F Saussure Kurs językoznawstwa ogólnego


Ferdinand de Saussure (26 XI 1857 Genewa - 22 II 1913)

1873 - na 3 lata przed Karlem Brugmannem odkrywa w grece kontynuant praindoeuropejskiego sonantu nosowego:

zestawia formy typu τετάγμεθα (1os.pl.perf.pass.) : τετάχαται (3os.pl.perf.pass.) z regularnymi πεπαιδεύμεθα : πεπαίδευνται - z tego porównania wynika, że α przed końcówką -ται w τετάχαται pochodzi z ν.

1878 - zdobywa nazwisko w międzynarodowym świecie lingwistycznym dzięki rozprawie o systemie samogłoskowym w języku praindoeuropejskim

1881 - praca doktorska nt. składni genetiwu absolutu w sanskrycie

po śmierci de Saussure'a redakcją Kursu językoznawstwa ogólnego zajęli się Bally i Sechehaye oraz Riedlinger (student jego); pierwsze wydanie Kursu w 1916 r. (II-1922, III-1931); przekłady Kursu na języki obce zaczynają się ukazywać od 1928:

japoński - Kobayashi 1928

niemiecki - Lommel 1931

rosyjski - Suchotin 1933

hiszpański - Alonso 1945

angielski - Baskin 1959

polski - Kasprzyk 1961

włoski - de Mauro 1967

węgierski - Lörinczy 1967

francuski - Calvet 1967

serbsko-chorwacki - Marića 1969

szwedzki - Löfkvist 1970

wydanie Englera 1967-1974 - zawiera wszystkie znane dziś materiały źródłowe (notatki studentów oraz notatki własne de Saussure'a)

Kurs językoznawstwa ogólnego:

Językoznawstwo XIX i XIX/XX w. nazywa się atomistycznym, ponieważ zajmuje się oddzielnie rozwojem historycznym poszczególnych elementów języka, de Saussure kładzie nacisk na konieczność systemowego traktowania języka (językoznawstwo wewnętrzne)

Definicja języka:

langage (zjawiska związane z mową) = langue (język) + parole (mówienie)

Langue jest wpólne dla całej społeczności językowej i tym samym niezależne od poszczególnych jej członków, choć jest zdeponowane w umyśle każdego użytkownika języka - abstrakcyjny i społeczny

Parole - realizacja langue - konkretny i jednostkowy

Język =system znaków

Znak = signifiant (znaczący - obraz akustyczny) + signifie (znaczone - pojęcie) - ma charakter arbitralny (związek między znaczonym i znaczącym nie jest naturalny i konieczny - świat pojęć w poszczególnych językach jest arbitralny, każdy język artykułuje i organizuje świat odmiennie, a znaczenia w poszczególnych językach nie pokrywają się)

Wartość = wynika z relacji znaku do innych znaków (żadnego znaku językowego nie da się zdefiniować w samym sobie - skoro bowiem znak językowy ma charakter arbitralny, to jest bytem czysto relacyjnym i dlateogo, aby zdefiniować znaki należy się uciec do systemu relacji i różnic, które je tworzą)

Znaki językowe pozostają do siebie w relacjach syntagmatycznych (stosunki, w jakich pozostaje dany znak językowy do swojego otoczenia poprzedzającego i następującego) i asocjacyjnych (związki między elementami w systemie)

Często źródeł inspiracji dla koncepcji de Saussure'a szuka się w doktrynach: Durkheima (odrębność faktów społecznych od jednostkowych aktów psychologicznych), von Humboldta (konieczność odróżniania analizy statycznej języka od jego analizy ewolucyjnej; krytykował koncepcję języka jako nomenklatury: wyraz nie jest kopią przedmiotu, lecz obrazu, który wywołuje w umyśle), Kruszewkiego (polska szkoła kazańska - podział relacji językowych na syntagmatyczne i asocjacyjne), de Courtenay'a (w odniesieniu do wszystkich elementów języka wyróżniał systemy - gniazda, dzięki asocjacji przez podobieństwo, jako szeregi dzięki asocjacji przez styczność), Taine'a

Chomsky i gramatyka generatywna:

gramatyka generatywna = model kompetencji idealnego nosiciela języka

performancja = konkretne użycie języka

Jakobson atakował tezę de Saussure'a o arbitralności znaku językowego, twierdząc, że system języka jest przeniknięty ikonicznością.

De Saussure nie traktował językoznawastwa na równi z innymi dyscyplinami, które zajmują się innymi systemami znakowymi; zwracał uwagę na szczególną rolę językoznawstwa w tych badaniach, gdyż język jest najbardziej typowym systemem znaków (najbardziej typpowe są bowiem znaki, które charakteryzują się cecha arbitralności - dowolności)

ISTOTA ZNAKU JĘZYKOWEGO

Dla wielu ludzi język jest NOMENKLATURĄ - listą terminów odpowiadających takiej samej liczbie rzeczy. Ta koncepcja (dyskusyjna wszakże) zakłada istnienie gotowych pojęć poprzedzających wyrazy, nie mówi czy nazwa jest natury głosowej, czy psychicznej; pozwala przypuszczać, że więź łącząca nazwę z rzeczą jest czymś zupełnie prostym. Tak nie jest - JEDNOSTKA JĘZYKOWA JEST CZYMŚ DWOISTYM!!!

obraz akustyczny - nie poruszając ustami możemy mówić do siebie, dlatego wyrazy są dla nas obrazami akustycznymi

znak językowy = byt psychiczny o dwóch obliczch: pojęcie (signifie) i obraz akustyczny (signifiant), które są ze sobą ściśle złączone i wywołują się wzajemnie. Więź między tymi elementami jest dowolna (arbitralna) - zatem i znak językowy jest dowolny (dowodem tego są różnice między poszczególnymi językami oraz samo istnienie różnych języków)

Signifiant z natury swej jest słuchowy:

  1. przedstawia pewną rozciągłość

  2. rozciągłość ta jest wymierna tylko w jednym kierunku: jest to linia

WARTOŚĆ JĘZYKOWA

JĘZYK JEST SYSTEMEM CZYSTYCH WARTOŚCI (przy jego funkcjonowaniu wchodzą bowiem w grę dwa elementy: pojęcia i dźwięki) - myśl nasza jest bezkształtną i nieokreśloną masą, nie ma pojęć ustalonych z góry i nic nie jest wyraźne przed pojawieniem się języka.

Język można przedstawić jako szereg kolejnych podziałów wewnętrznych, ciągłych, zarysowanych równocześnie na nieokreślonym planie pojęć A oraz na planie dźwięków B równie nieokreślonym. Każdy składnik językowy jest to drobny człon (articulus), gdzie pojęcie ustala się w dźwięku i gdzie dźwięk staje się znakiem pojęcia - kombinacja ta wytwarza formę, a nie substancję. (do de Saussure'owskiej koncepcji języka jako formy nawiązywał w swej teorii lingwistycznej L. Hjelmslev, twórca glossematyki).

Wartość jakiegoś wyrazu = jego właściwość przedstawiania danego pojęcia

= element jego znaczenia

  1. z rzeczy niepodobnej , dającej się wymienić na tę rzecz, której wartość mamy określić

  2. z rzeczy podobnych, które można porównać z tą rzeczą, o której wartość nam chodzi

NIE SAMO BRZMIENIE, ALE RÓŻNICE DŹWIĘKOWE SĄ NOSICIELAMI ZNACZENIA!

Znaki działają nie przez swą wartość wewnętrzną, lecz przez swoje położenie względne. Niemożliwe zresztą, aby dźwięk, element materialny, należał sam z siebie do języka. Jest on dla języka jedynie czymś wtórnym, materiałem, którym się posługuje - signifiant w istocie swej nie jest dźwiękowy, lecz bezcielesny, ustanowiony nie przez substancję materialną, lecz jedynie przez różnice dzielące jego obraz akustyczny od wszystkich innych:

W JĘZYKU ISTNIEJĄ TYLKO RÓŻNICE!!!

WSZYSTKIM JEST OPOZYCJA!

JĘZYK JEST FORMĄ, NIE - SUBSTANCJĄ

Ferdinand de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego, PWN, Warszawa 2002.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
F de Saussure Kurs językoznawstwa ogólnego
Przedmiot badań językoznawczych Ferdinand de Saussure Kurs językoznawstwa ogólnego streszczenie
F de Saussure Kurs językoznawstwa ogólnego
Ferdinand de Saussure Kurs językoznawstwa ogólnego (1961rok) str 24 35, 77 88, 120 134
Jezykoznawstwo ogolne pytanie i Nieznany
Językoznawstwo ogólne kognitywizm
wstep do komunikacji miedzykulturowej 0910 welkik, studia, Językoznawstwo ogólne
1. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 14.10.2014, Językoznawstwo ogólne
10. Wykład z językoznawstwa ogólnego - 20.01.2015, Językoznawstwo ogólne
ogólne - wykład 3 - 23.10.2012, Językoznawstwo ogólne, Językoznawstwo ogólne - wykład
ogólne - wykład 10, III ROK, I semestr, Językoznawstwo ogólne - wykład
Lingwistyka kognitywna, studia, Językoznawstwo ogólne
WSTĘP DO JEZYKOZNAWSTWA OGÓLNEGO, WYKŁAD, XI, 4 05 11
Językoznawstwo ogólne, Uczelnia

więcej podobnych podstron