Farmakologia - wyklad 6 13.11.2006

Działania niepożądane leków ADR

Niepożądane dzialanie lekow mozna podzielic na grupy A B C D E. Sa wynikiem właściwości substancji leczniczej lub postaci leku. Przyczyna ich wystepowania sa interakcje z innymi lekami lub pożywieniem. Częsta przyczyna występowania ADR jest nieodpowiednie dawkowanie lub przy lekach o niskim indeksie terapeutycznym i wąskim przedziale dawkowania brak kontroli nad kinetyka leku - TDM. Jeden lek możne jednocześnie powodować ADR kilku rożnych typów. Określić można przynajmniej kilka grup rożnych czynników zwiększających możliwość pojawienia się niepożądanych działań leku. Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia ADR są miedzy innymi:

- wiek

- dysfunkcja organów decydujących o eliminacji leku

- brak informacji o ADR danego leku

- uwarunkowania genetyczne

- zwiększenie ilości stosowanych jednocześnie leków

- nałogi i stosowanie używek

- brak wystarczająco specyficznej metod, testów w ramach TDM

Glowne grupy dzialan niepozadanych lekow

Typ A - dzilanaie te sa zwykle przewidywalne i wynikaja z cech substancji leczniczej. Sa zawsze zalezne od dawki. Ten typ dzialan nieporzadanych charateryzuje bardzo niska smiertelnosc. Najczesciej sa wynikiem nieodpowiedniego dawkowania leku. Okresla sie je mianem ubocznych dzialan lek. Sa czesciej najczesciej spotykana grupa dzialan nieporzadanych

Typ B - dzialania te wynikaja z nieznanych cech substancji lecznich i sa niezalezne od dawki. Charakteryzuje je znaczna smiertelnosc. Dzialania typu B sa trudne do przewidzenia lub nieprzewidywalne. Przyczyna ich wystepowania sa rozne genetyczne lub specyficzne mechanizmy immunologiczne. Dzialania te spotykane sa rzadziej

Typ C - sa to dzialania pozostawiajace trwale zmiany w organach i tkankach. Najczesciej pojawiaja sie przy dlugotrwalym leczeniu danym lekiem

Typ D - sa tzw reakcje opoznione ktore ujawniaja sie dopiero po pewnym okresie od stosowania. Naleza do nich karcynogennosc i teratogennosc

Typ E - reakcje wykluczajace lek ze stosowania

ADR o mechanizmie immunologicznym

Wsrod nieporzadanych dzialan lekow wazne miejsce zajmuja AADR czyli dzialania nieporzadane lekow o mechanizmie immunologiczny. Dotycza one najczesciej lekow o masie czasteczkowej powyzej 1000 D. Zwykle takie wlasnie czasteczki moga zostac potraktowane jako antygen i uczestniczyc w niekorzystnych w danym przypadku terapeutycznych reakcjach immunologicznych. Mozna podzielic je na:

- AADR typu I - rekacje anafilaktyczne

- AADR typu II - reakcje cytotoksyczne

- AADR typu III - reakcje powodujace powstawanie kompleksow antygen - przeciwcialo

- AADR typu IV - reakcje nadwrazliwosci typu poznego

Niezgodnosc recepturowa - sposoby unikania

Niezgodnosc fizyczna:

- proszki rozplywaja sie , wilgotnienie, tworzenie zbitej masy, zmiany moga byc wywwolane obnizeniem temperatury topnienia (mieszaniny eutektyczne), powstawaniu mieszanin higroskopijnych, wydzielaniem wody krystalicznej

- ciecze - niezgodnosci powstaja przy zestawieniu roztworow wonych z olejowymi - przekroczona rozpuszczalnosc, wysolenie

Niezgodnosci chemiczne:

- reakcja podwojnej wymiany miedzy dwoma elektrolitami moze spowodowac wytracenie soli

- tworzenie sie zwiazkow kompleksowych - zmieszanie nalewke garbnikowych z alkaloidami, nastepuje wytracenie osadow zawierajacych zwiazki kompleksowe

- wytracanie slabych kwasow w postaci osadow w odczynie kwasnym - fenobarbital z kwasem solnym

- wytracanie slabych zasad - roztwory soli slabych zasad i sole srodkow znieczulajacych moga wydzielac w srodowisku zasadaowym trudno rozpuszczalne sole

- reakcje redox - utlenianie adrenaliny w srodowisku alkalicznym

- hydroliza - powoduja szybka inaktywacje lekow w srodowkisku wodnym

- inaktywacja pepsyny - ulega inaktywacji pod wplywem stezonego etanolu oraz w silnie kwasnym srodowisku

---