Rafał Ranosz

Temat: Zidentyfikować składniki kosztów jakości wybranej instytucji. Opisać każdy ze składników i zaproponować sposób wyznaczenia ich wartości liczbowych.

Na początku mojej pracy postanowiłem zając się zdefiniowaniem pojęcia koszty jakości. Koszty jakości to termin umowny. Pojęcie to nie występuje w teorii kosztów oraz nie jest precyzyjnie zdefiniowane ani przez teoretyków, ani przez praktyków z dziedziny zapewnienia jakości. W literaturze można spotkać się z różnymi interpretacjami tej nazwy. Inaczej spostrzegać może koszty jakości specjalista do spraw zapewnienia jakości, a co innego oznaczać one mogą dla ekonomisty. Różnice głównie dotyczą treści i zakresu tych kosztów. Pierwsza z wymienionych wyżej osób koszty jakości uważać może jako wyodrębnioną część kosztów własnych wytwarzania, która stanowić może ważne źródło obniżenia łącznych kosztów produkcji. Jeśli weźmie się pod uwagę sytuację taką, że jak nie podejmie się odpowiednich działań, przedsiębiorstwo może ponieść jeszcze większe straty, wtedy przeznaczenie na te działania nawet dużej kwoty może być traktowane jako przysłowiowa kopalnia złota. Ekonomista z kolei koszty jakości interpretować może jako sumę kosztów poniesionych na wytworzenie określonego produktu o danym stopniu jakości.

Różni autorzy odmiennie próbują wyjaśnić pojęcie kosztów jakości. Dla przykładu

J.M. Juran i F.M. Gryna definiują koszty jakości jako „pewne wydatki związane z zapewnieniem produktowi przydatności do użytku”. F. Nixon z kolei koszty jakości pojmuje jako koszty uzyskania pewności, że klient otrzymywać będzie tylko te produkty, które zostały wykonane zgodnie ze specyfikacją wymagań i wedle jego oczekiwań.

Dzięki przytoczonym wyżej interpretacjom kosztów jakości, należy bardzo ostrożnie podchodzić do najczęściej spotykanego ich rozumienia jako kosztów, tzw. złej jakości, rozpatrywanych w kategoriach strat spowodowanych odchyleniami od wymagań jakościowych, tj. błędami. Koszty jakości to nie tylko koszty błędów, ale również koszty działań, które mają zapobiegać powstawaniu tych błędów. Stąd koszty te dzielone są na kilka kategorii związane głównie z prewencją, oceną - badaniami i kontrolą (koszty te uznawane są jako koszty zgodności z wymaganiami jakościowymi) oraz błędami (koszty niezgodności).

W normie ISO 9004 koszty jakości zostały potraktowane jako instrument do oceny efektywności systemu jakości. Według postanowień tej normy koszty te dzieli się na dwie grupy, tj. koszty wewnętrznego i zewnętrznego zapewnienia jakości.

Pierwszy rodzaj kosztów, zwanych również operacyjnymi, obejmuje elementy tradycyjne, podobnie jak norma ISO 9004-1:1994 w I podejściu dotyczącym kosztów jakości. Składnikami operacyjnych kosztów jakości są:

1. Zapobieganie (prewencja) tj. działania mające na celu niedopuszczenie do powstania błędów i eliminujące ich przyczyny. W instytucji, organizacji będzie to system mając na celu nie dopuścić do powstania błędu, korygowanie działań przed pojawieniem się problemu.

2. Ocena, czyli koszty badań i kontroli interpretowane jako nakłady przeznaczone na sprawdzenie spełnienia wymagań jakościowych. Po wykonaniu pracy należy poddać ją ocenie tak, aby nasze usługi odpowiadały odpowiednim normom.

3. Błędy wewnętrzne tj. koszty wynikające z niespełnienia przez wyrób wymagań jakościowych przed wprowadzeniem go do obrotu.

4. Błędy zewnętrzne tj. koszty wynikające z niespełnienia przez wyrób wymagań jakościowych po wprowadzeniu go do obrotu.

Koszty zewnętrznego zapewnienia jakości to z kolei koszty tych działań, które wiążą się z obiektywnymi dowodami wymaganej przez odbiorców jakości. Są to koszty ponoszone przez producenta m.in. na projektowanie i wdrażanie certyfikowanych systemów jakości, zaprezentowanie swoich wyrobów na rynku oraz przeprowadzenie oceny ich jakości przez niezależne jednostki badawcze.

KOSZTY JAKOŚCI

Sposoby wyznaczania wartości liczbowych składników kosztów jakości:

Tradycyjne modelowanie kosztów jakości wg J.M. Jurana

Procesowe modelowanie kosztów jakości wg A.M. Schneidermana

Przyszłościowe modelowanie kosztów jakości (superprewencja)

Bibliografia:

1. Adam H., Mantura W. - „Zarządzanie jakością, teoria i praktyka” Warszawa 2005 PWN.

2. Zymonik Z., „Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003.

---