technologie produkcyjne

• użytkowanie produktów zagrażającyc środowisku, np. opony

• odpady - usuwanie do środowiska

Przyczyny:

• bezpośrednie/pośrednie

• antropogeniczne- człowiek

• technologiczne

Kolejne zajmowanie powierzchni terenu. Przemysł wydobywczy (skutki dla środowiska):

• znaczne przekształcenie środowiska (odpompować wodę należy)

• duża wypadkowość

• szkody górnicze

Rolnictwo:

• wyjałowienie gleb

• wycinanie lasów

• niewłaściwe stosowanie nawozów sztucznych

• chemizacja rolnictwa,tj. opryski

Transport:

• wzrasta liczba dróg

• płynność ruchów

Systemy sterowania gospodarką:

• koncentracja produkcji

• struktura przemysłu

• postęp techniczno - technologiczny

• rozwoj techniki ochrony środowiska

NARZĘDZIA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM

System informacji ekologicznej zalicza się do systemów informacyjnych, jego funkcjonowanie zależy od przepływy informacji.

Warunki jakie musi spełniać :

• jakość i rzetelnośćinformacji

• użyteczność informacji - powiązanie z sytuacjami decyzyjnymi

• informacja ekologiczna powinna odpowiadać tym celom

• kompletność, wiarygodność, spójność, aktualność

Informacje niezbędne w zarządzaniu środowiskiem:

• informacja o poziomie antropogenicznego obciążenia środowiska

• informacje o stanie ekosystemu, np. obszary chronione

• funkcjonowanie poszczególnych narzędzi poliyki ekologicznej

• informacje o nakładach i kosztach systemu zarządzania środowiskiem

• stan świadomości ekologicznej społeczeństwa

Informacje w proekologicznym zarządzaniu gospodarką (uogólnione informacje);

• inf. O ogolnym zajmowaniu powierzchni

• sposób użytkowania zasobów i walorów środowiska

• stopień technologicznego obciążenia ekosystemu

• zakres kształtowania ekosystemu

11.01.2011r.

Systemy informacji (dotyczy biosfery i biocenoz). 4 podstawowe źródła informacji w systemach zarz środowiskiem ;

• monitoring środowiska - system pomiaru gromadzenia, przetwarzania, przesyłania i udostępniania informacji oraz ocen i prognoz stanu środowiska, realizowanych na podstawie jednolitych metod i skalibrowanych narzędzi badawczych (podajemy wymiary w jednostkach, aby to były metody porównywalne ). System monitoringu w
  Polsce został wprowadzony w 1991r. Dostarcza informacji o aktualnym stanem obciążenia zanieczyszczeniami poszczególnych komponentów środowiska, ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, dynamice antropogennych przemian ekosystemu, przewidywanych skutki użytkowania środowiska w skali lokalnej (organizowane są w celu oceny oddziaływania konkretnych podmiotów gosporczych), regionalnej, krajowej, globalnej(Śnieżka, Suwalskie - pomiarowe stacje). Globalne zjawiska, np. ocieplenie klimatu, El Ninio. Istnieją stacje monitoringu zintegrowanego - kompleksowego.

Przedmiot monitoringu	Źródła
Zasoby kopalin	Dokumentacja ekologiczna, ewidencja zasobu
Zasoby przyrody (np. lasy)	Dokumentacja parków narodowych, krajobrazowych, rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajoobrazu
Zasoby leśne	Plany urządzania lasów (elaborat urządzeniowy, operat)
Zasoby wód podziemnych	Dokumentacja hydrologeologiczna
Zasoby wód powierzchniowych	Katastry gospodarki wodnej
Gleby	Operaty ewidencji gruntów
Emisja zanieczyszczeń powietrza, Pomiar zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, hałas, promieniowanie,	Inspektoraty ochrony środowiska, stacje sanitarno-epidemiologiczne
Promieniowanie jonizujące - skażenia promieniotwórczości

• sprawozdawczość statystyczna - najważniejsze sprawozdania GUS-owskie(są zobowiązane udostępnić dane na temat ochrony środowiska):

1. OS1 - Ochrona Środowiska 1 - sprawozdanie o emisji zanieczyszczeń do powietrza

2. OS2 - Sprawozdanie o zagrożeniu i ochronie środowiska leśnego

3. OS3 - sprawozdanie o gospodarowaniu wodą, ściekach ładunkach zanieczyszczeń

4. OS4 - Sprawozdanie dotyczące poboru wody do nawodnień w rolnictwie i leśnictwie, napełnianiu stawów rybnych

5. OS5 - sprawozdanie o oczyszczalniach ścieków (o przepustowości oczyszczalni)

6. OS 6- sprawozdanie o odpadach przemysłowych uciążliwych dla środowiska

7. OS 7 - sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu (formy powierzchniowe, rezerwaty, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe)

8. L01 - sprawozdanie o lasach państwowych

9. L03 - sprawozdanie o lasach prywatnych i pozostałych

10. I02 - roczne sprawozdanie z działalności inwestycyjnej - nakłady ponoszone na inwestycje związane z ochroną środowiska

11. SG01 - sprawozdanie gminne

• informacja urzędowa - rejestry ewidencji gruntów, kataster gruntu, mapy bonitacji gleb,

• wyniki badan naukowych - GUS, WUZ (Wojewódzki Urząd Statystyczny). Jakie są najważniejsze dane, które można uzyskać z tych instytucji; wykorzystanie i ochrona zasobów gleb i kopalin, zanieczyszczenia ochrony wód, zanieczyszczenie i ochrona powietrza, flora, fauna i ochrona przyrody, gospodarka odpadami, promieniowanie jonizujące, hałas, inwestycje w ochronie środowiska, obszary zagrożenia ekologicznego. Rocznie sprawozdania dot ochrony środowiska są wykonywane. Źródła zagraniczne - euro.stat -europejska agenda statystyczna.

Badania naukowe - dąży się do wprowadzania wskaźników środowiska (taki rodzaj wskaźnika statystycznego, który jest syntetycznym miernikiem danego zjawiska); wskaźnik zanieczyszczenia powietrza, czystości wód, emisja CO2 do atmosfery. Dla tych wskaźników sformułowano podręcznik europejskiego gromadzenia informacji o środowisku SERIEE, gdzie dane zostały ujednolicone, wprowadzony w 1994r w Helsinkach na konferencji Euro Statu. Najbardziej w Europie ma opracowana Holandia. Porównywalne również kraje skandynawskie, Francja, Wielka Brytania, Niemcy. Instytut SERIEE opracował strategie kosztów zarządzania środowiska

Instrumenty prawno - administracyjne

Jeśli chodzi o ekonomikę zarz środowiskiem. Mamy bezpośrednie i pośrednie instrumenty regulacji

Bezpośrednie;

• akty prawne- określaja system zarz

• normy dopuszczalnych stężeń- zanieczyszzen , emisji, zrzutów, odpadów

Pośrednie - dotyczą instrumentów ekonomicznych, przepisów, procedur, zaleceń. Odrębną formą pośrednich zaleceń są negocjacje i umowy cywilno prawne.

Normy ekologiczne o charakterze ogólnym np. Prawo wodne, budowlane i szczegółowym(normy jakości środowiska - stężenie SO2, normy emisji- emisja CO2 do atmosfery, normy techniczno -technologiczne - jakie mają być parametry schładzania wody, normy produktowe )

Normy emisji można podzielic na ogolne - dla całego kraju, i szczegółowe - dla danego zakładu.

Akty administracyjne - koncesje, decyzje administracyjne, licencje, pozwolenia, zezwolenia, zgody. W Polce najważniejsze to decyzje planistyczne, reglamentacyjne (dotyczą korzystania ze środowiska, np. pozwolenia wolno prawne, decyzje o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń, o dopuszczalnym poziomie hałasu, decyzja o wyznaczeniu składowiska, pozwolenia na usuwanie drzew, pozwolenie na wyłaczenie gruntów leśnych i rolnych, koncesje na poszukiwanie i wydobywanie z kopalni, decyzje dotyczące wymierzania kar pieniężnych, decyzje interwencyjne)

Do instrumentów prawno-administracyjnych ponadto zaliczamy - normy regulujące zachowania np.. nie deptac trawnikow, zasady prowadzenia gospodarki leśnej, system norm prawnych regulujący zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych, wykaz odpadów niebezpiecznych

---