S膭D POWSZECHNY W KONTROLI AKT脫W INDYWIDUALNYCH ADM. PUB.
S膮d administracyjny a s膮d powszechny w kontroli administracji publicznej.
S膮dowa kontrola administracji publicznej jest sprawowana przez s膮dy powszechne i s膮dy szczeg贸lne.
Z chwil膮 powo艂ania w 1980 r. NSA kontrola administracji publicznej wykonywana przez s膮dy powszechne sta艂a si臋 jak gdyby mniej widoczna,. Kontrola sprawowana przez s膮d administracyjny nie jest konkurencyjna wobec kontroli sprawowanej przez s膮d powszechny, po prostu s膮dy te nie mog膮 si臋 wzajemnie zast膮pi膰 w kontroli administracji publicznej. Ka偶dy z nich spe艂nia w tej kontroli inn膮 rol臋,
ma odmienne zadania, a skutki kontroli r贸wnie偶 nie s膮 ze sob膮 w pe艂ni zamienne. Istnieje jedno wsp贸lne za艂o偶enie kontroli sprawowanej przez s膮d administracyjny i s膮d powszechny, a mianowicie to, 偶e s膮d nie dzia艂a z urz臋du, a czyni to dopiero na 偶膮danie uprawnionego podmiotu zg艂oszone w przepisanej formie. R贸偶nica za艣 jest widoczna w sferze prawnych skutk贸w kontroli ze wzgl臋du na kasacyjny charakter kompetencji s膮du administracyjnego. Rola s膮d贸w ma znacznie bardziej tw贸rczy charakter. Zespalaj膮c normy prawa administracyjnego, prawa konstytucyjnego i innych dziedzin prawa, tworz膮 one system interpretacyjno-aksjologiczny nie tylko limituj膮cy administracj臋, ale i wymagaj膮cy od niej pewnych dzia艂a艅 pozytywnych.
Jest to funkcja wsp贸lna wszystkim organom s膮downiczym, nale偶y podkre艣li膰, 偶e kontrola administracji sprawowana jest nie tylko przez s膮dy administracyjne ale tak偶e przez s膮dy powszechne.
S膮d administracyjny jest w zasadzie s膮dem kasacyjnym, orzekaj膮cym o zgodno艣ci albo niezgodno艣ci
z prawem aktu lub czynno艣ci organu administracyjnego. W razie stwierdzenia niezgodno艣ci z prawem zaskar偶onego aktu (decyzji, postanowienia) lub czynno艣ci s膮d ten albo akt uchyla, albo stwierdza jego niewa偶no艣膰 lub niezgodno艣膰 z prawem. W orzeczeniu swym zawiera ocen臋 prawn膮 kontrolowanego aktu oraz wytyczne co do stosowania prawa w danej sprawie indywidualnej lub te偶 stwierdza bezskuteczno艣膰 zaskar偶onej czynno艣ci. Z t膮 chwil膮 rola s膮du administracyjnego ko艅czy si臋, a sprawa powraca do organ贸w administracji publicznej, kt贸re albo wykonuj膮 akt utrzymany w mocy, albo te偶 po obaleniu aktu podejmuj膮 dzia艂ania zmierzaj膮ce do ponownego rozstrzygni臋cia sprawy.
S膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do rozpatrywania skarg na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu administracyjnego z powodu ich niezgodno艣ci z prawem. S膮d ten jest powo艂any do formu艂owania w swoich orzeczeniach zwrot贸w stosunkowych, czyli wypowiedzi kwalifikuj膮cych okre艣lone zachowania jako zgodne albo jako niezgodne z prawem. Do ocen zgodno艣ci czy niezgodno艣ci tych zachowa艅 z prawem jest konieczna znajomo艣膰 dw贸ch norm prawnych, a mianowicie „normy odniesienia" oraz „normy dope艂nienia". Pierwsza z nich wynika z przepis贸w nakazuj膮cych, dozwalaj膮cych lub zakazuj膮cych, odnosz膮cych si臋 do okre艣lonego zachowania. Norm臋 drug膮 tworzy si臋 z tre艣ci przepis贸w, ustanawiaj膮cych na rzecz organu administracji rozumian膮 jako kompetencj臋 do okre艣lonego zachowania urz臋dowego (s膮 to przepisy ustanawiaj膮ce min. w艂a艣ciwo艣膰, prawn膮 form臋 dzia艂ania, tryb post臋powania, umocowuj膮ce konkretne osoby do dzia艂ania w charakterze organu administracyjnego).
Norm臋 odniesienia mo偶na wywie艣膰 z przepis贸w obowi膮zuj膮cej jeszcze ustawy o NSA, a w nowym stanie prawnym z przepis贸w Prawa o ustroju s膮d贸w administracyjnych i Prawa o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸re wyznaczaj膮 podstawowy zakres i kryteria kontroli sprawowanej przez s膮d administracyjny, a ponadto odsy艂aj膮 do przepis贸w odr臋bnych co do prawa do skargi w niekt贸rych sprawach. Z mocy tych przepis贸w s膮d administracyjny nie jest powo艂any do bezpo艣redniej ingerencji w samo administrowanie, do zast臋powania organ贸w administracyjnych w rozstrzyganiu spraw administracyjnych
co do ich istoty (chocia偶 pojawiaj膮 si臋 elementy orzekania merytorycznego, np. w niekt贸rych sprawach
ze skargi na bezczynno艣膰 organu administracyjnego lub przy rozstrzyganiu sporu o w艂a艣ciwo艣膰
lub kompetencj臋).
Bardziej skomplikowana jest norma dope艂nienia, albowiem na jej tre艣膰 sk艂adaj膮 si臋 elementy czerpane z wielu przepis贸w prawnych. Chodzi o przepisy stanowi膮ce o w艂a艣ciwo艣ci organ贸w administracyjnych, dopuszczaj膮ce stosowanie okre艣lonych prawnych form dzia艂ania administracji (np. czy ma by膰 wydana decyzja, czy jest dopuszczalna ugoda, co mo偶na rozstrzygn膮膰 aktem generalnym, a co indywidualnym), upowa偶niaj膮ce okre艣lone osoby do wyst臋powania w charakterze organ贸w administracji publicznej, a tak偶e
o przepisy post臋powania administracyjnego og贸lnego lub szczeg贸lnego.
Norma odniesienia stanowi膮ca o zakresie i kryteriach kontroli sprawowanej przez s膮d administracyjny b臋dzie sta艂a, natomiast tre艣膰 normy dope艂nienia b臋dzie si臋 zmienia膰 w ka偶dej sprawie s膮dowoadministracyjnej.
S膮d administracyjny jest powo艂any do rozpatrywania wy艂膮cznie kwestii prawnej na podstawie stanu faktycznego i prawnego ustalonego przez organ administracyjny, w艂a艣nie do sformu艂owania w swoim orzeczeniu zwrotu stosunkowego o zgodno艣ci/niezgodno艣ci dzia艂ania (bezczynno艣ci) z prawem,
a w konsekwencji — do oddalenia skargi, gdy tej niezgodno艣ci nie ma, do obalenia aktu lub czynno艣ci
i ich skutk贸w w razie jej stwierdzenia (nakazania dzia艂ania organowi administracyjnemu w przypadku bezczynno艣ci) albo do odrzucenia skargi, gdy nie ma przes艂anek dopuszczalno艣ci przeprowadzenia kontroli s膮dowej.
Skarga wnoszona do s膮du administracyjnego zapewnia zrealizowanie bezpo艣redniego celu zaskar偶enia, kt贸rym jest obalenie kwestionowanego dzia艂ania oraz jego skutk贸w albo zwalczanie bezczynno艣ci,
ale cel zasadniczy b臋dzie osi膮gni臋ty przez skar偶膮cego dopiero wskutek ponownego za艂atwienia sprawy przez organ administracyjny.
S膮dy powszechne, orzekaj膮c w niekt贸rych sprawach rozpatrywanych najpierw przez organy administracji publicznej, tzn. dzia艂aj膮c w sytuacji czasowej niedopuszczalno艣ci drogi s膮dowej, w zasadzie przejmuj膮 zawsze spraw臋 do pe艂nego merytorycznego rozpoznania w zwyk艂ej procedurze s膮dowej i ko艅cz膮 t臋 spraw臋 orzeczeniem rozstrzygaj膮cym o 偶膮daniu strony. W sprawach takich najpierw w post臋powaniu administracyjnym zapada decyzja, a potem, czy to na skutek pow贸dztwa strony, czy szczeg贸lnego 艣rodka zaskar偶enia, sprawa przechodzi na drog臋 post臋powania s膮dowego i ko艅czy j膮 wyrok s膮dowy. Z nast臋pstwa czynno艣ci wynika sprawowanie kontroli administracji publicznej przez s膮d, ale kontrola ta nie jest celem g艂贸wnym, bo jest nim rozstrzygni臋cie o 偶膮daniu strony wtedy, gdy wnosi ona pozew. W przypadku za艣 wniesienia 艣rodka zaskar偶enia do s膮du powszechnego celem istotnym niekiedy b臋dzie r贸wnie偶 kontrola decyzji, ale g艂贸wnym pozostanie zawsze rozstrzygni臋cie sprawy.
Szczeg贸lnym przypadkiem kontroli dzia艂ania administracji publicznej przez s膮d powszechny jest ocena przez ten s膮d wa偶no艣ci decyzji administracyjnej w ramach rozstrzygni臋cia kwestii wst臋pnej
na pocz膮tku post臋powania s膮dowego. W orzecznictwie s膮d贸w cywilnych przyjmuje si臋 zasad臋 zwi膮zania s膮du decyzj膮 administracyjn膮, uznaj膮c jednak, 偶e w przypadku ujawnienia jej szczeg贸lnie ci臋偶kich wad s膮d cywilny mo偶e uchyli膰 si臋 od zwi膮zania ni膮 w rozpatrywanej sprawie. Je偶eli taka incydentalna kontrola, dokonywana na u偶ytek konkretnej sprawy, ujawni, 偶e decyzja zosta艂a wydana przez organ niew艂a艣ciwy lub bez 偶adnej podstawy prawnej, to s膮d cywilny nie b臋dzie ni膮 zwi膮zany. Decyzja pozostaje nadal w mocy, nie zostanie obalona, a jedynie "w tej jednej sprawie cywilnej nie spowoduje skutku prawnego z powodu ci臋偶kiej wadliwo艣ci stwierdzonej przez s膮d cywilny.
Kontrola sprawowana przez s膮d powszechny wp艂ywa na trwa艂o艣膰 decyzji w szczeg贸lny spos贸b. Wynika to z art. 269, kt贸ry uznaje prawomocno艣膰 za cech臋 tych decyzji administracyjnych, kt贸re tym mianem s膮 okre艣lane w przepisach odr臋bnych (np. w przepisach dotycz膮cych ubezpiecze艅 spo艂ecznych stanowi si臋 o decyzjach prawomocnych), oraz takich, kt贸re w post臋powaniu s膮dowym zosta艂y utrzymane w mocy albo nie zosta艂y do s膮du zaskar偶one w terminie. Kontrola sprawowana przez s膮d administracyjny nie nadaje decyzji administracyjnej cechy prawomocno艣ci. W wyniku natomiast kontroli akt贸w
lub czynno艣ci administracji publicznej przez s膮d administracyjny organy tej administracji s膮 w konkretnej sprawie zwi膮zane ocen膮 prawn膮 zawart膮 w uzasadnieniu orzeczenia s膮dowego i maj膮 obowi膮zek
jej uwzgl臋dnienia w swoich aktach lub czynno艣ciach.
S膮d powszechny w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych.
S膮d powszechny jest powo艂any do sprawowania kontroli decyzji administracyjnych jedynie w przypadku wyra藕nego umocowania przepisem ustawowym. W orzecznictwie s膮dowym stanowisko r贸wnie偶 jest jednoznaczne, co wida膰 w uchwale SN z 23 listopada 1959 r. w kt贸rej uzasadnieniu stwierdzono, 偶e:
„Nie mo偶na zw艂aszcza wykorzysta膰 stosunku cywilnego do tego celu, aby orzeczeniem s膮du powszechnego podwa偶y膰 decyzj臋 wydan膮 przez organ administracji pa艅stwowej, gdy偶 w ten spos贸b stworzy艂oby si臋 szczeg贸lny 艣rodek obalania decyzji administracyjnej za pomoc膮 orzeczenia s膮du powszechnego, czyli ingerencji s膮downictwa cywilnego w sfer臋 zastrze偶on膮 dla administracji pa艅stwowej.
Wyst臋puj膮 dwie sytuacje: s膮d z mocy wyra藕nego przepisu ustawowego jest powo艂any do rozstrzygania sprawy, w kt贸rej wydano ju偶 wcze艣niej decyzj臋 administracyjn膮 (czasowa niedopuszczalno艣膰 drogi s膮dowej); s膮d z mocy ustawy jest powo艂any do rozpoznania skargi lub innego 艣rodka zaskar偶enia decyzji administracyjnej (s膮d powszechny jako organ odwo艂awczy).
Sytuacja czasowej niedopuszczalno艣ci drogi s膮dowej b臋dzie zwi膮zana z przypadkami uregulowanymi
w k.p.a, oraz w o.p. jak r贸wnie偶 w przepisach odr臋bnych. Jeszcze art. 102 ust. 2 r.p.a. dopuszcza艂,
w przypadku wzruszenia decyzji prawomocnej w nadzwyczajnych okoliczno艣ciach, 偶膮danie przez stron臋 odszkodowania od administracji i dochodzenia go na drodze s膮dowej. W komentarzu do tego przepisu zwracano uwag臋 na to, 偶e przepis „nie oznacza, oczywi艣cie, 偶e Skarb Pa艅stwa jest pozbawiony mo偶liwo艣ci dobrowolnej wyp艂aty s艂usznie 偶膮danego odszkodowania". Przepis, ju偶 w zmienionej postaci, znalaz艂 si臋
w tek艣cie pierwotnym k.p.a, jako art. 141 搂 3, stanowi膮cy, 偶e: „Stronom poszkodowanym s艂u偶y prawo
do odszkodowania od Pa艅stwa. Strony mog膮 dochodzi膰 odszkodowania tak偶e na drodze s膮dowej".
Z takiego brzmienia przepisu wyprowadzano wniosek, 偶e w pierwszej kolejno艣ci nale偶a艂o dochodzi膰 odszkodowania w post臋powaniu administracyjnym, jednak偶e strona mog艂a z tej drogi dochodzenia roszcze艅 zrezygnowa膰 i wyst膮pi膰 na drog臋 s膮dow膮". Przy nowelizacji w 1980 r. poszerzono zakres odpowiedzialno艣ci odszkodowawczej uregulowanej w k.p.a. (art. 160 i 161 搂 3-5). W przepisach Ordynacji podatkowej znalaz艂y si臋 rozwi膮zania prawne, kt贸re stworzy艂y jednolite zasady odpowiedzialno艣ci odszkodowawczej z powodu niekt贸rych wad post臋powania podatkowego lub wadliwo艣ci decyzji w nim wydanej (art. 260-261 o.p.). W dalszych rozwa偶aniach trzeba zwr贸ci膰 uwag臋 na art. 160, 161 k.p.a, oraz art. 260 搂 3 i 261 搂 4 o.p., jak r贸wnie偶 na art. 60 ustawy o NSA oraz art. 287 Prawa o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, zgodnie z kt贸rymi strona poszkodowana mo偶e wyst膮pi膰 na drog臋 s膮dow膮,
po uprzednim niezadowalaj膮cym j膮 rozstrzygni臋ciu przez organ administracyjny sprawy z roszczenia
o odszkodowanie. Z chwil膮 wniesienia pow贸dztwa do s膮du niedopuszczalne staje si臋 podwa偶enie w trybie administracyjnym decyzji o odszkodowaniu. S膮d cywilny spraw臋 rozpatruje od nowa i wobec tego
on r贸wnie偶 nie b臋dzie w艂adny zmieni膰 lub uchyli膰 decyzji administracyjnej czy stwierdzi膰 jej niezgodno艣ci z prawem, bo do takich czynno艣ci musia艂by mie膰 szczeg贸ln膮 podstaw臋 prawn膮
Z podobn膮 sytuacj膮 b臋dziemy mieli do czynienia w przypadkach stosowania art. 186 ustawy z 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne stanowi膮cego, 偶e po wydaniu decyzji administracyjnej o odszkodowaniu strona poszkodowana mo偶e wyst膮pi膰 na drog臋 s膮dow膮.
Sytuacj臋, w kt贸rej s膮d powszechny jest organem odwo艂awczym, mo偶na rozpatrzy膰 na przyk艂adzie kilku uregulowa艅 prawnych. Chronologicznie pierwsze by艂y rozwi膮zania zastosowane odno艣nie do odwo艂a艅
od decyzji organ贸w administracyjnych w sprawach ubezpiecze艅 spo艂ecznych (emerytur i rent) do s膮du powszechnego. Wskaza膰 trzeba na dwie ustawy z 18 kwietnia 1985 r.: o rozpoznawaniu przez s膮dy spraw
z zakresu prawa pracy i ubezpiecze艅 spo艂ecznych oraz na ustaw臋 z 25 listopada 1986 r. o organizacji
i finansowaniu ubezpiecze艅 spo艂ecznych. Przepisy te ustanowi艂y rozbudowany tok post臋powania
z odwo艂aniem w ramach samokontroli przeprowadzanej przez organ rentowy oraz uregulowa艂y tryb post臋powania s膮dowego przy kontroli zaskar偶onej decyzji organu rentowego.
Ustawa z 13 pa藕dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze艅 spo艂ecznych w art. 83 stanowi, od jakiej decyzji Zak艂adu Ubezpiecze艅 Spo艂ecznych s艂u偶y odwo艂anie do s膮du okr臋gowego — s膮du pracy i ubezpiecze艅 spo艂ecznych, wnoszone za po艣rednictwem organu rentowego. Odwo艂anie s艂u偶y zar贸wno od decyzji,
jak r贸wnie偶 w przypadku niewydania decyzji w ustawowym terminie.
W post臋powaniu s膮dowym wyodr臋bniona jest faza wst臋pnego badania sprawy, w kt贸rej mo偶na postanowi膰
o zwr贸ceniu organowi rentowemu akt sprawy do uzupe艂nienia materia艂贸w lub zwr贸ceniu decyzji celem uzupe艂nienia jej o istotne elementy. Organ rentowy jest stron膮 post臋powania przed s膮dem, a jednocze艣nie ten偶e organ w trakcie trwania post臋powania s膮dowego mo偶e zmieni膰 swoj膮 decyzj臋, uwzgl臋dniaj膮c
w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci 偶膮danie strony i wtedy post臋powanie s膮dowe zostanie w odpowiednim zakresie umorzone. S膮d albo oddala odwo艂anie, albo, uwzgl臋dniaj膮c je, zmienia zaskar偶on膮 decyzj臋 w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci, orzekaj膮c co do istoty sprawy. W przypadku odwo艂ania na niewydanie decyzji s膮d albo wyznacza organowi rentowemu termin do wydania decyzji, albo te偶 orzeka w sprawie co do istoty. S膮d II instancji mo偶e uchyli膰 zaskar偶ony wyrok wraz z poprzedzaj膮c膮 go decyzj膮 organu rentowego i przekaza膰 ca艂膮 spraw臋 organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.
Inny rodzaj kontroli decyzji administracyjnych przez s膮d powszechny jest wskazany w art. 4791 搂 2 pkt 3 k.p.c. przez wyliczenie tych spraw gospodarczych, kt贸re nale偶膮 do w艂a艣ciwo艣ci s膮du cywilnego z mocy przepis贸w ustaw odr臋bnych, co obejmuje: przepisy o ochronie konkurencji, Prawo energetyczne, Prawo telekomunikacyjne, przepisy o transporcie kolejowym. Do rozpoznania odwo艂ania wnoszonego
za po艣rednictwem organu administracyjnego w艂a艣ciwy jest S膮d Okr臋gowy w Warszawie ochrony konkurencji i konsument贸w, kt贸ry bada dopuszczalno艣膰 odwo艂ania, a w przypadku jego uwzgl臋dnienia zmienia zaskar偶on膮 decyzj臋 w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci i orzeka o istocie sprawy. Przy braku podstaw
do uwzgl臋dnienia odwo艂ania s膮d je oddala. Od wyroku s膮du antymonopolowego we wszystkich wymienionych sprawach s艂u偶y stronom kasacja do S膮du Najwy偶szego.
W kontroli akt贸w lub czynno艣ci administracji publicznej wykorzystywano r贸偶ne rozwi膮zania prawne, Takim rozwi膮zaniem prawnym, kt贸re mia艂o organom kontrolnym zapewni膰 niezale偶no艣膰 w orzekaniu, by艂o np. wprowadzanie s臋dzi贸w s膮du powszechnego lub SN do kolegialnych organ贸w.
S膮d Najwy偶szy w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych.
S膮d Najwy偶szy nie jest ani s膮dem powszechnym, ani te偶 s膮dem szczeg贸lnym. W strukturze s膮downictwa zajmuje miejsce odr臋bne jako naczelny organ s膮dowy, zgodnie z art. 183 ust. 1 Konstytucji RP. W okresie przej艣ciowym, do czasu wdro偶enia wszystkich przepis贸w konstytucyjnych, 艣rodkiem s艂u偶膮cym do wykonywania przez SN jego funkcji w odniesieniu do kontroli administracji publicznej jest nadal rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych (do ko艅ca 2003 r.). W kontroli administracji publicznej SN spe艂nia艂 szczeg贸ln膮 rol臋 — nie tyle przez bezpo艣redni膮 kontrol臋 decyzji administracyjnych, ale wp艂ywa艂 na orzecznictwo administracyjne po艣rednimi drogami.
W kszta艂towaniu orzecznictwa administracyjnego znacz膮ce miejsce zajmowa艂y, i jeszcze zajmuj膮, rewizje nadzwyczajne od orzecze艅 NSA, kt贸re mog膮 by膰 wnoszone do SN do czasu wej艣cia w 偶ycie ustawy wprowadzaj膮cej dwuinstancyjno艣膰 s膮downictwa administracyjnego .
Na orzecznictwo organ贸w administracyjnych po艣rednio wp艂ywa艂a tre艣膰 uchwa艂 SN podejmowanych
w odpowiedzi na pytania prawne wnoszone przez sk艂ady orzekaj膮ce NSA. Od wej艣cia w 偶ycie ustawy
o NSA z 1995 r. pytania prawne sk艂ad贸w orzekaj膮cych NSA s膮 rozpoznawane przez sk艂ady siedmiu s臋dzi贸w NSA, pe艂ny sk艂ad ca艂ej izby lub te偶 przez sk艂ady po艂膮czonych izb (art. 49 ustawy o NSA),
ale wcze艣niej by艂y one do艣膰 liczne i donios艂e w kszta艂towaniu linii orzecznictwa s膮du administracyjnego.
PRAWO DO S膭DU ADM.; PRZEDMIOT POST臉P. S膭DOWOADM.; RODZAJE SKARG DO S膭DU ADM.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, okre艣laj膮c w艂a艣ciwo艣膰 Naczelnego S膮du Administracyjnego
i s膮d贸w administracyjnych stanowi w art. 184: „Naczelny S膮d Administracyjny oraz inne s膮dy administracyjne sprawuj膮, w zakresie okre艣lonym w ustawie, kontrol臋 dzia艂alno艣ci administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje r贸wnie偶 orzekanie o zgodno艣ci z ustawami uchwa艂 organ贸w samorz膮du terytorialnego i akt贸w normatywnych terenowych organ贸w administracji rz膮dowej". Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej odsy艂a do okre艣lenia w艂a艣ciwo艣ci s膮d贸w administracyjnych w ustawach. Wed艂ug ustawy — Prawo o ustroju s膮d贸w administracyjnych „S膮dy administracyjne sprawuj膮 wymiar sprawiedliwo艣ci przez kontrole dzia艂alno艣ci administracji publicznej oraz rozstrzyganie spor贸w kompetencyjnych i o w艂a艣ciwo艣膰 mi臋dzy organami jednostek samorz膮du terytorialnego, samorz膮dowymi kolegiami odwo艂awczymi i mi臋dzy tymi organami a organami administracji rz膮dowej".
Na podstawie art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy — Prawo o ustroju s膮d贸w administracyjnych zosta艂 okre艣lony przedmiot post臋powania s膮dowoadministracyjnego w ustawie— Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi..
Przedmiotem post臋powania s膮dowoadministracyjnego s膮 sprawy s膮dowoadministracyjne. „Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi normuje post臋powanie w sprawach z zakresu kontroli dzia艂alno艣ci administracji publicznej oraz w innych sprawach, do kt贸rych jego przepisy stosuje si臋 z mocy ustaw szczeg贸lnych (sprawy s膮dowoadministacyjne)
Wed艂ug art. 3: „S膮dy administracyjne sprawuj膮 kontrol臋 dzia艂alno艣ci administracji publicznej i stosuj膮 艣rodki okre艣lone w ustawie.
Kontrola dzia艂alno艣ci administracji publicznej przez s膮dy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawie skarg na:
decyzje administracyjne,
postanowienia wydane w post臋powaniu administracyjnym, na kt贸re s艂u偶y za偶alenie albo ko艅cz膮ce post臋powanie, a tak偶e na postanowienia rozstrzygaj膮ce spraw臋 co do istoty,
postanowienia wydane w post臋powaniu egzekucyjnym i zabezpieczaj膮cym, na kt贸re s艂u偶y za偶alenie,
inne ni偶 okre艣lone w pkt. 1-3 akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce uprawnie艅 lub obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa,
akty prawa miejscowego organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i terenowych organ贸w administracji rz膮dowej,
akty organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i ich zwi膮zk贸w, inne ni偶 okre艣lone w pkt. 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,
akty nadzoru nad dzia艂alno艣ci膮 organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego,
bezczynno艣膰 organ贸w w przypadkach okre艣lonych w pkt. 1-4. S膮dy administracyjne orzekaj膮 tak偶e w sprawach, w kt贸rych przepisy ustaw szczeg贸lnych przewiduj膮 s膮dow膮 kontrol臋 i stosuj膮 艣rodki okre艣lone w tych przepisach.
Zgodnie z art. 4: „S膮dy administracyjne rozstrzygaj膮 spory o w艂a艣ciwo艣膰 mi臋dzy organami jednostek samorz膮du terytorialnego i mi臋dzy samorz膮dowymi kolegiami odwo艂awczymi, o ile odr臋bna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne mi臋dzy organami tych jednostek a organami administracji rz膮dowej".
Artyku艂 5 zawiera enumeracj臋 negatywn膮 spraw wy艂膮czonych spod w艂a艣ciwo艣ci s膮d贸w administracyjnych, stanowi膮c:
„S膮dy administracyjne nie s膮 w艂a艣ciwe w sprawach:
wynikaj膮cych z nadrz臋dno艣ci i podleg艂o艣ci organizacyjnej w stosunkach mi臋dzy organami administracji publicznej,
wynikaj膮cych z podleg艂o艣ci s艂u偶bowej mi臋dzy prze艂o偶onymi i podw艂adnymi,
odmowy mianowania na stanowiska lub powo艂ania do pe艂nienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba 偶e obowi膮zek mianowania lub powo艂ania wynika z przepis贸w prawa".
Artyku艂 58 搂 1 pkt 1 stanowi o odrzuceniu skargi, je偶eli sprawa nie nale偶y do w艂a艣ciwo艣ci s膮du administracyjnego. Przy okre艣leniu przedmiotu post臋powania s膮dowoadministracyjnego w zwi膮zku
z art. 58 搂1 pkt 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nale偶y dokona膰 wyk艂adni w zwi膮zku z art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, kt贸ry stanowi: „S膮dy powszechne sprawuj膮 wymiar sprawiedliwo艣ci we wszystkich sprawach z wyj膮tkiem spraw ustawowo zastrze偶onych dla w艂a艣ciwo艣ci innych s膮d贸w".
Sprawa s膮dowoadministracyjna to rozpoznanie i rozstrzygni臋cie przez s膮d administracyjny skargi
na zgodno艣膰 z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣ci organ贸w wykonuj膮cych administracj臋 publiczn膮,
z wy艂膮czeniem przewidzianym w art. 5 art. 58 搂 1 pkt 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi. Elementem konstytutywnym- sprawy s膮dowoadministracyjnej jest kontrola przez s膮d administracyjny dzia艂alno艣ci administracji publicznej. Element ten r贸偶ni spraw臋 s膮dowoadministracyjna od sprawy administracyjnej. Cech膮 w艂a艣ciw膮 dla sprawy administracyjnej jest jej merytoryczne rozstrzygni臋cie przez dokonanie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w zakresie uprawnie艅 lub obowi膮zk贸w jednostki. S膮d administracyjny stosuje 艣rodki przewidziane ustaw膮. Istota tych 艣rodk贸w sprowadza si臋 jednak, z zastrze偶eniem wyj膮tk贸w, wy艂膮cznie do zniesienia dzia艂ania lub bezczynno艣ci niezgodnej z prawem, a nie do merytorycznego rozstrzygni臋cia
w tym zakresie.
Okre艣laj膮c przedmiot post臋powania s膮dowoadministracyjnego, nale偶y wprowadzi膰 rozgraniczenie
w zakresie post臋powania przed wojew贸dzkimi s膮dami administracyjnymi i post臋powania przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym.
Przedmiotem post臋powania s膮dowoadministracyjnego przed wojew贸dzkimi s膮dami adm. jest sprawa s膮dowoadministracyjna, a zatem rozpoznanie i rozstrzygni臋cie skargi na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. W tym zakresie wyst臋puje to偶samo艣膰 przedmiotu post臋powania przed wojew贸dzkimi s膮dami administracyjnymi i Naczelnym S膮dem Administracyjnym, a jedynym elementem r贸偶ni膮cym jest to, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny dokonuje tej kontroli po艣rednio — przez rozpoznanie i rozstrzygni臋cie skargi kasacyjnej. Przedmiotem post臋powania przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym jest ponadto rozpoznawanie i rozstrzyganie spor贸w o w艂a艣ciwo艣膰 oraz innych spraw przekazanych na mocy odr臋bnych ustaw. Naczelny S膮d Administracyjny jest w艂a艣ciwy
do prowadzenia post臋powania pomocniczego — post臋powania w sprawach uchwa艂 maj膮cych na celu wyja艣nienie przepis贸w prawnych, kt贸rych stosowanie wywo艂a艂o rozbie偶no艣ci w orzecznictwie s膮d贸w administracyjnych i podejmowanie uchwa艂 zawieraj膮cych rozstrzygni臋cie zagadnie艅 prawnych budz膮cych powa偶ne w膮tpliwo艣ci w konkretnej sprawie s膮dowoadministracyjnej.
Rodzaje skarg do s膮du administracyjnego.
Skargi na decyzje administracyjne. - do s膮du administracyjnego s艂u偶y skarga na decyzje administracyjne.
Decyzja administracyjna w post臋powaniu administracyjnym i post臋powaniu podatkowym jest form膮 rozstrzygni臋cia sprawy administracyjnej.
Form臋 rozstrzygni臋cia sprawy administracyjnej wyznaczaj膮 przepisy prawa materialnego, poza wyj膮tkami przewidzianymi w przepisach prawa procesowego (forma decyzji przewidziana jest w nadzwyczajnych trybach post臋powania administracyjnego i podatkowego).
Przepisy prawa procesowego, reguluj膮c form臋 rozstrzygni臋cia sprawy administracyjnej i sprawy podatkowej, pos艂uguj膮 si臋 jednolitym terminem — decyzja. Przepisy prawa materialnego natomiast nie pos艂uguj膮 si臋 jednolitym terminem — decyzja, a wprowadzaj膮 inne poj臋cia, np. potwierdzenie, zezwolenie, pozwolenie, nakaz, zakaz, orzeczenie, zarz膮dzenie, b膮d藕 nie okre艣laj膮 formy za艂atwienia.
NSA wyrazi艂 pogl膮d, kszta艂tuj膮cy lini臋 orzecznictwa s膮dowego- Przyj膮艂, 偶e: „Pisma zawieraj膮ce rozstrzygni臋cia w sprawie za艂atwianej w drodze decyzji s膮 decyzjami, pomimo nieposiadania w pe艂ni formy przewidzianej w art. 107 搂 1 k.p.a., je艣li tylko zawieraj膮 minimum element贸w niezb臋dnych
do zakwalifikowania ich jako decyzje. Do takich element贸w nale偶y zaliczy膰: oznaczenie organu administracji pa艅stwowej wydaj膮cego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygni臋cie o istocie sprawy oraz podpis osoby reprezentuj膮cej organ administracji”
Kryterium kwalifikuj膮cym akt organu administracji publicznej do kategorii decyzji administracyjnych b臋dzie w艂adcze i jednostronne rozstrzygni臋cie o prawach lub obowi膮zkach indywidualnych jednostki, spe艂niaj膮ce wymaganie posiadania tego minimum element贸w przewidzianych przez przepisy prawa procesowego, kt贸re b臋dzie jeszcze wystarczaj膮ce, a偶eby zaliczy膰 akt do decyzji istniej膮cych w obrocie prawnym. Przy kwalifikacji czynno艣ci organu administracji publicznej nale偶y bra膰 pod uwag臋 przedmiot (w艂adcze i jednostronne rozstrzygni臋cie o indywidualnych prawach i obowi膮zkach) oraz form臋 rozstrzygni臋cia, maj膮c na wzgl臋dzie spe艂nienie przes艂anek konstytutywnych zapewniaj膮cych istnienie decyzji w obrocie prawnym.
Zaskar偶enie decyzji mo偶e ograniczy膰 si臋 do zakwestionowania uzasadnienia decyzji. W wyroku z 1983 r. NSA stwierdzi艂, 偶e: „1. Artyku艂 107 k.p.a. zalicza do cz臋艣ci sk艂adowych decyzji administracyjnej m.in. uzasadnienie faktyczne i prawne. Uzasadnienie stanowi integraln膮 cz臋艣膰 decyzji i jego zadaniem jest wyja艣nienie rozstrzygni臋cia, stanowi膮cego dyspozytywn膮 cz臋艣膰 decyzji. 2. Decyzja stwierdzaj膮ca niewa偶no艣膰 innej decyzji z powodu braku podstawy prawnej do jej wydania nie mo偶e w uzasadnieniu zawiera膰 tre艣ci wskazuj膮cej, jakie powinno by膰 przysz艂e za艂atwienie sprawy przez organ ni偶szego stopnia. 3. Uzasadnienie decyzji organu nadzoru, przes膮dzaj膮ce o tre艣ci przysz艂ego za艂atwienia sprawy przez organ ni偶szego stopnia, mo偶e by膰 przedmiotem skargi do Naczelnego S膮du Administracyjnego".
Zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego podlegaj膮 decyzje administracyjne. Jedyne znaczenie prawne
ma podzia艂 na akty zewn臋trzne i wewn臋trzne. Akty wewn臋trzne, wynikaj膮ce z podleg艂o艣ci s艂u偶bowej mi臋dzy prze艂o偶onymi i podw艂adnymi ,nie podlegaj膮 zaskar偶eniu.
Dokonany w doktrynie podzia艂 na decyzje zwi膮zane i swobodne (podj臋te na podstawie uznania administracyjnego) nie ma r贸wnie偶 znaczenia prawnego, a to z tego wzgl臋du 偶e przepisy prawa nie wy艂膮czy艂y dopuszczalno艣ci zaskar偶enia do s膮du administracyjnego decyzji podj臋tych na podstawie uznania administracyjnego. Z art. 1 搂 2 ustawy — Prawo o ustroju s膮d贸w administracyjnych, kt贸ry stanowi: „Kontrola sprawowana jest pod wzgl臋dem zgodno艣ci z prawem, je偶eli ustawy nie stanowi膮 inaczej", nie mo偶na wy艂膮czy膰 dopuszczalno艣ci zaskar偶enia tego rodzaju decyzji. Nie ma r贸wnie偶 podstaw prawnych do ograniczenia kontroli sprawowanych przez s膮d administracyjny co do zgodno艣ci z prawem tego rodzaju decyzji.
Podkre艣la艂 to NSA ju偶 w wyroku z 11 czerwca 1981 r. „1. W obowi膮zuj膮cym stanie prawnym tzw. uznanie administracyjne utraci艂o sw贸j dotychczasowy charakter. Zakres swobody organu administracji, wynikaj膮cy z przepis贸w prawa materialnego, jest obecnie ograniczony og贸lnymi zasadami post臋powania administracyjnego, okre艣lonymi w art. 7 i innych przepisach k.p.a. 3. Wyra偶ona w art. 7 k.p.a. zasada post臋powania administracyjnego odnosi si臋 w r贸wnym stopniu do zakresu i wnikliwo艣ci post臋powania wyja艣niaj膮cego i dowodowego, jak i do stosowania norm prawa materialnego, to jest do ca艂okszta艂tu przepis贸w prawnych s艂u偶膮cych za艂atwieniu sprawy. 4. Organ administracji, dzia艂aj膮cy na podstawie przepis贸w prawa materialnego, przewiduj膮cych uznaniowy charakter rozstrzygni臋cia, jest obowi膮zany — zgodnie z zasad膮 z art. 7 k.p.a. — za艂atwi膰 spraw臋 w spos贸b zgodny ze s艂usznym interesem obywatela, je艣li nie stoi temu na przeszkodzie interes spo艂eczny ani nie przekracza to mo偶liwo艣ci organu administracji wynikaj膮cych z przyznanych mu uprawnie艅 i 艣rodk贸w". NSA kontroluje wobec tego tre艣膰 rozstrzygni臋cia pod wzgl臋dem przestrzegania zasad og贸lnych k.p.a. i prawid艂owego zastosowania przepis贸w prawa materialnego i procesowego.
Takie ukszta艂towanie zakresu kontroli decyzji opartych na uznaniu administracyjnym przyjmuje SN. W wyroku z 7 czerwca 2001 r. s膮d przyj膮艂: „Zawarte w decyzji administracyjnej organu inspekcji weterynaryjnej okre艣lenie 艣rodk贸w likwidacji choroby zaka藕nej zwierz膮t podlega merytorycznej ocenie Naczelnego S膮du Administracyjnego.
Zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego podlegaj膮 decyzje ostateczne. Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci zaskar偶enia decyzji ostatecznej jest wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia, je偶eli s艂u偶y艂y one skar偶膮cemu w post臋powaniu przed organem w艂a艣ciwym w sprawie. Przez wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia nale偶y rozumie膰 wykorzystanie w sprawie prawa odwo艂ania, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Niewykorzystanie prawa odwo艂ania, (wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) powoduje niedopuszczalno艣膰 skargi. Przes艂anka ta nie obowi膮zuje, gdy skarg臋 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Skarga na postanowienia. Zgodnie z art. 3 搂 2 pkt 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi do s膮du administracyjnego s艂u偶y skarga na postanowienia wydane w post臋powaniu administracyjnym, na kt贸re s艂u偶y za偶alenie, albo ko艅cz膮ce post臋powanie, a tak偶e na postanowienia rozstrzygaj膮ce spraw臋 co do istoty.
Do s膮du administracyjnego podlegaj膮 zaskar偶eniu nast臋puj膮ce postanowienia wydane
w post臋powaniu administracyjnym:
Postanowienia, na kt贸re s艂u偶y za偶alenie. Dopuszczalno艣膰 zaskar偶enia do s膮du administracyjnego obwarowana jest zatem przes艂ank膮 zaskar偶alno艣ci postanowienia na drodze administracyjnej. Kodeks post臋powania administracyjnego i Ordynacja podatkowa nie przyjmuj膮, tak jak jest to w przypadku decyzji, zasady dwuinstancyjno艣ci w zakresie postanowie艅. Na postanowienie s艂u偶y za偶alenie tylko, gdy k.p.a., a w post臋powaniu podatkowym o.p. tak stanowi .Na tej podstawie zaskar偶alne s膮 postanowienia ko艅cz膮ce post臋powanie za偶aleniowe. W膮tpliwo艣ci wywo艂uje dopuszczalno艣膰 zaskar偶enia postanowie艅 wydawanych w post臋powaniu w sprawie wydania za艣wiadcze艅. Z artyku艂u 3 搂 2 pkt 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸ry stanowi, 偶e s膮d orzeka w sprawie skarg na postanowienia wydane w post臋powaniu administracyjnym, nale偶a艂oby przyj膮膰, 偶e skarga na te postanowienia nie przys艂uguje.. Post臋powanie w sprawie wydania za艣wiadcze艅 nie jest bowiem post臋powaniem administracyjnym w tym znaczeniu, kt贸re okre艣la przedmiot tego post臋powania, a mianowicie w sprawie rozpoznania i rozstrzygni臋cia sprawy administracyjnej
na podstawie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa administracyjnego. Nie oznacza
to pozbawienia jednostki prawa do s膮du, na podstawie bowiem art. 3 搂 1 pkt 4 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi zaskar偶eniu b臋dzie podlega艂o za艣wiadczenie, a w razie jego niewydania na podstawie art. 3 搂 2 pkt 8 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi zaskar偶eniu do s膮du b臋dzie podlega艂a bezczynno艣膰 organu administracji publicznej. Za wyk艂adni膮, przyjmuj膮c膮 w艂a艣ciwo艣膰 s膮du administracyjnego do rozpoznawania skarg na postanowienia o odmowie wydania za艣wiadczenia lub wydania za艣wiadczenia okre艣lonej tre艣ci przemawia prawo jednostki do s膮du.
Postanowienia ko艅cz膮ce post臋powanie- do takich postanowie艅 zaliczymy postanowienie
o niedopuszczalno艣ci odwo艂ania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwo艂ania oraz postanowienie o odmowie przywr贸cenia terminu do z艂o偶enia odwo艂ania a w post臋powaniu podatkowym r贸wnie偶 postanowienie o pozostawieniu odwo艂ania bez rozpatrzenia. Postanowienia te ko艅cz膮 post臋powanie odwo艂awcze.
Postanowienia rozstrzygaj膮ce spraw臋 co do istoty. Do takiego rodzaju postanowie艅 nale偶y postanowienie wydane w trybie art. 106 k.p.a., a w post臋powaniu podatkowym — w trybie art. 209 o.p czyli :je偶eli przepis prawa uzale偶nia wydanie decyzji od zaj臋cia stanowiska przez inny organ(wyra偶enia opinii lub zgody albo wyra偶enia opinii w innej formie)decyzje wydaje si臋 po zaj臋ciu stanowiska przez ten organ. Postanowienie to jest jednak zaskar偶alne na drodze administracyjnej, s艂u偶y bowiem od niego za偶alenie a zatem ju偶 z tego wzgl臋du jest zaskar偶alne do s膮du administracyjnego. Do tego rodzaju postanowie艅 zaliczymy postanowienie o za twierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody. Postanowienia te s膮 r贸wnie偶 zaskar偶alne na drodze administracyjnej.
W post臋powaniu egzekucyjnym podlegaj膮 zaskar偶eniu do NSA postanowienia wydane w post臋powaniu egzekucyjnym i zabezpieczaj膮cym, na kt贸re s艂u偶y za偶alenie. Ustawa o post臋powaniu egzekucyjnym w administracji, tak jak k.p.a., przyjmuje rozwi膮zanie, 偶e na postanowienie s艂u偶y za偶alenie, gdy ustawa tak stanowi. Tylko w贸wczas, gdy postanowienie wydane w post臋powaniu egzekucyjnym lub zabezpieczaj膮cym jest zaskar偶alne na drodze administracyjnej, s膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do jego kontroli.
Postanowienia, na kt贸re nie s艂u偶y za偶alenie, dotycz膮 g艂贸wnie kwestii dowodowych, prawid艂owo艣膰 za艣 post臋powania dowodowego jest jedn膮 z istotnych przes艂anek kontroli zgodno艣ci z prawem decyzji administracyjnej. Zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego podlegaj膮 postanowienia ostateczne. Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci zaskar偶enia ostatecznego postanowienia jest wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia, je偶eli s艂u偶y艂y one skar偶膮cemu w post臋powaniu przed organem w艂a艣ciwym w sprawie. Przez wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia nale偶y rozumie膰- wykorzystanie w sprawie prawa za偶alenia Niewykorzystanie prawa za偶alenia powoduje niedopuszczalno艣膰 skargi. Przes艂anka ta nie obowi膮zuje, gdy skarg臋 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Skarga na inne ni偶 decyzje i postanowienia akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa.
Do akt贸w stwierdzaj膮cych albo uznaj膮cych uprawnienia, poza przypadkami, gdy przepis prawa przewiduje wydanie decyzji administracyjnej, nale偶y zaliczy膰 za艣wiadczenia. Do czynno艣ci natomiast z zakresu administracji publicznej nale偶y zaliczy膰 czynno艣ci materialno-techniczne, np. czynno艣ci rejestracji. Czynno艣膰 rejestracji- polega na „stwierdzeniu przez organ administracji pa艅stwowej fakt贸w maj膮cych znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej czynno艣ci pozostaje w zwi膮zku z ci膮偶膮cym na okre艣lonych podmiotach obowi膮zkiem" Wspomniany rodzaj czynno艣ci rejestracji przewiduje np. ustawa o aktach stanu cywilnego, ustawa o ewidencji ludno艣ci i o dowodach osobistych. Do tego rodzaju czynno艣ci materialno-technicznych nale偶y zaliczy膰 wpis danych cudzoziemca do wykazu cudzoziemc贸w, kt贸rych pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest niepo偶膮dany. Czynno艣ci膮 materialno-techniczn膮 b臋dzie pokrywanie przez w贸jta, burmistrza (prezydenta miasta) nale偶no艣ci mieszkaniowych 偶o艂nierzom uznanym za posiadaj膮cych na wy艂膮cznym utrzymaniu cz艂onk贸w rodziny oraz 偶o艂nierzom samotnym w okresie odbywania przez nich czynnej s艂u偶by wojskowej nale偶no艣ci z tytu艂u np. najmu lokalu mieszkalnego. Do czynno艣ci materialno-technicznych b臋dzie nale偶a艂a zar贸wno czynno艣膰 ustalenia wysoko艣ci poszczeg贸lnych cz臋艣ci subwencji, jak i przekazanie subwencji.
Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na inne akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej jest wezwanie na pi艣mie w艂a艣ciwego organu — w terminie 14 dni od dnia, w kt贸rym skar偶膮cy dowiedzia艂 si臋 lub m贸g艂 si臋 dowiedzie膰 o wydaniu aktu lub podj臋ciu innej czynno艣ci — do usuni臋cia naruszenia prawa. Przes艂anka dopuszczalno艣ci skargi nie obowi膮zuje, gdy skarg臋 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Skarga na bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮- do s膮du administracyjnego s艂u偶y skarga na bezczynno艣膰 organ贸w w przypadkach okre艣lanych w pkt. 1-4czyli:
decyzje administracyjne,
postanowienia wydawane w post臋powaniu administracyjnym na kt贸re s艂u偶y za偶alenie albo ko艅cz膮ce post臋powanie a tak偶e na postanowienia rozstrzygaj膮ce spraw臋 co do istoty,
postanowienia wydawane w post臋powaniu egzekucyjnym i zabezpieczaj膮cym ,na kt贸re s艂u偶y za偶alenie,
inne ni偶 okre艣lone powy偶ej akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce uprawnie艅 i obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa.
S膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮 w takich granicach, w jakich s艂u偶y skarga na decyzje administracyjne, postanowienia wydawane w post臋powaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym
i zabezpieczaj膮cym, akty i czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa.
Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na bezczynno艣膰 organ贸w jest wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia, je偶eli s艂u偶y艂y one skar偶膮cemu w post臋powaniu przed organem w艂a艣ciwym w sprawie. W razie zatem skargi na niewydanie decyzji w ustawowo okre艣lonym terminie s艂u偶y w post臋powaniu administracyjnym za偶alenie, a w post臋powaniu podatkowym ponaglenie. W przypadku bezczynno艣ci w zakresie wydania innego aktu lub niepodj臋cia czynno艣ci z zakresu administracji publicznej przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi jest wezwanie do usuni臋cia naruszenia prawa. Przes艂anka ta nie obowi膮zuje, gdy skarg臋 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Skarga na akty prawa miejscowego organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i terenowych organ贸w administracji rz膮dowej- kompetencje do stanowienia prawa miejscowego maj膮 samorz膮dy wszystkich szczebli, a zatem samorz膮d wojew贸dztwa , samorz膮d powiatowy oraz samorz膮d gminny. Na mocy ustaw samorz膮dowych organy stanowi膮ce (sejmik wojew贸dztwa, rada powiatu, rada gminy) jednostek samorz膮du terytorialnego w zakresie upowa偶nie艅 udzielonych w ustawach samorz膮dowych oraz upowa偶nie艅 udzielonych w innych ustawach stanowi膮 akty prawa miejscowego. Na podstawie ustaw samorz膮dowych organy stanowi膮ce jednostek samorz膮du terytorialnego wydaj膮 przepisy prawa miejscowego, a w szczeg贸lno艣ci: statuty (wojew贸dztwa, powiatu, gminy), zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiekt贸w i urz膮dze艅 u偶yteczno艣ci publicznej. Na podstawie ustawy o samorz膮dzie powiatowym i samorz膮dzie gminnym organy stanowi膮ce, a w ograniczonym zakresie organy wykonawcze, wydaj膮 akty porz膮dkowe prawa miejscowego. Ustawy szczeg贸lne mog膮 zawiera膰 delegacje do stanowienia przez organy jednostek samorz膮du terytorialnego przepis贸w prawa miejscowego, np. tak膮 delegacj臋 zawiera ustawa o podatkach i op艂atach lokalnych. W takim zakresie, w jakim ustawy samorz膮dowe wyznaczaj膮 poj臋cie przepis贸w prawa miejscowego, rozci膮ga si臋 w艂a艣ciwo艣膰 s膮du administracyjnego. S膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na akty prawa miejscowego terenowych organ贸w administracji rz膮dowej. Wed艂ug art. 39 ustawy o administracji rz膮dowej w wojew贸dztwie na podstawie i w granicach upowa偶nie艅 zawartych w ustawie wojewoda oraz organy administracji niezespolonej stanowi膮 akty prawa miejscowego obowi膮zuj膮ce na obszarze wojew贸dztwa lub jego cz臋艣ci - np. wojewoda wydaje rozporz膮dzenia porz膮dkowe. Przyznanie prawa skargi na akty prawa miejscowego gwarantuje jednostce system ochrony interesu prawnego .Prawo skargi do s膮du administracyjnego na akty prawa miejscowego tworzy wraz z skarg膮 konstytucyjn膮 do Trybuna艂u Konstytucyjnego pe艂ny system kontroli s膮dowej prawotw贸rczej dzia艂alno艣ci administracji publicznej. Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi do s膮du administracyjnego na akty prawa miejscowego jest wezwanie organu do usuni臋cia naruszenia prawa .Przes艂anka ta nie obowi膮zuje, je偶eli skarg臋 wnosi prokurator
lub Rzecznik Praw Obywatelskich .
Skargi na akty organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i ich zwi膮zk贸w, inne ni偶 akty prawa miejscowego organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i terenowych organ贸w administracji rz膮dowej, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej. Prawo skargi do s膮du administracyjnego nie zosta艂o ograniczone tylko do akt贸w prawa miejscowego, ale obejmuje te偶 prawo do zaskar偶enia uchwa艂 i zarz膮dze艅 organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego, kt贸re nie s膮 przepisami prawa miejscowego. Kryterium ograniczaj膮cym prawo skargi jest kryterium przedmiotowe — podlegaj膮 zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego uchwa艂y i zarz膮dzenia w sprawach z zakresu administracji publicznej. Zakres administracji publicznej to zakres wykonywania zada艅 publicznych przypisanych przepisami prawa jednostkom samorz膮du terytorialnego. W orzecznictwie Trybuna艂u Konstytucyjnego, SN, NSA przyjmuje si臋, 偶e sprawy z zakresu administracji publicznej obejmuj膮 dzia艂ania z wy艂膮czeniem tych, kt贸re rodz膮 bezpo艣rednie skutki cywilnoprawne.
Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na akty organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i ich zwi膮zk贸w jest wezwanie organu do usuni臋cia naruszenia prawa. Zakres obowi膮zywania tej przes艂anki jest taki sam jak przy zaskar偶aniu akt贸w prawa miejscowego.
Skarga na akty nadzoru nad dzia艂alno艣ci膮 organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego- ustawy samorz膮dowe i ustawa o administracji rz膮dowej w wojew贸dztwie wyznaczaj膮 zakres rozstrzygni臋膰 nadzorczych podlegaj膮cych zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego. Wed艂ug ustawy o samorz膮dzie wojew贸dztwa s膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do rozpoznawania skarg na rozstrzygni臋cia nadzorcze dotycz膮ce wojew贸dztwa, w tym rozstrzygni臋cia. Podlega r贸wnie偶 zaskar偶eniu zarz膮dzenie zast臋pcze wydane przez wojewod臋. Ustawa o samorz膮dzie powiatowym przyj臋艂a, 偶e: „Rozstrzygni臋cia organu nadzorczego dotycz膮ce powiatu, w tym rozstrzygni臋cia, podlegaj膮 zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego". Do s膮du s艂u偶y te偶 skarga na zarz膮dzenie zast臋pcze wydane na podstawie art. 85a ustawy o samorz膮dzie powiatowym. Ustawa
o samorz膮dzie gminnym stanowi 偶e: „Rozstrzygni臋cia organu nadzorczego dotycz膮ce gminy, podlegaj膮 zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego". Skarga do s膮du s艂u偶y na zarz膮dzenie zast臋pcze wydane na podstawie art. 98a ustawy o samorz膮dzie gminnym. Wszystkie ustawy samorz膮dowe wy艂膮czy艂y spod w艂a艣ciwo艣ci s膮du administracyjnego uchwa艂y Sejmu o rozwi膮zaniu organ贸w stanowi膮cych. Ustawa o administracji rz膮dowej w wojew贸dztwie wprowadza w艂a艣ciwo艣膰 s膮du do zaskar偶ania aktu nadzoru wojewody uchwalaj膮cego uchwa艂臋 organu gminy, powiatu, wojew贸dztwa i wydanie w to miejsce zarz膮dzenia. Artyku艂 3 搂 2 pkt 8 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi stanowi o w艂a艣ciwo艣ci s膮du do zaskar偶alno艣ci akt贸w nadzoru, co oznacza nie tylko prawo do zaskar偶alno艣ci rozstrzygni臋膰 nadzorczych przewidzianych w ustawach samorz膮dowych, ale i innych akt贸w nadzoru przewidzianych w przepisach ustaw.
Skarga na niewykonanie wyroku wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego- Szczeg贸lnym rodzajem skarg do s膮du administracyjnego jest skarga na niewykonanie wyroku. Wed艂ug art. 154 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „W razie niewykonania wyroku uwzgl臋dniaj膮cego skarg臋 na bezczynno艣膰 oraz w razie bezczynno艣ci organu po wyroku uchylaj膮cym lub stwierdzaj膮cym niewa偶no艣膰 aktu lub czynno艣ci strona, po uprzednim wezwaniu w艂a艣ciwego organu do wykonania wyroku lub za艂atwienia sprawy, mo偶e wnie艣膰 skarg臋 w tym przedmiocie, 偶膮daj膮c wymierzenia temu organowi grzywny". Ten rodzaj skargi r贸偶ni si臋 tym, 偶e s艂u偶y w przypadku rozpoznania skargi na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organ贸w wykonuj膮cych administracj臋 publiczn膮. Jej przedmiotem jest naruszenie przepis贸w ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸re stanowi膮 o mocy oceny prawnej orzeczenia s膮du i skutkach prawomocno艣ci orzeczenia s膮du. Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na niewykonanie wyroku s膮du jest pisemne wezwanie w艂a艣ciwego organu do wykonania wyroku lub za艂atwienia sprawy. Przyznanie prawa skargi do s膮du administracyjnego na niewykonanie wyroku jest jednym
z element贸w systemu gwarancji skuteczno艣ci orzecznictwa s膮d贸w administracyjnych, kt贸rych kompetencje judykacyjne zosta艂y zgodnie z Konstytucj膮 Rzeczypospolitej Polskiej poza wyj膮tkami ograniczone do kompetencji kasacyjnych.
Skargi w sprawach, w kt贸rych ustawy szczeg贸lne przewiduj膮 s膮dow膮 kontrol臋- wed艂ug
art. 3 搂 3 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „S膮dy administracyjne orzekaj膮 tak偶e w sprawach, w kt贸rych przepisy ustaw szczeg贸lnych przewiduj膮 s膮dow膮 kontrol臋, i stosuj膮 艣rodki okre艣lone w tych przepisach". Artyku艂 3 搂 3 nie okre艣la rodzaju spraw, kt贸re ustawy szczeg贸lne mog膮 podda膰 kontroli s膮du administracyjnego. W celu rozwa偶enia charakteru spraw, kt贸re ustawy szczeg贸lne mog膮 podda膰 w艂a艣ciwo艣ci s膮du, nale偶y uwzgl臋dni膰 rozwi膮zania przyj臋te w Konstytucji RP. Podstaw膮 rozwa偶enia jest prawo jednostki do s膮du (art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) i zwi膮zane z tym rozwi膮zanie co do ustroju wymiaru sprawiedliwo艣ci. Wed艂ug art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Wymiar sprawiedliwo艣ci
w Rzeczypospolitej Polskiej sprawuj膮 S膮d Najwy偶szy, s膮dy powszechne, s膮dy administracyjne oraz s膮dy wojskowe". Dokonuj膮c podzia艂u kompetencji pomi臋dzy s膮dy, art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowi: „S膮dy powszechne sprawuj膮 wymiar sprawiedliwo艣ci we wszystkich sprawach z wyj膮tkiem spraw ustawowo zastrze偶onych dla w艂a艣ciwo艣ci innych s膮d贸w". Wprawdzie z art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, kt贸ry stanowi: „Naczelny S膮d Administracyjny oraz inne s膮dy administracyjne sprawuj膮, w zakresie okre艣lonym w ustawie, kontrol臋 dzia艂alno艣ci administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje r贸wnie偶 orzekanie o zgodno艣ci z ustawami uchwa艂 organ贸w samorz膮du terytorialnego i akt贸w normatywnych terenowych organ贸w administracji publicznej", wynika, 偶e s膮d administracyjny powo艂any jest do kontroli dzia艂alno艣ci administracji publicznej. Nie mo偶na jednak wykluczy膰 przyj臋cia przez ustawy szczeg贸lne w艂a艣ciwo艣ci s膮du do rozpoznawania innych spraw. O drodze post臋powania przes膮dza ustawodawca, co expressis verbis przewiduje Konstytucja przy podziale w艂a艣ciwo艣ci s膮du, przyjmuj膮c w艂a艣ciwo艣膰 s膮du powszechnego we wszystkich sprawach z wyj膮tkiem spraw ustawowo zastrze偶onych dla w艂a艣ciwo艣ci innych s膮d贸w.
Na podstawie przepis贸w ustaw szczeg贸lnych s艂u偶y skarga do s膮du adm.:
inicjatorowi referendum s艂u偶y skarga do s膮du administracyjnego na uchwa艂臋 organu stanowi膮cego samorz膮du terytorialnego odrzucaj膮c膮 wniosek o przeprowadzenie referendum, a tak偶e na niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku. Inicjator referendum ma uprawnienie wniesienia do s膮du administracyjnego skargi od postanowienia wojew贸dzkiego komisarza wyborczego odrzucaj膮cego wniosek w sprawie referendum lub od niewydania takiego postanowienia w ustawowo okre艣lonym terminie;
do s膮du administracyjnego s艂u偶y skarga, gdy organ samorz膮du wojew贸dztwa, powiatu, gminy nie wykonuje czynno艣ci nakazanych prawem albo przez podejmowane czynno艣ci prawne lub faktyczne narusza prawa os贸b trzecich. Zaskar偶eniu do s膮du administracyjnego podlega zatem bezczynno艣膰 organ贸w samorz膮du wojew贸dzkiego, powiatowego, gminnego. Je偶eli chodzi o podejmowanie czynno艣ci prawnych lub faktycznych, naruszaj膮cych prawa os贸b trzecich, to mo偶na poda膰 np. czynno艣膰 zameldowania, kt贸ra narusza prawa najemcy. Kryterium ograniczaj膮cym w艂a艣ciwo艣膰 s膮du administracyjnego jest kryterium „sprawy z zakresu administracji publicznej". Prawo do zaskar偶enia jest ograniczone przes艂ank膮 wezwania do usuni臋cia naruszenia prawa, tak jak w przypadku skargi na akty prawa miejscowego;
skarg臋 tak膮 przewiduje — Prawo prasowe: „Przedsi臋biorcy i podmioty niezaliczane do sektora finans贸w publicznych oraz niedzia艂aj膮ce w celu osi膮gni臋cia zysku s膮 obowi膮zane do udzielania prasie informacji o swojej dzia艂alno艣ci, o ile na podstawie odr臋bnych przepis贸w informacja nie jest obj臋ta tajemnic膮 lub nie narusza prawa do prywatno艣ci". „Odmowa lub niezachowanie wymog贸w okre艣lonych w tym przepisie mo偶na zaskar偶y膰 do s膮du administracyjnego w terminie 30 dni; w post臋powaniu przed s膮dem stosuje si臋 odpowiednio przepisy o zaskar偶eniu do s膮du decyzji administracyjnej".
PODMIOTY POST臉POWANIA S膭DOWOADMINISTRACYJNEGO
S膮d administracyjny- prawo do s膮du to prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zw艂oki przez w艂a艣ciwy, niezale偶ny, bezstronny i niezawis艂y s膮d. Prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy to prawo w szczeg贸lno艣ci do niezale偶nego, bezstronnego
i niezawis艂ego s膮du. Realizacja tych zasad obejmuje ukszta艂towanie w艂a艣ciwo艣ci s膮du, jego sk艂adu, gwarancji jego bezstronno艣ci. Prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy
to prawo do kolegialnego rozpoznania sprawy (sk艂ad s膮du) przez przyj臋cie regu艂y trzyosobowego sk艂adu rozpoznaj膮cego i rozstrzygaj膮cego spraw臋. Od zasady kolegialno艣ci dopuszczalne
s膮 wyj膮tki. Zgodnie z art. 182 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Udzia艂 obywateli
w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwo艣ci okre艣la ustawa". Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nie ustanawia zatem zasady rozpoznawania spraw przez s膮d w sk艂adzie z udzia艂em obywateli. Ustawy mog膮 w tym zakresie wprowadzi膰 tak膮 regu艂臋 co do sk艂adu s膮du.
„S膮dami administracyjnymi s膮 Naczelny S膮d Administracyjny oraz wojew贸dzkie s膮dy administracyjne".
Wojew贸dzkie s膮dy administracyjne- tworzy si臋 dla jednego wojew贸dztwa lub dla wi臋kszej liczby wojew贸dztw. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego S膮du Administracyjnego, w drodze rozporz膮dzenia, tworzy i znosi wojew贸dzkie s膮dy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar w艂a艣ciwo艣ci, a tak偶e mo偶e tworzy膰, poza siedzib膮 s膮du, i znosi膰 wydzia艂y zamiejscowe tych s膮d贸w. W sk艂ad wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego wchodz膮: prezes s膮du, wiceprezes lub wiceprezesi s膮du oraz s臋dziowie .
W艂a艣ciwo艣膰 rzeczowa i miejscowa wojew贸dzkich s膮d贸w administracyjnych- reguluje art. 13 Artyku艂 13 搂 1 przyj膮艂 zasad臋, w my艣l kt贸rej wojew贸dzkie s膮dy administracyjne s膮 w艂a艣ciwe
we wszystkich sprawach s膮dowoadministracyjnych — z wyj膮tkiem spraw, dla kt贸rych zastrze偶ona jest w艂a艣ciwo艣膰 Naczelnego S膮du Administracyjnego. Wojew贸dzkie s膮dy administracyjne
s膮 w艂a艣ciwe do rozpoznawania wy偶ej wymienionych rodzaj贸w skarg.
W艂a艣ciwo艣膰 miejscow膮 reguluje art. 13 搂 2, stanowi膮c: „Do rozpoznania sprawy w艂a艣ciwy jest wojew贸dzki s膮d administracyjny, na kt贸rego obszarze w艂a艣ciwo艣ci ma siedzib臋 organ administracji publicznej, kt贸rego dzia艂alno艣膰 zosta艂a zaskar偶ona". Od tej regu艂y mo偶e zosta膰 wprowadzone rozwi膮zanie szczeg贸lne, a mianowicie art. 13 搂 3 przyznaje Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej delegacj臋 ustawow膮, do przekazania w drodze rozporz膮dzenia, wojew贸dzkiemu s膮dowi administracyjnemu rozpoznania spraw okre艣lonego rodzaju nale偶膮cych do w艂a艣ciwo艣ci innego wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, je偶eli wymagaj膮 tego wzgl臋dy celowo艣ci. Wojew贸dzki s膮d administracyjny w艂a艣ciwy w chwili wniesienia skargi pozostaje w艂a艣ciwy a偶 do uko艅czenia post臋powania, cho膰by podstawy w艂a艣ciwo艣ci zmieni艂y si臋 w toku sprawy, chyba 偶e przepis szczeg贸lny stanowi inaczej.
Naczelny S膮d Administracyjny- w sk艂ad Naczelnego S膮du Administracyjnego wchodz膮: Prezes Naczelnego S膮du, wiceprezesi oraz s臋dziowie. W艂a艣ciwo艣膰 Naczelnego S膮du Administracyjnego:
rozpoznaje 艣rodki odwo艂awcze od orzecze艅 wojew贸dzkich s膮d贸w administracyjnych, stosownie do przepis贸w ustawy;
podejmuje uchwa艂y maj膮ce na celu wyja艣nienie przepis贸w prawnych, kt贸rych stosowanie wywo艂a艂o rozbie偶no艣ci w orzecznictwie s膮d贸w administracyjnych;
podejmuje uchwa艂y zawieraj膮ce rozstrzygni臋cie zagadnie艅 prawnych budz膮cych powa偶ne w膮tpliwo艣ci w konkretnej sprawie s膮dowoadministracyjnej;
rozstrzyga spory o w艂a艣ciwo艣膰 mi臋dzy organami jednostek samorz膮du terytorialnego i mi臋dzy samorz膮dowymi kolegiami odwo艂awczymi, o ile odr臋bna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne mi臋dzy organami tych jednostek a organami administracji rz膮dowej;
rozpoznaje inne sprawy nale偶膮ce do w艂a艣ciwo艣ci Naczelnego S膮du Administracyjnego
na mocy odr臋bnych ustaw.
Sk艂ad s膮du. Wojew贸dzki s膮d administracyjny orzeka w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w. Od tej regu艂y ustawa dopuszcza wyj膮tki, a mianowicie s膮d na posiedzeniu niejawnym orzeka w sk艂adzie jednego s臋dziego, post臋powanie uproszczone jest prowadzone przez jednego s臋dziego, r贸wnie偶 post臋powanie mediacyjne prowadzone jest przez jednego s臋dziego. Naczelny S膮d Administracyjny orzeka w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w (rozpoznanie skargi kasacyjnej, rozstrzygni臋cie sporu
o w艂a艣ciwo艣膰). Na posiedzeniu niejawnym orzeka w sk艂adzie jednego s臋dziego. Naczelnego S膮du Administracyjnego orzeka w sk艂adzie siedmiu s臋dzi贸w, ca艂ej izby lub w pe艂nym sk艂adzie gdy dotyczy to uchwa艂 maj膮cych na celu wyja艣nienie przepis贸w prawnych, kt贸rych stosowanie wywo艂a艂o rozbie偶no艣ci w orzecznictwie s膮d贸w administracyjnych ,lub uchwa艂 zawieraj膮cych rozstrzygni臋cia zagadnie艅 prawnych budz膮cych w膮tpliwo艣ci w konkretnej sprawie s膮dowoadministracyjnej.
Wy艂膮czenie s臋dziego. Zgodnie z Konstytucj膮 Rzeczypospolitej Polskiej jednostka ma prawo
do bezstronnego s膮du. Istotn膮 gwarancj臋 w tym zakresie stanowi instytucja wy艂膮czenia s臋dziego. Przyczyny wy艂膮czenia s臋dziego mo偶na podzieli膰 na przyczyny wy艂膮czenia z mocy ustawy
i przyczyny wy艂膮czenia na wniosek.
Przyczyny wy艂膮czenia z mocy ustawy- s臋dzia jest wy艂膮czony z mocy samej ustawy
w sprawach:
w kt贸rym jest stron膮 lub pozostaje z jedn膮 z nich w takim stosunku prawnym, 偶e wynik sprawy oddzia艂uje na jego prawa lub obowi膮zki,
swojego ma艂偶onka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych
do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia,
os贸b zwi膮zanych z nim z tytu艂u przysposobienia, opieki lub kurateli,
w kt贸rych by艂 lub jest jeszcze pe艂nomocnikiem jednej ze stron,
w kt贸rych 艣wiadczy艂 us艂ugi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne us艂ugi zwi膮zane ze spraw膮,
w kt贸rych bra艂 udzia艂 w wydaniu zaskar偶onego orzeczenia, jak te偶 w sprawach o wa偶no艣膰 aktu prawnego z jego udzia艂em sporz膮dzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach,
w kt贸rych wyst臋powa艂 jako prokurator,
w kt贸rych bra艂 udzia艂 w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej. Powody wy艂膮czenia trwaj膮 tak偶e po ustaniu uzasadniaj膮cego je ma艂偶e艅stwa, przysposobienia
lub kurateli.
Podlega wy艂膮czeniu s臋dzia w post臋powaniu obj臋tym skarg膮 o wznowienie post臋powania, je偶eli bra艂 udzia艂 w wydaniu orzeczenia obj臋tego skarg膮 o wznowienie. Naruszenie instytucji wy艂膮czenia s臋dziego z mocy ustawy powoduje niewa偶no艣膰 post臋powania. Jest to jedna z podstaw 偶膮dania wznowienia post臋powania z powodu niewa偶no艣ci.
Wy艂膮czenie s臋dziego na wniosek- s膮d niezale偶nie od przyczyn wyliczonych powy偶ej wy艂膮czy s臋dziego na jego 偶膮danie lub na wniosek strony, je偶eli mi臋dzy nim a jedn膮 ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, 偶e m贸g艂by wywo艂a膰 w膮tpliwo艣ci co do bezstronno艣ci s臋dziego. Wniosek o wy艂膮czenie s臋dziego strona zg艂asza na pi艣mie lub ustnie do protoko艂u posiedzenia w s膮dzie, w kt贸rym sprawa si臋 toczy. We wniosku nale偶y uprawdopodobni膰 przyczyny wy艂膮czenia. Je偶eli strona zg艂asza wniosek na rozprawie, powinna opr贸cz uprawdopodobnienia przyczyny wy艂膮czenia uprawdopodobni膰, 偶e przyczyna wy艂膮czenia powsta艂a dopiero p贸藕niej (po wyznaczeniu sk艂adu orzekaj膮cego) lub p贸藕niej sta艂a jej si臋 znana.
W razie zg艂oszenia wniosku o wy艂膮czenie s臋dziego w z艂ej wierze s膮d administracyjny, oddalaj膮c wniosek o wy艂膮czenie, mo偶e skaza膰 zg艂aszaj膮cego wniosek na grzywn臋
do wysoko艣ci przeci臋tnego wynagrodzenia miesi臋cznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim og艂oszonego przez Prezesa G艂贸wnego Urz臋du Statystycznego na podstawie odr臋bnych przepis贸w. S臋dzia, kt贸ry stwierdzi, 偶e zachodz膮 podstawy jego wy艂膮czenia, obowi膮zany jest zawiadomi膰 o tym s膮d i wstrzyma膰 si臋 od udzia艂u w sprawie.
O wy艂膮czeniu s臋dziego rozstrzyga s膮d administracyjny, w kt贸rym sprawa si臋 toczy. Postanowienie wydaje s膮d w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w na posiedzeniu niejawnym
po z艂o偶eniu wyja艣nie艅 przez s臋dziego, kt贸rego wniosek dotyczy. W razie gdy s膮d administracyjny nie mo偶e podj膮膰 postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby s臋dzi贸w, Naczelny S膮d Administracyjny wyznacza inny s膮d do rozpoznania wniosku.
Wy艂膮czenie innych os贸b bior膮cych udzia艂 w post臋powaniu. Przepisy o wy艂膮czeniu s臋dziego stosuje si臋 odpowiednio do wy艂膮czenia protokolanta, referendarza s膮dowego, asesora s膮dowego oraz prokuratora .
Asesorzy s膮dowi i referendarze s膮dowi. Czynno艣ci s臋dziowskie mog膮 podejmowa膰 asesorzy s膮dowi i referendarze s膮dowi. Wed艂ug art. 26 搂 2 ustawy — Prawo o ustroju s膮d贸w administracyjnych: „Prezes S膮du Administracyjnego mo偶e za zgod膮 kolegium s膮du powierzy膰 asesorowi s膮dowemu pe艂nienie czynno艣ci s臋dziowskich w tym s膮dzie na czas okre艣lony,
nie przekraczaj膮cy pi臋ciu lat". Referendarze s膮dowi wykonuj膮 czynno艣ci w post臋powaniu mediacyjnym oraz podejmuj膮 czynno艣ci s臋dziowskie okre艣lone w ustawie .
Strony post臋powania s膮dowoadministracyjnego. Podmioty na prawach strony, uczestnicy post臋powania- post臋powanie s膮dowoadministracyjne jest post臋powaniem kontradyktoryjnym,
a zatem wyst臋puj膮 w nim dwie strony:
skar偶膮cy —jest nim podmiot legitymowany do z艂o偶enia skargi do s膮du administracyjnego,
strona przeciwna, kt贸r膮 jest organ wykonuj膮cy administracj臋 publiczn膮, kt贸rego dzia艂anie
lub bezczynno艣膰 jest przedmiotem skargi. Wed艂ug art. 32 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „W post臋powaniu w sprawie s膮dowoadministracyjnej stronami s膮 skar偶膮cy oraz organ, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 jest przedmiotem skargi".
Sytuacj臋 prawn膮 tych podmiot贸w kszta艂tuje zasada r贸wnouprawnienia, kt贸ra polega „przede wszystkim na tym, 偶e ka偶da strona procesowa ma zapewnione w procesie jednakowe 艣rodki ochrony i jednakowe mo偶liwo艣ci ich u偶ycia przez podejmowanie odpowiednich czynno艣ci procesowych. Pow贸d nie mo偶e mie膰 wi臋kszych uprawnie艅 ni偶 pozwany i na odwr贸t, aczkolwiek ich sytuacja procesowa jest odmienna (tzw. zasada r贸wno艣ci 艣rodk贸w procesowych)".
Stronami post臋powania s膮dowoadministracyjnego jest skar偶膮cy oraz organ. Ustawa — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie zawiera definicji organu, a stanowi, i偶 jest to organ, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 jest przedmiotem skargi. W post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym opr贸cz stron z mocy prawa uczestnicz膮 na prawach strony osoby, kt贸re bra艂y udzia艂 w post臋powaniu administracyjnym, a nie wnios艂y skargi, je偶eli wynik post臋powania s膮dowego dotyczy ich interesu prawnego. Podmioty te mog膮 uczestniczy膰 po stronie skar偶膮cego, jak i organu administracji publicznej. Udzia艂 na prawach strony w post臋powaniu s膮dowym mo偶na okre艣li膰 poj臋ciem z procesu cywilnego „wsp贸艂uczestnictwa materialnego", kt贸rego elementem charakterystycznym jest to, 偶e przedmiot sporu dotyczy praw i obowi膮zk贸w wsp贸lnych dla wsp贸艂uczestnik贸w, a zatem gdy zaskar偶one dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu administracji publicznej kszta艂tuje lub w inny spos贸b wp艂ywa na prawa lub obowi膮zki osoby, kt贸ra nie z艂o偶y艂a skargi do s膮du.
W post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym udzia艂 w charakterze uczestnika mo偶e zg艂osi膰 r贸wnie偶 osoba, kt贸ra nie bra艂a udzia艂u w post臋powaniu administracyjnym, je偶eli wynik tego post臋powania dotyczy jej interesu prawnego. O dopuszczeniu do udzia艂u rozstrzyga s膮d w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udzia艂u w sprawie przys艂uguje za偶alenie.
Udzia艂 osoby, kt贸rej interesu prawnego dotyczy post臋powanie, mo偶na te偶 okre艣li膰 poj臋ciem „wsp贸艂uczestnictwa materialnego". Osoba ta mo偶e uczestniczy膰 w post臋powaniu po stronie skar偶膮cego lub strony przeciwnej.
Zdolno艣膰 s膮dowa stron, podmiot贸w na prawach stron, uczestnik贸w w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
Zdolno艣膰 s膮dow膮 maj膮 zgodnie z art. 25 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi:
1. osoby fizyczne i osoby prawne;
2. pa艅stwowe i samorz膮dowe jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej oraz organizacje spo艂eczne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej;
3. inne, niewymienione wy偶ej, jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej, je偶eli przepisy prawa dopuszczaj膮 mo偶liwo艣膰 na艂o偶enia na te jednostki obowi膮zk贸w
lub przyznania uprawnie艅 lub skierowania do nich nakaz贸w i zakaz贸w, a tak偶e stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa;
4. organizacje spo艂eczne, cho膰by nie posiada艂y osobowo艣ci prawnej, w zakresie ich statutowej dzia艂alno艣ci w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b.
Artyku艂 25 搂 1 i 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi reguluje zdolno艣膰 s膮dow膮 stron post臋powania, a zatem strony skar偶膮cej i strony przeciwnej czyli:
-osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolno艣膰 wyst臋powanie przed sadem administracyjnym jako strona (zdolno艣膰 s膮dowa)
-zdolno艣膰 maja tak偶e pa艅stwowe i samorz膮dowe jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej oraz organizacje spo艂eczne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej
Artyku艂 25 搂 3 i 搂 4 natomiast normuje zdolno艣膰 s膮dow膮 strony skar偶膮cej, rozszerzaj膮c j膮 na inne jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej je偶eli przepisy prawa dopuszczaj膮 mo偶liwo艣膰 na艂o偶enia na te jednostki obowi膮zk贸w lub przyznania uprawnie艅 lub skierowania
do nich nakaz贸w lub zakaz贸w a tak偶e stwierdzenia lub uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa. Zdolno艣膰 maj膮 organizacje spo艂eczne nie posiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej w zakresie ich statutowej dzia艂alno艣ci w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b.
Artyku艂 31 reguluje dopuszczalno艣膰 uzupe艂nienia brak贸w zdolno艣ci s膮dowej (np. brak wpisu
do rejestru jednostki organizacyjnej, kt贸ry nadaje jednostce status osoby prawnej). Je偶eli brak daje si臋 uzupe艂ni膰, s膮d wyznacza odpowiedni termin. W razie gdy braki nie zosta艂y uzupe艂nione, s膮d zniesie post臋powanie, w zakresie, w jakim jest ono dotkni臋te brakami, i w miar臋 potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.
S膮d z urz臋du bada zdolno艣膰 prawn膮 skar偶膮cego. W razie gdy braki nie mog膮 by膰 usuni臋te, wyda postanowienie o odrzuceniu skargi.
Zdolno艣膰 procesowa w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
Zdolno艣膰 procesowa to zdolno艣膰 do podejmowania ze skutkiem prawnym czynno艣ci procesowych
w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym. Pomi臋dzy zdolno艣ci膮 procesow膮 a zdolno艣ci膮 s膮dow膮 wyst臋puje 艣cis艂y zwi膮zek - zdolno艣膰 s膮dowa stanowi zawsze konieczn膮 przes艂ank臋 dla zdolno艣ci procesowej. Kto nie posiada bowiem zdolno艣ci s膮dowej, nie posiada r贸wnie偶 zdolno艣ci procesowej. Zdolno艣膰 s膮dowa natomiast nie musi 艂膮czy膰 si臋 ze zdolno艣ci膮 procesow膮, w szczeg贸lno艣ci osoby pozbawione lub ograniczone w swej zdolno艣ci procesowej mog膮 by膰 stronami lub uczestnikami post臋powania.
Zdolno艣膰 procesow膮 w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym maj膮:
osoby fizyczne posiadaj膮ce pe艂n膮 zdolno艣膰 do czynno艣ci prawnych. Osoba fizyczna ograniczona w zdolno艣ci do czynno艣ci prawnych ma zdolno艣膰 do czynno艣ci
w post臋powaniu s膮dowoadm. w sprawach wynikaj膮cych z czynno艣ci prawnych, kt贸re mo偶e dokonywa膰 samodzielnie. Zakres czynno艣ci, kt贸ry przys艂uguje osobie fizycznej niemaj膮cej pe艂nej zdolno艣ci, mo偶e wynika膰 tylko z przepis贸w prawa;
osoby prawne;
pa艅stwowe i samorz膮dowe jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej oraz organizacje spo艂eczne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej;
inne jednostki organizacyjne nieposiadaj膮ce osobowo艣ci prawnej, je偶eli przepisy prawa dopuszczaj膮 mo偶liwo艣膰 na艂o偶enia na te jednostki obowi膮zk贸w lub przyznania uprawnienia
lub skierowania do nich nakaz贸w i zakaz贸w, a tak偶e stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa;
organizacje spo艂eczne, cho膰by nie posiada艂y osobowo艣ci prawnej, w zakresie ich statutowej dzia艂alno艣ci w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b.
Artyku艂 31 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi reguluje dopuszczalno艣膰 podj臋cia czynno艣ci w post臋powaniu w razie brak贸w w zakresie zdolno艣ci procesowej. Je偶eli braki te daj膮 si臋 uzupe艂ni膰 s膮d wyznaczy odpowiedni termin. S膮d mo偶e dopu艣ci膰 tymczasowo do czynno艣ci stron臋 nie maj膮ca zdolno艣ci procesowej z zastrze偶eniem, 偶e przed up艂ywem wyznaczonego terminu braki b臋d膮 uzupe艂nione. Je偶eli brak贸w tych nie mo偶na uzupe艂ni膰 albo nie zosta艂y w wyznaczonym terminie uzupe艂nione, s膮d zniesie post臋powanie w zakresie, w jakim jest ono dotkni臋te brakami, i w miar臋 potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.
S膮d z urz臋du bada zdolno艣膰 procesow膮 stron post臋powania. Je偶eli braki w tym zakresie nie zostan膮 uzupe艂nione, wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi.
W post臋powaniu cywilnym wyr贸偶nia si臋 jeszcze zdolno艣膰 postulacyjn膮, tj. zdolno艣膰
do samodzielnego dzia艂ania, tzn. osobistego, a nie przez pe艂nomocnika. „Brak tej zdolno艣ci mo偶e wynika膰 z przyczyn faktycznych, z przyczyn natury prawnej. Strona b臋dzie pozbawiona tej zdolno艣ci, gdy faktycznie i fizycznie nie jest w stanie dzia艂a膰 osobi艣cie w procesie, np. dlatego, 偶e nie zna j臋zyka urz臋dowego s膮du lub z powodu u艂omno艣ci fizycznych nie mo偶e sk艂ada膰 o艣wiadcze艅 (np. osoba g艂uchoniema). Brak za艣 zdolno艣ci postulatywnej z przyczyn natury prawnej zachodzi w贸wczas, gdy prawo ustanawia przymus adwokacki. Sytuacja taka mo偶e mie膰 miejsce
w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym. W takim przypadku s膮d powinien pouczy膰 stron臋
o prawie do ustanowienia adwokata
Reprezentacja stron w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym- wyr贸偶ni膰 dwie sytuacje reprezentacji stron:
po pierwsze, gdy z powodu braku zdolno艣ci procesowej strona dzia艂a przez przedstawiciela ustawowego oraz gdy zdolno艣膰 procesowa przys艂uguje osobom prawnym b膮d藕 innym jednostkom organizacyjnym, kt贸re maj膮 zdolno艣膰 s膮dow膮 (przedstawicielstwo stron);
po drugie, gdy strony post臋powania lub przedstawiciel stron umocowuje do dzia艂ania pe艂nomocnika (pe艂nomocnictwo procesowe).
Przedstawicielstwo strony w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
W sytuacji pierwszej nale偶y wyr贸偶ni膰:
Reprezentacj臋 osoby fizycznej niemaj膮cej zdolno艣ci procesowej.
Wed艂ug art. 27 „Osoba fizyczna niemaj膮ca zdolno艣ci do czynno艣ci w post臋powaniu mo偶e
je podejmowa膰 tylko przez swego przedstawiciela ustawowego". Przedstawiciel ustawowy
ma obowi膮zek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynno艣ci
w post臋powaniu. Je偶eli przedstawiciel ustawowy nie ma nale偶ytego umocowania, s膮d dopu艣ci
do czynno艣ci, z zastrze偶eniem, 偶e przed up艂ywem wyznaczonego terminu brak ten b臋dzie uzupe艂niony. Nie uzupe艂nienie tego braku powoduje zniesienie post臋powania przez s膮d (odrzucenie skargi).
Je偶eli strona nie ma przedstawiciela ustawowego, s膮d na wniosek osoby przeciwnej ustanowi kuratora, je偶eli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynno艣ci niecierpi膮ce zw艂oki. Postanowienie s膮du w tym zakresie mo偶e zapa艣膰 na posiedzeniu niejawnym. W razie gdy, wnosz膮c skarg臋, strona nie ma przedstawiciela ustawowego, s膮d wyznaczy termin
do uzupe艂nienia tego braku. W przypadkach, w kt贸rych ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nast膮pi膰 z urz臋du, s膮d zwraca si臋 do w艂a艣ciwego s膮du opieku艅czego (np. dla ma艂oletniego, kt贸ry nie ma opiekuna).Je偶eli strona utraci艂a zdolno艣膰 procesow膮 w toku post臋powania b膮d藕 w razie 艣mierci przedstawiciela ustawowego, s膮d zawiesza post臋powanie
z urz臋du.
Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne maj膮ce zdolno艣膰 s膮dow膮 dokonuj膮 czynno艣ci w post臋powaniu przez organy lub osoby uprawnione do dzia艂ania w ich imieniu. Za Skarb Pa艅stwa podejmuje czynno艣ci w post臋powaniu organ jednostki organizacyjnej, z kt贸rej dzia艂alno艣ci膮 wi膮偶e si臋 post臋powanie, lub organ jednostki nadrz臋dnej. Organ albo osoba podejmuj膮ca czynno艣ci ma obowi膮zek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynno艣ci w post臋powaniu. Je偶eli strona nie ma organu powo艂anego do jej reprezentacji, s膮d na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, je偶eli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynno艣ci niecierpi膮ce zw艂oki. Postanowienie s膮du mo偶e zapa艣膰
na posiedzeniu niejawnym. W razie gdy nie zachodzi podstawa do ustanowienia przez s膮d kuratora, a braki w sk艂adzie organu daj膮 si臋 usun膮膰, s膮d wyznaczy do ich usuni臋cia odpowiedni termin, z sankcj膮, 偶e je偶eli braki te nie zostan膮 usuni臋te, s膮d zniesie post臋powanie (odrzuci skarg臋). Je偶eli braki te powsta艂y w trakcie post臋powania, s膮d zawiesi post臋powanie z urz臋du.
Pe艂nomocnictwo procesowe- zgodnie z art. 34 ustawy „Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mog膮 dzia艂a膰 przed s膮dem osobi艣cie lub przez pe艂nomocnik贸w". Ustawa zatem
w zakresie z艂o偶enia skargi i innych czynno艣ci procesowych przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym nie przyjmuje przymusu pe艂nomocnictwa procesowego. Odmienna regu艂a jest przyj臋ta w zakresie skargi kasacyjnej do Naczelnego S膮du Administracyjnego oraz za偶alenia
na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej .
Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi reguluje zakres podmiotowy udzielenia pe艂nomocnictwa, wprowadzaj膮c ograniczenia. Pe艂nomocnikiem strony mo偶e by膰 bowiem tylko adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skar偶膮cy lub uczestnik post臋powania,
jak r贸wnie偶 rodzice, ma艂偶onek, rodze艅stwo lub zst臋pni strony oraz osoby pozostaj膮ce ze stron膮
w stosunku przysposobienia, a tak偶e inne osoby, je偶eli przewiduj膮 to przepisy szczeg贸lne. Je偶eli pe艂nomocnictwo procesowe jest udzielane radcy prawnemu, ustawa w tym zakresie wprowadza ograniczenie, stanowi膮c, 偶e: „Pe艂nomocnictwo udzielone przez osob臋 fizyczn膮, kt贸ra nie jest przedsi臋biorc膮, sk艂adane przez radc臋 prawnego, powinno zawiera膰 o艣wiadczenie pe艂nomocnika
w przedmiocie pozostawania w stosunku pracy, co oznacza, 偶e osoba fizyczna (nieb臋d膮ca przedsi臋biorc膮) mo偶e udzieli膰 pe艂nomocnictwa radcy prawnemu tylko gdy pozostaje z ni膮
w stosunku pracy. Rozwi膮zanie szczeg贸lne co do zakresu podmiotowego pe艂nomocnictwa procesowego przyjmuje art. 35 搂 2 w my艣l kt贸rego: „Pe艂nomocnikiem osoby prawnej
lub przedsi臋biorcy, w tym nieposiadaj膮cego osobowo艣ci prawnej, mo偶e by膰 r贸wnie偶 pracownik
tej jednostki albo jej organu nadrz臋dnego. Dotyczy to r贸wnie偶 pa艅stwowych i samorz膮dowych jednostek organizacyjnych nieposiadaj膮cych osobowo艣ci prawnej".
Zakres przedmiotowy pe艂nomocnictwa to:
og贸lne — do prowadzenia spraw przed s膮dami administracyjnymi,
do prowadzenia poszczeg贸lnych spraw,
do niekt贸rych tylko czynno艣ci post臋powania, np. wniesienia skargi, reprezentacji na rozprawie.
Pe艂nomocnictwo og贸lne lub do prowadzenia poszczeg贸lnych spraw obejmuje z mocy prawa umocowanie do: wszystkich 艂膮cz膮cych si臋 ze spraw膮 czynno艣ci w post臋powaniu, nie wy艂膮czaj膮c skargi o wznowienie post臋powania i post臋powania wywo艂anego jej wniesieniem; udzielenia dalszego pe艂nomocnictwa na zasadach okre艣lonych w odr臋bnych przepisach; cofni臋cie skargi
w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci, je偶eli czynno艣ci te nie zosta艂y wy艂膮czone w danym post臋powaniu;
odbi贸r koszt贸w post臋powania. Strona mo偶e okre艣li膰 szerszy zakres pe艂nomocnictwa, kt贸ry jest oceniany wed艂ug tre艣ci pe艂nomocnictwa oraz przepis贸w prawa cywilnego. Strona udziela pe艂nomocnictwa w formie pisemnej. Dopuszczalne jest udzielenie pe艂nomocnictwa w formie ustnej, ale tylko na posiedzeniu s膮du przez z艂o偶enie przez stron臋 o艣wiadczenia i wpisanie jego tre艣ci
do protoko艂u. Pe艂nomocnictwo wymaga podpisu mocodawcy, ale w czasie, gdy strona nie mo偶e si臋 podpisa膰, podpisuje je osoba upowa偶niona, z wymienieniem przyczyn, ze wzgl臋du na kt贸re strona sama si臋 nie podpisa艂a. Warunkiem dopuszczenia do skutecznego dokonania przez pe艂nomocnika czynno艣ci procesowej jest przedstawienie pe艂nomocnictwa przy pierwszej czynno艣ci procesowej przez do艂膮czenie do akt sprawy pe艂nomocnictwa z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pe艂nomocnictwa. Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik patentowy mog膮 sami uwierzytelni膰 odpis udzielonego im pe艂nomocnictwa. W razie w膮tpliwo艣ci s膮d mo偶e za偶膮da膰 urz臋dowego po艣wiadczenia podpisu strony. Od zasady obowi膮zku przedstawienia przy pierwszej czynno艣ci pe艂nomocnictwa s膮d mo偶e odst膮pi膰. Wed艂ug art. 44 „S膮d mo偶e dopu艣ci膰 tymczasowo do podj臋cia nagl膮cej czynno艣ci osob臋 niemog膮c膮 przedstawi膰 pe艂nomocnictwa. S膮d wyznaczy r贸wnocze艣nie termin, w ci膮gu kt贸rego osoba dzia艂aj膮ca bez pe艂nomocnika powinna
je z艂o偶y膰 albo przedstawi膰 zatwierdzenie swojej czynno艣ci przez stron臋. Je偶eli termin up艂yn膮艂 bezskutecznie, s膮d pominie czynno艣ci procesowe tej osoby. Do takich czynno艣ci nale偶y zaliczy膰 z艂o偶enie skargi w ustawowym terminie, udzia艂 w czynno艣ciach rozprawy. Czynno艣ci procesowe podj臋te przez pe艂nomocnika wywo艂uj膮 skutki wobec mocodawcy. W razie gdy mocodawca staje jednocze艣nie z pe艂nomocnikiem, mo偶e niezw艂ocznie prostowa膰 lub odwo艂ywa膰 o艣wiadczenia pe艂nomocnika (np. czynno艣膰 cofni臋cia skargi). Udzielenie pe艂nomocnictwa jest skuteczne
w post臋powaniu do czasu jego wypowiedzenia, z tym 偶e wypowiedzenie pe艂nomocnictwa przez mocodawc臋 odnosi skutek prawny w stosunku do s膮du od dnia zawiadomienia go o tym,
w stosunku za艣 do strony przeciwnej i innych uczestnik贸w — od dnia dor臋czenia im tego zawiadomienia przez s膮d. Adwokat lub radca prawny, kt贸ry wypowiedzia艂 pe艂nomocnictwo, obowi膮zany jest dzia艂a膰 za stron臋 jeszcze przez dwa tygodnie, chyba 偶e mocodawca zwolni
go od tego obowi膮zku. Taki te偶 czas dzia艂ania za mocodawc臋 obowi膮zuje co do innych pe艂nomocnik贸w, ale z ograniczeniem, a mianowicie tylko, je偶eli jest to konieczne
do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutk贸w prawnych. Nale偶y r贸wnie偶 uwzgl臋dni膰 instytucj臋 wyga艣ni臋cia pe艂nomocnictwa, kt贸re ma miejsce w razie 艣mierci strony albo utraty przez ni膮 zdolno艣ci s膮dowej. W takim przypadku pe艂nomocnik procesowy dzia艂a a偶 do czasu zawieszenia post臋powania. Prawo strony do reprezentacji w post臋powaniu przez pe艂nomocnika s艂u偶y realizacji prawa do s膮du, a zatem podj臋cia skutecznej ochrony interesu prawnego na drodze s膮dowej. S膮d zatem ma obowi膮zek zapewni膰 udzia艂 w czynno艣ciach ustanowionego pe艂nomocnika. W razie 艣mierci pe艂nomocnika, je偶eli strona nie dzia艂a przed s膮dem osobi艣cie, jest to podstaw膮
do zawieszenia post臋powania
Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja spo艂eczna w post臋powaniu s膮dowoadm.
Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyznaje prokuratorowi, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, organizacji spo艂ecznej prawo do udzia艂u w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
Udzia艂 prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich w post臋powaniu s膮dowym jest uzasadniony wyst膮pieniem przes艂anek: ochrony praworz膮dno艣ci, ochrony praw cz艂owieka i obywatela. Przes艂anki te s膮 niezale偶ne, co wynika z przyj臋tej konstrukcji prawnej tych przes艂anek, a mianowicie, „je偶eli wed艂ug ich oceny wymaga tego ochrona praworz膮dno艣ci lub praw cz艂owieka i obywatela"
Prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym maj膮 prawo:
wzi膮膰 udzia艂 w ka偶dym tocz膮cym si臋 post臋powaniu;
wnie艣膰 skarg臋 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮;
wnie艣膰 skarg臋 kasacyjn膮 do Naczelnego S膮du Administracyjnego;
wnie艣膰 za偶alenie do Naczelnego S膮du Administracyjnego;
wnie艣膰 skarg臋 o wznowienie post臋powania s膮dowoadministracyjnego.
Prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich przys艂uguj膮, je偶eli korzystaj膮 z przyznanych praw, prawa strony w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
Organizacja spo艂eczna, w zakresie swojej dzia艂alno艣ci statutowej, mo偶e bra膰 udzia艂
w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym w przypadkach okre艣lonych w ustawie. Zgodnie
z rozwi膮zaniami przyj臋tymi w ustawie —organizacja spo艂eczna mo偶e by膰:
1) stron膮 post臋powania s膮dowoadministracyjnego,
2) uczestnikiem post臋powania.
Organizacja spo艂eczna mo偶e uczestniczy膰 w post臋powaniu w zakresie jej statutowej dzia艂alno艣ci
w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b. S膮d dopuszcza organizacj臋 spo艂eczn膮
w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udzia艂u w sprawie przys艂uguje za偶alenie.
CZYNNO艢CI PROCESOWE W POST臉POWANIU S膭DOWOADMINISTRACYJNYM.
POSTEPOWANIE S膭DOWOADMINISTRACYJNE- to regulowany prawem procesowym ci膮g czynno艣ci procesowych s膮du administracyjnego i innych podmiot贸w tego post臋powania podj臋tych w celu rozstrzygni臋cia sporu o zgodno艣膰 z prawem dzia艂ania b膮d藕 zaniechania dzia艂ania przez organ wykonuj膮cy administracj臋 publiczn膮.
CZYNNO艢CI PROCESOWE- to czynno艣ci podj臋te przez podmiot post臋powania s膮dowoadministracyjnego w formie, tre艣ci i trybie regulowanym prawem procesowym, kt贸rych celem jest wywo艂anie skutk贸w prawnych w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym.
Elementem konstytutywnym czynno艣ci procesowej- jest to, 偶e musi by膰 to czynno艣膰 procesowa podj臋ta przez podmiot post臋powania s膮dowoadministracyjnego, oraz to, 偶e czynno艣膰 procesowa musi zachowa膰 form臋 przewidzian膮 prawem procesowym..
Czynno艣ci procesowe mo偶na sklasyfikowa膰 na podstawie kryterium podmiotu dokonuj膮cego tych czynno艣ci na:
czynno艣ci procesowe s膮du,
czynno艣ci procesowe stron,
czynno艣ci procesowe uczestnik贸w post臋powania.
AD1) Czynno艣ci procesowe s膮du.
„Przez czynno艣ci procesowe s膮du nale偶y rozumie膰 wszelkie czynno艣ci s膮du lub jego organ贸w zast臋pczych wzgl臋dnie pomocniczych, kt贸re wed艂ug obowi膮zuj膮cej ustawy procesowej mog膮 wywrze膰 skutki prawne dla procesu.
Czynno艣ci procesowe s膮du musz膮 spe艂nia膰 trzy warunki:
czynno艣ci procesowe musz膮 by膰 dokonane przez s膮d w rozumieniu przepis贸w prawa (wojew贸dzki s膮d administracyjny oraz Naczelny S膮d Administracyjny, w sk艂adzie przewidzianym prawem, lub inny organ s膮dowy b膮d藕 pomocniczy);
czynno艣ci procesowe musz膮 by膰 dokonane w formie uregulowanej prawem procesowym;
czynno艣ci procesowe musz膮 by膰 podj臋te w post臋powaniu wobec stron lub uczestnik贸w post臋powania.
Wadliwe czynno艣ci procesowe- obowi膮zuj膮, dop贸ki nie zostan膮 uchylone we w艂a艣ciwym trybie (w wyniku z艂o偶enia skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie post臋powania, za偶alenia).
Czynno艣ci procesowe s膮du klasyfikowane s膮 na:
1) czynno艣ci przygotowawcze, kt贸re maj膮 na celu przygotowanie rozstrzygni臋cia skargi,
2) czynno艣ci orzekania.
Czynno艣ci przygotowawcze mog膮 by膰 przez s膮d zmienione, uzupe艂nione.
Czynno艣ci orzekania wi膮偶膮 s膮d i mog膮 by膰 uchylone tylko w trybie uregulowanym przepisami prawa.
AD2i3) Czynno艣ci procesowe stron i uczestnik贸w post臋powania. Czynno艣ci procesowe stron,
jak i uczestnik贸w post臋powania to- wszelkie czynno艣ci podejmowane przez te podmioty w celu wywo艂ania skutku prawnego w procesie, a zatem w zakresie jego powstania, zmiany, zako艅czenia.
Elementy konstytutywne czynno艣ci procesowych stron to:
spe艂nienie wymog贸w co do tre艣ci i formy okre艣lonej przez prawo procesowe,
dokonanie czynno艣ci procesowej w terminie przewidzianym prawem procesowym. Dotyczy to te偶 czynno艣ci uczestnik贸w post臋powania.
Cech膮 czynno艣ci procesowych stron jest mo偶liwo艣膰 prawna ich odwo艂ania przez z艂o偶enie o艣wiadczenia woli. Granice rozporz膮dzalno艣ci odwo艂ania czynno艣ci procesowej wyznaczaj膮 przepisy procesowe (np. cofni臋cia skargi). Czynno艣ci procesowe mog膮 odwo艂a膰 te偶 uczestnicy post臋powania.
1. Pisma procesowe- w post臋powaniu s膮dowym obejmuj膮- wnioski i o艣wiadczenia stron oraz wnioski i o艣wiadczenia uczestnik贸w post臋powania sk艂adane w celu wszcz臋cia post臋powania i jego przebiegu.
Warunki formalne co do tre艣ci i formy pism procesowych. Usuwanie skutk贸w braku pism.
Ka偶de pismo procesowe powinno zawiera膰:
oznaczenie s膮du, do kt贸rego jest skierowane, imi臋 i nazwisko lub nazw臋 stron,
ich przedstawicieli ustawowych i pe艂nomocnik贸w;
oznaczenie rodzaju pisma;
osnow臋 wniosku lub o艣wiadczenia;
podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pe艂nomocnika. Za stron臋, kt贸ra nie mo偶e si臋 podpisa膰, podpisuje pismo osoba przez ni膮 upowa偶niona, z wymienieniem przyczyny, ze wzgl臋du na kt贸r膮 strona sama si臋 nie podpisa艂a;
wymienienie za艂膮cznik贸w.
Je偶eli pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawiera膰 oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku — adresu do dor臋cze艅 lub siedziby stron,
ich przedstawicieli ustawowych i pe艂nomocnik贸w oraz przedmiotu sprawy, pisma dalsze — sygnatur臋 akt. Do pisma nale偶y do艂膮czy膰 pe艂nomocnictwo, je偶eli pismo wnosi pe艂nomocnik, kt贸ry przedtem nie z艂o偶y艂 pe艂nomocnictwa. Strona, kt贸ra wnosi pismo, powinna do niego do艂膮czy膰 jego odpisy i odpisy za艂膮cznik贸w w celu dor臋czenia ich stronom, a ponadto, je偶eli w s膮dzie nie z艂o偶ono za艂膮cznik贸w w oryginale, po jednym odpisie ka偶dego za艂膮cznika do akt s膮dowych. Odpisami mog膮 by膰 uwierzytelnione fotokopie b膮d藕 uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej.
Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi wprowadza wymagania szczeg贸lne co do tre艣ci poszczeg贸lnych rodzaj贸w pism procesowych strony np. a)co do tre艣ci skargi — art. 57 搂 1-czyli: Skarga powinna czyni膰 zado艣膰 wymaganiom pisma w post臋powaniu sadowym a ponadto powinna zawiera膰:1)wskazanie zaskar偶onej decyzji ,postanowienia innego aktu lub czynno艣ci ; 2) oznaczenie organu kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 skarga dotyczy 3)okre艣lenie naruszenie prawa lub interesu prawnego; b)pisma z wnioskiem o przywr贸cenie terminu — art. 87 搂 1czyli:pismo z wnioskiem o przywr贸cenie terminu wnosi si臋 do sadu , w kt贸rym czynno艣膰 mia艂a by膰 dokonana w terminie 7 dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W pi艣mie tym nale偶y uprawdopodobni膰 okoliczno艣ci wskazuj膮ce na brak winy w uchybieniu terminu. Wniosek o przywr贸cenie terminu do wniesienia skargi wnosi si臋 za po艣rednictwem organu, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 s膮 przedmiotem skargi. R贸wnocze艣nie strona z wnioskiem powinna dokona膰 czynno艣ci ,kt贸rej nie dokona艂a w terminie.
Form膮 pisma procesowego jest forma pisemna, a zatem wy艂膮czona jest forma ustna. Jedynie przepis szczeg贸lny mo偶e dopu艣ci膰 form臋 ustn膮, np. udzielenie pe艂nomocnictwa na posiedzeniu s膮du przez o艣wiadczenie z艂o偶one przez stron臋 i wci膮gni臋te do protoko艂u. Je偶eli pismo procesowe nie mo偶e otrzyma膰 prawid艂owego biegu wskutek niezachowania warunk贸w formalnych, przewodnicz膮cy wzywa stron臋 o jego uzupe艂nienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba 偶e ustawa stanowi inaczej.
Je偶eli strona nie uzupe艂ni艂a lub nie poprawi艂a pisma w terminie, przewodnicz膮cy pozostawia pismo bez rozpoznania. Na zarz膮dzenie przys艂uguje za偶alenie. Pismo poprawione lub uzupe艂nione
w terminie wywo艂uje skutki od dnia jego wniesienia
2. Dor臋czenia.
Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje zasad臋 dor臋czania
z urz臋du przez s膮d. Od tej zasady ustawa dopuszcza wyj膮tek, gdy chodzi o dor臋czanie pism przez adwokat贸w i radc贸w prawnych. Wed艂ug art. 66 搂 1: „W toku sprawy adwokaci i radcy prawni mog膮 dor臋cza膰 sobie nawzajem pisma bezpo艣rednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty". S膮d dokonuje dor臋cze艅 przez poczt臋, przez swoich pracownik贸w lub przez inne upowa偶nione przez s膮d osoby lub organy. Do dor臋czania pism w post臋powaniu s膮dowym przez poczt臋 stosuje si臋 tryb dor臋czania pism s膮dowych w post臋powaniu cywilnym. Pismo mo偶e by膰 tak偶e dor臋czone
za po艣rednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem dor臋czenia jest potwierdzenie transmisji. Dor臋czenie adresatowi mo偶e nast膮pi膰 tak偶e przez wr臋czenie mu pisma bezpo艣rednio w sekretariacie s膮du. Pisma w post臋powaniu s膮dowym i orzeczenia dor臋cza si臋
w odpisach
Osoby, kt贸rym dokonuje si臋 dor臋cze艅:
Je偶eli stron膮 jest osoba fizyczna, dor臋czenia dokonuje si臋 osobi艣cie, a gdy nie ma zdolno艣ci procesowej — jej przedstawicielowi ustawowemu. Dor臋czenia 偶o艂nierzom zasadniczej s艂u偶by wojskowej dokonuje si臋 za po艣rednictwem dow贸dcy jednostki wojskowej, w kt贸rej 偶o艂nierz pe艂ni s艂u偶b臋. Dor臋czenia osobom pozbawionym wolno艣ci dokonuje si臋 za po艣rednictwem administracji odpowiedniego zak艂adu.
Je偶eli stron膮 jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadaj膮ca osobowo艣ci prawnej, pisma dor臋cza si臋 organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed s膮dem lub do r膮k pracownika upowa偶nionego do odbioru pism.
W razie, gdy strony ustanowi艂y pe艂nomocnika lub osob臋 upowa偶nion膮 do odbioru pism
w post臋powaniu s膮dowym, dor臋czenia nale偶y dokona膰 tym osobom. Pe艂nomocnikowi kilku os贸b dor臋cza si臋 jeden egzemplarz pisma i za艂膮cznik贸w. Uprawnionemu przez kilku uczestnik贸w post臋powania do odbioru pism w post臋powaniu s膮dowym dor臋cza si臋
po jednym egzemplarzu dla ka偶dego uczestnika. Je偶eli jest kilku pe艂nomocnik贸w jednej strony, s膮d dor臋cza pismo tylko jednemu z nich.
Strona zamieszka艂a za granic膮, je偶eli nie ustanowi艂a pe艂nomocnika do prowadzenia sprawy, obowi膮zana jest wraz z wniesieniem skargi ustanowi膰 pe艂nomocnika do dor臋cze艅. W razie niedope艂nienia tego obowi膮zku pisma w post臋powaniu s膮dowym pozostawia si臋 w aktach sprawy ze skutkiem dor臋czenia. Je偶eli ze skargi wynika, 偶e uczestnikiem post臋powania s膮dowego jest osoba zamieszka艂a za granic膮, s膮d, dor臋czaj膮c odpis skargi, zawiadamia
t臋 osob臋 o obowi膮zku ustanowienia pe艂nomocnika do dor臋cze艅. Przepis贸w o obowi膮zku ustanowienia pe艂nomocnika do dor臋cze艅 nie stosuje si臋, je偶eli inaczej stanowi umowa mi臋dzynarodowa, kt贸rej Rzeczpospolita Polska jest stron膮. Je偶eli stronie, kt贸rej miejsce pobytu nie jest znane, ma by膰 dor臋czona skarga lub inne pismo w post臋powaniu albo orzeczenie wywo艂uj膮ce potrzeb臋 podj臋cia obrony jej praw, dor臋czenie do chwili zg艂oszenia si臋 strony albo jej przedstawiciela lub pe艂nomocnika mo偶e nast膮pi膰 tylko do r膮k kuratora ustanowionego na wniosek strony zainteresowanej przez s膮d orzekaj膮cy. S膮d ustanowi kuratora, je偶eli wnioskodawca uprawdopodobni, 偶e miejsce pobytu strony nie jest znane.
O ustanowieniu kuratora przewodnicz膮cy og艂asza publicznie w budynku s膮dowym i urz臋dzie w艂a艣ciwej gminy, w sprawach za艣 wi臋kszej wagi, gdy uzna to za potrzebne, tak偶e w prasie. Z chwil膮 dor臋czenia pisma kuratorowi dor臋czenie staje si臋 skuteczne. S膮d mo偶e jednak uzale偶ni膰 skuteczno艣膰 dor臋czenia od up艂ywu oznaczonego terminu od dnia wywieszenia obwieszczenia w budynku s膮dowym.
Przepisy o dor臋czeniu pisma kuratorowi stosuje si臋 r贸wnie偶 do jednostek organizacyjnych, kt贸re nie maj膮 organ贸w albo kt贸rych organy s膮 nieznane. W razie gdy oka偶e si臋, 偶e 偶膮danie ustanowienia kuratora lub wywieszenia pisma nie by艂o uzasadnione, s膮d zarz膮dzi dor臋czenie pisma w spos贸b w艂a艣ciwy, a w miar臋 potrzeby zniesie na wniosek strony zainteresowanej post臋powanie prowadzone z udzia艂em kuratora lub po wywieszeniu pisma w budynku s膮du.
Czas, miejsce i spos贸b dor臋czenia. Artyku艂 68 搂 1 i 搂 2 ustawy — okre艣la czas dor臋cze艅. Stanowi bowiem, 偶e: „W dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej dor臋cze艅 mo偶na dokonywa膰 tylko w wyj膮tkowych przypadkach, za uprzednim zarz膮dzeniem prezesa s膮du. Za por臋 nocn膮 uwa偶a si臋 czas od godziny dwudziestej pierwszej do godziny si贸dmej".
Miejsce dor臋cze艅. Artyku艂 69 ustawy — reguluje kwesti臋 miejsca do dor臋cze艅, ustanawiaj膮c kolejno艣膰 miejsca dor臋cze艅. Dor臋cza si臋 pisma w mieszkaniu. Je偶eli nie mo偶na w ten spos贸b dor臋czy膰, dor臋cza si臋 w miejscu pracy lub tam, gdzie si臋 adresata zastanie. Pisma
dla przedsi臋biorc贸w i wsp贸lnik贸w sp贸艂ek handlowych, wpisanych do rejestru s膮dowego
na podstawie odr臋bnych przepis贸w, dor臋cza si臋 na adres podany w rejestrze, chyba 偶e strona wskaza艂a inny adres do dor臋cze艅.
Strony i ich przedstawiciele maj膮 obowi膮zek zawiadomi膰 s膮d o ka偶dej zmianie swojego zamieszkania, adresu do dor臋cze艅 lub siedziby. W razie zaniedbania tego obowi膮zku pisma pozostawia si臋 w aktach sprawy ze skutkiem dor臋czenia, chyba 偶e nowy adres jest s膮dowi znany.
O tym obowi膮zku i skutkach jego niedope艂nienia s膮d powinien pouczy膰 stron臋 przy pierwszym dor臋czeniu. Rozwi膮zania tego nie stosuje si臋 do dor臋czenia skargi o wznowienie post臋powania.
Dor臋czenia w艂a艣ciwe tj. dor臋czenia pisma osobie, kt贸ra jest jego adresatem.
Dor臋czenie zast臋pcze- je偶eli dor臋czaj膮cy nie zastanie adresata w mieszkaniu, mo偶e dor臋czy膰 pismo doros艂emu domownikowi, a gdyby go nie by艂o — administracji domu lub dozorcy, je偶eli osoby te nie maj膮 sprzecznych interes贸w i podj臋艂y si臋 oddania mu pisma (art. 72).
Je偶eli nie mo偶na dor臋czy膰 pisma w spos贸b w艂a艣ciwy lub zast臋pczy, pismo sk艂ada si臋 na okres siedmiu dni w plac贸wce pocztowej lub w urz臋dzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza
w skrzynce na korespondencj臋, a gdy to nie jest mo偶liwe, na drzwiach mieszkania adresata
lub w miejscu wskazanym jako adres do dor臋cze艅, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia,
w kt贸rym adresat wykonuje swoje czynno艣ci zawodowe. W tym przypadku dor臋czenie uwa偶a si臋 za dokonane z up艂ywem ostatniego dnia tego okresu.
Stwierdzenie i skutki dor臋czenia. Adresat pisma (strona, uczestnik post臋powania), osoba, kt贸ra podj臋艂a si臋 oddania pisma potwierdza odbi贸r pisma i jego dat臋 w艂asnor臋cznym podpisem. Je偶eli tego nie mo偶e lub nie chce uczyni膰, dor臋czaj膮cy sam oznacza dat臋 dor臋czenia oraz przyczyny braku podpisu. Je偶eli adresat odmawia przyj臋cia pisma, zwraca je s膮dowi z adnotacj膮 o odmowie jego przyj臋cia i dat膮 odmowy. Pismo wraz z adnotacj膮 do艂膮cza si臋 do akt sprawy. Dor臋czaj膮cy stwierdza na potwierdzeniu odbioru spos贸b dor臋czenia, a na dor臋czonym pi艣mie zaznacza dzie艅 dor臋czenia i opatruje to stwierdzenie w艂asnor臋cznym podpisem. Dor臋czenie pisma, w trybie uregulowanym prawem procesowym, ma znaczenie dla okre艣lenia dnia wywo艂ania skutku prawnego, dla obliczenia termin贸w. Przestrzeganie przepis贸w o dor臋czeniach jest warunkiem zapewnienia jednostce prawa do s膮du i mo偶liwo艣ci obrony interesu prawnego. Przepisy o dor臋czeniach maj膮 stronom zapewni膰 mo偶liwo艣膰 zapoznania si臋 z tre艣ci膮 pisma, natomiast to, czy adresat wykorzysta t臋 mo偶liwo艣膰 nie ma znaczenia prawnego dla oceny skuteczno艣ci dor臋czenia.
3. Posiedzenia s膮dowe
„Ka偶dy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy Wy艂膮czenie jawno艣ci rozprawy mo偶e nast膮pi膰 ze wzgl臋du na moralno艣膰, bezpiecze艅stwo pa艅stwa i porz膮dek publiczny oraz ze wzgl臋du na ochron臋 偶ycia prywatnego stron lub inny wa偶ny interes prywatny. Wyrok og艂aszany jest publicznie".
Wyr贸偶nia si臋 2 rodzaje posiedze艅 s膮dowych:
A) posiedzenia jawne -rozpoznanie sprawy odbywa si臋 jawnie, chyba 偶e przepis szczeg贸lny stanowi inaczej .Je偶eli przepis szczeg贸lny niestanowi inaczej, posiedzenia s膮dowe s膮 jawne,
a s膮d orzekaj膮cy rozpoznaje spraw臋 na rozprawie. S膮d mo偶e skierowa膰 spraw臋 na posiedzenie jawne i wyznaczy膰 rozpraw臋 tak偶e w贸wczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. Zasada jawno艣ci gwarantuje stronie prawo udzia艂u w post臋powaniu. Posiedzenia jawne zatem odbywaj膮 si臋 z udzia艂em stron i uczestnik贸w post臋powania oraz publiczno艣ci.
Na posiedzeniu jawnym wst臋p na sal臋 s膮dow膮 maj膮 poza stronami osobami wezwanymi tylko osoby pe艂noletnie. S膮d z urz臋du zarz膮dza odbycie ca艂ego posiedzenia lub cz臋艣ci przy drzwiach zamkni臋tych, je偶eli publiczne rozpoznanie sprawy zagra偶a moralno艣ci, bezpiecze艅stwu pa艅stwa lub porz膮dkowi publicznemu, a tak偶e gdy mog膮 by膰 ujawnione okoliczno艣ci obj臋te tajemnic膮 pa艅stwow膮 lub s艂u偶bow膮. S膮d na wniosek strony zarz膮dza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkni臋tych, je偶eli wymaga tego ochrona 偶ycia prywatnego strony lub inny wa偶ny interes prywatny. Rozpoznanie tego wniosku strony odbywa si臋 przy drzwiach zamkni臋tych. Postanowienie rozstrzygaj膮ce ten wniosek og艂asza si臋 publicznie. Podczas posiedzenia odbywaj膮cego si臋 przy drzwiach zamkni臋tych mog膮 by膰 obecni na sali: strony, ich przedstawiciele ustawowi i pe艂nomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z ka偶dej strony. Og艂oszenie orzeczenia ko艅cz膮cego post臋powanie w sprawie odbywa si臋 publicznie.
B) niejawne- Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje zasad臋 jawno艣ci posiedze艅 s膮dowych. Od tej zasady wyj膮tek mo偶e wprowadzi膰 tylko przepis szczeg贸lny.
Na posiedzeniu niejawnym mog膮 by膰 rozpoznawane kwestie wpadkowe, kwestie dotycz膮ce brak贸w formalnych czynno艣ci procesowych stron, dopuszczalno艣ci skargi, a tak偶e rozpoznanie skargi. Do pierwszej grupy nale偶y zaliczy膰 np. rozpoznanie wniosku o wy艂膮czenie s臋dziego, ustanowienie dla strony kuratora, o wstrzymanie zaskar偶onego aktu, odrzucenie wniosku
o przywr贸cenie terminu, o zawieszeniu post臋powania. Do drugiej grupy spraw rozpoznawanych na posiedzeniu niejawnym nale偶y zaliczy膰 badanie dopuszczalno艣ci skargi, niespe艂nienia wymog贸w formalnych skargi, kt贸re uniemo偶liwiaj膮 nadanie jej biegu, rozpoznanie dopuszczalno艣ci skargi kasacyjnej, rozpoznanie przez Naczelny S膮d Administracyjny za偶alenia. Do trzeciej grupy spraw rozpoznawanych na posiedzeniu niejawnym nale偶y zaliczy膰: rozpoznanie podstaw do umorzenia post臋powania, rozpoznanie skargi w trybie uproszczonym. Na posiedzenie niejawne maj膮 wst臋p tylko osoby wezwane.
Wyznaczenie i przebieg posiedze艅 s膮dowych- posiedzenia s膮dowe wyznacza przewodnicz膮cy
z urz臋du, ilekro膰 wymaga tego stan sprawy. O posiedzeniach jawnych zawiadamia si臋 strony na pi艣mie lub przez og艂oszenie podczas posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym nale偶y zawsze dor臋czy膰 zawiadomienie na nast臋pne posiedzenie. Zawiadomienie powinno by膰 dor臋czone co najmniej na siedem dni przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten mo偶e by膰 skr贸cony do trzech dni.
W zawiadomieniu o posiedzeniu s膮du oznacza si臋:
imi臋, nazwisko albo nazw臋 i siedzib臋 zawiadamianego oraz adres zawiadamianego,
s膮d oraz miejsce i czas posiedzenia,
skar偶膮cego oraz przedmiot sprawy,
cel posiedzenia,
skutki niestawiennictwa. S膮d mo偶e w celu dok艂adnego wyja艣nienia sprawy zarz膮dzi膰 stawienie si臋 stron lub jednej z nich osobi艣cie albo przez pe艂nomocnika.
Nieobecno艣膰 stron lub ich pe艂nomocnik贸w na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.
W razie jednak, gdy s膮d stwierdzi nieprawid艂owo艣ci zawiadomienia kt贸rejkolwiek ze stron albo je偶eli nieobecno艣膰 strony lub jej pe艂nomocnika jest wywo艂ana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inn膮 znan膮 s膮dowi przeszkod膮, kt贸rej nie mo偶na przezwyci臋偶y膰, odracza rozpraw臋, chyba 偶e strona lub jej pe艂nomocnik wnie艣li o jej rozpoznanie w czasie ich nieobecno艣ci. Naruszenie przepis贸w prawa o prawie strony do udzia艂u w rozpoznaniu sprawy jest podstaw膮 do 偶膮dania wznowienia post臋powania z powodu niewa偶no艣ci. W celu zapewnienia stronom udzia艂u w post臋powaniu s膮d odroczy rozpraw臋, je偶eli postanowi zawiadomi膰 o tocz膮cym si臋 post臋powaniu s膮dowym osoby, kt贸re nie bra艂y udzia艂u w sprawie w charakterze strony. W posiedzeniu s膮du bierze udzia艂- prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich, je偶eli wnie艣li skarg臋 albo gdy zg艂osili sw贸j udzia艂
w post臋powaniu przed s膮dem, a zatem s膮d obowi膮zany jest zawiadomi膰 o terminie rozprawy. Nieobecno艣膰 prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania skargi przez s膮d. O posiedzeniu nale偶y zawiadomi膰- podmioty na prawach strony, organizacj臋 spo艂eczn膮 dopuszczon膮 przez s膮d do udzia艂u w post臋powaniu. Posiedzenia s膮dowe odbywaj膮 si臋- w budynku s膮dowym. Dopuszczalne jest przeprowadzenie posiedzenia poza tym budynkiem ale tylko w贸wczas, gdy czynno艣ci s膮dowe musz膮 by膰 wykonywane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem s膮dowym u艂atwia przeprowadzenie sprawy
lub przyczynia si臋 znacznie do zaoszcz臋dzenia koszt贸w. Przebiegiem posiedzenia kieruje- przewodnicz膮cy, kt贸ry otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela g艂osu, zadaje pytania, upowa偶nia do zadawania pyta艅 i og艂asza orzeczenia. Przewodnicz膮cy mo偶e odebra膰 g艂os,
gdy przemawiaj膮cy go nadu偶ywa, jak r贸wnie偶 uchyla膰 pytania, je偶eli uzna je za niew艂a艣ciwe
lub zbyteczne.
Przebieg rozprawy- po wywo艂aniu sprawy rozpraw臋 rozpoczyna sprawozdanie s臋dziego, kt贸ry zwi臋藕le przedstawia na podstawie akt stan sprawy ze szczeg贸lnym uwzgl臋dnieniem zarzut贸w skargi. Po z艂o偶eniu sprawozdania strony, najpierw skar偶膮cy, a potem organ, zg艂aszaj膮 ustnie swoje 偶膮dania i wnioski oraz sk艂adaj膮 wyja艣nienia. Strony mog膮 ponadto wskazywa膰 podstawy prawne i faktyczne swych 偶膮da艅 i wniosk贸w. Przewodnicz膮cy udziela g艂osu pozosta艂ym stronom wed艂ug ustalonej przez siebie kolejno艣ci. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje zasad臋 szybko艣ci rozpoznania sprawy. Wed艂ug art. 7: „S膮d administracyjny powinien podejmowa膰 czynno艣ci zmierzaj膮ce do szybkiego za艂atwienia sprawy i d膮偶y膰 do jej rozstrzygni臋cia na pierwszym posiedzeniu". Z tego wzgl臋du odroczenie rozprawy mo偶e nast膮pi膰 tylko, gdy daje do tego podstaw臋 przepis prawa. Ograniczenie obowi膮zuje te偶, gdy
z takim wnioskiem wyst臋puje strona. S膮d bowiem mo偶e odroczy膰 rozpraw臋 na zgodny wniosek stron tylko z wa偶nej przyczyny. W celu zapewnienia prawid艂owego przebiegu posiedzenia s膮dowego s膮d ma prawo do stosowania 艣rodk贸w policji sesyjnej (ukaranie kar膮 porz膮dkow膮 grzywny). Przewodnicz膮cy zamyka rozpraw臋, gdy s膮d uzna spraw臋 za dostatecznie wyja艣nion膮. Rozprawa mo偶e by膰 zamkni臋ta r贸wnie偶 w przypadku, gdy ma by膰 przeprowadzony jeszcze uzupe艂niaj膮cy dow贸d z dokument贸w znanych stronie, a przeprowadzenie rozprawy co do tego dowodu s膮d uzna艂 za zbyteczne. Od orzecze艅 przewodnicz膮cego wydanych w toku rozprawy strony mog膮 odwo艂a膰 si臋 do czasu zamkni臋cia rozprawy do sk艂adu orzekaj膮cego.
Protok贸艂 z posiedzenia s膮dowego- z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierownictwem przewodnicz膮cego spisuje protok贸艂. Protok贸艂 powinien zawiera膰:
oznaczenie s膮du, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska s臋dzi贸w, protokolanta, prokuratora, stron, jak r贸wnie偶 obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych
i pe艂nomocnik贸w oraz oznaczenie sprawy i wzmiank臋 co do jawno艣ci;
informacje o przebiegu posiedzenia, a w szczeg贸lno艣ci wnioski, twierdzenia stron, wymienienie zarz膮dze艅 i orzecze艅 wydanych na posiedzeniu oraz informacje o tym, czy zosta艂y og艂oszone; je偶eli sporz膮dzenie odr臋bnej sentencji orzeczenia nie jest wymagane, wystarcza zamieszczenie w protokole tre艣ci samego rozstrzygni臋cia; zamiast podania wniosk贸w
i twierdze艅 mo偶na w protokole powo艂a膰 si臋 na pisma przygotowawcze;
informacje o czynno艣ciach stron maj膮cych znaczenie dla rozstrzygni臋cia sprawy.
Protok贸艂 podpisuje przewodnicz膮cy i protokolant. Przebieg czynno艣ci protoko艂owanych mo偶e by膰 ponadto utrwalony za pomoc膮 aparatury d藕wi臋kowej, o czym nale偶y przed uruchomieniem aparatury uprzedzi膰 wszystkie osoby uczestnicz膮ce w czynno艣ci. Strony mog膮 偶膮da膰 sprostowania lub uzupe艂nienia protoko艂u na nast臋pnym posiedzeniu, nie p贸藕niej jednak ni偶 w terminie trzydziestu dni od dnia posiedzenia, z kt贸rego sporz膮dzono protok贸艂. W toku posiedzenia wnioski, o艣wiadczenia, uzupe艂nienia oraz sprostowania wniosk贸w i o艣wiadcze艅 mo偶na zamie艣ci膰 w za艂膮czniku do protoko艂u. Strony mog膮 w toku posiedzenia, a je偶eli nie by艂y obecne, na najbli偶szym posiedzeniu, zwr贸ci膰 uwag臋 s膮dowi na uchybienia przepisom post臋powania, wnosz膮c o wpisanie zastrze偶enia
do protoko艂u. Stronie, kt贸ra zastrze偶enia nie zg艂osi艂a, nie przys艂uguje prawo powo艂ania si臋 na takie uchybienia w dalszym toku post臋powania, chyba 偶e chodzi o przepisy post臋powania, kt贸rych naruszenie s膮d powinien wzi膮膰 pod rozwag臋 z urz臋du, albo gdy strona uprawdopodobni, 偶e nie zg艂osi艂a zastrze偶e艅 bez swojej winy. Z posiedzenia niejawnego sporz膮dza si臋 notatk臋 urz臋dow膮, je偶eli nie wydano orzeczenia.
4. Terminy
W nauce prawa „terminem nazywa si臋 zastrze偶enie dodatkowe czynno艣ci prawnej, przez kt贸re jej skutek zostaje ograniczony w czasie"8. To zastrze偶enie dodatkowe czynno艣ci prawnej jest wprowadzone zar贸wno w przepisach prawa materialnego, jak i przepisach prawa procesowego. Wyr贸偶nia si臋 terminy materialne i terminy procesowe. Terminem materialnym jest okres, w kt贸rym nast膮pi膰 mo偶e ukszta艂towanie praw lub obowi膮zk贸w jednostki w formie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego lub bezpo艣rednio z mocy prawa. Terminem procesowym jest okres do dokonania czynno艣ci procesowej przez podmioty post臋powania lub uczestnik贸w post臋powania. * R贸偶nica pomi臋dzy terminem materialnym a terminem procesowym sprowadza si臋 do r贸偶nych skutk贸w prawnych ich uchybienia.
Uchybienie terminu materialno-prawnego wywo艂uje skutek wyga艣ni臋cia praw lub obowi膮zk贸w
o charakterze materialno-prawnym lub wywo艂uje skutek prawny materialnej trwa艂o艣ci ukszta艂towanych praw przez wy艂膮czenie dopuszczalno艣ci uchylenia (zmiany) decyzji lub wy艂膮czenie dopuszczalno艣ci stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji.
Uchybienie terminu procesowego wywo艂uje skutek prawny w p艂aszczy藕nie procesowej przez uzale偶nienie skuteczno艣ci procesowej od zachowania terminu.
Bezskuteczno艣膰 czynno艣ci procesowej prowadzi膰 mo偶e do zamkni臋cia drogi s膮dowej,
co w nast臋pstwie prowadzi do uniemo偶liwienia podj臋cia obrony przez jednostk臋 interesu prawnego, (np. do zmiany prawa ukszta艂towanego decyzj膮 administracyjn膮). Strona, podmiot
na prawach strony, uczestnik post臋powania mo偶e jednak broni膰 si臋 przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu czynno艣ci procesowej, wnosz膮c pro艣b臋 o przywr贸cenie terminu.
Podzia艂 na terminy materialne i terminy procesowe jest istotny w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym. Podstawow膮 rol臋 maj膮 terminy procesowe, ale w zakresie orzekania s膮d administracyjny obowi膮zany jest uwzgl臋dni膰 terminy materialne, np. w zakresie dopuszczalno艣ci uchylenia decyzji ;stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji
Podzia艂 na terminy ustawowe i terminy wyznaczone (terminy s膮dowe).
Terminy ustawowe s膮 wyznaczone wprost w przepisach ustaw lub akt贸w wykonawczych wydanych na podstawie delegacji ustawowej. Terminem ustawowym- b臋d膮 terminy wyznaczone przez ustaw臋 — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, np. termin do wniesienia skargi ,termin do usuni臋cia brak贸w formalnych pisma procesowego, termin do z艂o偶enia wniosku o uzupe艂nienie wyroku, termin do wniesienia skargi kasacyjnej , termin do z艂o偶enia skargi o wznowienie post臋powania. Terminy ustawowe wyznaczone dla stron, podmiot贸w na prawach stron
i uczestnik贸w post臋powania nie mog膮 by膰 przez s膮d ani skracane, ani przed艂u偶ane. Zachowanie terminu ustawowego jest warunkiem skuteczno艣ci czynno艣ci procesowej dokonanej przez te podmioty. Uchybienie terminu ustawowego powoduje zatem bezskuteczno艣膰 czynno艣ci procesowej. Od negatywnych skutk贸w uchybienia terminu strona (podmiot na prawach strony, uczestnik) mo偶e broni膰 si臋, wy艂膮cznie sk艂adaj膮c wniosek o przywr贸cenie terminu.
Terminem ustawowym- jest termin do przekazania skargi przez organ.: „Organ, przekazuje skarg臋 s膮dowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzi膮 na skarg臋 w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia". Uchybienie terminu przez organ nie mo偶e by膰 rozpatrywane w p艂aszczy藕nie bezskuteczno艣ci czynno艣ci procesowej przekazania. Naruszenie terminu ustawowego jest natomiast podstaw膮 do orzeczenia przez s膮d na wniosek skar偶膮cego o wymierzeniu grzywny w wysoko艣ci dziesi臋ciokrotnego przeci臋tnego wynagrodzenia miesi臋cznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, og艂oszonego przez Prezesa G艂贸wnego Urz臋du Statystycznego na podstawie odr臋bnych przepis贸w. Terminy ustawowe mog膮 by膰 w przepisach prawa wyznaczone r贸wnie偶 dla s膮du np.: „skarg臋 rozpatruje si臋 w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzi膮 na skarg臋". Do takiego rodzaju terminu nale偶y zaliczy膰 terminy wyznaczone:
w ustawach samorz膮dowych. „W przypadku z艂o偶enia przez organ gminy skargi
na rozstrzygni臋cie nadzorcze, s膮d administracyjny wyznacza rozpraw臋 nie p贸藕niej ni偶 w ci膮gu 30 dni od dnia wp艂yni臋cia skargi do s膮du".
o samorz膮dzie powiatowym, o samorz膮dzie wojew贸dztwa.
Terminy ustanowione w ustawach samorz膮dowych 艂膮cz膮 w sobie elementy terminu ustawowego — w ci膮gu 30 dni i terminu s膮dowego — s膮d wyznacza termin nie p贸藕niej ni偶 w ci膮gu 30 dni od dnia wp艂yni臋cia skargi. Uchybienie terminu ustawowego przez s膮d administracyjny nie powoduje bezskuteczno艣ci orzekania
Terminy s膮dowe- s膮 wyznaczane przez s膮d lub przewodnicz膮cego. Przewodnicz膮cy mo偶e z wa偶nej przyczyny przed艂u偶y膰 termin s膮dowy z urz臋du lub na wniosek strony zg艂oszony przed up艂ywem terminu, a tak偶e skr贸ci膰 termin s膮dowy na wniosek strony. Terminy s膮dowe to: terminy wyznaczone przez s膮d do usuni臋cia brak贸w w zakresie zdolno艣ci s膮dowej lub procesowej albo w sk艂adzie w艂a艣ciwych organ贸w (art. 31 搂 1), wyznaczenie terminu przedstawienia pe艂nomocnictwa (art. 44 搂 2), wyznaczenie terminu rozprawy (art. 91 搂 1). Uchybienie terminu s膮dowego w zale偶no艣ci
od tego, jakiej czynno艣ci dotyczy, wywo艂uje r贸偶ne nast臋pstwa prawne. Tak uchybienie terminu
do dokonania czynno艣ci przez stron臋 powoduje jej bezskuteczno艣膰, np. nieuzupe艂nienie brak贸w
w zakresie zdolno艣ci s膮dowej lub procesowej powoduje, 偶e s膮d zniesie post臋powanie
w zakresie, w jakim by艂o ono dotkni臋te brakami (art. 31 搂 3). W razie gdy nie zostanie usuni臋ty brak co do pe艂nomocnictwa s膮d pominie czynno艣ci procesowe podj臋te przez t臋 osob臋. Niezachowanie terminu stawienia si臋 na rozpraw臋 ma tylko znaczenie dla mo偶liwo艣ci obrony interesu prawnego przez skar偶膮cego, a po stronie organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮 — obrony zgodno艣ci z prawem podj臋tego dzia艂ania lub bezczynno艣ci.
Spos贸b obliczania terminu- terminy ustawowe biegn膮 od zdarzenia prawnego wskazanego
w przepisie prawa. Termin do z艂o偶enia skargi biegnie od dnia dor臋czenia skar偶膮cemu rozstrzygni臋cia w sprawie, a gdy chodzi o skargi na inne ni偶 decyzje lub postanowienia, akty lub czynno艣ci, skarg臋 wnosi si臋 w terminie trzydziestu dni od dnia dor臋czenia odpowiedzi organu
na wezwanie do usuni臋cia naruszenia prawa, a je偶eli organ nie udzieli艂 odpowiedzi na wezwanie,
w terminie sze艣膰dziesi臋ciu dni od dnia wniesienia wezwania do usuni臋cia naruszenia prawa. Terminy s膮dowe wyznaczone przez s膮d lub przewodnicz膮cego rozpoczynaj膮 si臋 od og艂oszenia
w tym przedmiocie postanowienia lub zarz膮dzenia, a gdy ustawa przewiduje dor臋czenie z urz臋du — od jego dor臋czenia. Termin oblicza si臋 wed艂ug przepis贸w prawa cywilnego, z zastrze偶eniem rozwi膮zania przyj臋tego w art. 83 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸ry stanowi: „Je偶eli ostatni dzie艅 terminu przypada na sobot臋 lub dzie艅 ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzie艅 terminu uwa偶a si臋 nast臋pny dzie艅 po dniu lub dniach wolnych od pracy". Termin uwa偶a si臋 za zachowany, je偶eli pismo zosta艂o oddane w polskim urz臋dzie pocztowym lub w polskim urz臋dzie konsularnym. To samo dotyczy z艂o偶enia pisma przez 偶o艂nierza w dow贸dztwie jednostki wojskowej albo przez osob臋 pozbawion膮 wolno艣ci
w administracji zak艂adu karnego oraz przez cz艂onka za艂ogi polskiego statku morskiego u kapitana statku. Nadanie pisma w polskim urz臋dzie pocztowym, oddanie pisma w polskim urz臋dzie konsularnym, dow贸dcy jednostki wojskowej, w administracji zak艂adu karnego, kapitanowi statku jest r贸wnoznaczne z wniesieniem go do s膮du.
Przywr贸cenie terminu. Zachowanie terminu do dokonania czynno艣ci procesowej jest warunkiem skuteczno艣ci tej czynno艣ci. „Czynno艣膰 w post臋powaniu s膮dowym podj臋ta przez stron臋 po up艂ywie terminu jest bezskuteczna". Od negatywnych skutk贸w uchybienia terminu strona mo偶e broni膰 si臋, sk艂adaj膮c wniosek o przywr贸cenie terminu. *Dopuszczalno艣膰 przywr贸cenia terminu jest obwarowana przes艂ankami materialnymi i przes艂ankami formalnymi.
Przes艂anki materialne, kt贸re musz膮 wyst膮pi膰 艂膮cznie, to:
— po pierwsze, uchybienie terminu przez stron臋 bez w艂asnej winy. Przywr贸cenie nie jest wi臋c dopuszczalne, gdy strona dopu艣ci艂a si臋 cho膰by lekkiego niedbalstwa. Przy tej przes艂ance materialnej nale偶y te偶 zwr贸ci膰 uwag臋 na to, 偶e po up艂ywie roku od uchybionego terminu jego przywr贸cenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyj膮tkowych;
— po drugie, przywr贸cenie terminu nie jest dopuszczalne, je偶eli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutk贸w w zakresie post臋powania s膮dowego.
Przes艂anki formalne przywr贸cenia terminu:
po pierwsze, z艂o偶enie przez stron臋 wniosku w formie pisma procesowego o przywr贸cenie terminu. W pi艣mie zawieraj膮cym wniosek o przywr贸cenie terminu strona musi uprawdopodobni膰 okoliczno艣ci wskazuj膮ce na brak winy w uchybieniu terminu. Brak jakichkolwiek okoliczno艣ci uprawdopodobniaj膮cych brak winy jest brakiem formalnym wniosku;
po drugie, r贸wnocze艣nie z wnioskiem nale偶y dope艂ni膰 czynno艣ci procesowej, dla kt贸rej zosta艂 ustanowiony termin;
po trzecie, pismo z wnioskiem o przywr贸cenie terminu musi zosta膰 z艂o偶one w ci膮gu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Termin do z艂o偶enia wniosku jest terminem ustawowym i na og贸lnych zasadach mo偶e zosta膰 przywr贸cony.
Pismo z wnioskiem o przywr贸cenie terminu strona wnosi do s膮du, w kt贸rym czynno艣膰 mia艂a by膰 dokonana, w ci膮gu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Od tej zasady jest wprowadzony wyj膮tek co do trybu wniesienia wniosku o przywr贸cenie terminu do z艂o偶enia skargi. „Wniosek o przywr贸cenie terminu do wniesienia skargi wnosi si臋 za po艣rednictwem organu, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 s膮 przedmiotem skargi Organ, kt贸rego dzia艂ania lub bezczynno艣ci skarga dotyczy, nie jest w艂a艣ciwy do rozpoznania skutk贸w prawnych uchybienia przez stron臋 skar偶膮c膮 terminu. Obowi膮zany jest przekaza膰 do s膮du skarg臋, akta sprawy i odpowied藕 na skarg臋.
S膮d rozpoznaje wniosek o przywr贸cenie terminu na posiedzeniu niejawnym. Ocena spe艂nienia przes艂anek nale偶y do s膮du. Po rozpoznaniu wniosku s膮d w formie postanowienia orzeka b膮d藕
o przywr贸ceniu lub odmowie przywr贸cenia terminu. Na postanowienie o przywr贸ceniu b膮d藕 odmowie przywr贸cenia terminu s艂u偶y za偶alenie Sp贸藕niony lub z mocy ustawy niedopuszczalny wniosek o przywr贸cenie terminu s膮d odrzuci na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie
o odrzuceniu wniosku przys艂uguje za偶alenie
Sp贸藕niony wniosek to wniosek z艂o偶ony po up艂ywie siedmiodniowego terminu od ustania przyczyny uchybienia terminu.
Niedopuszczalny wniosek to wniosek o przywr贸cenie terminu, kt贸ry nie jest terminem procesowym, a terminem materialno-prawnym.
Artyku艂 89 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi reguluje moc wniosku o przywr贸cenie terminu. „Zg艂oszenie wniosku o przywr贸cenie terminu nie wstrzymuje post臋powania w sprawie ani wykonania orzeczenia. S膮d mo偶e jednak, stosownie do okoliczno艣ci, wstrzyma膰 post臋powanie lub wykonanie orzeczenia. Postanowienie mo偶e by膰 wydane
na posiedzeniu niejawnym ".
Post臋powanie, kt贸rego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygni臋cie wniosku o przywr贸cenie terminu, jest post臋powaniem incydentalnym. Dla rozpoznania wniosku nie musi by膰 wyznaczone posiedzenie dotycz膮ce tylko jego rozpoznania i rozstrzygni臋cia. Wniosek
o przywr贸cenie terminu mo偶e zosta膰 rozstrzygni臋ty na posiedzeniu wyznaczonym w celu rozpoznania i rozstrzygni臋cia sprawy. Po rozpoznaniu wniosku o przywr贸cenie terminu s膮d mo偶e natychmiast przyst膮pi膰 do rozpoznania sprawy s膮dowoadministracyjnej.
KOSZTY POST臉POWANIA.
Koszty post臋powania to koszty sadowe, koszty przejazd贸w do s膮du strony lub pe艂nomocnika oraz r贸wnowarto艣膰 zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w s膮dzie.
1. Koszty s膮dowe- obejmuj膮 op艂aty s膮dowe i zwrot wydatk贸w.
Op艂aty s膮dowe- s膮 nimi wpis i op艂ata kancelaryjna.
Strona post臋powania, w ka偶dym pi艣mie wszczynaj膮cym post臋powanie s膮dowe w danej instancji musi poda膰 warto艣膰 przedmiotu zaskar偶enia, je偶eli od tej warto艣ci zale偶y wysoko艣膰 op艂aty. Oznaczenie warto艣ci przedmiotu zaskar偶enia zaokr膮gla si臋 wzwy偶 do pe艂nych z艂otych. Warto艣膰 przedmiotu zaskar偶enia wyst臋puje w sprawach, w kt贸rych przedmiotem zaskar偶enia jest nale偶no艣膰 pieni臋偶na. Do warto艣ci przedmiotu zaskar偶enia nie wlicza si臋 odsetek i koszt贸w zwi膮zanych
z nale偶no艣ci膮 g艂贸wn膮. Przewodnicz膮cy mo偶e sprawdzi膰 warto艣膰 przedmiotu zaskar偶enia oznaczon膮
w pi艣mie i zarz膮dzi膰 w tym celu dochodzenie. Strona ma tak偶e obowi膮zek uiszczenia op艂aty s膮dowej. Op艂at臋 s膮dow膮 nale偶y ui艣ci膰 przy wniesieniu pisma do s膮du podlegaj膮cego op艂acie „Op艂at臋 s膮dow膮 uiszcza si臋 got贸wk膮 do kasy w艂a艣ciwego s膮du administracyjnego lub na rachunek banku w艂a艣ciwego s膮du. Ko艅c贸wki op艂at zaokr膮gla si臋 wzwy偶 do pe艂nych z艂otych" (art. 219 搂 2). Zosta艂a zatem wy艂膮czona mo偶liwo艣膰 korzystania z formy uiszczenia op艂aty w znaczkach skarbowych. Spe艂nienie obowi膮zku uiszczenia op艂aty s膮dowej powoduje negatywne nast臋pstwa dla strony sk艂adaj膮cej pismo „S膮d nie podejmie 偶adnej czynno艣ci na skutek pisma, od kt贸rego nie zostanie uiszczona nale偶na op艂ata". W celu wykonania przez stron臋 tego obowi膮zku, je偶eli nie ui艣ci艂a ona op艂aty s膮dowej, przewodnicz膮cy wzywa wnosz膮cego pismo (z wyj膮tkiem pism, z kt贸rych tre艣ci wynika,
偶e podlegaj膮 odrzuceniu), aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania ui艣ci艂 op艂at臋
w terminie siedmiu dni od dnia dor臋czenia wezwania. Stronie zamieszka艂ej lub maj膮cej siedzib臋
za granic膮, kt贸ra nie ma w kraju przedstawiciela, przewodnicz膮cy wyznaczy termin do uiszczenia op艂aty nie kr贸tszy ni偶 dwa miesi膮ce. Nie wzywa si臋 do uiszczenia op艂aty sta艂ej, je偶eli pismo jest wniesione przez adwokata lub radc臋 prawnego. Nieuiszczenie w terminie op艂aty s膮dowej jest podstaw膮 do podj臋cia przez przewodnicz膮cego zarz膮dzenia o pozostawieniu pisma bez rozpoznania, a je偶eli nie uiszczono op艂aty od skargi, skargi kasacyjnej, za偶alenia oraz skargi o wznowienie post臋powania, s膮d podejmie postanowienie o odrzuceniu skargi. Na zarz膮dzenie przewodnicz膮cego
i postanowienie o odrzuceniu skargi s艂u偶y za偶alenie, kt贸re jest wolne od op艂at. S膮d nie podejmie 偶adnej czynno艣ci tak偶e w贸wczas, gdy obowi膮zek uiszczenia lub uzupe艂nienia op艂aty powstanie
na skutek ustalenia wy偶szej warto艣ci przedmiotu zaskar偶enia, cofni臋cia przyznanego prawa pomocy albo uchylenia kurateli przed wyznaczeniem terminu rozprawy. Przewodnicz膮cy wzywa
do uiszczenia lub uzupe艂nienia op艂aty. Niewykonanie tego obowi膮zku powoduje konsekwencje wskazane wy偶ej (pozostawienie pisma bez rozpoznania, odrzucenie skargi, skargi kasacyjnej, za偶alenia, skargi o wznowienie post臋powania). W razie gdy nie zosta艂a uiszczona nale偶na op艂ata s膮dowa, a strona nie zosta艂a wezwana do jej uiszczenia, s膮d w orzeczeniu ko艅cz膮cym post臋powanie w danej instancji naka偶e 艣ci膮gn膮膰 t臋 op艂at臋 od strony, kt贸ra obowi膮zana by艂a j膮 ui艣ci膰 albo od innej strony, gdy z orzeczenia tego wynika obowi膮zek poniesienia koszt贸w post臋powania przez
t臋 stron臋. W sytuacji gdy s膮d nie orzek艂 o obowi膮zku ponoszenia koszt贸w s膮dowych lub nie obj膮艂 orzeczeniem ca艂ej kwoty nale偶nej z tego tytu艂u, o kosztach tych orzeka w formie postanowienia, wydanym na posiedzeniu niejawnym, wojew贸dzki s膮d administracyjny.
Na postanowienie to przys艂uguje za偶alenie, je偶eli strona nie sk艂ada 艣rodka odwo艂awczego
co do istoty sprawy. Od za偶alenia nie pobiera si臋 op艂aty s膮dowej. Prawo do 偶膮dania koszt贸w s膮dowych przedawnia si臋 z up艂ywem trzech lat, licz膮c od dnia, w kt贸rym koszty nale偶a艂o ui艣ci膰. Strona ma prawo do 偶膮dania zwrotu koszt贸w s膮dowych. Op艂at臋 prawomocnie uchylon膮 w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci postanowieniem s膮du oraz r贸偶nic臋 mi臋dzy kosztami pobranymi a kosztami nale偶nymi, a tak偶e pozosta艂o艣膰 zaliczki wp艂aconej na pokrycie wydatk贸w zwraca si臋 stronie z urz臋du na jej koszt. Na zarz膮dzenie przewodnicz膮cego w przedmiocie zwrotu koszt贸w s艂u偶y za偶alenie, kt贸re wolne jest od koszt贸w s膮dowych. Prawo strony do 偶膮dania zwrotu op艂aty s膮dowej lub zaliczki
na pokrycie wydatk贸w przedawnia si臋 z up艂ywem trzech lat, licz膮c od dnia powstania tego prawa.
Artyku艂 229 搂 1 stanowi „Nale偶no艣ci z tytu艂u nieuiszczonych koszt贸w s膮dowych, mog膮 by膰 umorzone lub zap艂ata tej nale偶no艣ci mo偶e by膰 odroczona albo roz艂o偶ona na raty, je偶eli jej 艣ci膮gni臋cie by艂oby po艂膮czone z niewsp贸艂miernymi trudno艣ciami lub grozi艂oby d艂u偶nikowi zbyt ci臋偶kimi skutkami.
Od pism wszczynaj膮cych post臋powanie przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym i Naczelnym S膮dem Administracyjnym pobiera si臋 w p i s. Pismami wszczynaj膮cymi post臋powanie s膮: skarga, skarga kasacyjna oraz skarga o wznowienie post臋powania. Ustawa — okre艣la 2 rodzaje wpis贸w:
„Wpis stosunkowy pobiera si臋 w sprawach, w kt贸rych przedmiotem zaskar偶enia s膮 nale偶no艣ci pieni臋偶ne. W innych sprawach pobiera si臋 wpis sta艂y". Ustawa nie okre艣la wysoko艣ci wpisu, przyznaj膮c Radzie Ministr贸w delegacj臋 do okre艣lenia „w drodze rozporz膮dzenia, wysoko艣ci oraz szczeg贸艂owych zasad pobierania wpisu". W rozporz膮dzeniu nale偶y uwzgl臋dni膰, 偶e wpis nie mo偶e by膰 ni偶szy ni偶 sto z艂otych, wpis stosunkowy nie mo偶e by膰 wy偶szy ni偶 4% warto艣ci przedmiotu zaskar偶enia i nie mo偶e przekroczy膰 stu tysi臋cy z艂otych, a wpis sta艂y wy偶szy ni偶 dziesi臋膰 tysi臋cy z艂otych, a tak偶e 偶e wpis sta艂y powinien by膰 zr贸偶nicowany w zale偶no艣ci od rodzaju i charakteru sprawy.
Op艂at臋 kancelaryjn膮- pobiera si臋 za stwierdzenie prawomocno艣ci oraz wydawanie odpis贸w, za艣wiadcze艅, wyci膮g贸w i innych dokument贸w na podstawie akt. Op艂at臋 kancelaryjn膮 pobiera si臋 tak偶e za odpisy, wyci膮gi, kopie i wydruki oraz za艣wiadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbior贸w gromadzonych i prowadzonych w s膮dzie poza aktami sprawy. Op艂at臋 kancelaryjn膮 za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, dor臋czonego na skutek 偶膮dania zg艂oszonego
w terminie siedmiodniowym od og艂oszenia, pobiera si臋 przy zg艂oszeniu wniosku o sporz膮dzenie uzasadnienia orzeczenia i jego dor臋czenie. Je偶eli op艂ata nie zosta艂a uiszczona, przewodnicz膮cy zarz膮dzi 艣ci膮gni臋cie jej od strony, kt贸ra z艂o偶y艂a wniosek. Nie pobiera si臋 op艂aty kancelaryjnej
za odpis orzeczenia z uzasadnieniem podlegaj膮cym dor臋czeniu z urz臋du.
Wydatki- „Do wydatk贸w zalicza si臋 w szczeg贸lno艣ci:
nale偶no艣ci t艂umaczy i kurator贸w ustanowionych w danej sprawie,
koszty og艂osze艅 oraz diety i koszty podr贸偶y nale偶ne s臋dziom i pracownikom s膮dowym z powodu wykonania czynno艣ci s膮dowych poza budynkiem s膮dowym, okre艣lone w odr臋bnych przepisach.
Strona, kt贸ra wnios艂a o podj臋cie czynno艣ci po艂膮czonej z wydatkami, obowi膮zana jest wp艂aci膰 zaliczk臋 na ich pokrycie. Je偶eli wniosek z艂o偶y艂o kilka stron albo s膮d zarz膮dzi艂 wykonanie czynno艣ci z urz臋du, zaliczk臋 powinny wp艂aci膰 strony w cz臋艣ciach r贸wnych lub w innym stosunku wed艂ug uznania s膮du. Wysoko艣膰 zaliczki i termin jej wp艂acenia wyznacza s膮d. Je偶eli przewidywane wydatki oka偶膮 si臋 wi臋ksze od wp艂aconej zaliczki, s膮d naka偶e jej uzupe艂nienie.
W sytuacji niewp艂acenia zaliczki kwot臋 potrzebn膮 na pokrycie wydatk贸w wyk艂ada si臋 tymczasowo z cz臋艣ci bud偶etu s膮du administracyjnego, kt贸r膮 zwraca strona zobowi膮zana
do wp艂acenia zaliczki. Termin do wp艂acenia kwoty wy艂o偶onej z bud偶etu jest wyznaczony ustawowo i wynosi czterna艣cie dni od dnia wezwania przez przewodnicz膮cego. Je偶eli strona mieszka za granic膮 termin wyznacza przewodnicz膮cy; termin ten nie mo偶e by膰 kr贸tszy ni偶 dwa miesi膮ce od dnia dor臋czenia wezwania. Je偶eli strona nie ui艣ci kwoty wy艂o偶onej z bud偶etu
w okre艣lonym terminie, s膮d na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazuj膮ce 艣ci膮gni臋cie wy艂o偶onej kwoty, bez wstrzymania biegu post臋powania. Przepis贸w o wy艂o偶eniu z bud偶etu s膮du administracyjnego kwoty na pokrycie wydatk贸w nie stosuje si臋, gdy niepodj臋cie czynno艣ci stanowi przes艂ank臋 zawieszenia post臋powania.
2. Zasady co do ponoszenia koszt贸w post臋powania s膮dowoadministracyjnego.
Wyr贸偶nia si臋:
zasady ponoszenia koszt贸w w fazie wszcz臋cia i toku post臋powania- ponoszenie koszt贸w post臋powania w fazie wszcz臋cia post臋powania ,Je偶eli ustawa nie stanowi inaczej,
do uiszczenia koszt贸w s膮dowych obowi膮zany jest ten, kto wnosi do s膮du pismo podlegaj膮ce op艂acie lub powoduj膮ce wydatki. Pismo wnoszone przez kilka os贸b, kt贸rych uprawnienia
lub obowi膮zki zwi膮zane z przedmiotem zaskar偶enia s膮 wsp贸lne, podlega jednej op艂acie.
W przeciwnym razie ka偶da z tych os贸b uiszcza op艂at臋 oddzielnie stosownie do swojego uprawnienia lub obowi膮zku. W fazie wszcz臋cia post臋powania regu艂膮 obowi膮zuj膮c膮 jest,
偶e osoba wyst臋puj膮ca z 偶膮daniem rozstrzygni臋cia sporu o zgodno艣膰 z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣ci organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮 musi ui艣ci膰 koszty s膮dowe (wpis) pod rygorem odrzucenia skargi, a co do innych czynno艣ci — pozostawienia ich bez biegu. Co do koszt贸w udzia艂u w post臋powaniu, to regu艂膮 przyj臋t膮 jest, 偶e strony ponosz膮 koszty zwi膮zane ze swoim udzia艂em, chyba 偶e przepis szczeg贸lny wprowadzi w tym zakresie rozwi膮zanie szczeg贸lne.
zasady ponoszenia koszt贸w zako艅czonego post臋powania- „czy, kto i w jakiej wysoko艣ci powinien zwr贸ci膰 koszty procesu".
Pierwsz膮 zasad膮 jest zasada odpowiedzialno艣ci za wynik post臋powania. Jest to zasada podstawowa, Ustawa —przyjmuje zasad臋 zwrotu koszt贸w post臋powania jednej stronie przez drug膮 stron臋. W post臋powaniu przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym obowi膮zuje regu艂a zwrotu koszt贸w post臋powania skar偶膮cemu przez stron臋 przeciwn膮 (organ). Prawo to jednak przys艂uguje tylko w razie uwzgl臋dnienia skargi lub umorzenia post臋powania. Wed艂ug art. 200 ustawy — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „W razie uwzgl臋dnienia skargi przez s膮d pierwszej instancji przys艂uguje skar偶膮cemu od organu, kt贸ry wyda艂 zaskar偶ony akt lub podj膮艂 zaskar偶on膮 czynno艣膰 albo dopu艣ci艂 si臋 bezczynno艣ci, zwrot koszt贸w post臋powania niezb臋dnych do celowego dochodzenia praw". Zwrot koszt贸w stronie skar偶膮cej od organu przys艂uguje tak偶e w razie gdy s膮d umorzy艂 post臋powanie ze wzgl臋du na uwzgl臋dnienie w ca艂o艣ci skargi przez organ, a tak偶e gdy s膮d umarza post臋powanie w sytuacji gdy w wyniku przeprowadzonego post臋powania mediacyjnego organ uchyli艂 lub zmieni艂 akt albo podj膮艂 czynno艣膰, a skar偶膮cy na ten akt nie z艂o偶y艂 skargi albo skarga zosta艂a oddalona. W razie gdy po stronie skar偶膮cej wyst臋puje kilku uprawnionych w sprawie, zwrot koszt贸w przys艂uguje ka偶demu z nich odpowiednio do udzia艂u
w sprawie. Je偶eli uprawnienia lub obowi膮zki skar偶膮cych zwi膮zane z przedmiotem zaskar偶enia
s膮 wsp贸lne, zwrot koszt贸w nast臋puje na ich rzecz solidarnie. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie przewiduje zwrotu koszt贸w post臋powania na rzecz strony przeciwnej organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮.
*Odmienne zasady obowi膮zuj膮 w post臋powaniu przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym wszcz臋tym na podstawie skargi kasacyjnej, w kt贸rym strony co do zasad zwrotu maj膮 r贸wne prawa. Nale偶y rozr贸偶ni膰 przypadki gdy skarga kasacyjna zosta艂a uwzgl臋dniona oraz w razie oddalenia skargi kasacyjnej. W razie uwzgl臋dnienia skargi nale偶y si臋 stronie, kt贸ra wnios艂a skarg臋 kasacyjn膮, zwrot poniesionych przez ni膮 niezb臋dnych koszt贸w post臋powania kasacyjnego:
od organu, je偶eli w wyniku skargi kasacyjnej zosta艂 uchylony wyrok s膮du pierwszej instancji oddalaj膮cy skarg臋,
od skar偶膮cego, je偶eli w wyniku uwzgl臋dnienia skargi kasacyjnej zosta艂 uchylony wyrok s膮du pierwszej instancji uwzgl臋dniaj膮cy skarg臋.
W przypadku oddalenia skargi kasacyjnej strona, kt贸ra wnios艂a skarg臋 kasacyjn膮, obowi膮zana jest zwr贸ci膰 niezb臋dne koszty post臋powania kasacyjnego poniesione przez:
organ, je偶eli zaskar偶ono skarg膮 kasacyjn膮 wyrok s膮du pierwszej instancji oddalaj膮cy skarg臋,
skar偶膮cemu, je偶eli zaskar偶ono skarg膮 kasacyjn膮 wyrok s膮du pierwszej instancji uwzgl臋dniaj膮cy skarg臋.
Drug膮 zasad膮 jest zasada zwrotu koszt贸w niezb臋dnych do celowego dochodzenia ochrony interesu prawnego. Do niezb臋dnych koszt贸w post臋powania prowadzonego przez stron臋 osobi艣cie lub przez pe艂nomocnika, kt贸ry nie jest adwokatem lub radc膮 prawnym, zalicza si臋 poniesione przez stron臋 koszty s膮dowe, koszty przejazd贸w do s膮du strony lub pe艂nomocnika oraz r贸wnowarto艣膰 utraconego zarobku wskutek stawiennictwa. Suma koszt贸w przejazdu i r贸wnowarto艣膰 utraconego zarobku nie mo偶e przekroczy膰 wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.
Do niezb臋dnych koszt贸w post臋powania strony reprezentowanej przez adwokata lub radc臋 prawnego zalicza si臋 ich wynagrodzenie, jednak nie wy偶sze od stawki okre艣lonej w odr臋bnych przepisach
i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty s膮dowe oraz koszty nakazanego przez s膮d osobistego stawiennictwa strony. Regu艂臋 t臋 stosuje si臋 w razie gdy strona reprezentowana jest przez doradc臋 podatkowego lub rzecznika patentowego.
Trzeci膮 zasad膮 jest zasada stosunkowego rozdzielenia koszt贸w post臋powania. Jest to zasada powi膮zana w spos贸b bezpo艣redni z zasad膮 odpowiedzialno艣ci za wynik post臋powania. „W razie cz臋艣ciowego uwzgl臋dnienia skargi s膮d mo偶e w uzasadnionych przypadkach zas膮dzi膰 na rzecz skar偶膮cego od organu tylko cz臋艣膰 koszt贸w, w szczeg贸lno艣ci je偶eli skarga zosta艂a uwzgl臋dniona
w cz臋艣ci niewsp贸艂miernej w stosunku do warto艣ci przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu.
Czwart膮 zasad膮 jest zasada zawinienia. Niezale偶nie od wynik贸w spraw, o kt贸rych mowa w art. 200, art. 203, art. 204 i art. 207, s膮d mo偶e na艂o偶y膰 na stron臋 obowi膮zek zwrotu koszt贸w — w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci wywo艂anych jej niesumiennym lub oczywi艣cie niew艂a艣ciwym post臋powaniem".
Art.聽200.聽W razie uwzgl臋dnienia skargi przez s膮d pierwszej instancji przys艂uguje skar偶膮cemu
od organu, kt贸ry wyda艂 zaskar偶ony akt lub podj膮艂 zaskar偶on膮 czynno艣膰 albo dopu艣ci艂 si臋 bezczynno艣ci, zwrot koszt贸w post臋powania niezb臋dnych do celowego dochodzenia praw.
Art.聽203.聽Stronie, kt贸ra wnios艂a skarg臋 kasacyjn膮, nale偶y si臋 zwrot poniesionych przez ni膮 niezb臋dnych koszt贸w post臋powania kasacyjnego: 1)聽聽od organu - je偶eli w wyniku uwzgl臋dnienia skargi kasacyjnej zosta艂 uchylony wyrok s膮du pierwszej instancji oddalaj膮cy skarg臋; 聽聽
2)聽聽od skar偶膮cego - je偶eli w wyniku uwzgl臋dnienia skargi kasacyjnej zosta艂 uchylony wyrok s膮du pierwszej instancji uwzgl臋dniaj膮cy skarg臋.
Art.聽204.聽W razie oddalenia skargi kasacyjnej strona, kt贸ra wnios艂a skarg臋 kasacyjn膮, obowi膮zana jest zwr贸ci膰 niezb臋dne koszty post臋powania kasacyjnego poniesione przez: 1)聽聽organ - je偶eli zaskar偶ono skarg膮 kasacyjn膮 wyrok s膮du pierwszej instancji oddalaj膮cy skarg臋; 2)聽聽skar偶膮cego - je偶eli zaskar偶ono skarg膮 kasacyjn膮 wyrok s膮du pierwszej instancji uwzgl臋dniaj膮cy skarg臋.
Art. 207(art. 202,205,206-maj膮 zastosowanie do art. 203i204)
Art.聽202.聽搂聽1.聽Je偶eli po stronie skar偶膮cej wyst臋puje kilku uprawnionych w sprawie, zwrot koszt贸w przys艂uguje ka偶demu z nich odpowiednio do udzia艂u w sprawie. 搂聽2.聽Je偶eli uprawnienia
lub obowi膮zki skar偶膮cych, o kt贸rych mowa w 搂 1, zwi膮zane z przedmiotem zaskar偶enia
s膮 wsp贸lne, zwrot koszt贸w nast臋puje na ich rzecz solidarnie.
Art.聽205.聽搂聽1.聽Do niezb臋dnych koszt贸w post臋powania prowadzonego przez stron臋 osobi艣cie
lub przez pe艂nomocnika, kt贸ry nie jest adwokatem lub radc膮 prawnym, zalicza si臋 poniesione przez stron臋 koszty s膮dowe, koszty przejazd贸w do s膮du strony lub pe艂nomocnika oraz r贸wnowarto艣膰 zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w s膮dzie. Suma koszt贸w przejazdu
i r贸wnowarto艣膰 utraconego zarobku nie mo偶e przekracza膰 wynagrodzenia jednego adwokata
lub radcy prawnego.
搂聽2.聽Do niezb臋dnych koszt贸w post臋powania strony reprezentowanej przez adwokata lub radc臋 prawnego zalicza si臋 ich wynagrodzenie, jednak nie wy偶sze ni偶 stawki op艂at okre艣lone
w odr臋bnych przepisach i wydatki jednego adwokata lub radcy prawnego, koszty s膮dowe oraz koszty nakazanego przez s膮d osobistego stawiennictwa strony.
搂聽3.聽Zasady ustalania wysoko艣ci przys艂uguj膮cych stronie nale偶no艣ci, o kt贸rych mowa w 搂 1 i 2, oraz tryb przyznawania i spos贸b wyp艂acania tych nale偶no艣ci, okre艣laj膮 przepisy odr臋bne.
搂聽4.聽Przepisy 搂 2 i 3 stosuje si臋 odpowiednio do strony reprezentowanej przez doradc臋 podatkowego lub rzecznika patentowego.
Art.聽206.聽W razie cz臋艣ciowego uwzgl臋dnienia skargi s膮d mo偶e w uzasadnionych przypadkach zas膮dzi膰 na rzecz skar偶膮cego od organu tylko cz臋艣膰 koszt贸w, w szczeg贸lno艣ci je偶eli skarga zosta艂a uwzgl臋dniona w cz臋艣ci niewsp贸艂miernej w stosunku do warto艣ci przedmiotu sporu ustalonej
w celu pobrania wpisu.
Pi膮t膮 zasad膮 jest zasada koncentracji koszt贸w post臋powania, kt贸ra polega na tym, 偶e s膮d rozstrzyga o zwrocie koszt贸w w ka偶dym orzeczeniu ko艅cz膮cym post臋powanie. Wniosek strony
o zwrot koszt贸w s膮d rozstrzyga w ka偶dym orzeczeniu uwzgl臋dniaj膮cym skarg臋 oraz
w postanowieniu o umorzeniu post臋powania ze wzgl臋du na uwzgl臋dnienie skargi przez s膮d oraz
w wyroku rozpoznaj膮cym skarg臋 kasacyjn膮. Strona traci uprawnienie do 偶膮dania zwrotu koszt贸w, je偶eli najp贸藕niej przed zamkni臋ciem rozprawy bezpo艣rednio poprzedzaj膮cej wydanie orzeczenia nie zg艂osi wniosku o przyznanie nale偶nych koszt贸w. Stron臋 dzia艂aj膮c膮 bez adwokata lub radcy prawnego s膮d powinien pouczy膰 o skutkach niezg艂oszenia w terminie wniosku. Zasada orzekania na wniosek nie ma zastosowania w przypadku rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, gdy strona nie jest reprezentowana przez adwokata lub radc臋 prawnego. W takim przypadku s膮d orzeka z urz臋du.
3. Zwolnienie od koszt贸w s膮dowych
Zwolnienie z mocy prawa oparte jest zar贸wno na kryterium przedmiotowym (rodzaju spraw), jak na kryterium podmiotowym. Zwolnienie z mocy prawa od uiszczenia koszt贸w s膮dowych s艂u偶y stronie skar偶膮cej w sprawach:
z zakresu pomocy i opieki spo艂ecznej,
dotycz膮cych statusu bezrobotnego, zasi艂k贸w oraz innych nale偶no艣ci i uprawnie艅 przys艂uguj膮cych osobie bezrobotnej,
dotycz膮cych chor贸b zawodowych, 艣wiadcze艅 leczniczych oraz 艣wiadcze艅 rehabilitacyjnych,
ze stosunk贸w pracy i stosunk贸w s艂u偶bowych,
z zakresu ubezpiecze艅 spo艂ecznych,
z zakresu powszechnego obowi膮zku obrony.
Osobie zwolnionej z mocy prawa od koszt贸w s膮dowych przys艂uguje prawo pomocy w zakresie zast臋pstwa procesowego (do ustanowienia adwokata, radcy prawnego). Zwalniane z mocy prawa s膮 wnioski o przyznanie prawa pomocy oraz sprzeciw i za偶alenie na postanowienia i zarz膮dzenia
w sprawach prawa pomocy.
Zwolnienie z mocy prawa przys艂uguje:
prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich,
kuratorowi strony wyznaczonemu przez s膮d orzekaj膮cy lub przez s膮d opieku艅czy dla danej sprawy.
Zwolnienie przys艂uguje stronie, kt贸rej przyznane zosta艂o prawo pomocy w post臋powaniu przed s膮dem administracyjnym. Zwolnienie z mocy prawa od koszt贸w s膮dowych, je偶eli przepis prawa nie okre艣la zakresu tego zwolnienia, oznacza ca艂kowite zwolnienie z obowi膮zku wnoszenia op艂at s膮dowych, jak i ponoszenia wydatk贸w. Taki sam zakres dotyczy zwolnienia udzielanego postanowieniem s膮du.
4. Prawo pomocy- mo偶e by膰 przyznane stronie na jej wniosek z艂o偶ony przed wszcz臋ciem post臋powania lub w toku post臋powania. Przyznane prawo pomocy obejmuje tak偶e post臋powanie egzekucyjne. Prawo pomocy nie przys艂uguje stronie w razie oczywistej bezzasadno艣ci jej skargi.
Zakres prawa pomocy obejmuje zwolnienie od koszt贸w s膮dowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego stanowi uprawnienie strony
do udzielenia pe艂nomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia przez ni膮 wynagrodzenia i wydatk贸w adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Zakres przyznania prawa pomocy. Prawo pomocy mo偶e by膰 przyznane w zakresie ca艂kowitym lub cz臋艣ciowym. Prawo pomocy w zakresie ca艂kowitym obejmuje zwolnienie
od koszt贸w s膮dowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego
lub rzecznika patentowego. Prawo pomocy w zakresie cz臋艣ciowym obejmuje zwolnienie tylko od op艂at s膮dowych w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci albo tylko od wydatk贸w albo od op艂at s膮dowych
i wydatk贸w lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego
lub rzecznika patentowego. Cz臋艣ciowe zwolnienie od op艂at lub wydatk贸w mo偶e polega膰
na zwolnieniu od poniesienia u艂amkowej cz臋艣ci albo okre艣lonej ich cz臋艣ci pieni臋偶nej.
Przes艂anki przyznania zakresu pomocy spo艂ecznej. Osobie fizycznej przyznanie prawa pomocy nast臋puje:
w zakresie ca艂kowitym — gdy osoba ta wyka偶e, 偶e nie jest w stanie ponie艣膰 jakichkolwiek koszt贸w post臋powania;
w zakresie cz臋艣ciowym — gdy wyka偶e, 偶e nie jest w stanie ponie艣膰 pe艂nych koszt贸w post臋powania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Osobie prawnej, innej jednostce organizacyjnej nieposiadaj膮cej osobowo艣ci prawnej prawo pomocy mo偶e by膰 przyznane:
w zakresie ca艂kowitym, je偶eli wyka偶e, 偶e nie ma 偶adnych 艣rodk贸w na poniesienie jakichkolwiek koszt贸w post臋powania;
w zakresie cz臋艣ciowym, je偶eli wyka偶e, 偶e nie ma dostatecznych 艣rodk贸w na poniesienie pe艂nych koszt贸w post臋powania.
Tryb udzielenia prawa pomocy. Prawo pomocy mo偶e by膰 przyznane stronie na jej wniosek. Wniosek powinien zawiera膰 o艣wiadczenie strony obejmuj膮ce dok艂adne dane o stanie maj膮tkowym
i dochodach, a je偶eli wniosek sk艂ada osoba fizyczna — ponadto dok艂adne dane o stanie rodzinnym oraz o艣wiadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym
z adwokatem, radc膮 prawnym, doradc膮 podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek sk艂ada si臋 na urz臋dowym formularzu, wed艂ug ustalonego wzoru. Je偶eli z艂o偶one przez stron臋 o艣wiadczenie zawarte we wniosku oka偶e si臋 niewystarczaj膮ce lub budzi w膮tpliwo艣ci, strona jest zobowi膮zana z艂o偶y膰 na wezwanie, w zakre艣lonym terminie, dodatkowe o艣wiadczenie lub przed艂o偶y膰 dokumenty 藕r贸d艂owe dotycz膮ce jej stanu maj膮tkowego, dochod贸w lub stanu rodzinnego. Wniosek o przyznanie prawa pomocy, kt贸ry nie zosta艂 z艂o偶ony na urz臋dowym formularzu lub kt贸rego brak贸w strona nie uzupe艂ni艂a w zakre艣lonym terminie, pozostawia si臋 bez rozpoznania. Rozpoznanie wniosku nale偶y do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego,
w kt贸rym sprawa ma si臋 toczy膰 lub ju偶 si臋 toczy. Strona, kt贸ra nie ma miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby na obszarze w艂a艣ciwego s膮du, w kt贸rym sprawa ma si臋 toczy膰 lub si臋 toczy, mo偶e z艂o偶y膰 wniosek w innym wojew贸dzkim s膮dzie administracyjnym. Wniosek ten przesy艂a si臋 niezw艂ocznie do s膮du w艂a艣ciwego. Czynno艣ci w zakresie post臋powania o przyznanie prawa pomocy mog膮 wykonywa膰 referendarze s膮dowi, wydaj膮c zarz膮dzenia oraz postanowienia.
Sprzeciw. Od wydanego przez referendarza s膮dowego zarz膮dzenia o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania wydanego na posiedzeniu niejawnym postanowienia o przyznaniu lub odmowie przyznania prawa pomocy, wydanego na posiedzeniu niejawnym postanowienia o przyznaniu wynagrodzenia adwokatowi — radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu za zast臋pstwo prawne wykonane na zasadzie pomocy prawnej oraz o zwrocie niezb臋dnych udokumentowanych wydatk贸w s艂u偶y sprzeciw. Sprzeciw s艂u偶y w terminie siedmiu dni od dnia dor臋czenia zarz膮dzenia lub postanowienia. Sprzeciw wniesiony przez adwokata, radc臋 prawnego, doradc臋 podatkowego lub rzecznika patentowego wymaga uzasadnienia. Sprzeciw wniesiony po terminie oraz sprzeciw, kt贸rego braki formalne nie zosta艂y uzupe艂nione, a tak偶e sprzeciw wniesiony przez adwokata, radc臋 prawnego, doradc臋 podatkowego lub rzecznika patentowego, niezawieraj膮cy uzasadnienia, s膮d odrzuci na posiedzeniu niejawnym. W razie wniesienia sprzeciwu, kt贸ry nie zosta艂 odrzucony, zarz膮dzenie lub postanowienie, przeciwko kt贸remu zosta艂 on wniesiony, traci moc, a sprawa b臋d膮ca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez s膮d na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie s艂u偶y za偶alenie. Je偶eli nie wniesiono sprzeciwu albo wniesiony sprzeciw zosta艂 prawomocnie odrzucony, zarz膮dzenie
i postanowienie wydane przez referendarza s膮dowego ma skutki prawomocnego orzeczenia s膮dowego.
Cofni臋cie prawa pomocy. Przyznane prawo pomocy mo偶e by膰 cofni臋te w ca艂o艣ci lub
w cz臋艣ci, je偶eli si臋 oka偶e, 偶e okoliczno艣ci, na podstawie kt贸rych je przyznano, nie istnia艂y lub przesta艂y istnie膰. O cofni臋ciu przyznania prawa pomocy orzeka w艂a艣ciwy wojew贸dzki s膮d administracyjny na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie przys艂uguje za偶alenie.
Wyga艣ni臋cie prawa pomocy. Przyznanie prawa pomocy wygasa ze 艣mierci膮 strony, kt贸ra
je uzyska艂a.
POST臉POWANIE PRZED WOJEW脫DZKIM S膭DEM ADMINISTRACYJNYM1.
Wszcz臋cie og贸lnego post臋powania s膮dowoadministracyjnego- jest oparte na zasadzie skargowo艣ci. Post臋powanie to mo偶e by膰 wszcz臋te wy艂膮cznie na podstawie z艂o偶onej przez legitymowany podmiot skargi. Zasad臋 skargowo艣ci expressis verbis ustanawia ustawa o NSA, stanowi膮c w art. 33 ust. 1: „S膮d wszczyna post臋powanie na podstawie skargi wniesionej przez uprawniony podmiot". Takiej zasady expressis verbis nie ustanawia ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi. Wprawdzie w art. 63 stanowi: je偶eli ustawy tak stanowi膮, post臋powanie s膮dowe wszczyna si臋 na wniosek". Regulacji art. 63 nie mo偶na jednak odnie艣膰 do wszcz臋cia og贸lnego post臋powania s膮dowoadm.Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami adm. rozgranicza czynno艣ci procesowe dokonane w formie skargi i czynno艣ci procesowe dokonane w formie wniosku (np. wniosek strony o wy艂膮czenie s臋dziego, wniosek o ustanowienie kuratora, wniosek
o przywr贸cenie terminu, wniosek o przyznanie prawa pomocy, wniosek o przeprowadzenie post臋powania mediacyjnego). Wniosek sk艂adany jest bezpo艣rednio do s膮du. Do wniosku stosuje si臋 odpowiednio przepisy o skardze, je偶eli ustawa nie stanowi inaczej. (art. 64). W ustawie o NSA brak s膮dowi administracyjnemu w zakresie wszcz臋cia post臋powania s膮dowoadministracyjnego mo偶liwo艣ci podj臋cia tego post臋powania z urz臋du oznacza to bezwzgl臋dne obowi膮zywanie zasady skargowo艣ci. Dopuszczalno艣膰 dzia艂ania przez s膮d administracyjny z urz臋du jest expressis verbis uregulowana w ustawie — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi (np. wszcz臋cie post臋powania w razie zagini臋cia lub zniszczenia akt). Przyj臋cie zasady skargowo艣ci ma t臋 konsekwencj臋 prawn膮, 偶e wszcz臋cie og贸lnego post臋powania s膮dowoadministracyjnego mo偶e nast膮pi膰 tylko na 偶膮danie legitymowanego podmiotu, braki w tym zakresie oznaczaj膮 naruszenie zasady skargowo艣ci.
Legitymacja do z艂o偶enia skargi- uprawnionym do wniesienia skargi jest ka偶dy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja spo艂eczna, w zakresie jej statutowej dzia艂alno艣ci, w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b, je偶eli bra艂a udzia艂 w post臋powaniu administracyjnym. Uprawnionym do wniesienia skargi jest r贸wnie偶 inny podmiot, kt贸remu ustawy przyznaj膮 prawo do wniesienia skargi.
Klasyfikacj臋 legitymacji do wniesienia skargi mo偶na oprze膰 na rodzaju chronionego interesu.
Na podstawie tego kryterium mo偶na wyr贸偶ni膰:
legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego (indywidualnego)-Uprawnionym do wniesienia skargi jest ka偶dy, kto ma w tym interes prawny. Oparcie legitymacji do z艂o偶enia skargi na kryterium interesu prawnego oznacza, 偶e akt lub czynno艣膰, jak i w tym zakresie bezczynno艣膰 zaskar偶ona przez wnosz膮cego skarg臋 musi dotyczy膰 jego interesu prawnego. O tym, czy jednostka ma w danej sprawie chroniony interes prawny, przes膮dza przepis prawa. Mog膮 to by膰 przepisy zawarte w ustawach materialnoprawnych, procesowych, ale te偶 i ustrojowych. Na przyk艂ad legitymacj臋
do zaskar偶enia decyzji o pozwoleniu (odmowie) na budow臋 wyznacz膮 przepisy ustawy — Prawo budowlane. Na podstawie przepis贸w prawa procesowego legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi b臋dzie mia艂a osoba, kt贸ra nie jest stron膮, a organ administracji publicznej skierowa艂 do niej decyzj臋 Podstaw臋 do ustalenia interesu prawnego mog膮 stanowi膰 te偶 ustawy ustrojowe
(np. legitymacja radnego do zaskar偶enia uchwa艂y w sprawie diet, legitymacja starosty). S膮d b臋dzie musia艂 ustali膰 wyst膮pienie zwi膮zku pomi臋dzy przepisem prawa a zaskar偶onym dzia艂aniem lub bezczynno艣ci膮 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. Ustalenie tego zwi膮zku wymaga zazwyczaj rozpoznania skargi. Konieczno艣膰 wykazania tego zwi膮zku ma wp艂yw na ocen臋 legitymacji skar偶膮cego. Wniesienie skargi rodzi obowi膮zek s膮du
do rozpoznania interesu skar偶膮cego czyli subiektywnej koncepcji legitymacji skar偶膮cego. Je偶eli w skardze powo艂uje si臋 skar偶膮cy na sw贸j interes prawny, s膮d obowi膮zany jest skarg臋 rozpozna膰, co oznacza, 偶e brak zwi膮zku zaskar偶onego dzia艂ania (bezczynno艣ci) z interesem skar偶膮cego jest podstaw膮 do oddalenia skargi.
Dopuszczalno艣膰 odrzucenia skargi nale偶y ograniczy膰 tylko do przypadk贸w, gdy skar偶膮cy nie powo艂uje si臋 na sw贸j interes prawny, a np. na brak obiektywnej zasadno艣ci zaskar偶onego dzia艂ania lub bezczynno艣ci Oczywisty brak zwi膮zku dzia艂ania (bezczynno艣ci) z interesem wnosz膮cego skarg臋 jest podstaw膮 do jej odrzucenia. Skarga powinna zawiera膰 okre艣lenie naruszenia prawa lub interesu prawnego - nie mo偶na zatem legitymacji skar偶膮cego ograniczy膰 tylko do zaskar偶enia dzia艂ania lub bezczynno艣ci naruszaj膮cych interes skar偶膮cego (akt贸w negatywnych, nak艂adaj膮cych obowi膮zki). Inne rozwi膮zanie przyjmuj膮 ustawy samorz膮dowe, kt贸re stanowi膮, 偶e legitymacj臋
do z艂o偶enia skargi do s膮du ma ka偶dy podmiot, kt贸rego interes prawny lub uprawnienie zosta艂o naruszone uchwa艂膮 lub zarz膮dzeniem organ贸w samorz膮du terytorialnego lub bezczynno艣ci膮 samorz膮du terytorialnego w zakresie czynno艣ci nakazanych prawem lub gdy podejmowane czynno艣ci prawne lub faktyczne naruszaj膮 prawa os贸b trzecich -ustawa o samorz膮dzie powiatowym; ustawa o samorz膮dzie gminnym stanowi, 偶e skarg臋 mo偶na wnie艣膰 w imieniu w艂asnym lub reprezentuj膮c grup臋 mieszka艅c贸w powiatu, gminy, kt贸rzy na to wyra偶膮 pisemn膮 zgod臋. Takie te偶 rozwi膮zanie przyjmuje ustawa o administracji rz膮dowej w wojew贸dztwie, wed艂ug kt贸rej legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi na akt prawa miejscowego ma ka偶dy, czyj interes prawny lub uprawnienie zosta艂y naruszone tym przepisem. Na konstrukcji ochrony interesu prawnego oparta jest legitymacja wsp贸lnot samorz膮dowych do zaskar偶enia rozstrzygni臋膰 nadzorczych. Na podstawie ustaw samorz膮dowych
i ustaw odr臋bnych legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi maj膮: wojew贸dztwo, kt贸rego interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zosta艂y naruszone. Podstaw膮 do wniesienia skargi jest uchwa艂a organu, kt贸ry podj膮艂 uchwa艂臋 lub kt贸rego dotyczy rozstrzygni臋cie nadzorcze. Do z艂o偶enia skargi na rozstrzygni臋cie nadzorcze, dotycz膮ce uchwa艂y sejmiku wojew贸dztwa, po up艂ywie kadencji sejmiku, uprawniony jest sejmik wojew贸dztwa nast臋pnej kadencji w terminie 30 dni
od dnia wyboru przewodnicz膮cego sejmiku; powiat lub zwi膮zek powiat贸w, kt贸rego interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zosta艂y naruszone. Podstaw膮 do wniesienia skargi jest uchwa艂a organu, kt贸ry podj膮艂 uchwa艂臋 lub kt贸rego dotyczy rozstrzygni臋cie nadzorcze.
Do z艂o偶enia skargi na rozstrzygni臋cie nadzorcze, dotycz膮ce uchwa艂y rady powiatu, dor臋czone
po up艂ywie kadencji rady, uprawniona jest rada powiatu nast臋pnej kadencji w terminie 30 dni od dnia wyboru przewodnicz膮cego rady; gmina lub zwi膮zek mi臋dzygminny, kt贸rych interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zosta艂y naruszone. Podstaw膮 do wniesienia skargi jest uchwa艂a lub zarz膮dzenie organu, kt贸ry podj膮艂 uchwa艂臋 lub kt贸rego dotyczy rozstrzygni臋cie
nadzorcze .Do z艂o偶enia skargi na rozstrzygni臋cie organu nadzorczego, dotycz膮ce uchwa艂y rady gminy, dor臋czone po up艂ywie kadencji rady, uprawniona jest rada gminy nast臋pnej kadencji
w terminie 30 dni od dnia wyboru przewodnicz膮cego. Legitymacja do zaskar偶enia innych akt贸w nadzoru ma wojew贸dztwo, powiat, gmina gdy wyka偶e, 偶e akt ten narusza ich interes prawny. Skar偶膮cy skutecznie mo偶e z艂o偶y膰 skarg臋, gdy ma zdolno艣膰 s膮dow膮 i zdolno艣膰 procesow膮. Legitymacja do z艂o偶enia skargi do s膮du nale偶y tak偶e do Rzecznika Praw Obywatelskich -kt贸remu przys艂uguje skarga dla ochrony praw i wolno艣ci cz艂owieka i obywatela. Zgodnie
z Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej „Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na stra偶y wolno艣ci
i praw cz艂owieka i obywatela okre艣lonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych". Legitymacja Rzecznika Praw Obywatelskich powi膮zana jest zatem z ochron膮 interesu prawnego, cho膰 nie jest to interes w艂asny Rzecznika, a jednostki, kt贸rej prawa i wolno艣ci zosta艂y naruszone dzia艂aniem lub bezczynno艣ci膮 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. Rzecznik Praw Obywatelskich nie jest uprawniony do wniesienia rewizji nadzwyczajnej od wyroku Naczelnego S膮du Administracyjnego w sprawie ze skargi sp贸艂ki akcyjnej na decyzj臋 organu podatkowego". Inne stanowisko przyj臋te w wyroku z 5 kwietnia 2002 r. w kt贸rym dzia艂alno艣膰 Rzecznika Praw Obywatelskich obejmuje te podmioty prawne, kt贸re korzysta膰 mog膮 z konstytucyjnie gwarantowanych wolno艣ci i praw podstawowych. Oznacza to, 偶e obejmuje ona: po pierwsze — wszystkie osoby fizyczne, w ka偶dym wypadku w zakresie konstytucyjnie gwarantowanych im wolno艣ci lub praw (cz艂owieka i obywatela), a wi臋c nie tylko obywateli Rzeczypospolitej Polskiej; po drugie — korporacje prawa prywatnego, tzn. tworzone na zasadzie dobrowolno艣ci zar贸wno korporacje osobowe (czyli organizacje os贸b fizycznych — np. stowarzyszenia, zwi膮zki zawodowe, partie polityczne lub inne organizacje spo艂eczne.
legitymacj臋 opart膮 na podstawie ochrony interesu publicznego- jedn膮 z podstawowych zasad przyj臋tych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jest zasada praworz膮dno艣ci. Organy w艂adzy publicznej dzia艂aj膮 na podstawie i w granicach prawa. Gwarancj膮 realizacji tej zasady jest przyznanie legitymacji do zaskar偶enia do s膮du administracyjnego niezgodnego
z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣ci organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. W oparciu o ochron臋 interesu publicznego legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi do s膮du administracyjnego ma: 1) prokurator. Prokurator wnosi skarg臋 ze wzgl臋du na potrzeb臋 ochrony obiektywnego porz膮dku prawnego w skardze powinien wskaza膰 naruszenie prawa. Nie musi jednak wykaza膰 negatywnych nast臋pstw naruszenia przepis贸w prawa dla okre艣lonych interes贸w; 2) organ nadzoru — na uchwa艂臋 organu wojew贸dztwa, na uchwa艂臋 organu powiatu na uchwa艂臋 lub zarz膮dzenie organu gminy, zwi膮zku, porozumienia mi臋dzy gminnego Legitymacja
do z艂o偶enia skargi przys艂uguje organowi nadzoru, po up艂ywie 30 dni od dnia dor臋czenia uchwa艂y lub zarz膮dzenia; 3) organ nadzoru nad samorz膮dem zawodowym; 4) na prawomocne orzeczenie Urz臋du Patentowego, ko艅cz膮ce post臋powanie w sprawie, a ra偶膮co naruszaj膮ce prawo, Prezes Urz臋du Patentowego, Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mog膮 wnie艣膰 skarg臋 do s膮du administracyjnego w terminie
6 miesi臋cy od dnia dor臋czenia stronie orzeczenia.
legitymacj臋 opart膮 na ochronie interesu spo艂ecznego, AD C)Legitymacja do wniesienia skargi na podstawie ochrony interesu spo艂ecznego. -maj膮 podmioty, kt贸rych udzia艂
w ochronie interesu spo艂ecznego jest okre艣lony wprost w przepisach prawa. Tak jest
z organizacj膮 spo艂eczn膮. W innych przypadkach mo偶na jedynie z cel贸w dla jakich powo艂ana jest dana instytucja prawna. Do podmiot贸w, kt贸rych legitymacja do z艂o偶enia skargi oparta jest na ochronie interesu spo艂ecznego, nale偶y zaliczy膰: 1) organizacj臋 spo艂eczn膮- organizacja spo艂eczna mo偶e w post臋powaniu s膮dowym wyst臋powa膰, broni膮c w艂asnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej dzia艂alno艣ci, w sprawach dotycz膮cych interes贸w prawnych innych os贸b, je偶eli bra艂a udzia艂 w post臋powaniu administracyjnym. W pierwszym przypadku za艂o偶enia legitymacji organizacji spo艂ecznej s膮 oparte na zasadach og贸lnych, a zatem jest legitymowana tak jak ka偶dy podmiot maj膮cy zdolno艣膰 s膮dow膮 do wniesienia skargi na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮, je偶eli dotyczy ono jej interesu prawnego. W drugim przypadku wyst臋puj膮 przes艂anki ograniczaj膮ce t臋 legitymacj臋. Istniej膮 dwie przes艂anki ograniczaj膮ce legitymacj臋 organizacji spo艂ecznej do z艂o偶enia skargi: a) Pierwsz膮 stanowi ograniczenie udzia艂u w post臋powaniu administracyjnym. Takie ograniczenie powoduje, 偶e organizacja spo艂eczna ma legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi na decyzje administracyjne, postanowienia, poniewa偶 tylko te akty podejmowane s膮 w post臋powaniu administracyjnym, w kt贸rym ma przyznane prawo do udzia艂u organizacja spo艂eczna. Przepisy o udziale organizacji spo艂ecznej nie maj膮 zastosowania do post臋powania podatkowego, organizacja spo艂eczna nie ma legitymacji do zaskar偶enia decyzji, jak i postanowie艅 podj臋tych w post臋powaniu podatkowym. b) Druga przes艂anka to udzia艂 organizacji spo艂ecznej w post臋powaniu administracyjnym. Tylko, je偶eli organizacja spo艂eczna zosta艂a dopuszczona w formie postanowienia do udzia艂u w post臋powaniu, ma legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi. Wadliwo艣膰 postanowienia o dopuszczeniu organizacji spo艂ecznej nie mo偶e by膰 jednak podstaw膮 do odrzucenia skargi, w tym zakresie s膮d jest nim zwi膮zany. Takie odes艂anie do udzia艂u w post臋powaniu administracyjnym powoduje, 偶e legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi maj膮 organizacje spo艂eczne(zawodowe, samorz膮dowe, sp贸艂dzielcze i inne organizacje spo艂eczne ). Legitymacji nie maj膮 na tej podstawie jednostki pomocnicze wsp贸lnot samorz膮dowych (so艂ectwo, osiedle, dzielnica), ustawy samorz膮dowe nie przyznaj膮 im prawa do udzia艂u w post臋powaniu administracyjnym; 2) podmiot, kt贸rego legitymacj臋 mo偶na wywie艣膰 z ochrony interesu spo艂ecznego, kt贸rym jest inicjator referendum lokalnego (obywatel, ich grupa, organizacja polityczna lub spo艂eczna); 3) redaktora naczelnego-Zgodnie z 艣rodkami masowego przekazu (prasa, radio, telewizja) maj膮 sprawowa膰 kontrol臋 spo艂eczn膮 i z tego wzgl臋du legitymacj臋 redaktora naczelnego mo偶na zaliczy膰 do opartej na przes艂ankach ochrony interesu spo艂ecznego, cho膰 nie mo偶na zapomina膰, 偶e otrzymanie informacji jest niezb臋dne do wykonywania zawodu dziennikarza, co 艂膮czy si臋 z elementami interesu indywidualnego.
legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi, kt贸rej konstrukcja nie jest oparta na ochronie 偶adnego
z wywiedzionych w przepisach prawa interes贸w indywidualnych, publicznych, spo艂ecznych-takie rozwi膮zanie przyjmuje ustawa z 6 wrze艣nia 2001 r. o dost臋pie
do informacji publicznej. Wed艂ug art. 2 ustawy o dost臋pie do informacji publicznej: „Ka偶demu przys艂uguje, z zastrze偶eniem art. 5, prawo dost臋pu do informacji publicznej.
Od osoby wykonuj膮cej prawo do informacji publicznej nie wolno 偶膮da膰 wykazania interesu prawnego lub faktycznego. S膮d administracyjny nie mo偶e zatem w tym przypadku bada膰 interesu wnosz膮cego skarg臋. 呕膮danie informacji publicznej z艂o偶one w艂adzy publicznej lub innemu podmiotowi wykonuj膮cemu zadania publiczne daje legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi do s膮du.
Przes艂anki dopuszczalno艣ci skargi do s膮du administracyjnego- ustawa o NSA przyjmowa艂a dwie przes艂anki dopuszczalno艣ci skargi: 1) wyczerpanie 艣rodk贸w obrony na drodze przed organem wykonuj膮cym administracj臋 publiczn膮; 2) pierwsze艅stwo drogi administracyjnej przez przyj臋cie
w art. 35 ust. 2: „Nie mo偶na wnie艣膰 skargi do s膮du, je偶eli toczy si臋 post臋powanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia niewa偶no艣ci aktu albo innej czynno艣ci". Ustawa — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi ustanawia jedn膮 przes艂ank臋 dopuszczalno艣ci skargi — wyczerpanie 艣rodk贸w obrony przed organem wykonuj膮cym administracj臋 publiczn膮. Formy 艣rodk贸w obrony przed organem wykonuj膮cym administracj臋 publiczn膮 s膮 r贸偶ne w zale偶no艣ci
od rodzaju skargi.
Przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na akty podj臋te w post臋powaniu administracyjnym (podatkowym) jest wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia, ale pod warunkiem, 偶e s艂u偶y艂y one
w post臋powaniu. Wed艂ug art. 52 搂 1 ustawy —„Skarg臋 mo偶na wnie艣膰 po wyczerpaniu 艣rodk贸w zaskar偶enia, je偶eli s艂u偶y艂y one skar偶膮cemu w post臋powaniu przed organem w艂a艣ciwym w sprawie, chyba 偶e skarg臋 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich". Nale偶y zatem wyr贸偶ni膰 dwie sytuacje:
po pierwsze, gdy przepisy prawa procesowego reguluj膮 艣rodki zaskar偶enia od decyzji, postanowienia, bezczynno艣ci w post臋powaniu administracyjnym;
po drugie, gdy przepisy prawa procesowego nie przyznaj膮 prawa do zaskar偶enia
w post臋powaniu administracyjnym (np. na bezczynno艣膰 ministra, samorz膮dowego kolegium odwo艂awczego nie s艂u偶y za偶alenie z uwagi na brak organu wy偶szego stopnia, a przepisy prawa nie odsy艂aj膮 w tym zakresie do stosowania przepis贸w reguluj膮cych wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy).
W sytuacji pierwszej przes艂ank膮 dopuszczalno艣ci skargi na decyzje, postanowienia, bezczynno艣膰 jest wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia. Poj臋cie 艣rodk贸w zaskar偶enia nie wyst臋puje w prawie procesowym. Poj臋ciem tym nie pos艂uguje si臋 bowiem ani k.p.a., ani te偶 o.p. Poj臋ciem tym pos艂uguje si臋 doktryna, obejmuj膮c nim zar贸wno 艣rodki s艂u偶膮ce w toku instancji (odwo艂anie, za偶alenie), jak i w nadzwyczajnych trybach post臋powania administracyjnego czy podatkowego (偶膮danie wznowienia post臋powania, 偶膮danie stwierdzenia niewa偶no艣ci, 偶膮danie uchylenia b膮d藕 zmiany decyzji prawid艂owej lub dotkni臋tej wad膮 niekwalifikowan膮). Tak szerokie poj臋cie 艣rodk贸w zaskar偶enia nie obowi膮zuje jednak w post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym. Wed艂ug art. 52 搂 2: „Przez wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia nale偶y rozumie膰 sytuacj臋, w kt贸rej stronie nie przys艂uguje 偶aden 艣rodek zaskar偶enia, taki jak za偶alenie, odwo艂anie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie".
W sytuacji drugiej, gdy przepis prawa procesowego nie przyznaje prawa do odwo艂ania, za偶alenia, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy — skarga do s膮du administracyjnego s艂u偶y bez konieczno艣ci podj臋cia obrony przed organem wykonuj膮cym administracj臋 publiczn膮. Nie ma podstaw do stosowania w tym zakresie 艣rodka — wezwania do usuni臋cia naruszenia prawa.
Prawo procesowe takiej instytucji nie przewiduje. Stanowi o tym expressis verbis art. 52 搂 3 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, przez wyra藕ne okre艣lenie,
偶e wezwanie do usuni臋cia naruszenia prawa dotyczy innych ni偶 decyzje czy postanowienie akt贸w (np. za艣wiadczenia, rejestracje).
Wyczerpanie 艣rodk贸w zaskar偶enia nie jest przes艂ank膮 obowi膮zuj膮c膮, gdy skarg臋 do s膮du administracyjnego wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Przes艂anki dopuszczalno艣ci skargi na akty w zakresie nieobj臋tym drog膮 post臋powania administracyjnego (np. czynno艣ci materialno-techniczne, akty prawa miejscowego). W przypadku zaskar偶enia akt贸w (z wy艂膮czeniem decyzji i postanowienia) lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮cych uprawnie艅 lub obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa skarg臋 mo偶na wnie艣膰 po uprzednim wezwaniu na pi艣mie w艂a艣ciwego organu -— w terminie czternastu dni od dnia, w kt贸rym skar偶膮cy dowiedzia艂 si臋 lub m贸g艂 si臋 dowiedzie膰 o wydaniu aktu lub podj臋ciu innej czynno艣ci — do usuni臋cia naruszenia prawa. W razie zaskar偶enia innych akt贸w, je偶eli ustawa nie przewiduje 艣rodk贸w zaskar偶enia w sprawie b臋d膮cej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, nale偶y przed wniesieniem skargi wezwa膰 na pi艣mie w艂a艣ciwy organ do usuni臋cia naruszenia prawa. Przes艂anka ta nie obowi膮zuje gdy ustawa w oparciu, o kt贸r膮 akt zosta艂 wydany jej nie wprowadza, lub uchyla jej obowi膮zywanie. Artyku艂 52 搂 3 i 4 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie zwolni艂 expressis verbis ze spe艂nienia tej przes艂anki przez prokuratora
i Rzecznika Praw Obywatelskich. W zakresie jednak prawa do zaskar偶enia przys艂uguj膮cego prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich nie ma uzasadnionych racji, aby przyjmowa膰 r贸偶ne rozwi膮zania w zale偶no艣ci od tego co jest przedmiotem skargi. Nale偶y zatem przyj膮膰, 偶e art. 52 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi w zakresie zwolnienia prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczy nie tylko zaskar偶enia decyzji i postanowie艅 ale te偶 i innych akt贸w.
Pierwsze艅stwo obrony na drodze administracyjnej jako przes艂anka dopuszczalno艣ci skargi. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie przyjmuje rozwi膮zania
o niedopuszczalno艣ci skargi do s膮du administracyjnego z powodu tego, 偶e toczy si臋 post臋powanie w celu uchylenia, zmiany lub stwierdzenia niewa偶no艣ci aktu albo innej czynno艣ci. Dopuszczalno艣膰 konkurencji weryfikacji aktu (decyzji, postanowienia) na drodze administracyjnej i na drodze s膮dowej powoduje, 偶e strona skar偶膮ca (lub strony) mo偶e r贸wnocze艣nie uruchomi膰 te drogi, sk艂adaj膮c 偶膮danie o wszcz臋cie nadzwyczajnego trybu post臋powania administracyjnego i skarg臋 do s膮du administracyjnego. Wed艂ug art. 56 - „W razie wniesienia skargi do s膮du po wszcz臋ciu post臋powania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia niewa偶no艣ci aktu lub wznowienia post臋powania post臋powanie s膮dowe podlega zawieszeniu". Weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwsze艅stwo, je偶eli post臋powanie administracyjne zosta艂o wszcz臋te przed z艂o偶eniem skargi. Nie powoduje jednak odrzucenia skargi, jedynie zawieszenie post臋powania s膮dowoadministracyjnego. Je偶eli jako pierwsze zosta艂o wszcz臋te post臋powanie s膮dowoadministracyjne, ma ono pierwsze艅stwo, a post臋powanie administracyjne w贸wczas podlega umorzeniu, gdy jest to post臋powanie w sprawie stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji lub wznowienia post臋powania. Ocena prawna wyra偶ona w wyroku s膮du administracyjnego jest bowiem dla organu administracji publicznej wi膮偶膮ca. Tryb uchylenia lub zmiany decyzji prawid艂owej lub dotkni臋tej wad膮 niekwalifikowan膮 w takim przypadku powinien by膰 zawieszony. Strona skar偶膮ca b臋dzie mog艂a dokona膰 wyboru drogi weryfikacji przez cofni臋cie skargi lub 偶膮dania umorzenia nadzwyczajnego trybu post臋powania ze wzgl臋du na z艂o偶enie skargi do s膮du administracyjnego.
Wymagania formalne wniesienia skargi do s膮du administracyjnego- do wymaga艅 formalnych skargi do s膮du administracyjnego zalicza si臋 wymagania dotycz膮ce tre艣ci i formy, trybu wnoszenia, uiszczenia wpisu od skargi.
Tre艣膰 skargi. Skarga powinna czyni膰 zado艣膰 wymaganiom pisma w post臋powaniu s膮dowym,
a ponadto zawiera膰:
wskazanie zaskar偶onej decyzji,, postanowienia, innego aktu lub czynno艣ci,
oznaczenie organu, kt贸rego dzia艂ania lub bezczynno艣ci skarga dotyczy,
okre艣lenie naruszenia prawa. Je偶eli jest kilku skar偶膮cych t臋 sam膮 decyzj臋, postanowienie, inny akt lub czynno艣膰 albo bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego: administracj臋 publiczn膮, skarga mo偶e by膰 wniesiona w jednym pi艣mie. W razie gdy jedn膮 skarg膮 zaskar偶ono r贸偶ne akty, czynno艣ci lub bezczynno艣膰, przewodnicz膮cy zarz膮dza rozdzielenie tych skarg.
Forma skargi. Skarga jest pismem procesowym skar偶膮cego, mo偶e by膰 sk艂adana wy艂膮cznie w formie pisemnej.
Termin do wniesienia skargi. Skarg臋 na decyzje, postanowienia wnosi si臋 w terminie trzydziestu dni od dnia dor臋czenia skar偶膮cemu decyzji (postanowienia). Skarg臋 na innego rodzaju akty lub czynno艣ci wnosi si臋 w terminie trzydziestu dni od dnia dor臋czenia odpowiedzi organu na wezwanie do usuni臋cia naruszenia prawa, a je偶eli organ nie udzieli艂 odpowiedzi na wezwanie, w terminie sze艣膰dziesi臋ciu dni od dnia wniesienia wezwania o usuni臋cia naruszenia prawa. W ustawie — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie uregulowano terminu do z艂o偶enia skargi od akt贸w, co do kt贸rych nie obowi膮zuje wezwanie do usuni臋cia naruszenia prawa. Takie rozwi膮zanie zawiera艂a ustawa o NSA, stanowi膮c w art. 35 ust. 1: „Skarg臋 wnosi si臋 w terminie 30 dni od dnia dor臋czenia skar偶膮cemu rozstrzygni臋cia w sprawie, a w innych przypadkach w terminie 30 dni od dnia,
w kt贸rym skar偶膮cy dowiedzia艂 si臋 lub m贸g艂 si臋 dowiedzie膰 o podj臋ciu aktu lub innej czynno艣ci organu uzasadniaj膮cej wniesienie skargi". Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mog膮 wnie艣膰 skarg臋
w terminie sze艣ciu miesi臋cy od dnia dor臋czenia stronie rozstrzygni臋cia w sprawie indywidualnej,
a w pozosta艂ych przypadkach w terminie sze艣ciu miesi臋cy od dnia wej艣cia w 偶ycie aktu
lub podj臋cia innej czynno艣ci uzasadniaj膮cej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania
do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego
i terenowych organ贸w administracji rz膮dowej. Termin do zaskar偶enia rozstrzygni臋cia nadzorczego przez wsp贸lnoty samorz膮dowe reguluj膮 ustawy samorz膮dowe, przyjmuj膮c takie samo rozwi膮zanie jak w art. 53 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi — termin trzydziestu dni od dnia ich dor臋czenia. Do obliczania terminu stosuje si臋 przepisy prawa cywilnego, ale z jednym zasadniczym odst臋pstwem. Mianowicie je偶eli ostatni dzie艅 terminu przypada na sobot臋 lub dzie艅 ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzie艅 terminu uwa偶a si臋 nast臋pny dzie艅 po dniu lub dniach wolnych od pracy. Uchybienie ustawowego terminu do z艂o偶enia skargi powoduje bezskuteczno艣膰 skargi. Od negatywnych skutk贸w uchybienia terminu strona skar偶膮ca mo偶e broni膰
si臋, sk艂adaj膮c do s膮du administracyjnego wniosek o przywr贸cenie terminu.
Tryb wnoszenia skarg. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi powraca do trybu po艣redniego sk艂adania skarg. Skarg臋 do s膮du administracyjnego wnosi si臋 za po艣rednictwem organu, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 s膮 przedmiotem skargi. Organ nie jest w艂a艣ciwy
do podj臋cia czynno艣ci sprawdzaj膮cych dopuszczalno艣膰 skargi, legitymacj臋 skar偶膮cego czy spe艂nienie wymaga艅 formalnych. Organ obowi膮zany jest przekaza膰 skarg臋 s膮dowi wraz z aktami sprawy
i odpowiedzi膮 na skarg臋 w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Ustawa — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi ustanowi艂a cztery rodzaje gwarancji wykonania obowi膮zku przez organ, a mianowicie:
po pierwsze, wymierzenie przez s膮d, na wniosek skar偶膮cego, grzywny organowi w wysoko艣ci dziesi臋ciokrotnego przeci臋tnego wynagrodzenia miesi臋cznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, og艂oszonego przez Prezesa G艂贸wnego Urz臋du Statystycznego na podstawie odr臋bnych przepis贸w. Postanowienie o na艂o偶eniu grzywny mo偶e by膰 wydane na posiedzeniu niejawnym;
po drugie, je偶eli organ nie przekaza艂 skargi s膮dowi mimo wymierzenia grzywny, s膮d mo偶e na 偶膮danie skar偶膮cego rozpozna膰 spraw臋 na podstawie nades艂anego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych w膮tpliwo艣ci;
po trzecie, zawiadomienie przez sk艂ad orzekaj膮cy lub prezesa s膮du organ贸w w艂a艣ciwych
do rozpatrzenia petycji, skarg i wniosk贸w o ra偶膮cych przypadkach naruszenia obowi膮zk贸w przez organ;
po czwarte, mo偶liwo艣膰 rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym.
Uiszczenie wpisu od skargi. Od skargi pobiera si臋 wpis- dzia艂 koszt贸w s膮dowych.
Moc skargi do s膮du administracyjnego- skarga do s膮du administracyjnego nie jest 艣rodkiem bezwzgl臋dnie suspensywnym. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynno艣ci. Skarga ma natomiast moc 艣rodka wzgl臋dnie suspensywnego. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynno艣ci, przyznaj膮c
w tym zakresie w艂a艣ciwo艣膰 organowi, a nast臋pnie po przekazaniu skargi s膮dowi:
w razie wniesienia skargi na decyzje lub postanowienie — organ, kt贸ry wyda艂 decyzj臋 lub postanowienie, mo偶e wstrzyma膰 z urz臋du lub na wniosek skar偶膮cego ich wykonanie
w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci, chyba 偶e zachodz膮 przes艂anki, od kt贸rych w post臋powaniu administracyjnym uzale偶nione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalno艣ci, albo gdy ustawa szczeg贸lna wy艂膮cza wstrzymanie ich wykonania;
w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynno艣膰 z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce uprawnie艅 lub obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa — w艂a艣ciwy organ mo偶e z urz臋du lub na wniosek skar偶膮cego wstrzyma膰 wykonanie aktu lub czynno艣ci
w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci;
na uchwa艂臋 organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i ich zwi膮zk贸w oraz na akty terenowych organ贸w administracji rz膮dowej — w艂a艣ciwy organ mo偶e z urz臋du lub na wniosek skar偶膮cego wstrzyma膰 wykonanie uchwa艂y;
lub aktu w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci, z wyj膮tkiem przepis贸w prawa miejscowego, kt贸re wesz艂y
w 偶ycie.
Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynno艣ci przez organ nie pozbawia skar偶膮cego prawa do z艂o偶enia wniosku do s膮du. Po przekazaniu s膮dowi skargi s膮d mo偶e na wniosek skar偶膮cego wyda膰 postanowienie o wstrzymaniu wykonania w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci aktu lub czynno艣ci, je偶eli zachodzi niebezpiecze艅stwo wyrz膮dzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwr贸cenia skutk贸w, z wyj膮tkiem przepis贸w prawa miejscowego, kt贸re wesz艂y w 偶ycie, chyba 偶e ustawy szczeg贸lne wy艂膮cz膮 wstrzymanie ich wykonania. S膮d mo偶e wstrzyma膰 wykonanie zaskar偶onego aktu, ale te偶 i innych podj臋tych w granicach tej samej sprawy. Postanowieniem w sprawie wstrzymania aktu lub czynno艣ci s膮d nie jest zwi膮zany, mo偶e je zmieni膰 lub uchyli膰 w ka偶dym czasie w razie zmiany okoliczno艣ci. Postanowienie w sprawie wstrzymania mo偶e zosta膰 wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o wstrzymaniu lub odmowie wstrzymania s艂u偶y za偶alenie do Naczelnego S膮du Administracyjnego. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynno艣ci upada w razie wydania orzeczenia ko艅cz膮cego post臋powanie w pierwszej instancji.
Granice rozporz膮dzalno艣ci prawem skargi przez skar偶膮cego- ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje jako zasad臋 rozporz膮dzalno艣膰 prawem skargi przez skar偶膮cego, r贸wnocze艣nie jednak nie przyjmuje pe艂nej rozporz膮dzalno艣ci, stanowi bowiem
w art. 60: „Skar偶膮cy mo偶e cofn膮膰 skarg臋. Cofni臋cie skargi wi膮偶e s膮d. Jednak偶e s膮d uzna cofni臋cie skargi za niedopuszczalne, je偶eli zmierza ono do obej艣cia prawa lub spowodowa艂oby utrzymanie
w mocy aktu lub czynno艣ci dotkni臋tych wad膮 niewa偶no艣ci". W przypadku ci臋偶kiego naruszenia prawa obwarowanego sankcj膮 niewa偶no艣ci istnieje dopuszczalno艣膰 skutecznego cofni臋cia skargi. Dopuszczalno艣膰 cofni臋cia skargi jest dostosowana do instytucji zakazu reformationis in peius, kt贸ry nie obowi膮zuje w granicach naruszenia prawa skutkuj膮cego stwierdzeniem niewa偶no艣ci zaskar偶onego aktu lub czynno艣ci.
Stadia post臋powania przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym- mo偶na wyr贸偶ni膰 trzy stadia: post臋powanie wst臋pne, post臋powanie rozpoznawcze i podj臋cie orzeczenia.
Post臋powanie wst臋pne. Przewodnicz膮cy wydzia艂u lub wyznaczony s臋dzia zarz膮dza skompletowanie akt niezb臋dnych do rozpoznania sprawy. W pierwszej fazie wst臋pnej skompletowanie akt jest niezb臋dne do ustalenia dopuszczalno艣ci podj臋cia post臋powania w sprawie. Po otrzymaniu skargi na akt lub czynno艣膰 (bezczynno艣膰) organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮 i skompletowaniu akt przewodnicz膮cy bada skarg臋. W razie gdy skarga jest dotkni臋ta brakami, kt贸re mo偶na usun膮膰, np. brak podpisu skar偶膮cego, brak pe艂nomocnictwa, nieuiszczenie wpisu, wzywa stron臋 skar偶膮c膮 do ich usuni臋cia w terminie. Bada zdolno艣膰 s膮dow膮 i procesow膮 stron i w razie stwierdzenia braku kieruje spraw臋 na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalno艣膰 skargi
i w razie ustalenia wst臋pnego jej niedopuszczalno艣ci kieruje spraw臋 na posiedzenie niejawne.
Na posiedzeniu niejawnym s膮d bada: po pierwsze niedopuszczalno艣膰 skargi. Przyczyny niedopuszczalno艣ci skargi mo偶emy podzieli膰 na przyczyny przedmiotowe i przyczyny podmiotowe.
Niedopuszczalno艣膰 skargi z przyczyn przedmiotowych b臋dzie mia艂a miejsce, gdy:
sprawa b臋d膮ca przedmiotem skargi nie nale偶y do w艂a艣ciwo艣ci s膮du administracyjnego. Wymiar sprawiedliwo艣ci sprawuj膮 S膮d Najwy偶szy, s膮dy powszechne, s膮dy administracyjne oraz s膮dy wojskowe. Wed艂ug art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej s膮dy powszechne sprawuj膮 wymiar sprawiedliwo艣ci we wszystkich sprawach z wyj膮tkiem spraw ustawami zastrze偶onych dla w艂a艣ciwo艣ci innych s膮d贸w. S膮d administracyjny obowi膮zany jest zbada膰, czy w sprawie b臋d膮cej przedmiotem skargi jest w艂a艣ciwy. Je偶eli stwierdzi, 偶e w sprawie nie jest w艂a艣ciwy, odrzuci skarg臋. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyj臋艂a rozwi膮zanie, kt贸re mo偶e wywo艂ywa膰 istotne w膮tpliwo艣ci, a mianowicie w art. 58 搂 4 stanowi: „S膮d nie mo偶e odrzuci膰 skargi z powodu tego ze sprawa nie nale偶y do w艂a艣ciwo艣ci sadu administracyjnego, je偶eli w tej sprawie s膮d powszechny uzna艂 si臋 za niew艂a艣ciwy". Takie te偶 rozwi膮zanie zosta艂o wprowadzone w art. 199 k.p.c: „S膮d nie mo偶e odrzuci膰 pozwu z tego powodu, 偶e do rozpoznania sprawy w艂a艣ciwy jest organ administracji publicznej lub s膮d administracyjny, je偶eli organ administracji publicznej lub s膮d administracyjny uzna艂y si臋
w tej sprawie za niew艂a艣ciwe". Om贸wiony tryb post臋powania dotyczy艂 sytuacji, gdy s膮d administracyjny ustali艂, 偶e sprawa nale偶y do innego s膮du (S膮du Najwy偶szego, s膮du powszechnego, s膮du wojskowego). Natomiast gdy ustali, 偶e sprawa nale偶y do w艂a艣ciwo艣ci innego s膮du administracyjnego, przeka偶e spraw臋 w艂a艣ciwemu s膮dowi administracyjnemu. Postanowienie s膮du mo偶e zapa艣膰 na posiedzeniu niejawnym. S膮d, kt贸remu sprawa zosta艂a przekazana, jest zwi膮zany postanowieniem o przekazaniu sprawy, z wyj膮tkiem Naczelnego S膮du Administracyjnego. Czynno艣ci dokonane w s膮dzie niew艂a艣ciwym pozostaj膮 w mocy;
skarga zosta艂a z艂o偶ona w sprawach, w kt贸rych s膮d administracyjny nie jest w艂a艣ciwy
(np. w sprawie wynikaj膮cej z nadrz臋dno艣ci i podleg艂o艣ci w stosunkach mi臋dzy organami administracji publicznej ,skarga zosta艂a z艂o偶ona na akt nieistniej膮cy (np. decyzj臋 nie dor臋czon膮 lub nie og艂oszon膮 );
skarga zosta艂a wniesiona bez wyczerpania 艣rodk贸w zaskar偶enia lub gdy przedmiotem zaskar偶enia jest akt podj臋ty poza post臋powaniem administracyjnym, bez wezwania
do usuni臋cia naruszenia prawa;
gdy skarga dotyczy sprawy pomi臋dzy tymi samymi stronami, kt贸ra jest w toku lub ju偶 zosta艂a prawomocnie os膮dzona.
Z przyczyn podmiotowych skarga b臋dzie niedopuszczalna:
gdy zosta艂a z艂o偶ona przez podmiot niemaj膮cy legitymacji do z艂o偶enia skargi, a b臋dzie to mia艂o miejsce, gdy ze skargi wynika, 偶e sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnosz膮cego skarg臋 lub skarg臋 wnios艂a organizacja spo艂eczna, kt贸ra nie bra艂a udzia艂u w post臋powaniu lub wnios艂a skarg臋 na akt niepodejmowany w post臋powaniu;
je偶eli jedna ze stron nie ma zdolno艣ci s膮dowej, albo je偶eli skar偶膮cy nie ma zdolno艣ci procesowej, a nie dzia艂a przez przedstawiciela albo je偶eli w sk艂adzie organ贸w jednostki organizacyjnej b臋d膮cej stron膮 skar偶膮c膮 zachodz膮 braki uniemo偶liwiaj膮ce jej dzia艂anie- s膮d odrzuci skarg臋 dopiero w贸wczas, gdy brak nie zostanie uzupe艂niony.
Na posiedzeniu niejawnym s膮d bada (po drugie) zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu, je偶eli nie zosta艂 przywr贸cony, powoduje odrzucenie skargi; oraz (po trzecie) czy uzupe艂niono w wyznaczonym terminie braki formalne skargi (np. brak podpisu, pe艂nomocnictwa, brak wpisu od skargi). Je偶eli w wyniku przeprowadzonego badania s膮d ustali wyst膮pienie jednej z przeszk贸d uniemo偶liwiaj膮cych nadanie skardze dalszego biegu, to wydaje postanowienie o odrzuceniu. S膮d odrzuca skarg臋:
je偶eli sprawa nie nale偶y do w艂a艣ciwo艣ci s膮du administracyjnego,
wniesiona zosta艂a po up艂ywie terminu do jej wniesienia,
gdy nie uzupe艂niono w wyznaczonym terminie brak贸w formalnych skargi,
je偶eli sprawa obj臋ta skarg膮 pomi臋dzy tymi samymi stronami jest w toku lub zosta艂a ju偶 prawomocnie os膮dzona,
je偶eli jedna ze stron nie ma zdolno艣ci s膮dowej albo je偶eli skar偶膮cy nie ma zdolno艣ci procesowej, a nie dzia艂a za niego przedstawiciel ustawowy albo je偶eli w sk艂adzie organ贸w jednostki organizacyjnej b臋d膮cej stron膮 skar偶膮c膮 zachodz膮 braki uniemo偶liwiaj膮ce jej dzia艂anie,
je偶eli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.
Odrzucenie skargi mo偶e nast膮pi膰 na posiedzeniu niejawnym. Je偶eli w wyniku czynno艣ci przewodnicz膮cego lub wyznaczonego s臋dziego albo w wyniku przeprowadzenia post臋powania niejawnego s膮d ustali, 偶e nie ma podstaw do odrzucenia skargi, spraw臋 kieruje si臋 do rozpoznania.
Post臋powanie mediacyjne- prowadzone jest na wniosek stron, a tak偶e bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy. Celem post臋powania mediacyjnego jest wyja艣nienie i rozwa偶enie okoliczno艣ci faktycznych i prawnych sprawy oraz przyj臋cie przez strony ustale艅 co do sposobu jej za艂atwienia w granicach obowi膮zuj膮cego prawa. W post臋powaniu mediacyjnym strony nie s膮 zwi膮zane granicami skargi co do zarzut贸w i wniosk贸w skargi oraz powo艂an膮 podstaw膮 prawn膮
w skardze. Granice dopuszczalnych ustale艅 wyznaczaj膮 obowi膮zuj膮ce przepisy prawa. Z istoty post臋powania mediacyjnego wynika, 偶e odbywa si臋 ono z udzia艂em stron, a tak偶e podmiot贸w na prawach strony i dopuszczonego uczestnika post臋powania. Post臋p. mediacyjne prowadzi s臋dzia lub wyznaczony przez przewodnicz膮cego referendarz s膮dowy. Z posiedzenia mediacyjnego sporz膮dza si臋 protok贸艂, w kt贸rym zamieszcza si臋 stanowiska stron, a w szczeg贸lno艣ci dokonane przez strony ustalenia co do sposobu za艂atwienia sprawy. Protok贸艂 podpisuje prowadz膮cy post臋powanie mediacyjne oraz strony. Je偶eli strony dokonaj膮 ustale艅 w post臋p. mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskar偶ony akt albo wykonuje lub podejmuje inn膮 czynno艣膰 stosownie do okoliczno艣ci sprawy w zakresie swojej w艂a艣ciwo艣ci i kompetencji. Na akt wydany na podstawie ustale艅 post臋powania mediacyjnego mog膮 strony lub podmiot, kt贸remu przyznana jest legitymacja do z艂o偶enia skargi, wnie艣膰 skarg臋 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia dor臋czenia aktu albo wykonania lub podj臋cia czynno艣ci. Skarg臋 s膮d rozpoznaje 艂膮cznie ze skarg膮 wniesion膮 w sprawie na akt lub czynno艣膰, w kt贸rej przeprowadzono post臋powanie mediacyjne. Je偶eli skarga na akt lub czynno艣膰, wydane lub podj臋te na podstawie ustale艅 post臋powania mediacyjnego, nie zosta艂a wniesiona albo skarga ta zosta艂a oddalona, s膮d umarza post臋p. w sprawie, w kt贸rej prowadzono post臋p. mediacyjne. Wynikiem post臋p. mediacyjnego jest te偶 brak dokonania ustale艅. W takim przypadku rozpoznanie sprawy s膮dowoadministracyjnej nast臋puje na rozprawie.
Samokontrola organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮- organ, kt贸rego dzia艂anie
lub bezczynno艣膰 zaskar偶ono, mo偶e w zakresie swojej w艂a艣ciwo艣ci uwzgl臋dni膰 skarg臋 w ca艂o艣ci
do dnia rozpocz臋cia rozprawy- co oznacza uwzgl臋dnienie zarzut贸w i wniosk贸w skargi oraz powo艂anej podstawy prawnej. Inn膮 przes艂ank膮 ograniczaj膮c膮 dopuszczalno艣膰 samokontroli jest zwi膮zanie organu przepisami o w艂a艣ciwo艣ci, co powoduje, 偶e tylko je艣li na podstawie przepis贸w prawa jest w艂a艣ciwy do weryfikacji decyzji, mo偶e uwzgl臋dni膰 skarg臋. Uwzgl臋dnienie skargi
w ca艂o艣ci jest podstaw膮 do umorzenia post臋powania s膮dowoadm.
Post臋powanie rozpoznawcze- jest podstawowym stadium post臋powania s膮dowoadministracyjnego. W stadium tym s膮d rozpoznaje spraw臋 s膮dowoadm. S膮d mo偶e zarz膮dzi膰 po艂膮czenie kilku oddzielnych spraw tocz膮cych si臋 przed nim w celu 艂膮cznego rozpoznania lub tak偶e rozstrzygni臋cia, je偶eli mog艂y by膰 obj臋te jedn膮 skarg膮 lub je偶eli pozostaj膮 one ze sob膮 w zwi膮zku. Granice post臋powania rozpoznawczego- wyznacza zakres dzia艂ania lub bezczynno艣ci organu administracji publicznej. W zakresie skarg na decyzje granice post臋powania wyznacza rozstrzygni臋cie sprawy indywidualnej decyzj膮. S膮d bowiem bada zgodno艣膰 decyzji z prawem. Je偶eli wynikaj膮ce z normy prawa materialnego uprawnienia lub obowi膮zki stosunku materialno-prawnego nie zosta艂y przez organ administracji publicznej w pe艂nym zakresie autorytatywnie skonkretyzowane, to w tym zakresie niedopuszczalne b臋dzie podejmowanie czynno艣ci rozpoznawczych przez s膮d.
W przypadku gdy organ administracji publicznej nie dokona艂 pe艂nej autorytatywnej konkretyzacji stosunku materialno-prawnego, strona mo偶e-w terminie czternastu dni od dor臋czenia lub og艂oszenia decyzji 偶膮da膰 jej uzupe艂nienia co do rozstrzygni臋cia. Nie mo偶na ze skutkiem prawnym wnie艣膰 艣rodka zaskar偶enia zar贸wno w drodze administracyjnej, jak i w drodze s膮dowej.
Wed艂ug art. 134 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi „S膮d rozstrzyga w granicach danej sprawy nie b臋d膮c jednak zwi膮zany zarzutami i wnioskami skargi oraz powo艂an膮 podstaw膮 prawn膮". Brak zwi膮zania zarzutami i wnioskami oznacza, 偶e s膮d bada
w pe艂nym zakresie zgodno艣膰 z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮, a nie tylko zgodno艣膰 z przepisami, kt贸rych naruszenie zarzucono
w skardze i wobec tego mo偶e wyda膰 orzeczenie innej tre艣ci ni偶 to, o kt贸re wnosi skar偶膮cy.
S膮d rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyj膮tek dopuszczalny jest tylko, gdy organ wykonuj膮cy administracj臋 publiczn膮 nie przes艂a艂 akt sprawy. W takim przypadku na 偶膮danie skar偶膮cego s膮d rozpoznaje spraw臋 na podstawie nades艂anego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych w膮tpliwo艣ci. Rozpoznanie skargi na podstawie stanu faktycznego, istniej膮cego w dniu podj臋cia aktu lub czynno艣ci, nie oznacza, 偶e nie powinien on bra膰 pod uwag臋 nowych fakt贸w lub nowych dowod贸w, kt贸re istnia艂y w dniu podj臋cia aktu lub czynno艣ci, a nie by艂y znane organowi. W zakresie decyzji i postanowienia stanowi to podstaw臋
do uchylenia ich przez s膮d. Wadliwe ustalenie stanu faktycznego stanowi podstaw臋 do oceny niezgodno艣ci z prawem pozosta艂ych akt贸w lub czynno艣ci podlegaj膮cych zaskar偶eniu do s膮du. S膮d rozpoznaje zatem na podstawie akt sprawy, co oznacza, 偶e s膮d rozpoznaje spraw臋 na podstawie stanu faktycznego istniej膮cego w dniu podj臋cia zaskar偶onego dzia艂ania lub bezczynno艣ci. S膮d zatem nie uwzgl臋dnia okoliczno艣ci faktycznych, kt贸re powsta艂y po podj臋ciu dzia艂ania. Prowadzi
to do ograniczenia post臋powania prowadzonego przez s膮d. S膮d mo偶e jednak z urz臋du lub na wniosek strony przeprowadzi膰 dowody uzupe艂niaj膮ce z dokument贸w, je偶eli jest to niezb臋dne
do wyja艣nienia istotnych w膮tpliwo艣ci i nie spowoduje nadmiernego przed艂u偶enia post臋powania
w sprawie. Fakty powszechnie znane s膮d bierze pod uwag臋 nawet bez powo艂ania si臋 na nie przez strony. Do przeprowadzanego uzupe艂niaj膮cego post臋powania dowodowego stosuje si臋 odpowiednio przepisy k.p.c. Przy ustaleniu stanu faktycznego s膮d administracyjny jest zwi膮zany prawomocnym wyrokiem skazuj膮cym co do pope艂nienia przest臋pstwa. S膮d kontroluje zgodno艣膰 z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣ci, je偶eli ustawy nie stanowi膮 inaczej. S膮d dokonuje oceny zgodno艣ci z prawem dzia艂ania lub bezczynno艣ci organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. S膮d jednak obowi膮zany jest uwzgl臋dni膰 wyrok Trybuna艂u Konstytucyjnego o niezgodno艣ci ustawy lub innego aktu normatywnego z Konstytucj膮, ustaw膮, umow膮 mi臋dzynarodow膮.
Istotne w膮tpliwo艣ci wywo艂uje dopuszczalno艣膰 odmowy przez s膮d administracyjny zastosowania ustawy ze wzgl臋du na niezgodno艣膰 z Konstytucj膮. Za przyj臋ciem dopuszczalno艣ci przemawia rozwi膮zanie przyj臋te w art. 178 ust. 1 Konstytucji, kt贸ry stanowi: „S臋dziowie w sprawowaniu swojego urz臋du s膮 niezawi艣li i podlegaj膮 tylko Konstytucji oraz ustawom".
Forma post臋powania rozpoznawczego- podstawow膮 form膮 post臋powania rozpoznawczego jest rozprawa. Wynika to z zasady jawno艣ci oraz rozwi膮za艅 przyj臋tych w ustawie — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸re jako zasad臋 przyjmuj膮, 偶e posiedzenia
s膮dowe s膮 jawne (art. 90), oraz z takich rozwi膮za艅, jak to, 偶e s膮d wydaje wyrok po zamkni臋ciu rozprawy (art. 133 搂 1), z przepis贸w o otwarciu na nowo rozprawy (art. 90 搂 2 i 搂 3), wydania wyroku przez s臋dzi贸w, przed kt贸rymi odby艂a si臋 rozprawa (art. 136). Post臋powanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwyk艂ym, a zatem na rozprawie, ale te偶 jest dopuszczalne przeprowadzenie rozpoznania w trybie uproszczonym. Post臋powanie uproszczone jest dopuszczalne, je偶eli:
decyzja lub postanowienie s膮 dotkni臋te wad膮 niewa偶no艣ci, o kt贸rej mowa w art. 156 搂 1 k.p.a., lub w innych przepisach albo wydane zosta艂y z naruszeniem prawa daj膮cym podstaw臋 do wznowienia post臋powania;
strona zg艂osi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym,
a 偶adna z pozosta艂ych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o z艂o偶eniu wniosku nie za偶膮da przeprowadzenia rozprawy;
organ nie przekaza艂 s膮dowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skar偶膮cy z艂o偶y艂 偶膮danie rozpoznania sprawy na podstawie nades艂anego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych w膮tpliwo艣ci.
Rozpoznanie w trybie uproszczonym mo偶e by膰 zastosowane, co oznacza, 偶e forma ta nie jest obligatoryjna, a jej zastosowanie wynika膰 winno ze wzgl臋d贸w przyspieszenia za艂atwienia sprawy. W trybie uproszczonym s膮d rozpoznaje spraw臋 na posiedzeniu niejawnym w sk艂adzie jednego s臋dziego. Na posiedzeniu niejawnym mog膮 uczestniczy膰 tylko osoby wezwane.
Zawieszenie i umorzenie post臋powania s膮dowoadministracyjnego.
W toku post臋powania mog膮 powsta膰 przeszkody o charakterze przej艣ciowym lub trwa艂ym, kt贸re uniemo偶liwiaj膮 prowadzenie post臋powania przed s膮dem administracyjnym. Przeszkody przej艣ciowe s膮 podstaw膮 do zawieszenia post臋powania. Zawieszenie post臋powania s膮dowoadministracyjnego nast臋puje:
z mocy prawa, w razie zaprzestania czynno艣ci przez s膮d wskutek si艂y wy偶szej;
na podstawie orzeczenia s膮du, nast臋puje obligatoryjnie:
w razie 艣mierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolno艣ci procesowej, utraty przez stron臋 zdolno艣ci s膮dowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela. Nie zawiesza si臋 post臋powania w razie 艣mierci strony, je偶eli przedmiot post臋powania odnosi si臋 wy艂膮cznie do praw i obowi膮zk贸w 艣ci艣le zwi膮zanych z osob膮 zmar艂ego. Zawieszenie ma skutek od dnia zdarzenia, kt贸re
je spowodowa艂o. Nie wstrzymuje to wydania orzeczenia, je偶eli nast膮pi艂o po zamkni臋ciu rozprawy;
je偶eli w sk艂adzie organ贸w jednostki organizacyjnej b臋d膮cej stron膮 zachodz膮 braki uniemo偶liwiaj膮ce jej dzia艂anie;
je偶eli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje si臋 w miejscowo艣ci pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarze艅 komunikacji z siedzib膮 s膮du;
je偶eli w stosunku do strony zosta艂o wszcz臋te post臋powanie upad艂o艣ciowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodz膮cego w sk艂ad masy upad艂o艣ci. Zawieszenie ma skutek od dnia zdarzenia, kt贸re je spowodowa艂o. Nie wstrzymuje to wydania orzeczenia, je偶eli nast膮pi艂o po zamkni臋ciu rozprawy;
w razie przedstawienia przez s膮d w tym post臋powaniu pytania prawnego Trybuna艂owi Konstytucyjnemu;
w razie wniesienia skargi po wszcz臋ciu post臋powania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia niewa偶no艣ci aktu lub wznowienia post臋powania.
Zawieszenie post臋powania nast臋puje fakultatywnie na mocy orzeczenia s膮du podj臋tego
z urz臋du:
je偶eli rozstrzygni臋cie sprawy zale偶y od wyniku innego tocz膮cego si臋 post臋powania administracyjnego, s膮dowoadministracyjnego, s膮dowego lub przed Trybuna艂em Konstytucyjnym;
je偶eli ujawni si臋 czyn, kt贸rego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mog艂oby wywrze膰 wp艂yw na rozstrzygni臋cie sprawy s膮dowoadministracyjnej;
je偶eli na skutek braku lub wskazania z艂ego adresu skar偶膮cego lub niewykonania przez skar偶膮cego innych zarz膮dze艅 nie mo偶na nada膰 sprawie dalszego biegu;
w razie 艣mierci pe艂nomocnika, chyba 偶e strona dzia艂a przed s膮dem osobi艣cie.
W sytuacji gdy post臋powanie s膮dowoadministracyjne zosta艂o zawieszone z tego powodu,
偶e rozstrzygni臋cie sprawy s膮dowoadministracyjnej zale偶y od wyniku post臋powania karnego lub administracyjnego, a post臋powania te nie zosta艂y jeszcze rozpocz臋te, ich rozpocz臋cie za艣 zale偶y
od wniosku strony, s膮d wyznaczy termin do wszcz臋cia post臋powania, a je艣li post臋powanie mo偶e by膰 wszcz臋te z urz臋du lub na wniosek innego podmiotu (np. prokuratora), s膮d mo偶e zwr贸ci膰 si臋 do w艂a艣ciwego organu o rozpocz臋cie tego post臋powania. S膮d mo偶e z urz臋du, w razie gdy w ci膮gu roku od daty postanowienia o zawieszeniu post臋powania, nie zg艂asza si臋 lub nie zostan膮 wskazani nast臋pcy prawni zmar艂ej strony, zwr贸ci膰 si臋 do s膮du spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba 偶e kurator taki ju偶 wcze艣niej zosta艂 ustanowiony.
***Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nak艂ada na s膮d obowi膮zek podj臋cia z urz臋du zawieszonego post臋powania, gdy ustan膮 przyczyny zawieszenia. S膮d zatem obowi膮zany jest wyda膰 postanowienie o podj臋ciu zawieszonego post臋powania, w szczeg贸lno艣ci:
w razie 艣mierci strony — od dnia zg艂oszenia si臋 lub wskazania nast臋pc贸w prawnych zmar艂ego albo od dnia ustanowienia we w艂a艣ciwej drodze kuratora spadku;
w razie utraty zdolno艣ci s膮dowej — od dnia ustalenia og贸lnego nast臋pcy prawnego;
w razie braku przedstawiciela ustawowego — od dnia jego ustanowienia;
gdy rozstrzygni臋cie sprawy zale偶y od wyniku innego post臋powania, a zatem gdy post臋powanie zawieszono z przyczyny prejudycjalno艣ci — od dnia uprawomocnienia si臋 orzeczenia ko艅cz膮cego to post臋powanie; s膮d mo偶e jednak i przedtem,
stosownie do okoliczno艣ci, podj膮膰 dalsze post臋powanie.
Od tej regu艂y wprowadza si臋 wyj膮tek- a mianowicie s膮d umorzy post臋powanie zawieszone
z powodu braku adresu lub wskazania z艂ego adresu skar偶膮cego lub niewykonania przez skar偶膮cego innych zarz膮dze艅, co powoduje, 偶e nie mo偶na sprawie nada膰 dalszego biegu, je偶eli w ci膮gu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu strony nie z艂o偶膮 wniosku o jego podj臋cie. S膮d umorzy post臋powanie w razie stwierdzenia braku nast臋pcy prawnego strony, kt贸ra utraci艂a zdolno艣膰 s膮dow膮, a w ka偶dym razie po up艂ywie trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny. Je偶eli na tej podstawie umorzy post臋powanie Naczelny S膮d Administracyjny, orzeczenie wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego nabywa przymiot prawomocno艣ci.
Zawieszenie post臋powania mo偶e nast膮pi膰 na zgodny wniosek stron (spoczywanie procesu). Skuteczno艣膰 tej czynno艣ci pozostawiana jest ocenie s膮du. Zgodnie bowiem z art. 126 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi s膮d mo偶e w takim przypadku zawiesi膰 post臋powanie. S膮d nie jest wi臋c zwi膮zany wnioskiem stron, a zale偶y to od uznania s膮du.
W przypadku zawieszenia post臋powania na zgodny wniosek stron s膮d postanowi podj膮膰 post臋powanie na wniosek jednej ze stron, nie wcze艣niej jednak ni偶 po up艂ywie trzech miesi臋cy
od zawieszenia post臋powania. W sytuacji zatem spoczywania procesu jego podj臋cie jest uzale偶nione od wniosku, z tym 偶e nie jest konieczny zgodny wniosek stron, a wystarcza czynno艣膰 jednej ze stron.
S膮d zwi膮zany jest wnioskiem strony, a jedynie ograniczenie s膮du terminem (nie wcze艣niej jednak ni偶 po up艂ywie trzech miesi臋cy od zawieszenia post臋powania) powoduje nieuwzgl臋dnienie wniosku. S膮d umorzy post臋powanie, kt贸re by艂o zawieszone ze wzgl臋du na z艂o偶enie zgodnego wniosku stron, je偶eli wniosek o podj臋cie post臋powania nie zosta艂 zg艂oszony w ci膮gu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu post臋powania. Je偶eli na tej podstawie umorzy post臋powanie Naczelny S膮d Administracyjny, orzeczenie wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego nabywa przymiot prawomocno艣ci.
Skutki prawne zawieszenia post臋powania s膮dowoadministracyjnego. Skutki prawne zawieszenia post臋powania to skutki dla biegu termin贸w i dopuszczalno艣ci podejmowania czynno艣ci procesowych.
Skutki prawne dla biegu termin贸w nale偶y rozwa偶a膰 w dw贸ch przypadkach:
po pierwsze, w przypadku zawieszenia post臋powania na zgodny wniosek strony
lub niemo偶no艣ci nadania sprawie dalszego biegu (np. z powodu braku lub wskazania z艂ego adresu skar偶膮cego lub niewykonania przez skar偶膮cego innych zarz膮dze艅 nie mo偶na nada膰 sprawie dalszego biegu) zawieszenie wstrzymuje tylko bieg termin贸w s膮dowych, kt贸re biegn膮 dalej dopiero od dnia podj臋cia post臋powania. Nie wywo艂uje natomiast skutku wstrzymania termin贸w ustawowych;
po drugie, we wszystkich innych przypadkach zawieszenia 偶adne terminy nie biegn膮
i zaczynaj膮 biec dopiero od pocz膮tku od dnia podj臋cia post臋powania. Terminy s膮dowe nale偶y w miar臋 potrzeby wyznaczy膰 na nowo.
Skutkiem prawnym zawieszenia post臋powania dla dopuszczalno艣ci podejmowania czynno艣ci procesowych jest zakaz podejmowania tych czynno艣ci. Wed艂ug art. 127 搂 3 —„Podczas zawieszenia s膮d nie podejmuje 偶adnych czynno艣ci z wyj膮tkiem tych, kt贸re maj膮 na celu podj臋cie post臋powania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynno艣ci. Czynno艣ci podejmowane przez strony, a nie dotycz膮ce tych przedmiot贸w, wywo艂uj膮 skutki dopiero od dnia podj臋cia post臋powania". Zar贸wno wi臋c s膮d, jak i strony w trakcie post臋powania nie mog膮 podejmowa膰 偶adnych czynno艣ci, z wyj膮tkiem tych, kt贸re maj膮 na celu podj臋cie post臋powania lub wstrzymanie wykonania zaskar偶onego aktu lub czynno艣ci.
Forma orzeczenia w przedmiocie zawieszenia post臋powania. S膮d orzeka o zawieszeniu, odmowie zawieszenia, podj臋ciu lub odmowie podj臋cia zawieszonego post臋powania w formie postanowienia, kt贸re mo偶e zapa艣膰 na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o zawieszeniu post臋powania oraz postanowienie o odmowie podj臋cia zawieszonego post臋powania s艂u偶y za偶alenie. Umorzenie zawieszonego post臋powania nast臋puje w formie postanowienia, kt贸re mo偶e zapa艣膰
na posiedzeniu niejawnym. Od postanowienia o umorzeniu zawieszonego post臋powania s艂u偶y skarga kasacyjna.
Umorzenie post臋powania s膮dowoadministracyjnego. Umorzenie post臋powania s膮dowoadm.
ma miejsce, gdy wyst膮pi膮 zdarzenia prawne, kt贸re ze wzgl臋du na ich trwa艂e, a nie przej艣ciowe, skutki prawne powoduj膮, 偶e post臋powanie nie mo偶e dalej toczy膰 si臋 w celu rozstrzygni臋cia sprawy s膮dowoadministracyjnej. S膮d wydaje postanowienie o umorzeniu post臋powania:
je偶eli skar偶膮cy skutecznie cofn膮艂 skarg臋;
w razie 艣mierci strony, je偶eli przedmiot post臋powania odnosi si臋 wy艂膮cznie do praw
i obowi膮zk贸w 艣ci艣le zwi膮zanych z osob膮 zmar艂膮, chyba 偶e udzia艂 w sprawie zg艂asza osoba, kt贸rej interesu prawnego dotyczy wynik tego post臋powania;
gdy post臋powanie z innych przyczyn sta艂o si臋 bezprzedmiotowe (np. gdy organ, uwzgl臋dniaj膮c w ca艂o艣ci skarg臋, uchyli艂 zaskar偶ony akt czy w wyniku post臋powania mediacyjnego organ uchyli艂 zaskar偶ony akt).
Postanowienie o umorzeniu post臋p. mo偶e zapa艣膰 na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie
o umorzeniu post臋p. s艂u偶y skarga kasacyjna.
Orzeczenia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego- ostatnim stadium post臋powania przed s膮dami administracyjnymi jest podj臋cie orzeczenia rozstrzygaj膮cego spraw臋 s膮dowoadministracyjn膮. W tym stadium dochodzi do udzielenia lub odmowy ochrony prawnej interesowi prawnemu strony skar偶膮cej lub innemu interesowi reprezentowanemu przez stron臋 skar偶膮c膮. Orzeczenia s膮du administracyjnego s膮 podejmowane w r贸偶nych stadiach post臋powania w zale偶no艣ci od tego, co jest przedmiotem ich rozstrzygni臋cia, a zatem b臋d膮 to orzeczenia dotycz膮ce:
toku post臋powania, np. postanowienie o odrzuceniu skargi, postanowienia o zawieszeniu post臋powania, postanowienia o umorzeniu post臋powania;
kwestii wpadkowych, np. postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskar偶onego aktu, postanowienie o udzieleniu pomocy prawnej, postanowienia o przywr贸ceniu terminu;
rozstrzygni臋cia sprawy s膮dowoadministacyjnej- „S膮d rozstrzyga spraw臋 wyrokiem", „Je偶eli ustawa niniejsza nie przewiduje wydania wyroku, s膮d wydaje orzeczenie w formie postanowienia".
Wyst臋puj膮 tak偶e zarz膮dzenia wydawane przez s膮d, przewodnicz膮cego lub wyznaczonego s臋dziego oraz zarz膮dzenia referendarza s膮dowego, np. zarz膮dzenie s膮du o po艂膮czeniu kilku oddzielnych spraw tocz膮cych si臋 przed nim w celu ich 艂膮cznego rozpoznania.
Rodzaje wyrok贸w- w razie nieuwzgl臋dnienia skargi s膮d wyrokiem oddala skarg臋.
Wyroki w sprawach skarg na decyzj臋 lub postanowienie. Wojew贸dzki s膮d administracyjny, uwzgl臋dniaj膮c skarg臋, mo偶e wyda膰:
po pierwsze, wyrok o uchyleniu decyzji (postanowienia) w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci. Podstawy uchylenia decyzji (postanowienia): s膮d uchyli zaskar偶on膮 decyzj臋 (postanowienie), je偶eli w wyniku rozpoznania sprawy ustali艂, 偶e decyzja zosta艂a wydana:
z naruszeniem prawa materialnego, kt贸re mia艂o wp艂yw na wynik sprawy. Dopuszczalno艣膰 uchylenia na tej podstawie jest ograniczona przes艂ank膮 okre艣lon膮 pozytywnie — „naruszenie prawa materialnego, kt贸re mia艂o wp艂yw na wynik sprawy. S膮d rozstrzyga czy mamy do czynienia z ra偶膮cym naruszeniem prawa, i czy istnieje podstawa do stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji, lub uchylenia decyzji.
Z przypadk贸w naruszenia prawa materialnego, nale偶y wy艂膮czy膰 naruszenie przepis贸w prawa materialnego nie budz膮cych w膮tpliwo艣ci interpretacyjnych, kt贸re zaliczamy
do ra偶膮cego naruszenia prawa. Podstaw膮 uchylenia decyzji s膮 sytuacje naruszenia prawa materialnego polegaj膮ce na b艂臋dnym pojmowaniu tre艣ci lub znaczenia normy prawnej lub na mylnym podci膮gni臋ciu ustalonego stanu faktycznego pod pewn膮 norm臋 prawn膮 (b艂膮d subsumpcji). Dopuszczalno艣膰 uchylenia decyzji, jest ograniczona przes艂ank膮 pozytywn膮. S膮d zatem b臋dzie m贸g艂 uchyli膰 decyzje, je偶eli stwierdzi istnienie zwi膮zku przyczynowego pomi臋dzy tre艣ci膮 decyzji a naruszeniem normy prawa materialnego;
z naruszeniem prawa daj膮cym podstaw臋 do wznowienia post臋powania administracyjnego. S膮d b臋dzie obowi膮zany uchyli膰 decyzj臋 (postanowienia), je偶eli stwierdzi istnienie jednej z przes艂anek wznowienia o ile nie wyst膮pi膮 przes艂anki negatywne czyli np. dowody na podstawie kt贸rych ustalono istotne dla sprawy okoliczno艣ci faktyczne okaza艂y si臋 fa艂szywe; decyzja zosta艂a wydana w wyniku przest臋pstwa; decyzja zosta艂a wydana przez pracownika, org. administracji publicznej kt贸ry podlega wy艂膮czeniu. W sprawach podatkowych i celnych s膮d
w zakresie uchylenia b臋dzie zwi膮zany przes艂ankami okre艣lonymi w art. 245 搂 1 pkt 3 o.p.
z naruszeniem innych przepis贸w post臋powania, je偶eli mog艂o mie膰 ono istotny wp艂yw na wynik sprawy. W poj臋ciu „inne naruszenie przepis贸w post臋powania" nie mieszcz膮 si臋 naruszenia przepis贸w post臋powania daj膮ce podstaw臋
do wznowienia post臋powania oraz naruszenia przepis贸w post臋powania b臋d膮ce podstaw膮 stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji. Dopuszczalno艣膰 uchylenia decyzji na tej podstawie jest uzale偶niona od wyst膮pienia przes艂anki sformu艂owanej pozytyw
nie — naruszenie przepis贸w post臋powania mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy.
po drugie, ustalaj膮c, 偶e decyzja (postanowienie jest dotkni臋ta jedn膮 z wad wyliczonych w art. 156 par 1 kpa;
po trzecie, s膮d wydaje wyrok stwierdzaj膮cy niezgodno艣膰 z prawem decyzji
lub postanowienia, je偶eli zachodz膮 przyczyny okre艣lone w kpa lub innych przepisach.
Wyroki w sprawie skarg na inne ni偶 decyzje i postanowienia akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮ce uprawnie艅 lub obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa. S膮d, uwzgl臋dniaj膮c tego rodzaju skarg臋, uchyla zaskar偶ony akt albo stwierdza bezskuteczno艣膰 zaskar偶onej czynno艣ci. Artyku艂 146 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi dopuszcza wyj膮tek od kasacyjnego charakteru kompetencji judykacyjnej s膮du administracyjnego, a mianowicie stanowi, 偶e s膮d mo偶e w wyroku uzna膰 uprawnienie
lub obowi膮zek wynikaj膮ce z przepis贸w prawa.
Wyroki w sprawach skarg na bezczynno艣膰 organ贸w wykonuj膮cych administracj臋 publiczn膮. S膮d, uwzgl臋dniaj膮c skarg臋 na bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮, zobowi膮zuje organ do wydania w okre艣lonym terminie aktu lub dokonania czynno艣ci lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowi膮zku wynikaj膮cych z przepis贸w prawa.
Wyroki w sprawie skarg na uchwa艂臋 lub zarz膮dzenie organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego albo zwi膮zku jednostki samorz膮du terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organ贸w administracji rz膮dowej. Zgodnie z art. 147 搂 1 „S膮d uwzgl臋dniaj膮c skarg臋 na uchwa艂臋 lub akt(organ贸w jednostek samorz膮du terytorialnego i ich zwi膮zk贸w, terenowych org. administracji rz膮dowej),stwierdza niewa偶no艣膰 tej uchwa艂y lub aktu w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci albo stwierdza, 偶e zosta艂y wydane z naruszeniem prawa, je偶eli przepis szczeg贸lny wy艂膮cza stwierdzenie ich niewa偶no艣ci". Wed艂ug ustaw samorz膮dowych uchwa艂y lub zarz膮dzenia organu samorz膮du terytorialnego sprzeczne z prawem s膮 niewa偶ne Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie okre艣laj膮 rodzaj贸w narusze艅 prawa, kt贸re s膮 podstaw膮 stwierdzenia niewa偶no艣ci. Oznacza to pozostawienie oceny stopnia naruszenia prawa s膮dowi. Ustawy samorz膮dowe wprowadzaj膮 przes艂ank臋 negatywn膮 stwierdzenia niewa偶no艣ci uchwa艂 lub zarz膮dze艅 organ贸w samorz膮du terytorialnego — przes艂ank臋 przedawnienia. Nie stwierdza si臋 niewa偶no艣ci uchwa艂 lub zarz膮dze艅 po up艂ywie roku od dnia ich podj臋cia, chyba 偶e uchybiono obowi膮zkowi przed艂o偶enia uchwa艂y lub zarz膮dzenia w terminie okre艣lonym ustawami samorz膮dowymi, albo je偶eli s膮 one aktem prawa. Je偶eli nie stwierdzono niewa偶no艣ci uchwa艂y lub zarz膮dzenia z powodu przedawnienia, s膮d orzeka o ich niezgodno艣ci z prawem .Ustawy samorz膮dowe wprowadzi艂y nowe istotne rozwi膮zanie przy wydaniu przez s膮d wyroku orzekaj膮cego o niezgodno艣ci uchwa艂y lub zarz膮dzenia z prawem, a mianowicie: uchwa艂a lub zarz膮dzenie trac膮 moc prawn膮 z dniem orzeczenia o ich niezgodno艣ci z prawem. Przepisy kodeksu post臋powania administracyjnego
co do skutk贸w takiego orzeczenia stosuje si臋 odpowiednio
S膮d, uwzgl臋dniaj膮c skarg臋 na przepis prawa miejscowego organu administracji rz膮dowej, stwierdza jego niewa偶no艣膰 w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci. Nie obowi膮zuje w tym zakresie przes艂anka przedawnienia. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi uregulowa艂a skutki prawne dla sytuacji prawnej jednostki w razie stwierdzenia niewa偶no艣ci uchwa艂y lub zarz膮dzenia organu jednostki samorz膮du terytorialnego (zwi膮zku) lub aktu terenowego org. adm. rz膮dowej, stanowi膮c
w art. 147 搂 2: „Rozstrzygni臋cia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie uchwa艂y lub aktu (organ贸w jednostek sam. tery. i ich zwi膮zk贸w, terenowych org. adm. rz膮dowej) podlegaj膮 wzruszeniu w trybie okre艣lonym w post臋p. adm. albo w post臋powaniu szczeg贸lnym".
Wyroki w sprawie skarg na akty nadzoru. S膮d, uwzgl臋dniaj膮c skarg臋 jednostki samorz膮du terytorialnego na akt nadzoru, uchyla ten akt. Nie jest zatem dopuszczalne zastosowanie sankcji niewa偶no艣ci wobec aktu nadzoru nawet w razie podj臋cia go z ra偶膮cym naruszeniem prawa.
Wyroki w sprawie skarg na inne nie wymienione wy偶ej akty lub czynno艣ci (np. na odmow臋 udzielenia na podstawie prawa prasowego informacji). S膮d, uwzgl臋dniaj膮c skarg臋, uchyla lub stwierdza bezskuteczno艣膰 aktu lub czynno艣ci.
Zakaz reformationis in peius. Z post臋powaniem rozpoznawczym i orzekaniem s膮du wi膮偶e si臋 istotna dla oceny skargi kwestia zwi膮zania s膮du administracyjnego zakazem reformationis in peius.
W wyroku z 25 stycznia 1984 r. SN przyj膮艂, 偶e: „W post臋powaniu przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym zakaz reformationis inpeius nie jest wy艂膮czony".Ze stanowiskiem SN nale偶a艂y si臋
w pe艂ni zgodzi膰, przemawia za tym m.in. wprowadzenie zakazu reformationis in peius
w post臋powaniu administracyjnym, cywilnym i karnym, a mianowicie umo偶liwienie swobodnego wykonywania przyznanego przez ustawodawc臋 prawa do wnoszenia 艣rodk贸w zaskar偶enia. Ustawa
o NSA w art. 51 ustanawia艂a expressis verbis zasad臋 zakazu reformationis in peius, stanowi膮c: „S膮d nie mo偶e jednak wyda膰 orzeczenia na niekorzy艣膰 skar偶膮cego, chyba 偶e stwierdzi naruszenie prawa skutkuj膮ce stwierdzeniem niewa偶no艣ci zaskar偶onego aktu". Takie te偶 rozwi膮zanie przyjmuje za艣 w art. 134 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „S膮d nie mo偶e wyda膰 orzeczenia na niekorzy艣膰 skar偶膮cego, chyba 偶e stwierdzi naruszenie prawa skutkuj膮ce stwierdzeniem niewa偶no艣ci zaskar偶onego aktu lub czynno艣ci".
Wydanie wyroku. Wyrok mo偶e by膰 wydany jedynie przez s臋dzi贸w, przed kt贸rymi odby艂a si臋 rozprawa poprzedzaj膮ca bezpo艣rednio wydanie wyroku. S膮d wydaje wyrok po niejawnej naradzie s臋dzi贸w. W czasie narady mo偶e by膰 obecny tylko protokolant. Przebieg narady i g艂osowanie nad orzeczeniem jest tajne, a zwolnienie od zachowania w tym wzgl臋dzie tajemnicy nie jest dopuszczalne. Narada obejmuje dyskusj臋, g艂osowanie nad maj膮cym zapa艣膰 orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygni臋cia oraz spisanie sentencji wyroku. Sentencj臋 wyroku podpisuje ca艂y sk艂ad s膮du. Podpisanie wyroku jest warunkiem jego prawid艂owo艣ci, co oznacza, 偶e og艂oszenie wyroku niepodpisanego jest naruszeniem przepis贸w post臋powania. G艂osowanie nad maj膮cym zapa艣膰 orzeczeniem odbywa si臋 w ten spos贸b, 偶e przewodnicz膮cy zbiera g艂osy s臋dzi贸w, poczynaj膮c
od najm艂odszego sta偶em na stanowisku s臋dziego s膮du administracyjnego, sam za艣 g艂osuje ostatni. Sprawozdawca, je偶eli jest wyznaczony, g艂osuje pierwszy. Wyrok zapada wi臋kszo艣ci膮 g艂os贸w. S臋dzia, kt贸ry przy g艂osowaniu nie zgodzi艂 si臋 z wi臋kszo艣ci膮, mo偶e przy podpisaniu sentencji zg艂osi膰 zdanie odr臋bne i obowi膮zany jest uzasadni膰 je na pi艣mie przed podpisaniem uzasadnienia. Zdanie odr臋bne mo偶e dotyczy膰 tak偶e samego uzasadnienia. Zg艂oszenie zdania odr臋bnego podaje si臋 do wiadomo艣ci, a je偶eli cz艂onek sk艂adu orzekaj膮cego, kt贸ry zg艂osi艂 zdanie odr臋bne, wyrazi艂 na to zgod臋, tak偶e jego nazwisko. Jest to jedyny wyj膮tek od zasady tajno艣ci narady i g艂osowania.
Tre艣膰 i forma wyroku. Wyrok sk艂ada si臋 z sentencji i uzasadnienia. Sentencja wyroku powinna zawiera膰: oznaczenie s膮du, imiona i nazwiska s臋dzi贸w, protokolanta oraz prokuratora, je偶eli bra艂 udzia艂 w sprawie, dat臋 i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imi臋 i nazwisko lub nazw臋 skar偶膮cego, przedmiot zaskar偶enia oraz rozstrzygni臋cie s膮du. Sentencj臋 wyroku podpisuje ca艂y sk艂ad s膮du. Uzasadnienie, kt贸re nie jest zawsze elementem obligatoryjnym. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi odchodzi od regu艂y uzasadnienia wszystkich wyrok贸w z urz臋du. S膮d z urz臋du obowi膮zany jest sporz膮dzi膰 uzasadnienie wyroku uwzgl臋dniaj膮cego skarg臋. S膮d sporz膮dza uzasadnienie w terminie czternastu dni od dnia og艂oszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym. W sprawach, w kt贸rych skarg臋 oddalono, uzasadnienie wyroku sporz膮dza si臋 na wniosek strony zg艂oszony w terminie siedmiu dni od dnia og艂oszenia wyroku albo dor臋czenia sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporz膮dza si臋 w terminie czternastu dni od dnia zg艂oszenia wniosku. Odmowa sporz膮dzenia uzasadnienia wyroku nast臋puje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym.
Na postanowienie to s艂u偶y za偶alenie.
Uzasadnienie wyroku powinno zawiera膰 zwi臋z艂e przedstawienie stanu sprawy zarzut贸w podniesionych w skardze, stanowisk pozosta艂ych stron, podstaw臋 prawni rozstrzygni臋cia oraz jej wyja艣nienie. Je偶eli
w wyniku uwzgl臋dnienia skargi sprawi ma by膰 ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawiera膰 wskazanie co do dalszego post臋powania. Uzasadnienie wyroku podpisuj膮 s臋dziowie, kt贸rzy brali udzia艂 w jego wydaniu. Je偶eli kt贸rykolwiek z s臋dzi贸w nie mo偶e podpisa膰 uzasadnienia, przewodnicz膮cy lub inny s臋dzia sk艂adu orzekaj膮cego zaznacza
na wyroku przyczyn臋 braku podpisu. W wyroku uwzgl臋dniaj膮cym skarg臋 s膮d rozstrzyga te偶 wniosek strony o zwrot koszt贸w post臋powania .
Og艂oszenie i dor臋czenie wyroku. Og艂oszenie wyroku nast臋puje na posiedzeniu, na kt贸rym zamkni臋to rozpraw臋. W sprawie zawi艂ej s膮d mo偶e odroczy膰 og艂oszenie wyroku na czas
do czternastu dni. W postanowieniu o odroczeniu s膮d powinien wyznaczy膰 termin og艂oszenia wyroku i og艂osi膰 go niezw艂ocznie po zamkni臋ciu rozprawy. Termin ten mo偶e by膰 przed艂u偶ony tylko raz i co najwy偶ej o siedem dni. Og艂oszenie wyroku nast臋puje na posiedzeniu jawnym. Nieobecno艣膰 stron nie wstrzymuje og艂oszenia. Je偶eli og艂oszenie by艂o odroczone, mo偶e go dokona膰 jednoosobowo przewodnicz膮cy lub jeden z s臋dzi贸w sk艂adu orzekaj膮cego. Og艂oszenie wyroku dokonuje si臋 przez odczytanie sentencji. W czasie og艂aszania wyroku wszyscy obecni, z wyj膮tkiem s膮du, stoj膮. Po og艂oszeniu sentencji przewodnicz膮cy lub s臋dzia sprawozdawca podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygni臋cia, mo偶e jednak tego zaniecha膰, je偶eli sprawa by艂a rozpoznawana przy drzwiach zamkni臋tych. Je偶eli orzeczenie zosta艂o wydane na posiedzeniu niejawnym odpis sentencji wyroku dor臋cza si臋 stronie, je偶eli uzasadnienia wyroku nie sporz膮dza si臋 z urz臋du. Stronie dzia艂aj膮cej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy og艂oszeniu wyroku, przewodnicz膮cy udzieli wskaz贸wek co do sposobu i termin贸w wniesienia 艣rodka odwo艂awczego. Stronie dzia艂aj膮cej bez adwokata lub radcy prawnego, kt贸ra na skutek pozbawienia wolno艣ci by艂a nieobecna przy og艂oszeniu wyroku, s膮d z urz臋du w ci膮gu tygodnia od og艂oszenia wyroku dor臋cza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia 艣rodka zaskar偶enia. Je偶eli s膮d dor臋cza odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym stronie dzia艂aj膮cej bez adwokata
lub radcy prawnego, poucza j膮 o terminie i sposobie wniesienia 艣rodka zaskar偶enia.
Dor臋czenie odpisu wyroku. Zasada og艂aszania wyroku nie wy艂膮cza obowi膮zku jego dor臋czenia. Odpis wyroku z uzasadnieniem sporz膮dzanym z urz臋du dor臋cza si臋 ka偶dej stronie. Je偶eli uzasadnienie wyroku zosta艂o sporz膮dzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem dor臋cza si臋 tylko tej stronie, kt贸ra z艂o偶y艂a wniosek.
Moc wyroku. Rozwa偶aj膮c moc wyroku, nale偶y uwzgl臋dni膰 dwie kwestie: zwi膮zanie s膮du wyrokiem oraz skutki prawne prawomocno艣ci. Wed艂ug art.144: „S膮d jest zwi膮zany wyrokiem
od chwili jego og艂oszenia, a je偶eli wyrok zosta艂 wydany na posiedzeniu niejawnym —
od podpisania sentencji wyroku".
Sprostowanie wyroku. S膮d mo偶e z urz臋du sprostowa膰 w wyroku niedok艂adno艣ci, b艂臋dy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omy艂ki. Z 偶膮daniem sprostowania mog膮 wyst膮pi膰 strony. Sprostowanie s膮d mo偶e postanowi膰 na posiedzeniu niejawnym. O sprostowaniu umieszcza si臋 wzmiank臋 na oryginale wyroku, a na 偶膮danie stron tak偶e na udzielonych im odpisach. Dalsze odpisy powinny by膰 zredagowane w brzmieniu uwzgl臋dniaj膮cym postanowienie o sprostowaniu.
Na postanowienie o sprostowaniu lub odmowie sprostowania s艂u偶y za偶alenie. Je偶eli sprawa toczy si臋 przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym, s膮d ten mo偶e z urz臋du sprostowa膰 wyrok pierwszej instancji.
Uzupe艂nienie wyroku. Strona mo偶e w ci膮gu czternastu dni od dor臋czenia wyroku z urz臋du,
a gdy wyroku nie dor臋cza si臋 stronie — od dnia og艂oszenia zg艂osi膰 wniosek o uzupe艂nienie wyroku, je偶eli s膮d nie orzek艂 o ca艂o艣ci skargi albo nie zamie艣ci艂 w wyroku dodatkowego orzeczenia, kt贸re wed艂ug przepis贸w ustawy powinien by艂 zamie艣ci膰 z urz臋du. Wniosek o uzupe艂nienie wyroku
co do zwrotu koszt贸w s膮d mo偶e rozpozna膰 na posiedzeniu niejawnym. Orzeczenie uzupe艂niaj膮ce wyrok zapada w formie wyroku, chyba 偶e uzupe艂nienie dotyczy wy艂膮cznie koszt贸w.
.
Wyk艂adnia wyroku. S膮d, kt贸ry wyda艂 wyrok, rozstrzyga postanowieniem w膮tpliwo艣ci co do jego tre艣ci. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi w przeciwie艅stwie
do dokonania sprostowania czy uzupe艂nienia wyroku nie reguluje tego, czy wyk艂adnia mo偶e nast膮pi膰 z urz臋du, czy na wniosek stron. Nale偶y przyj膮膰, 偶e jest dopuszczalne dokonanie wyk艂adni zar贸wno
z urz臋du, jak i na wniosek stron. Wyk艂adni s膮d dokonuje w formie postanowienia, kt贸re mo偶e zapa艣膰 na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o wyk艂adni, jak i o odmowie s艂u偶y za偶alenie.
Postanowienia. Je偶eli ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie przewiduje wydania wyroku, s膮d wydaje orzeczenia w formie postanowienia. Postanowienia mo偶na podzieli膰 na:
ko艅cz膮ce post臋powanie (postanowienie o odrzuceniu skargi, postanowienie umorzeniu post臋powania, postanowienie o przekazaniu sprawy innemu s膮dowi administracyjnemu),
wydawane w toku post臋powania, np. w sprawie wstrzymania wykonania
zaskar偶onego aktu, zawieszenia post臋powania.
Postanowienia mog膮 by膰 wydawane na posiedzeniach jawnych (na rozprawie) i na posiedzeniach niejawnych.
Forma, struktura postanowie艅. Dor臋czanie i og艂aszanie postanowie艅. Rozstrzygni臋cia zawarte
w postanowieniach nieko艅cz膮cych post臋powania w sprawie, wydanych na posiedzeniach jawnych, wpisuje si臋 do protoko艂u bez spisywania odr臋bnej sentencji, je偶eli nie przys艂uguje na nie za偶alenie. Postanowienia og艂aszane na rozprawie s膮d uzasadnia, gdy podlegaj膮 one zaskar偶eniu, i dor臋cza stronom. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym s膮d dor臋cza z urz臋du stronom.
Gdy stronie przys艂uguje 艣rodek zaskar偶enia, postanowienie nale偶y dor臋czy膰 z uzasadnieniem. Dor臋czaj膮c postanowienie, nale偶y pouczy膰 stron臋 wyst臋puj膮c膮 w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego o dopuszczalno艣ci, terminie i sposobie wniesienia 艣rodka zaskar偶enia. Uzasadnienie postanowienia nale偶y sporz膮dzi膰 w terminie siedmiu dni od dnia wydania postanowienia.
Do postanowie艅 stosuje si臋 odpowiednio przepisy o wyrokach, je偶eli ustawa nie stanowi inaczej.
Moc postanowie艅. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym wi膮偶膮 od chwili, w kt贸rej zosta艂y podpisane wraz z uzasadnieniem, a je偶eli s膮d nie uzasadnia postanowienia, od chwili podpisania sentencji. Postanowienia nieko艅cz膮ce post臋powania w sprawie mog膮 by膰 uchylone i zmienione wskutek zmiany okoliczno艣ci sprawy cho膰by by艂y zaskar偶alne, a nawet prawomocne.
Prawomocno艣膰 orzecze艅. W doktrynie wyr贸偶nia si臋 prawomocno艣膰 formaln膮 i prawomocno艣膰 materialn膮. „Prawomocno艣膰 formalna polega na niemo偶no艣ci zmiany rozstrzygni臋cia zawartego
w orzeczeniu s膮dowym za pomoc膮 zwyk艂ych 艣rodk贸w odwo艂awczych, czyli na niezaskar偶alno艣ci orzeczenia s膮dowego drog膮 tych 艣rodk贸w. Prawomocno艣膰 formaln膮 reguluje art. 168 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi. Orzeczenie (wyrok, postanowienie) s膮du staje si臋 prawomocne, je偶eli nie s艂u偶y co do niego 艣rodek zaskar偶enia. Je偶eli zaskar偶ono tylko cz臋艣膰 orzeczenia, staje si臋 ono prawomocne w cz臋艣ci pozosta艂ej z up艂ywem terminu, chyba 偶e Naczelny S膮d Administracyjny mo偶e z urz臋du rozpozna膰 spraw臋 tak偶e w cz臋艣ci. Postanowienie,
na kt贸re nie s艂u偶y 艣rodek zaskar偶enia, nie staje si臋 prawomocne, je偶eli podlega rozpoznaniu przez Naczelny S膮d Administracyjny, gdy S膮d ten rozpoznaje spraw臋, w kt贸rej je wydano. Prawomocno艣膰 materialna ma dotyczy膰 skutk贸w rozstrzygni臋cia ze wzgl臋du na jego tre艣膰, zawart膮 w orzeczeniu s膮dowym". Prawomocno艣膰 materialn膮 reguluje art. 170 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „Orzeczenie prawomocne wi膮偶e nie tylko strony i s膮d, kt贸ry je wyda艂, lecz r贸wnie偶 inne s膮dy i inne organy pa艅stwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych tak偶e inne osoby".
Prawomocno艣膰 orzeczenia stwierdza na wniosek strony oraz z urz臋du, gdy po uprawomocnieniu si臋 orzeczenia s膮du pierwszej instancji akta administracyjne sprawy zwraca si臋 organowi administracji publicznej, za艂膮czaj膮c odpis orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocno艣ci. Prawomocno艣膰 stwierdza wojew贸dzki s膮d administracyjny na posiedzeniu niejawnym, a dop贸ki akta sprawy znajduj膮 si臋 w Naczelnym S膮dzie Administracyjnym — ten S膮d.
Wyrok prawomocny ma powag臋 rzeczy os膮dzonej tylko co do tego, co w zwi膮zku ze skarg膮 stanowi艂o przedmiot rozstrzygni臋cia (art. 171) Zakres powagi rzeczy os膮dzonej wyznacza moc prawomocno艣ci materialnej dla dopuszczalno艣ci podj臋cia weryfikacji dzia艂ania lub bezczynno艣ci organ贸w wykonuj膮cych administracj臋 publiczn膮 na drodze s膮dowej i na drodze administracyjnej.
艢RODKI ODWO艁AWCZE ORZECZE艃 WOJEW脫DZKICH S膭D脫W ADM.
Jedn膮 z podstawowych zasad konstytucyjnych kszta艂tuj膮cych budow臋 w demokratycznym pa艅stwie prawnym systemu 艣rodk贸w ochrony praw i wolno艣ci jest zasada dwuinstancyjno艣ci. Wed艂ug art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „Ka偶da ze stron ma prawo do zaskar偶enia orzecze艅 i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyj膮tki od tej zasady oraz tryb zaskar偶ania okre艣la ustawa". Realizuj膮c t臋 zasad臋, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej przyjmuje jako podstawowe rozwi膮zanie w budowie systemu gwarancji prawnych post臋powania s膮dowego nast臋puj膮ce rozwi膮zanie: „Post臋powanie s膮dowe jest co najmniej dwuinstancyjne".
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nie przes膮dza, na jakich za艂o偶eniach oparta ma by膰 zasada dwuinstancyjno艣ci, odsy艂aj膮c do regulacji ustawami. W doktrynie wyr贸偶nia si臋 trzy modele ukszta艂towania zasady dwuinstancyjno艣ci: 1) model apelacyjny, polegaj膮cy na dwukrotnym merytorycznym rozpoznaniu i rozstrzygni臋ciu sprawy przez pierwsz膮 instancj臋, a nast臋pnie —
w wyniku wniesienia 艣rodka odwo艂awczego — przez drug膮 instancj臋; 2) model kasacyjny, polegaj膮cy na rozpoznaniu i rozstrzygni臋ciu sprawy przez pierwsz膮 instancj臋, a nast臋pnie
w wyniku wniesienia 艣rodka zaskar偶enia — kontroli orzeczenia przez drug膮 instancj臋. W razie ustalenia wadliwo艣ci orzeczenia druga instancja ma wy艂膮cznie kompetencje kasacyjne, a zatem wy艂膮cznie do uchylenia zaskar偶onego orzeczenia; 3) model mieszany, kt贸ry 艂膮czy w sobie elementy systemu apelacyjnego i kasacyjnego. Sprawa, w kt贸rej zapad艂o orzeczenie, jest ponownie rozpoznawana i rozstrzygana przez drug膮 instancj臋, ale dopuszczalne tego granice s膮 wyznaczone przepisami prawa, kt贸re mog膮 ograniczy膰 kompetencje drugiej instancji wy艂膮cznie do kasacji.
Podstawow膮 cech膮 艣rodk贸w zaskar偶enia, kt贸re okre艣lane s膮 te偶 poj臋ciem 艣rodk贸w odwo艂awczych, jest ich dewolutywny charakter, a mianowicie zawieraj膮 one 偶膮danie uchylenia lub zmiany orzeczenia przez wy偶sz膮 instancj臋. Przyj臋ty zosta艂 zatem model kasacyjny zasady dwuinstancyjno艣ci.
Skarga kasacyjna- jest instytucj膮 procesow膮, kt贸ra stwarza mo偶liwo艣膰 prawn膮 legitymowanym podmiotom 偶膮dania weryfikacji orzeczenia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego przez Naczelny S膮d Administracyjny. Z istoty modelu kasacyjnego wynika, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny
ma wy艂膮cznie kompetencje kasacyjne — uchylenia zaskar偶onego orzeczenia. Od tej regu艂y dopuszczalny jest wyj膮tek. Naczelny S膮d Administracyjny bowiem, je偶eli stwierdzi, 偶e w post臋p. przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym nie naruszono przepis贸w post臋powania, kt贸re mog艂y mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, mo偶e uchyli膰 zaskar偶one orzeczenie i rozpozna膰 skarg臋.
Przedmiot zaskar偶enia i podstawy skargi kasacyjnej. Przedmiotem zaskar偶enia i tym 艣rodkiem odwo艂awczym s膮 wyroki oraz postanowienia ko艅cz膮ce post臋powanie w sprawie, chyba 偶e przepis szczeg贸lny stanowi inaczej. Skarga kasacyjna s艂u偶y od wyrok贸w wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego. Przepisy ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie wprowadzaj膮 ograniczenia prawa skargi kasacyjnej ze wzgl臋du na rodzaj wyroku lub jego tre艣膰. Skarga kasacyjna s艂u偶y od postanowie艅, ale tylko ko艅cz膮cych post臋powanie w sprawie, chyba 偶e przepis szczeg贸lny stanowi inaczej. Ustalaj膮c przedmiot zaskar偶enia w przypadku postanowie艅, nale偶y zatem wskaza膰, 偶e jest on ograniczony. Generaln膮 regu艂膮 jest, 偶e od ka偶dego postanowienia ko艅cz膮cego post臋powanie w sprawie s艂u偶y skarga kasacyjna (od postanowienia
o odrzuceniu skargi, postanowienia o umorzeniu post臋powania). Przepisy szczeg贸lne mog膮 stanowi膰 inaczej. Tak np. od postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej s艂u偶y za偶alenie.
Podstawy skargi kasacyjnej reguluje art. 174 ustawy stanowi膮c, 偶e: „Skarg臋 kasacyjn膮 mo偶na oprze膰 na nast臋puj膮cych podstawach: 1) naruszeniu prawa materialnego przez b艂臋dn膮 jego wyk艂adni臋 lub niew艂a艣ciwe zastosowanie; 2) naruszeniu przepis贸w post臋powania, je偶eli uchybienie to mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy".
Pierwsza podstawa kasacji: naruszenie prawa materialnego przez b艂臋dn膮 jego wyk艂adni臋
lub niew艂a艣ciwe zastosowanie zwi膮zana jest z kontrol膮 zgodno艣ci z prawem zaskar偶onego dzia艂ania lub bezczynno艣ci organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮. Dostosowana jest
do rodzaju skarg na decyzje, postanowienia i inne akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej (art. 3 搂 2 pkt 1-4 i 8 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi czyli 1)decyzje administracyjne 2)postanowienia wydane w post臋powaniu administracyjnym
na kt贸re s艂u偶y za偶alenie albo ko艅cz膮ce post臋powanie a tak偶e na postanowienia rozstrzygaj膮ce spraw臋 co do istoty 3)postanowienia wydawane w post臋powaniu egzekucyjnym i zabezpieczaj膮cym na kt贸re s艂u偶y za偶alenie 4)inne ni偶 okre艣lone w pkt 1-3 akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej dotycz膮cych uprawnie艅 i obowi膮zk贸w wynikaj膮cych z przepis贸w prawa 8)bezczynno艣膰 organ贸w w przypadkach okre艣lonych w pkt 1-4 ). W tym przypadku podstawa kasacji zwi膮zana jest z podstaw膮 uchylenia decyzji (postanowienia), jak i stwierdzenia niewa偶no艣ci decyzji (postanowienia), zgodnie z art. 145 搂 1 pkt 1 lit. a(-czyli naruszenie prawa materialnego kt贸re mia艂o wp艂yw na wynik sprawy )ust. 2 i ust. 3 ustawy —czyli(ust 2-stwierdzenie niewa偶no艣ci decyzji lub postanowienia w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci je偶eli zachodz膮 przyczyny okre艣lone w art. 156kpa lub w innych przepisach, ust3-stwierdzenie wydania decyzji lub postanowienia naruszeniem prawa je偶eli zachodz膮 przyczyny okre艣lone w kpa lub w innych przepisach.) .Zwi膮zek ten mo偶na te偶 stwierdzi膰 w zakresie skarg na inne akty lub czynno艣ci z zakresu administracji publicznej, kt贸rych podstawy zawarte s膮 w materialnym prawie administracyjnym.
Podstaw膮 skargi kasacyjnej b臋dzie w zakresie decyzji (postanowie艅), innych akt贸w lub czynno艣ci
z zakresu administracji publicznej zar贸wno ci臋偶kie kwalifikowane naruszenie przepis贸w prawa materialnego (art. 156 搂 1 i 搂 2 k.p.a., art. 247 搂 1 i 搂 2 o.p.), jak i naruszenie przepisu prawa materialnego przez wadliw膮 wyk艂adni臋.
Art.聽156.聽搂聽1.聽Organ administracji publicznej stwierdza niewa偶no艣膰 decyzji, kt贸ra:
聽聽1)聽聽wydana zosta艂a z naruszeniem przepis贸w o w艂a艣ciwo艣ci,
聽聽2)聽聽wydana zosta艂a bez podstawy prawnej lub z ra偶膮cym naruszeniem prawa,
聽聽3)聽聽dotyczy sprawy ju偶 poprzednio rozstrzygni臋tej inn膮 decyzj膮 ostateczn膮,
聽聽4)聽聽zosta艂a skierowana do osoby nie b臋d膮cej stron膮 w sprawie,
聽聽5)聽聽by艂a niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalno艣膰 ma charakter trwa艂y,
聽聽6)聽聽w razie jej wykonania wywo艂a艂aby czyn zagro偶ony kar膮,
聽聽7)聽聽zawiera wad臋 powoduj膮c膮 jej niewa偶no艣膰 z mocy prawa.
搂聽2.聽Nie stwierdza si臋 niewa偶no艣ci decyzji z przyczyn wymienionych w 搂 1 pkt 1, 3, 4 i 7, je偶eli
od dnia jej dor臋czenia lub og艂oszenia up艂yn臋艂o dziesi臋膰 lat, a tak偶e gdy decyzja wywo艂a艂a nieodwracalne skutki prawne.
Art.聽247.聽搂聽1.聽Organ podatkowy stwierdza niewa偶no艣膰 decyzji ostatecznej, kt贸ra:
聽聽1)聽聽zosta艂a wydana z naruszeniem przepis贸w o w艂a艣ciwo艣ci,
聽聽2)聽聽zosta艂a wydana bez podstawy prawnej,
聽聽3)聽聽zosta艂a wydana z ra偶膮cym naruszeniem prawa,
聽聽4)聽聽dotyczy sprawy ju偶 poprzednio rozstrzygni臋tej inn膮 decyzj膮 ostateczn膮,
聽聽5)聽聽zosta艂a skierowana do osoby nie b臋d膮cej stron膮 w sprawie,
聽聽6)聽聽by艂a niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalno艣膰 ma charakter trwa艂y,
聽聽7)聽聽zawiera wad臋 powoduj膮c膮 jej niewa偶no艣膰 na mocy wyra藕nie wskazanego przepisu prawa,
聽聽8)聽聽w razie jej wykonania wywo艂a艂aby czyn zagro偶ony kar膮.
W przypadku innych rodzaj贸w skarg (np. na uchwa艂臋 lub zarz膮dzenie organu jednostki samorz膮du terytorialnego, akty nadzoru) nie zawsze istnieje zwi膮zek z normami prawa materialnego,
a podstaw膮 do ich podj臋cia s膮 te偶 przepisy prawa ustrojowego. Wojew贸dzki s膮d administracyjny stwierdza niewa偶no艣膰 uchwa艂y, aktu prawa miejscowego, gdy s膮 niezgodne z prawem, a nie tylko, gdy ustali艂 naruszenie prawa materialnego. Tak te偶 okre艣lone s膮 podstawy uchylenia aktu nadzoru. Podstawy skargi kasacyjnej tej konstrukcji nie uwzgl臋dniaj膮.
Druga podstawa skargi kasacyjnej: naruszenie przepis贸w post臋powania, je偶eli uchybienie
to mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy. Powstaj膮 one w zwi膮zku z konieczno艣ci膮 odpowiedzi, czy chodzi o naruszenie przepis贸w post臋powania reguluj膮cych post臋powanie przed s膮dami administracyjnymi, czy zakresem tym nale偶y obj膮膰 te偶 nieuwzgl臋dnienie narusze艅 przepis贸w post臋powania przez organy wykonuj膮ce administracj臋 publiczn膮. Z art. 174 pkt 2 ustawy — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi, kt贸ry stanowi: „Skarg臋 kasacyjn膮 mo偶na oprze膰 na nast臋puj膮cych podstawach: 2) naruszenia przepis贸w post臋powania, je偶eli uchybienie to mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy", wynika, 偶e podstaw膮 skargi kasacyjnej jest naruszenie przez wojew贸dzki s膮d administracyjny przepis贸w post臋powania s膮dowoadministracyjnego.
Ci臋偶kie natomiast kwalifikowane naruszenie przepis贸w post臋powania administracyjnego przez organ wykonuj膮cy administracj臋 publiczn膮 b臋d膮ce podstaw膮 wznowienia post臋powania (art. 145 搂 1 k.p.a., art. 240 搂 1 o.p.) lub naruszenie innych przepis贸w post臋powania, kt贸re mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy, a niedostrze偶one przez wojew贸dzki s膮d administracyjny, ulega sanacji i nie mo偶e by膰 podstaw膮 skargi kasacyjnej.
Art.聽145.聽搂聽1.聽W sprawie zako艅czonej decyzj膮 ostateczn膮 wznawia si臋 post臋powanie, je偶eli:
聽聽1)聽聽dowody, na kt贸rych podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczno艣ci faktyczne, okaza艂y si臋 fa艂szywe,
聽聽2)聽聽decyzja wydana zosta艂a w wyniku przest臋pstwa,
聽聽3)聽聽decyzja wydana zosta艂a przez pracownika lub organ administracji publicznej, kt贸ry podlega wy艂膮czeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,
聽聽4)聽聽strona bez w艂asnej winy nie bra艂a udzia艂u w post臋powaniu,
聽聽5)聽聽wyjd膮 na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczno艣ci faktyczne lub nowe dowody istniej膮ce w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, kt贸ry wyda艂 decyzj臋,
聽聽6)聽聽decyzja wydana zosta艂a bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
聽聽7)聽聽zagadnienie wst臋pne zosta艂o rozstrzygni臋te przez w艂a艣ciwy org. lub s膮d odmiennie od oceny przyj臋tej w decyzji,
8)聽聽decyzja zosta艂a wydana w oparciu o inn膮 decyzj臋 lub orzeczenie s膮du, kt贸re zosta艂o nast臋pnie uchylone lub zmienione.
Art.聽240.聽搂聽1.聽W sprawie zako艅czonej decyzj膮 ostateczn膮 wznawia si臋 post臋powanie, je偶eli:
聽聽1)聽聽dowody, na kt贸rych podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczno艣ci faktyczne, okaza艂y si臋 fa艂szywe,
聽聽2)聽聽decyzja wydana zosta艂a w wyniku przest臋pstwa,
聽聽3)聽聽decyzja wydana zosta艂a przez pracownika lub organ podatkowy, kt贸ry podlega wy艂膮czeniu stosownie do art. 130-132,
聽聽4)聽聽strona nie z w艂asnej winy nie bra艂a udzia艂u w post臋powaniu,
聽聽5)聽聽wyjd膮 na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczno艣ci faktyczne lub nowe dowody istniej膮ce w dniu wydania decyzji nie znane organowi, kt贸ry wyda艂 decyzj臋,
聽聽6)聽聽decyzja wydana zosta艂a bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
聽聽7)聽聽decyzja zosta艂a wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia s膮du, kt贸re zosta艂y nast臋pnie uchylone lub zmienione w spos贸b mog膮cy mie膰 wp艂yw na tre艣膰 wydanej decyzji,
聽聽8)聽聽 zosta艂a wydana na podstawie przepisu, o kt贸rego niezgodno艣ci z Konstytucj膮 Rzeczypospolitej Polskiej, ustaw膮 lub ratyfikowan膮 umow膮 mi臋dzynarodow膮 orzek艂 Trybuna艂 Konstytucyjny.
Okre艣lenie podstaw skargi kasacyjnej dostosowane jest do ukszta艂towania post臋powania cywilnego, nie uwzgl臋dnia natomiast cech charakterystycznych post臋powania sadowoadministracyjnego.
Przy okre艣leniu podstaw skargi kasacyjnej nale偶y uwzgl臋dni膰 okre艣lone w art. 183 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi podstawy niewa偶no艣ci post臋powania sadowoadministracyjnego czyli:
je偶eli droga s膮dowa by艂a niedopuszczalna,
je偶eli strona nie mia艂a zdolno艣ci s膮dowej lub procesowej ,organu powo艂anego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego albo gdy pe艂nomocnik strony nie by艂 nale偶ycie umocowany
je偶eli w tej samej sprawie toczy si臋 post臋powanie wcze艣niej wszcz臋te przed sadem administracyjnym albo je偶eli sprawa taka zosta艂a ju偶 prawomocnie os膮dzona,
je偶eli sk艂ad sadu orzekaj膮cego by艂 sprzeczny z przepisami prawa albo w rozpoznawaniu sprawy bra艂 udzia艂 s臋dzia wy艂膮czony z mocy ustawy,
je偶eli strona zosta艂a pozbawiona mo偶no艣ci obrony swych praw,
je偶eli wojew贸dzki sad administracyjny orzeka艂 w sprawie w kt贸rej w艂a艣ciwy jest NSA
Legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi kasacyjnej ma:
strona- post臋powanie s膮dowoadministracyjne jest post臋powaniem kontradyktoryjnym,
w kt贸rym stronami s膮 skar偶膮cy oraz organ, kt贸rego dzia艂anie lub bezczynno艣膰 jest przedmiotem skargi. Legitymacji zatem do z艂o偶enia skargi kasacyjnej maj膮 skar偶膮cy oraz organ. Wed艂ug art. 12 ustawy —„Ilekro膰 w niniejszej ustawie jest mowa o stronie, rozumie si臋 przez to r贸wnie偶 uczestnika post臋powania. Legitymacj臋 maj膮 zatem te偶 uczestnicy post臋powania;
prokurator — niezale偶nie od tego, czy bra艂 udzia艂 w post臋powaniu, je偶eli wed艂ug jego oceny wymaga tego ochrona praworz膮dno艣ci lub praw cz艂owieka i obywatela;
Rzecznik Praw Obywatelskich — niezale偶nie od tego, czy bra艂 udzia艂 w post臋powaniu, je偶eli wed艂ug jego oceny wymaga tego ochrona praworz膮dno艣ci lub praw cz艂owieka
i obywatela (art. 8 ) Uwzgl臋dniaj膮c rozwi膮zanie prawne przyj臋te w art. 208 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nale偶y stwierdzi膰, 偶e skarga kasacyjna s艂u偶y Rzecznikowi Praw Obywatelskich, gdy naruszono praworz膮dno艣膰, godz膮c w chronione wolno艣ci i prawa cz艂owieka i obywatela, a nie w naruszenie obiektywnego porz膮dku prawnego, kt贸re b臋dzie dostateczn膮 podstaw膮 dla skargi kasacyjnej prokuratora.
Przymus zast臋pstwa. Poj臋ciem tym nale偶y obj膮膰 obowi膮zek sporz膮dzenia skargi przez podmioty powo艂ane do pomocy prawnej reprezentacji stron. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi wprowadza w zakresie dopuszczalno艣ci z艂o偶enia skargi kasacyjnej przymus zast臋pstwa. Wed艂ug art. 175 搂 1: „Skarga kasacyjna powinna by膰 sporz膮dzona przez adwokata
lub radc臋 prawnego, z zastrze偶eniem 偶e przepisu tego nie stosuje si臋 gdy skarg臋 kasacyjn膮 sporz膮dza s臋dzia ,prokurator, ,notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych b臋d膮cy stron膮
jej przedstawicielem lub pe艂nomocnikiem albo gdy skarg臋 kasacyjna wnosi prokurator lub RPO. Skarga kasacyjna mo偶e by膰 sporz膮dzona te偶 przez: 1) doradc臋 podatkowego — w sprawach obowi膮zk贸w podatkowych, 2) rzecznika patentowego — w sprawach w艂asno艣ci przemys艂owej post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi. Przymus zast臋pstwa nie obowi膮zuje, gdy skarg臋 kasacyjn膮 sporz膮dza s臋dzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, b臋d膮cy stron膮, jej przedstawicielem lub pe艂nomocnikiem, albo gdy skarg臋 kasacyjn膮 wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przymus zast臋pstwa, z zastrze偶eniem wyj膮tk贸w, obowi膮zuje bezwzgl臋dnie. Oznacza to, 偶e je偶eli skarga nie zosta艂a sporz膮dzona przez adwokata, radc臋 prawnego lub w zakresie wyznaczonym przez doradc臋 podatkowego, rzecznika patentowego, podlega odrzuceniu. Uzupe艂nienie skargi kasacyjnej przez jej podpisanie przez adwokata, radc臋 prawnego, doradc臋 podatkowego, rzecznika patentowego mo偶e nast膮pi膰 tylko w ustawowym terminie do jej wniesienia. Ustanowienie przymusu zast臋pstwa ogranicza dost臋p do skargi kasacyjnej dla os贸b, kt贸re nie maj膮 艣rodk贸w do pokrycia koszt贸w zast臋pstwa. To ograniczenie strony dost臋pu do skargi kasacyjnej mo偶e by膰 zniesione, je偶eli stronie zostanie przyznana pomoc prawna, ale w ustawowym terminie do wniesienia skargi.
Wymagania skargi kasacyjnej.
Tre艣膰 i forma skargi kasacyjnej. Wymagania co do tre艣ci skargi kasacyjnej mo偶na sklasyfikowa膰 na materialne i formalne. Wymagania formalne to wymagania stawiane pismom procesowym,
w pozosta艂ym zakresie s膮 to wymagania materialne. Skarga kasacyjna powinna czyni膰 zado艣膰 wymaganiom stawianym dla pisma w post臋powaniu s膮dowym (art. 46 ustawy — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi) oraz zawiera膰: 1) oznaczenie zaskar偶onego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskar偶one w ca艂o艣ci, czy w cz臋艣ci; 2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie; 3) wniosek o uchylenie lub zmian臋 orzeczenia
z oznaczeniem zakresu 偶膮danego uchylenia lub zmiany . (art. 176)Do skargi kasacyjnej nale偶y do艂膮czy膰 jej odpis w celu dor臋czenia jej stronom. Skarga kasacyjna opr贸cz element贸w formalnych musi zatem zawiera膰 elementy materialne: okre艣lenie zakresu zaskar偶enia orzeczenia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, podstaw kasacji i ich uzasadnienie. W skardze kasacyjnej dla nadania jej biegu musz膮 by膰 okre艣lone podstawy kasacji (art. 174 )Wskazanie podstaw kasacji
to okre艣lenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, kt贸ry zosta艂 naruszony. Nie wystarcza tylko powo艂anie, ale zarzut naruszenia okre艣lonego przepisu prawnego musi by膰 uzasadniony. W wyroku z 6 grudnia 1996 r. SN podkre艣li艂: „Jedn膮 z podstaw kasacji mo偶e by膰 naruszenie przepis贸w post臋powania, je偶eli mog艂o to wywrze膰 wp艂yw na wynik sprawy". Konieczne jest wi臋c wskazanie, 偶e dosz艂o do naruszenia konkretnego przepisu procedury i to obiektywnie istotnego, a tak偶e wskazanie b艂臋d贸w lub brak贸w 艣wiadcz膮cych o naruszeniu danego przepisu. Artyku艂 174 okre艣la, jakie rodzaje narusze艅 prawa mog膮 by膰 podstaw膮 skargi kasacyjnej. Powo艂anie si臋 jednak og贸lnie na art. 174 nie stanowi spe艂nienia warunku materialnego skargi kasacyjnej i powoduje jej odrzucenie. Warunkiem materialnym skargi kasacyjnej jest zawarcie w niej wniosku o uchylenie lub zmian臋 orzeczenia z oznaczeniem zakresu 偶膮danego uchylenia lub zmiany. Ten element skargi kasacyjnej jest istotny z uwagi na to, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje spraw臋
w granicach skargi kasacyjnej. Brak zatem w tym zakresie skargi kasacyjnej powoduje
jej odrzucenie. Wa偶nym elementem strony materialnej skargi kasacyjnej jest podpisanie przez adwokata, radc臋 prawnego lub w okre艣lonym zakresie — doradc臋 podatkowego, rzecznika patentowego. Brak podpisu powoduje odrzucenie skargi. Klasyfikacja na wymagania formalne
i materialne jest istotna. Braki formalne mog膮 zosta膰 usuni臋te, wymagania materialne za艣 prowadz膮 do niedopuszczalno艣ci skargi kasacyjnej. S膮 to braki, kt贸re wy艂膮czaj膮 zakwalifikowanie pisma
do skargi kasacyjnej, wykluczaj膮 dopuszczalno艣膰 ich uzupe艂nienia, powoduj膮c niedopuszczalno艣膰 kasacji.
Termin do wniesienia skargi kasacyjnej. Skarg臋 kasacyjn膮 wnosi si臋 w terminie 30 dni od dnia dor臋czenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin ten wi膮偶e te偶 prokuratora
i Rzecznika Praw Obywatelskich — z zastrze偶eniem, 偶e gdy orzeczenia nie dor臋czono stronie (skarg臋 oddalono, a strona nie wnios艂a wniosku o sporz膮dzenie uzasadnienia), prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mo偶e w terminie 30 dni od dnia wydania orzeczenia wyst膮pi膰 o sporz膮dzenie uzasadnienia orzeczenia i wnie艣膰 skarg臋 kasacyjn膮 w terminie trzydziestu dni od dor臋czenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.
Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej. Skarg臋 kasacyjn膮 wnosi si臋 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, kt贸ry wyda艂 zaskar偶one orzeczenie.
Wpis od skargi kasacyjnej. Od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.
Post臋powanie ze skarg膮 kasacyjn膮- mo偶na wyr贸偶ni膰 trzy stadia post臋powania: post臋powanie wst臋pne, post臋powanie rozpoznawcze, podj臋cie orzeczenia.
Post臋powanie wst臋pne toczy si臋 przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym oraz przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym.
Post臋powanie wst臋pne przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym. Skarg臋 kasacyjn膮 wnosi si臋 w trybie po艣rednim, a mianowicie do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, kt贸ry wyda艂 zaskar偶ony wyrok lub postanowienie. Wojew贸dzki s膮d administracyjny na posiedzeniu niejawnym bada wniesion膮 skarg臋 kasacyjn膮, a mianowicie bada:
zachowanie terminu do wniesienia skargi;
dopuszczalno艣膰 skargi. jest wyznaczona przes艂ankami przedmiotowymi i podmiotowymi. Nie jest dopuszczalna skarga kasacyjna np. od wyroku, kt贸ry wyda艂 s膮d powszechny,
od wyroku nieistniej膮cego, od postanowienia, kt贸re zaskar偶alne jest za偶aleniem. Z przyczyn podmiotowych, je偶eli skarg臋 wnios艂a osoba nie maj膮ca prawa do z艂o偶enia skargi kasacyjnej lub je偶eli skarga nie zosta艂a sporz膮dzona przez adwokata, radc臋 prawnego oraz
w oznaczonym zakresie doradc臋 podatkowego lub rzecznika patentowego, chyba
偶e przymus ten nie obowi膮zuje. Ponadto, skarga jest niedopuszczalna, je偶eli nie czyni zado艣膰 wymaganiom materialnym okre艣lonym w art. 176. Wojew贸dzki s膮d administracyjny
nie jest w艂a艣ciwy do rozpoznania merytorycznej zasadno艣ci skargi kasacyjnej;
zachowanie wymaga艅 formalnych co do tre艣ci skargi. Je偶eli skarga zawiera braki, s膮d wzywa do ich usuni臋cia w wyznaczonym terminie.
W razie gdy wojew贸dzki s膮d administracyjny stwierdzi, 偶e skarg臋 kasacyjn膮 wniesiono po up艂ywie ustawowego terminu, 偶e skarga kasacyjna jest niedopuszczalna lub je偶eli nie usuni臋to brak贸w
w wyznaczonym terminie, skarg臋 odrzuci. Na postanowienie wojew贸dzkiego s膮du o odrzuceniu skargi s艂u偶y do Naczelnego S膮du Administracyjnego za偶alenie.
Naczelny S膮d Administracyjny na posiedzeniu niejawnym odrzuci skarg臋 kasacyjn膮, je偶eli ulega艂a ona odrzuceniu przez wojew贸dzki s膮d administracyjny, albo zwr贸ci j膮 temu s膮dowi w celu usuni臋cia dostrze偶onych brak贸w. Naczelny S膮d Administracyjny post膮pi zatem w zale偶no艣ci
od tego, jakich uchybie艅 dopu艣ci艂 si臋 wojew贸dzki s膮d administracyjny. Je偶eli skarga kasacyjna zosta艂a z艂o偶ona z uchybieniem ustawowego terminu lub jest niedopuszczalna, a wojew贸dzki s膮d w tym zakresie uczyni艂 ustalenia nieprawid艂owe, to w贸wczas Naczelny S膮d Administracyjny podejmuje postanowienie o odrzuceniu skargi. W razie gdy wojew贸dzki s膮d administracyjny nie wezwa艂 do usuni臋cia brak贸w skargi kasacyjnej, przeka偶e j膮 temu s膮dowi w celu podj臋cia czynno艣ci usuni臋cia tych brak贸w oraz wyprowadzenia konsekwencji, gdy braki te nie zostan膮 usuni臋te w wyznaczonym terminie.
Strona, kt贸ra nie korzysta z tego 艣rodka odwo艂awczego, mo偶e wnie艣膰 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego odpowied藕 na skarg臋 kasacyjn膮 w terminie 14 dni od dor臋czenia jej odpisu skargi kasacyjnej.
Po up艂ywie terminu do wniesienia odpowiedzi lub po zarz膮dzeniu dor臋czenia odpowiedzi wnosz膮cemu skarg臋 kasacyjn膮, wojew贸dzki s膮d administracyjny niezw艂ocznie przedstawi skarg臋 kasacyjn膮 wraz z odpowiedzi膮 i aktami sprawy Naczelnemu S膮dowi Administracyjnemu.
Post臋powanie rozpoznawcze przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym. Przedmiotem post臋powania rozpoznawczego jest kontrola stosowania prawa w orzeczeniach wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego. Naczelny S膮d Administracyjny kontroluje wyrok lub postanowienie okre艣lone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje r贸wnie偶 te postanowienia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, kt贸re nie podlegaj膮 zaskar偶eniu w drodze za偶alenia, a mia艂y wp艂yw na rozstrzygni臋cie sprawy.
Granice rozpoznania. Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje spraw臋 w granicach skargi kasacyjnej. Artyku艂 183 搂 1 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje zatem zasad臋, 偶e o zakresie kontrola orzeczenia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego przes膮dza wola wnosz膮cego skarg臋 kasacyjn膮, co ma istotne znaczenie dla okre艣lenia funkcji skargi kasacyjne dla ochrony praw jednostki. Od tej jednak zasady wprowadza ustawa wyj膮tek. stanowi膮c, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny z urz臋du bierze pod rozwag臋 niewa偶no艣膰 post臋powania. Wed艂ug art. 183 搂 2 ustawy — Prawo o post臋powania przed s膮dami administracyjnymi:
„Niewa偶no艣膰 post臋powania zachodzi:
je偶eli droga s膮dowa by艂a niedopuszczalna;
je偶eli strona nie mia艂a zdolno艣ci s膮dowej lub procesowej, organu powo艂anego do jej reprezentowania lub przedstawiciel— ustawowego, albo gdy pe艂nomocnik strony nie by艂 nale偶ycie umocowany;
je偶eli w tej sprawie toczy si臋 post臋powanie wcze艣niej wszcz臋te przed s膮dem administracyjnym albo je偶eli sprawa taka zosta艂a ju偶 prawomocnie os膮dzona;
je偶eli sk艂ad s膮du orzekaj膮cego by艂 sprzeczny z przepisami prawa albo je偶eli w rozpoznaniu sprawy bra艂 udzia艂 s臋dzia wy艂膮czony z mocy ustawy;
je偶eli strona zosta艂a pozbawiona mo偶liwo艣ci obrony swych praw;
je偶eli wojew贸dzki s膮d administracyjny orzek艂 w sprawie, w kt贸rej w艂a艣ciwy jest Naczelny S膮d Administracyjny".
Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje skarg臋 kasacyjn膮 w granicach skargi kasacyjnej,
co oznacza, 偶e zwi膮zany jest wskazanymi podstawami skargi kasacyjnej, a zatem je偶eli nie jest
to naruszenie przepis贸w prawa powoduj膮cych niewa偶no艣膰 post臋powania, to je偶eli stwierdzi naruszenie np. prawa materialnego, kt贸re nie zosta艂o wskazane jako podstawa skargi kasacyjnej, nie mo偶e z tego powodu uchyli膰 wyroku wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego. Rozpoznaj膮c skarg臋 kasacyjn膮, zwi膮zany jest ustawowymi podstawami skargi kasacyjnej, co oznacza, 偶e je偶eli
w skardze kasacyjnej opr贸cz ustawowych podstaw powo艂ano inne naruszenia przepis贸w prawa, nie mog膮 one by膰 wzi臋te pod uwag臋 przez Naczelny S膮d Administracyjny.
Forma post臋powania rozpoznawczego. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje w art. 181 jako zasadnicz膮 form臋, form臋 rozprawy, ale dopuszcza od tego wyj膮tki: Stanowi bowiem: „Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje skarg臋 kasacyjn膮 na rozprawie w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w, chyba 偶e przepis szczeg贸lny stanowi inaczej". Odst臋pstwo od rozpoznania skargi kasacyjnej na rozprawie jest dopuszczone w razie, gdy Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje skarg臋 kasacyjn膮: 1) na postanowienie wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego ko艅cz膮cego post臋powanie w sprawie, 2) je偶eli skarga jest oparta na naruszeniu przepis贸w post臋powania, je偶eli uchybienie to mog艂o mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy, a strona, kt贸ra wnios艂a skarg臋 kasacyjn膮, zrzek艂a si臋 rozprawy, pozosta艂e strony za艣,
w terminie czternastu dni od dor臋czenia skargi kasacyjnej, nie za偶膮da艂y przeprowadzenia rozprawy.
Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne nale偶y do oceny Naczelnego S膮du Administracyjnego. Zar贸wno w pierwszym, jak i drugim przypadku rozpoznanie mo偶e nast膮pi膰 na posiedzeniu niejawnym.
Rozpoznanie skargi kasacyjnej nast臋puje w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w. Na posiedzeniu niejawnym — w sk艂adzie jednego s臋dziego.
W razie gdy przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej wy艂oni si臋 zagadnienie prawne budz膮ce powa偶ne w膮tpliwo艣ci, Naczelny S膮d Administracyjny mo偶e odroczy膰 rozpoznanie sprawy i przedstawi膰
to zagadnienie do rozstrzygni臋cia sk艂adowi siedmiu s臋dzi贸w tego S膮du. Uchwa艂a jest w tej sprawie wi膮偶膮ca. Sk艂ad siedmiu s臋dzi贸w mo偶e przej膮膰 spraw臋 do rozpoznania
Orzeczenia Naczelnego S膮du Administracyjnego. Z istoty skargi kasacyjnej wynika, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny ma kompetencje kasacyjne. Dopuszczalna jest kompetencja merytoryczna rozpoznania skargi, ale tylko wyj膮tkowo-je偶eli nie ma narusze艅 przepis贸w post臋powania kt贸re mog艂y by mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego NSA mo偶e uchyli膰 zaskar偶one orzeczenie i rozpozna膰 skarg臋 W tym przypadku s膮d orzeka
na podstawie stanu faktycznego przyj臋tego w zaskar偶onym wyroku. (art. 188 ).
Naczelny S膮d Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej wydaje:
wyrok oddalaj膮cy skarg臋 kasacyjn膮, je偶eli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo je偶eli zaskar偶one orzeczenie mimo b艂臋dnego uzasadnienia odpowiada prawu;
wyrok uwzgl臋dniaj膮cy skarg臋 kasacyjn膮. W razie uwzgl臋dnienia skargi s膮d uchyla zaskar偶one orzeczenie w ca艂o艣ci lub cz臋艣ci i przekazuje spraw臋 do ponownego rozpoznania s膮dowi, kt贸ry wyda艂 orzeczenie, a gdyby s膮d ten nie m贸g艂 rozpozna膰 jej w innym sk艂adzie — innemu s膮dowi. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania s膮d rozpoznaje j膮 w innym sk艂adzie. S膮d, kt贸remu sprawa zosta艂a przekazana, zwi膮zany jest wyk艂adni膮 prawa dokonan膮
w tej sprawie przez Naczelny S膮d Administracyjny. Wyk艂adnia dokonana w sprawie przez Naczelny S膮d Administracyjny wi膮偶e te偶 strony, kt贸re nie mog膮 oprze膰 skargi kasacyjnej
od orzeczenia wydanego w wyniku ponownego rozpoznania sprawy przez wojew贸dzki s膮d administracyjny na podstawach sprzecznych z t膮 wyk艂adni膮;
wyrok merytoryczno-reformacyjny. Wed艂ug art. 188 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi: „Je偶eli nie ma narusze艅 przepis贸w post臋powania, kt贸re mog艂y mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny S膮d Administracyjny mo偶e uchyli膰 zaskar偶one orzeczenie i rozpozna膰 skarg臋. W tym przypadku S膮d orzeka na podstawie stanu faktycznego przyj臋tego w zaskar偶onym wyroku". Dopuszczalno艣膰 wydania wyroku merytoryczno-reformacyjnego w tym znaczeniu, 偶e zmienia zaskar偶ony wyrok wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, kt贸ry jest ograniczony przes艂ank膮 pozytywn膮 — ustalenia jedynie naruszenia prawa materialnego oraz przes艂ank膮 negatywn膮 — ustalenia braku narusze艅 przepis贸w post臋powania, kt贸re mog艂y mie膰 istotny wp艂yw na wynik sprawy. W razie spe艂nienia przes艂anki pozytywnej i negatywnej Naczelny S膮d Administracyjny mo偶e przej膮膰 kompetencje wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, rozpoznaj膮c skarg臋 do s膮du administracyjnego. Nale偶y to jednak do oceny Naczelnego S膮du Administracyjnego, art. 188 stanowi bowiem, 偶e mo偶e on uchyli膰 zaskar偶one orzeczenie
i rozpozna膰 skarg臋.
Tego rodzaju kompetencj臋 merytoryczno-reformacyjn膮 ma Naczelny S膮d Administracyjny
w przypadku, gdy skarga do s膮du administracyjnego podlega艂a odrzuceniu albo gdy istnia艂y podstawy do umorzenia post臋powania. Wed艂ug i art. 189: „Je偶eli skarga ulega艂a odrzuceniu albo istnia艂y podstawy do umorzenia post臋powania przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym, Naczelny S膮d Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skarg臋 lub umarza post臋powanie". Artyku艂 189 ustanawia form臋 orzeczenia Naczelnego S膮du Administracyjnego — postanowienie, kt贸re jest podejmowane; niezale偶nie od formy orzeczenia wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego (wyroku,; postanowienia).
Struktura wyroku i postanowienia Naczelnego S膮du Administracyjnego jest taka jak wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego — z t膮 r贸偶nic膮, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny uzasadnia z urz臋du wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni .
Regulacja post臋powania kasacyjnego. Zgodnie z art. 193 ustawy -„Je偶eli nie ma szczeg贸lnych przepis贸w post臋powania przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym, do post臋powania tego stosuje si臋 odpowiednio przepisy post臋powania przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym, z tym 偶e Naczelny S膮d Administracyjny uzasadnia z urz臋du wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni". Na przyk艂ad zastosowanie b臋d膮 mia艂y przepisy o posiedzeniach s膮du, dor臋czeniach, terminach, og艂oszeniu, dor臋czeniu wyroku. Odpowiednio nale偶y zastosowa膰 np. przepis ustanawiaj膮cy zakaz reformationis in peius. Nie b臋d膮 mia艂y zastosowania przepisy reguluj膮ce post臋powanie mediacyjne, uproszczone.
Z a 偶 a l e n i e- nie jest wy艂膮cznym 艣rodkiem odwo艂awczym od postanowie艅, bowiem je偶eli chodzi o postanowienia ko艅cz膮ce post臋powanie przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym to od tych postanowie艅 s艂u偶y skarga kasacyjna. Prawo za偶alenia do Naczelnego S膮du Administracyjnego s艂u偶y od postanowie艅 wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie (np. na postanowienie o przywr贸ceniu terminu albo o odmowie jego przywr贸cenia s艂u偶y za偶alenie, na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udzia艂u w sprawie przys艂uguje za偶alenie, na postanowienie o cofni臋ciu pomocy. Ponadto w my艣l art. 194 za偶alenie s艂u偶y
na postanowienia, kt贸rych przedmiotem jest:
przekazanie sprawy innemu s膮dowi administracyjnemu;
wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia ,innego aktu lub czynno艣ci, (art. 61 ustawy);
zawieszenie post臋powania i odmowa podj臋cia zawieszonego post臋powania;
odmowa sporz膮dzenia uzasadnienia wyroku;
sprostowanie lub wyk艂adnia orzeczenia albo ich odmowa;
oddalenie wniosku o wy艂膮czenie s臋dziego;
odrzucenie skargi kasacyjnej;
odrzucenie za偶alenia;
zwrot koszt贸w post臋powania, je偶eli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;
ukaranie grzywn膮.
Legitymacja do z艂o偶enia za偶alenia. Za偶alenie s艂u偶y stronom post臋powania, uczestnikom post臋powania oraz osobom, organizacji spo艂ecznej, kt贸rych s膮d nie dopu艣ci艂 do udzia艂u
w post臋powaniu, prokuratorowi, Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Przy za偶aleniu nie obowi膮zuje przymus zast臋pstwa — z wyj膮tkiem, gdy przedmiotem za偶alenia jest odrzucenie skargi kasacyjnej.
Warunki formalne za偶alenia. Tre艣膰 i forma za偶alenia powinny czyni膰 zado艣膰 wymaganiom pisma procesowego oraz zawiera膰 wskazanie zaskar偶onego postanowienia i wnioski o jego zmian臋 lub uchylenie, jak r贸wnie偶 zwi臋z艂e uzasadnienie za偶alenia.
Termin. Za偶alenie wnosi si臋 w terminie 7 dni od dor臋czenia postanowienia.
Wpis. Warunkiem formalnym za偶alenia jest uiszczenie wpisu
Post臋powanie za偶aleniowe mo偶emy podzieli膰 na faz臋 post臋powania przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym i faz臋 w艂a艣ciw膮 przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym. Za偶alenie wnosi si臋 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego. Wojew贸dzki s膮d administracyjny akta sprawy wraz
z za偶aleniem przedstawia Naczelnemu S膮dowi Administracyjnemu po dor臋czeniu za偶alenia pozosta艂ym stronom. Odpowied藕 na za偶alenie mo偶e by膰 wniesiona wprost do Naczelnego S膮du Administracyjnego w terminie 7 dni od dor臋czenia za偶alenia. Wojew贸dzki s膮d administracyjny jest w艂a艣ciwy do ponownego rozpoznania w zakresie rozstrzygni臋tym postanowieniem, ale gdy spe艂nione s膮 przes艂anki okre艣lone w art. 195 搂 2 ustawy —kt贸ry stanowi: „Je偶eli za偶alenie zarzuca niewa偶no艣膰 post臋powania lub jest oczywi艣cie uzasadnione, wojew贸dzki s膮d administracyjny, kt贸ry wyda艂 zaskar偶one postanowienie, mo偶e na posiedzeniu niejawnym, nie przedstawiaj膮c akt Naczelnemu S膮dowi Administracyjnemu, uchyli膰 zaskar偶one postanowienie i w miar臋 potrzeby spraw臋 rozpozna膰 na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przys艂uguj膮 艣rodki odwo艂awcze na zasadach og贸lnych". Wojew贸dzki s膮d administracyjny mo偶e wstrzyma膰 wykonanie zaskar偶onego postanowienia do czasu rozstrzygni臋cia za偶alenia. Postanowienie mo偶e zapa艣膰
na posiedzeniu niejawnym.
Post臋powanie przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym. Naczelny S膮d Administracyjny rozpoznaje za偶alenie na posiedzeniu niejawnym. Do post臋powania tocz膮cego si臋 na skutek za偶alenia stosuje si臋 odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.
Za偶alenie na zarz膮dzenia przewodnicz膮cego. Przepisy o za偶aleniu stosuje si臋 do zarz膮dzenia przewodnicz膮cego, je偶eli ustawa przewiduje wniesienie za偶alenia (np. za偶alenie na zarz膮dzenie przewodnicz膮cego w sprawie koszt贸w, je偶eli strona nie sk艂ada 艣rodka odwo艂awczego co do sprawy.
OBALANIE PRAWOMOCNYCH ORZECZE艃.
1. Wznowienie post臋powania s膮dowoadministracyjnego.
Podstawow膮 instytucj膮 obalania prawomocnych orzecze艅 Naczelnego S膮du Administracyjnego
i wojew贸dzkich s膮d贸w administracyjnych jest instytucja wznowienia post臋powania. Instytucja wznowienia post臋powania tworzy mo偶liwo艣膰 prawn膮 ponownego rozpoznania i rozstrzygni臋cia sprawy zako艅czonej prawomocnym orzeczeniem s膮du, je偶eli zachodz膮 enumeratywnie wyliczone w ustawie przyczyny wznowienia post臋powania.
Zakres przedmiotowy wyznacza art. 270 stanowi膮c: „W przypadkach przewidzianych w dziale niniejszym mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania, kt贸re zosta艂o zako艅czone prawomocnym orzeczeniem". Ustawa nie ogranicza przedmiotu wznowienia post臋powania wyrokiem. Stanowi bowiem, 偶e mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania, kt贸re zosta艂o zako艅czone prawomocnym orzeczeniem. Dopuszczalne jest wi臋c wznowienie post臋powania zar贸wno, gdy post臋powanie zosta艂o zako艅czone wyrokiem, jak r贸wnie偶, gdy zosta艂o zako艅czone prawomocnym postanowieniem. Okre艣laj膮c zakres przedmiotowy wznowienia post臋powania, nale偶y wskaza膰, 偶e niedopuszczalne jest dalsze wznowienie post臋powania (niezale偶nie od tego kto wnosi skarg臋, i niezale偶nie od tego, na jakich przyczynach skarga jest oparta) zako艅czonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie post臋powania (art. 285). Nie dotyczy to sytuacji, w kt贸rej post臋powanie zosta艂o zako艅czone odrzuceniem skargi o wznowienie.
Przedawnienie dopuszczalno艣ci wznowienia post臋powania. Po up艂ywie lat pi臋ciu
od uprawomocnienia si臋 orzeczenia nie mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania — z wyj膮tkiem przypadku, gdy strona by艂a pozbawiona mo偶liwo艣ci dzia艂ania lub nie by艂a nale偶ycie reprezentowana. Jest to termin materialno-prawny, a zatem nie podlega przywr贸ceniu.
Legitymacja do 偶膮dania wznowienia post臋powania. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie reguluje legitymacji do 偶膮dania wznowienia post臋powania, stanowi膮c jedynie w art. 270, 偶e post臋powanie to mo偶e by膰 wszcz臋te na 偶膮danie, nigdy z urz臋du.
Z rozwi膮za艅 prawnych reguluj膮cych np. termin do z艂o偶enia skargi o wznowienie wynika,
偶e legitymacj臋 do z艂o偶enia skargi o wznowienie post臋powania maj膮 strony oraz uczestnik
na prawach strony, uczestnicy dopuszczeni przez s膮d do udzia艂u w post臋powaniu. Maj膮 oni bowiem, zgodnie z art. 12 ustawy takie same prawa jak strona. Sporz膮dzenie skargi o wznowienie post臋powania, gdy w艂a艣ciwy do jej rozpoznania jest Naczelny S膮d Administracyjny, obj臋te jest przymusem zast臋pstwa.
Legitymacj臋 do 偶膮dania wznowienia post臋powania ma prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. Stanowi o tym art. 8 -„Prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mog膮 wzi膮膰 udzia艂 w ka偶dym tocz膮cym si臋 post臋powaniu, a tak偶e wnie艣膰 skarg臋 o wznowienie post臋powania, je偶eli wed艂ug ich oceny wymaga tego ochrona praworz膮dno艣ci lub praw cz艂owieka i obywatela.
W takim przypadku przys艂uguj膮 im prawa strony".
Przyczyny wznowienia post臋powania s膮dowoadministracyjnego. Ustawa — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi wylicza enumeratywnie przyczyny, kt贸re
s膮 podstaw膮 偶膮dania wznowienia post臋powania, wyodr臋bniaj膮c przyczyny niewa偶no艣ci oraz przyczyny okre艣lane w nauce jako w艂a艣ciwe przyczyny restytucyjne. Wed艂ug art. 271 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania
z przyczyn niewa偶no艣ci:
je偶eli w sk艂adzie s膮du uczestniczy艂a osoba nieuprawniona albo je偶eli orzeka艂 s臋dzia wy艂膮czony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem si臋 orzeczenia nie mog艂a domaga膰 si臋 jego wy艂膮czenia;
je偶eli strona nie mia艂a zdolno艣ci s膮dowej lub procesowej albo nie by艂a nale偶ycie reprezentowana lub je偶eli wskutek naruszenia przepis贸w prawa by艂a pozbawiona mo偶no艣ci dzia艂ania; nie mo偶na jednak 偶膮da膰 wznowienia post臋powania, je偶eli przed uprawomocnieniem si臋 orzeczenia niemo偶no艣膰 dzia艂ania usta艂a lub brak reprezentacji by艂 podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdzi艂a dokonane czynno艣ci procesowe.
Z przyczyn restytucyjnych wed艂ug ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi wznowienia post臋powania mo偶na 偶膮da膰 gdy:
orzeczenie zosta艂o oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazuj膮cym wyroku karnym, nast臋pnie uchylonym;
orzeczenie zosta艂o uzyskane za pomoc膮 przest臋pstwa, z powodu przest臋pstwa mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania jedynie w贸wczas, gdy czyn zosta艂 ustalony prawomocnym wyrokiem skazuj膮cym, chyba 偶e post臋powanie karne nie mo偶e by膰 wszcz臋te lub 偶e zosta艂o umorzone z innych przyczyn ni偶 brak dowod贸w;
w razie p贸藕niejszego wykrycia takich okoliczno艣ci faktycznych lub 艣rodk贸w dowodowych, kt贸re mog艂yby mie膰 wp艂yw na wynik sprawy, a z kt贸rych strona nie mog艂a skorzysta膰 w poprzednim post臋powaniu;
w razie p贸藕niejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotycz膮cego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez s膮d jest nie tylko zaskar偶one orzeczenie, lecz r贸wnie偶 z urz臋du inne prawomocne orzeczenie dotycz膮ce tej samej sprawy.
Osobn膮 przyczyn臋 wznowienia post臋powania ustanawia si臋 w art. 272 搂 1, przyjmuj膮c rozwi膮zanie takie jak w innych post臋powaniach. Mianowicie mo偶na 偶膮da膰 wznowienia post臋powania
w przypadku gdy Trybuna艂 Konstytucyjny orzek艂 o niezgodno艣ci aktu normatywnego
z Konstytucj膮, umow膮 mi臋dzynarodow膮 lub z ustaw膮, na podstawie kt贸rego zosta艂o wydane orzeczenie.
Wymagania formalne skargi o wznowienie post臋powania. Tre艣膰 i forma skargi o wznowienie post臋powania. Skarga o wznowienie post臋powania powinna spe艂nia膰 warunki pisma procesowego,
a ponadto powinna zawiera膰 oznaczenie zaskar偶onego orzeczenia, podstaw臋 wznowienia
i jej uzasadnienie, okoliczno艣ci stwierdzaj膮ce zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz 偶膮danie o uchylenie lub zmian臋 zaskar偶onego orzeczenia.
Termin wniesienia skargi o wznowienie post臋powania jest trzymiesi臋czny. Termin ten liczy si臋
od dnia, w kt贸rym strona dowiedzia艂a si臋 o podstawie wznowienia, a gdy podstaw膮 jest pozbawienie mo偶liwo艣ci dzia艂ania lub brak nale偶ytej reprezentacji — od dnia, w kt贸rym
o orzeczeniu dowiedzia艂a si臋 strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Je偶eli przyczyn膮,
na kt贸rej oparto skarg臋 o wznowienie post臋powania jest orzeczenie Trybuna艂u Konstytucyjnego, skarg臋 o wznowienie post臋powania wnosi si臋 w terminie jednego miesi膮ca od dnia wej艣cia
w 偶ycie orzeczenia Trybuna艂u Konstytucyjnego.
Moc skargi o wznowienie post臋powania. Skarga ma moc wzgl臋dnie suspensywn膮. Wed艂ug art. 284: „Wniesienie skargi o wznowienie post臋powania nie tamuje wykonania zaskar偶onego orzeczenia.
W razie uprawdopodobnienia, 偶e zg艂aszaj膮cemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, s膮d mo偶e wstrzyma膰 wykonanie orzeczenia. Postanowienie mo偶e by膰 wydane na posiedzeniu niejawnym.
Na postanowienie przys艂uguje za偶alenie".
Post臋powanie w sprawie skargi o wznowienie post臋powania. W艂a艣ciwo艣膰 s膮du administracyjnego. Przedmiotem skargi o wznowienie post臋powania mo偶e by膰 orzeczenie wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego oraz orzeczenie Naczelnego S膮du Administracyjnego. Wed艂ug art. 275 „Do wznowienia post臋powania z przyczyn niewa偶no艣ci w艂a艣ciwy jest s膮d, kt贸ry wyda艂 zaskar偶one orzeczenie, a je偶eli zaskar偶ono orzeczenia s膮d贸w obu instancji, w艂a艣ciwy jest Naczelny S膮d Administracyjny. Do wznowienia post臋powania na innej podstawie w艂a艣ciwy jest s膮d, kt贸ry ostatnio orzeka艂 w sprawie".
Konstrukcja prawna wznowienia post臋powania jest oparta na niedewolutywno艣ci. W celu zagwarantowania obiektywnego rozpoznania skargi o wznowienie post臋powania wprowadzona jest instytucja wy艂膮czenia s臋dziego. Nale偶y wyr贸偶ni膰 sytuacj臋 wy艂膮czenia s臋dziego od rozpoznania skargi o wznowienie post臋powania, gdy bra艂 udzia艂 w wydaniu orzeczenia obj臋tego skarg膮 o wznowienie post臋powania. Podlega on w贸wczas wy艂膮czeniu z mocy prawa. Drugi zakres wy艂膮czenia reguluje art. 283 stanowi膮c, 偶e: „S臋dzia, kt贸rego udzia艂u lub zachowania si臋 w poprzednim post臋powaniu dotyczy skarga, wy艂膮czony jest od orzekania w post臋powaniu ze skargi o wznowienie post臋powania". Artyku艂 283 wprowadzi艂 ograniczenia, kt贸re wymagaj膮 oceny, czy wyst臋puj膮 podstawy do wy艂膮czenia s臋dziego z mocy prawa (art. 18 搂 1). Je偶eli za艣 chodzi o wy艂膮czenie s臋dziego z powodu jego zachowania si臋 w poprzednim post臋powaniu i dotyczy tego skarga, to wymaga to oceny, czy istnieje zwi膮zek pomi臋dzy zachowaniem si臋 s臋dziego a przyczyn膮 wznowienia post臋powania (np. gdy s臋dzia dopu艣ci艂 si臋 przest臋pstwa). Ta druga podstawa wy艂膮czenia s臋dziego rozszerza obowi膮zek wy艂膮czenia, obejmuj膮c nie tylko s臋dzi贸w, kt贸rzy wydali orzeczenie obj臋te skarg膮 o wznowienie, ale r贸wnie偶
i s臋dzi贸w, kt贸rzy mogli mie膰 zwi膮zek z poprzednio prowadzonym post臋powaniem.
W post臋powaniu w sprawie wznowienia r贸wnie偶 mo偶na wyr贸偶ni膰 trzy stadia:
stadium wst臋pne. W stadium wst臋pnym s膮d na posiedzeniu niejawnym bada, czy skarga zosta艂a wniesiona w terminie oraz czy opiera si臋 na ustawowej przyczynie wznowienia.
Na 偶膮danie s膮du zg艂aszaj膮cy skarg臋 o wznowienie post臋powania obowi膮zany jest uprawdopodobni膰 okoliczno艣ci stwierdzaj膮ce zachowanie terminu lub dopuszczalno艣膰 wznowienia. W razie braku jednego z tych wymaga艅 s膮d skarg臋 o wznowieniu post臋powania odrzuci, w przeciwnym razie skarg臋 skieruje do rozpoznania na rozprawie. W post臋powaniu wst臋pnym s膮d orzeka w sk艂adzie jednego s臋dziego;
stadium rozpoznania. Skarga o wznowienie post臋powania podlega rozpoznaniu
na rozprawie. Na rozprawie s膮d rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalno艣ci wznowienia
i odrzuca skarg臋, je偶eli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie zosta艂 zachowany. Dopuszczalne jest po艂膮czenie badania dopuszczalno艣ci wznowienia post臋powania z merytorycznym rozpoznaniem sprawy. Takie po艂膮czenie zale偶y
od oceny s膮du, kt贸ry mo偶e uzna膰 to za celowe i zasadne dla pe艂nego rozpoznania skargi
o wznowienie post臋powania. S膮d rozpoznaje spraw臋 na nowo w granicach, jakie zakre艣la podstawa wznowienia. Granice zatem post臋powania rozpoznawczego zakre艣laj膮 podstawy wznowienia. Nie jest dopuszczalne wyst膮pienie poza nie. Post臋powanie rozpoznawcze prowadzone jest na rozprawie w sk艂adzie trzech s臋dzi贸w;
orzeczenie. Ostatnim stadium wznowionego post臋powania jest wydanie orzeczenia. Rodzaje wyroku ze wzgl臋du na relacje do skargi o wznowienie post臋powania mo偶na podzieli膰 na:
wyroki uwzgl臋dniaj膮ce skarg臋. W razie uwzgl臋dnienia skargi s膮d mo偶e: po pierwsze, zmieni膰 zaskar偶ony wyrok (np. wyrok o oddaleniu skargi zmienia, uchylaj膮c zaskar偶ony akt organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮); po drugie, uchyla wyrok i w zale偶no艣ci od ustale艅 skarg臋 do s膮du administracyjnego odrzuca (np. gdy by艂a niedopuszczalna) lub umarza post臋powanie (np. gdy s膮d nie uwzgl臋dni艂 cofni臋cia skargi). Je偶eli przyczyn膮 wznowienia post臋powania by艂o wykrycie prawomocnego orzeczenia dotycz膮cego tej samej sprawy, s膮d uchyla jedno z orzecze艅, utrzymuj膮c w mocy inne prawomocne orzeczenie, albo uchyla wszystkie prawomocne orzeczenia dotycz膮ce tej samej sprawy i orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje spraw臋 w艂a艣ciwemu wojew贸dzkiemu sadowi administracyjnemu do rozpoznania i rozstrzygni臋cia o tej sprawie;
wyroki nie uwzgl臋dniaj膮ce skargi o wznowienie post臋powania. Wyrok o oddaleniu podejmuje s膮d, gdy po rozpoznaniu skargi o wznowienie stwierdzi艂 jej niezasadno艣膰.
Post臋powanie mo偶e r贸wnie偶 zako艅czy膰 si臋 podj臋ciem postanowienia o odrzuceniu skargi, w razie gdy s膮d po艂膮czy艂 badanie dopuszczalno艣ci skargi o wznowienie post臋powania z rozpoznaniem sprawy
i w tej fazie stwierdzi艂 niedopuszczalno艣膰 skargi.
Od orzecze艅 wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego s艂u偶y skarga kasacyjna. Post臋powanie w sprawie wznowienia post臋powania jest post臋powaniem przed pierwsz膮 instancj膮, chyba 偶e post臋powanie prowadzi Naczelny S膮d Administracyjny.
Regulacja post臋powania w sprawie wznowienia post臋powania. Do post臋powania stosuje si臋 odpowiednio przepisy o post臋powaniu przed wojew贸dzkim s膮dem administracyjnym, je偶eli przepisy szczeg贸lne nie stanowi膮 inaczej.
2. Uniewa偶nienie prawomocnego orzeczenia s膮du administracyjnego
Wed艂ug art. 172: „Naczelny S膮d Administracyjny uniewa偶nia prawomocne orzeczenie s膮du administracyjnego wydane w sprawie, kt贸re ze wzgl臋du na osob臋 lub przedmiot nie podlega艂a orzecznictwu s膮du administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skarg臋, je偶eli orzeczenie
to nie mo偶e by膰 wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. S膮d orzeka na wniosek Prezesa Naczelnego S膮du Administracyjnego. Do rozpoznania wniosku stosuje si臋 odpowiednio przepisy
o rozpoznaniu skargi kasacyjnej". Jest to rozwi膮zanie przyznaj膮ce Naczelnemu S膮dowi Administracyjnemu kompetencj臋 do sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojew贸dzkich s膮d贸w administracyjnych. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nie przyzna艂a Naczelnemu S膮dowi Administracyjnemu kompetencji do sprawowania nadzoru judykacyjnego nad orzecznictwem wojew贸dzkich s膮d贸w. Nie zawiera takiego rozwi膮zania jak przyj臋to w zakresie kompetencji S膮du Najwy偶szego. Wed艂ug art. 183 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: „S膮d Najwy偶szy sprawuje nadz贸r nad dzia艂alno艣ci膮 s膮d贸w powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania". Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, 偶e Naczelny S膮d Administracyjny oraz inne s膮dy administracyjne sprawuj膮, w zakresie okre艣lonym w ustawie, kontrol臋 dzia艂alno艣ci administracji publicznej, a zatem ogranicza w艂a艣ciwo艣膰 Naczelnego S膮du Administracyjnego do kontroli wykonywania administracji publicznej.
O kompetencji nadzorczej Naczelnego S膮du Administracyjnego stanowi art. 3 搂 1 ustawy — Prawo o ustroju s膮d贸w administracyjnych: „Naczelny S膮d Administracyjny sprawuje nadz贸r nad dzia艂alno艣ci膮 wojew贸dzkich s膮d贸w administracyjnych w zakresie orzekania w trybie okre艣lonym ustawami, a w szczeg贸lno艣ci rozpoznaje 艣rodki odwo艂awcze od orzecze艅 tych s膮d贸w i podejmuje uchwa艂y wyja艣niaj膮ce zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy nale偶膮ce do w艂a艣ciwo艣ci Naczelnego S膮du Administracyjnego na mocy innych ustaw".
W post臋powaniu s膮dowoadministracyjnym mo偶na natomiast dopatrzy膰 si臋 cech oficjalno艣ci — post臋powanie o uniewa偶nienie jest bowiem wszczynane na wniosek Prezesa Naczelnego S膮du Administracyjnego.
Przedmiotem wniosku o uniewa偶nienie prawomocnego orzeczenia s膮du administracyjnego mo偶e by膰 zar贸wno orzeczenie wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, jak i Naczelnego S膮du Administracyjnego. Artyku艂 172 nie wprowadza ograniczenia do prawomocnych orzecze艅 wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego, a stanowi o prawomocnych orzeczeniach s膮du administracyjnego.
Dopuszczalno艣膰 z艂o偶enia wniosku o uniewa偶nienie prawomocnego orzeczenia s膮du administracyjnego jest ograniczona:
po pierwsze, rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu s膮du, a mianowicie je偶eli s膮d administracyjny orzeka艂 w sprawie, kt贸ra ze wzgl臋du na osob臋 lub przedmiot nie podlega艂a orzecznictwu s膮du administracyjnego w chwili orzekania,
po drugie, je偶eli orzeczenie to nie mo偶e by膰 wzruszone w trybie przewidzianym ustaw膮,
a zatem gdy z艂o偶enie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.
GWARANCJE SKUTECZNO艢CI ORZECZE艃 S膭D脫W ADMINISTRACYJNYCH. ROSZCZENIE ODSZKODOWAWCZE.
Zagadnienie skuteczno艣ci kontroli s膮d贸w administracyjnych jest aktualne od okresu
II Rzeczypospolitej. S. Kasznica, oceniaj膮c skutki wyroku NTA, podkre艣la艂, 偶e wprawdzie „w艂adza, kt贸rej akt administracyjny zosta艂 uchylony, obowi膮zana jest wyda膰 nowy akt w tej sprawie w ci膮gu 1-go miesi膮ca od dnia dor臋czenia jej wypisu wyroku, przy czym w danej sprawie zwi膮zana jest zapatrywaniem Trybuna艂u, zawartym w uzasadnieniu wyroku (art. 89). Na stra偶y tego postanowienia nie stoi 偶adna sankcja. Istnieje tylko zupe艂nie niewystarczaj膮cy przepis, 偶e 芦nad wykonaniem wyrok贸w Trybuna艂u przez w艂adze czuwa Prezes R.M.禄 (art. 89/3). Uchylony Dzia艂 VI k.p.a, nie zawiera艂 regulacji sankcji za niewykonanie wyroku. Jedyn膮 mo偶liwo艣ci膮 zapewnienia skuteczno艣ci wyroku by艂o uchylenie zaskar偶onej decyzji, je偶eli organ, rozpatruj膮c spraw臋, nie uwzgl臋dni艂 oceny prawnej wyra偶onej w orzeczeniu NSA.
Artyku艂 286 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi stanowi,
偶e po uprawomocnieniu si臋 orzeczenia s膮du pierwszej instancji akta administracyjne sprawy zwraca si臋 organowi administracji publicznej, za艂膮czaj膮c odpis orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocno艣ci. Termin do za艂atwienia sprawy przez organ administracji publicznej okre艣lony
w przepisach prawa lub wyznaczony przez s膮d liczy si臋 od dnia dor臋czenia akt organowi.
Organ administracji publicznej zwi膮zany jest ocen膮 prawn膮 i wskazaniami co do dalszego post臋powania wyra偶onymi w orzeczeniu s膮du (art. 153 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi). Niewykonanie oceny prawnej i wskaza艅 co do dalszego post臋powania jest dzia艂aniem z naruszeniem przepis贸w prawa, a zatem stanowi podstaw臋 do uwzgl臋dnienia skargi na dzia艂anie lub bezczynno艣膰 organu wykonuj膮cego administracj臋 publiczn膮.
Dla zapewnienia skuteczno艣ci orzecznictwa s膮d贸w administracyjnych ustawa — Prawo
o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przyjmuje nast臋puj膮ce gwarancje:
po pierwsze, wprowadzaj膮c skarg臋 do wojew贸dzkiego s膮du administracyjnego na niewykonanie wyroku uwzgl臋dniaj膮cego skarg臋 na bezczynno艣膰 oraz na bezczynno艣膰 organu po wyroku uchylaj膮cym lub stwierdzaj膮cym niewa偶no艣膰 aktu lub czynno艣ci. Strona po uprzednim pisemnym wezwaniu w艂a艣ciwego organu do wykonania wyroku lub za艂atwienia skargi mo偶e wnie艣膰 w tym przedmiocie skarg臋, 偶膮daj膮c wymierzenia temu organowi grzywny. Grzywn臋 wymierza si臋 do wysoko艣ci dziesi臋ciokrotnego przeci臋tnego wynagrodzenia miesi臋cznego
w gospodarce narodowej w roku poprzednim, og艂oszonego przez Prezesa G艂贸wnego Urz臋du Statystycznego na podstawie odr臋bnych przepis贸w. Wykonanie wyroku lub za艂atwienie sprawy
po wniesieniu skargi nie stanowi podstawy do umorzenia post臋powania lub oddalenia skargi.
po drugie, instytucj膮, kt贸ra ma gwarantowa膰 skuteczno艣膰 orzecznictwa s膮d贸w administracyjnych, jest mo偶liwo艣膰 podj臋cia orzeczenia merytorycznego. W razie niewykonania wyroku uwzgl臋dniaj膮cego skarg臋 na bezczynno艣膰 oraz w razie bezczynno艣ci organu po wyroku uchylaj膮cym lub stwierdzaj膮cym niewa偶no艣膰 aktu lub czynno艣ci, po uprzednim pisemnym wezwaniu w艂a艣ciwego organu do wykonania wyroku lub za艂atwienia sprawy, strona mo偶e wnie艣膰 skarg臋 w tym przedmiocie, 偶膮daj膮c wymierzenia temu organowi grzywny. S膮d, w tym przypadku opr贸cz orzeczenia o grzywnie, mo偶e ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowi膮zku, je偶eli pozwala na to charakter sprawy.
po trzecie, gwarancj膮 jest przyznanie roszczenia o odszkodowanie. Osobie (skar偶膮cemu, podmiotowi na prawach strony), kt贸ra ponios艂a szkod臋 wskutek niewykonania orzeczenia s膮du, s艂u偶y roszczenie o odszkodowanie na zasadach okre艣lonych w kodeksie cywilnym. Odszkodowanie przys艂uguje od organu, kt贸ry nie wykona艂 orzeczenia s膮du. Je偶eli organ w terminie trzech miesi臋cy od dnia z艂o偶enia wniosku o odszkodowanie nie wyp艂aci艂 odszkodowania, uprawniony podmiot mo偶e wnie艣膰 pow贸dztwo do s膮du powszechnego. Artyku艂 154 搂 5 ustawy — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi nie daje podstawy do podj臋cia decyzji o odszkodowaniu. Je偶eli organ uznaje roszczenie o odszkodowanie, wyp艂aca je, w razie za艣 nie wyp艂acenia odszkodowania s艂u偶y pow贸dztwo do s膮du powszechnego.
Roszczenia o odszkodowania. Ustawa — Prawo o post臋powaniu przed s膮dami administracyjnymi przewiduje roszczenie o odszkodowanie w nast臋puj膮cych przypadkach:
osoba ponios艂a szkod臋 na skutek niewykonania orzeczenia s膮du
s膮d wyrokiem uchyli艂 zaskar偶on膮 decyzj臋, a organ, rozpatruj膮c spraw臋, ponownie umorzy艂 post臋powanie oraz w razie, gdy s膮d stwierdzi艂 niewa偶no艣膰 aktu lub ustali艂 przeszkod臋 prawn膮 uniemo偶liwiaj膮c膮 stwierdzenie niewa偶no艣ci aktu stronie, kt贸ra ponios艂a szkod臋, s艂u偶y odszkodowanie od organu, kt贸ry wyda艂 decyzj臋. Artyku艂 160 k.p.a, stosuje si臋 odpowiednio.
W post臋powaniu podatkowym. Ordynacja podatkowa uregulowa艂a tryb dochodzenia odszkodowania. Jest to tryb s膮dowy i administracyjnos膮dowy (art. 260 i 261 o.p.), a zatem przyj臋to takie rozwi膮zanie jak w art. 160 k.p.a. W razie uchylenia, stwierdzenia niewa偶no艣ci lub stwierdzenia przeszkody uniemo偶liwiaj膮cej stwierdzenie niewa偶no艣ci przez s膮d decyzji podj臋tej w post臋powaniu podatkowym strona dochodzi膰 b臋dzie odszkodowania na zasadach okre艣lonych w art. 160 k.p.a.
POST臉POWANIE ODR臉BNE I POST臉POWANIE POMOCNICZE.
Post臋powanie odr臋bne.
Post臋powaniem odr臋bnym- jest post臋powanie w sprawie rozstrzygania spor贸w o w艂a艣ciwo艣膰 mi臋dzy organami jednostek samorz膮du terytorialnego i mi臋dzy samorz膮dowymi kolegiami odwo艂awczymi oraz spor贸w kompetencyjnych mi臋dzy organami tych jednostek a organami administracji rz膮dowej. Zakwalifikowanie do tego post臋powania w sprawie spor贸w jest uzasadnione tym, 偶e w tym przypadku nie jest przedmiotem post臋powania kontrola wykonywania administracji publicznej, a ustalenie w艂a艣ciwo艣ci organu administracji, a zatem tylko po艣rednio zwi膮zane jest
z kontrol膮 wykonywania administracji publicznej.
Post臋powanie pomocnicze
Do post臋powania pomocniczego zaliczymy: post臋powanie w sprawie zagini臋cia lub zniszczenia akt
i post臋powanie w sprawie podejmowania uchwa艂.
Post臋powanie w sprawie zagini臋cia lub zniszczenia akt. Przedmiot post臋powania. Odtworzeniu ulegaj膮 akta zaginione lub zniszczone w ca艂o艣ci lub w cz臋艣ci. W sprawie prawomocnie zako艅czonej odtworzeniu podlega orzeczenie ko艅cz膮ce post臋powanie w sprawie oraz ta cz臋艣膰 akt, kt贸ra jest niezb臋dna do ustalenia jego tre艣ci i do wznowienia post臋powania.
W艂a艣ciwo艣膰 s膮du. Do odtworzenia akt sprawy b臋d膮cej w toku w艂a艣ciwy jest s膮d, w kt贸rym ostatnio toczy艂a si臋 sprawa. Je偶eli w艂a艣ciwy by艂by Naczelny S膮d Administracyjny, S膮d ten przeka偶e odtworzenie akt s膮dowi I instancji, chyba 偶e chodzi o odtworzenie tylko akt tego s膮du.
Post臋powanie w razie zagini臋cia lub zniszczenia akt w sprawie prawomocnie zako艅czonej przeprowadza s膮d, w kt贸rym sprawa toczy艂a si臋 w I instancji.
Stadia post臋powania:
Wszcz臋cie post臋powania. S膮d wszczyna post臋powanie z urz臋du lub na wniosek strony. S膮d wszczyna post臋powanie tylko na wniosek strony, je偶eli zagini臋cie lub zniszczenie akt nast膮pi艂o wskutek si艂y wy偶szej. Wniosek o odtworzenie akt musi spe艂nia膰 wymogi pisma procesowego, a ponadto nale偶y okre艣li膰 dok艂adnie spraw臋, do艂膮czy膰 wszelkie urz臋dowo po艣wiadczone odpisy znajduj膮ce si臋 w posiadaniu zg艂aszaj膮cego wniosek oraz wskaza膰 znane mu miejsca, w kt贸rym dokumenty lub ich odpisy si臋 znajduj膮.
Post臋powanie rozpoznawcze przeprowadza si臋 w ten spos贸b, 偶e przewodnicz膮cy wzywa osoby, organy administracji publicznej wskazane we wniosku oraz znane s膮dowi urz臋dowo do z艂o偶enia w okre艣lonym terminie po艣wiadczonych urz臋dowo odpis贸w dokument贸w b臋d膮cych w ich posiadaniu albo do o艣wiadczenia, 偶e ich nie posiadaj膮. Je偶eli osoba wezwana nie posiada dokumentu lub odpisu, a przed wezwaniem by艂a w jego posiadaniu, powinna wyja艣ni膰, gdzie dokument lub odpis si臋 znajduje. S膮d mo偶e skaza膰 na grzywn臋, w wysoko艣ci dziesi臋ciokrotnego przeci臋tnego wynagrodzenia miesi臋cznego w gospodarce narodowej w roku poprzedzaj膮cym, og艂oszonego przez Prezesa G艂贸wnego Urz臋du Statystycznego na podstawie odr臋bnych przepis贸w, ka偶dego, kto nie uczyni zado艣膰 wezwaniu przewodnicz膮cego. Je偶eli wezwana by艂a osoba prawna lub jednostka organizacyjna, ukaraniu podlega jej kierownik lub pracownik, kt贸rego obowi膮zkiem by艂o uczyni膰 zado艣膰 wezwaniu. Po dor臋czeniu po艣wiadczonych urz臋dowo odpis贸w do艂膮cza si臋 je do akt, a odpis zarz膮dzenia o tym dor臋cza si臋 stronom.
W razie gdy odtworzenia akt nie mo偶na przeprowadzi膰 w trybie wy偶ej wskazanym, przeprowadzane jest w艂a艣ciwe post臋powanie rozpoznawcze. Przewodnicz膮cy wzywa strony
do z艂o偶enia dok艂adnych o艣wiadcze艅 co do tre艣ci zaginionych lub zniszczonych pism oraz dowod贸w na zawarte w nich twierdzenia, nie wy艂膮czaj膮c prywatnych odpis贸w oraz innych pism i notatek, kt贸re mog膮 by膰 pomocne przy odtworzeniu akt. S膮d z urz臋du przeprowadza dochodzenie, nie pomijaj膮c 偶adnej okoliczno艣ci, kt贸ra mo偶e mie膰 znaczenie dla ustalenia tre艣ci zaginionych lub zniszczonych akt. S膮d bierze pod uwag臋 wpisy do repertori贸w i innych ksi膮g biurowych. S膮d mo偶e te偶 przes艂ucha膰 w charakterze 艣wiadk贸w s臋dzi贸w, prokurator贸w, protokolant贸w, pe艂nomocnik贸w stron i inne osoby, kt贸re uczestniczy艂y w post臋powaniu
lub kt贸re mog膮 wypowiedzie膰 si臋 co do tre艣ci akt, jak r贸wnie偶 mo偶e zarz膮dzi膰 przes艂uchanie stron.
Orzeczenie. Po przeprowadzeniu w艂a艣ciwego post臋powania rozpoznawczego s膮d orzeka postanowieniem, w jaki spos贸b i w jakim zakresie zaginione akta mog膮 by膰 odtworzone lub,
偶e odtworzenie akt jest niemo偶liwe. Na postanowienie przys艂uguje za偶alenie. Je偶eli akta nie mog膮 by膰 odtworzone lub odtworzone zosta艂y w cz臋艣ci niewystarczaj膮cej do podj臋cia dalszego post臋powania, skarga albo 艣rodek odwo艂awczy mog膮 by膰 wniesione ponownie
w terminie trzydziestu dni od dnia, w kt贸rym postanowienie w tym przedmiocie sta艂o si臋 prawomocne. We wszystkich innych przypadkach s膮d podejmuje post臋powanie w takim stanie, w jakim oka偶e si臋 to mo偶liwe przy uwzgl臋dnieniu akt pozosta艂ych i odtworzonych. Na postanowienie co do podj臋cia dalszego post臋powania przys艂uguje za偶alenie.
Post臋powanie przed Naczelnym S膮dem Administracyjnym w sprawie podejmowania uchwa艂. Przedmiotem tego post臋powania jest:
podejmowanie uchwa艂 maj膮cych na celu wyja艣nienie przepis贸w prawnych, kt贸rych stosowanie wywo艂a艂o rozbie偶no艣ci w orzecznictwie s膮d贸w administracyjnych,
podejmowanie uchwa艂 zawieraj膮cych rozstrzygni臋cia zagadnie艅 prawnych budz膮cych powa偶ne w膮tpliwo艣ci w konkretnej sprawie s膮dowoadministracyjnej.
Post臋powanie jest prowadzone w pierwszym przypadku na wniosek Prezesa Naczelnego S膮du Administracyjnego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, a w przypadku drugim na podstawie postanowienia sk艂adu orzekaj膮cego s膮du. Wniosek o podj臋cie uchwa艂y oraz uchwa艂y Naczelnego S膮du Administracyjnego wymaga uzasadnienia.
Uchwa艂y Naczelny S膮d Administracyjny podejmuje w sk艂adzie siedmiu s臋dzi贸w, ca艂ej Izby lub pe艂nym sk艂adzie. Prezes Naczelnego S膮du Administracyjnego kieruje wniosek do rozpoznania
do jednego ze sk艂ad贸w. Sk艂ad siedmiu s臋dzi贸w mo偶e w formie postanowienia przekaza膰 zagadnienie prawne do rozstrzygni臋cia sk艂adowi Izby, a Izba pe艂nemu sk艂adowi Naczelnego S膮du Administracyjnego. Do podj臋cia uchwa艂y przez pe艂ny sk艂ad Naczelnego S膮du Administracyjnego
lub przez pe艂ny sk艂ad Izby wymaga si臋 obecno艣ci co najmniej dw贸ch trzecich s臋dzi贸w ka偶dej z Izb. Uchwa艂y podejmowane s膮 w g艂osowaniu jawnym zwyk艂膮 wi臋kszo艣ci膮 g艂os贸w.
W posiedzeniach ca艂ego sk艂adu Naczelnego S膮du Administracyjnego lub w posiedzeniu Izby udzia艂 Prokuratora Generalnego lub jego zast臋pcy jest obowi膮zkowy. W posiedzeniu sk艂adu siedmiu s臋dzi贸w bierze udzia艂 prokurator Prokuratury Krajowej.
Naczelny S膮d Administracyjny mo偶e w formie postanowienia odm贸wi膰 podj臋cia uchwa艂y, zw艂aszcza gdy nie zachodzi potrzeba wyja艣nienia w膮tpliwo艣ci.
Moc uchwa艂y. Je偶eli jakikolwiek sk艂ad s膮du administracyjnego rozpoznaj膮cy spraw臋 nie podziela stanowiska zaj臋tego w uchwale sk艂adu siedmiu s臋dzi贸w, ca艂ej Izby albo w uchwale sk艂adu Naczelnego S膮du Administracyjnego, przedstawia powsta艂e zagadnienie prawne do rozstrzygni臋cia odpowiedniemu sk艂adowi. W takim przypadku rozpatrzenie sprawy odroczy. Odpowiednio sk艂ad siedmiu s臋dzi贸w, sk艂ad Izby, pe艂ny sk艂ad Naczelnego S膮du Administracyjnego podejmuje ponown膮 uchwa艂臋. Uchwa艂a jest wi膮偶膮ca. Odmowa podj臋cia uchwa艂y jest niedopuszczalna.
Je偶eli sk艂ad jednej Izby Naczelnego S膮du Administracyjnego wyja艣niaj膮cy zagadnienie prawne nie podziela stanowiska zaj臋tego w uchwale innej Izby, przedstawia to zagadnienie do rozstrzygni臋cia pe艂nemu sk艂adowi Naczelnego S膮du Administracyjnego.