Akty prawne:

- Ustawa z 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. z 2002r., Nr 153, poz. 1270

- Ustawa z 30 sierpnia 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz.U. z 2002r, Nr 153, poz. 1271

- Ustawa z 25 czerwca 2002r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. z 2002r., Nr 153, poz.1269

Postępowanie sądowo - administracyjne, zagadnienia wprowadzające.

Początków sądownictwa administracyjnego upatruje się w epoce napoleońskiej. Przyjęta we Francji koncepcja sądownictwa administracyjnego polegała na utworzeniu w ramach administracji, pewnych organów wyspecjalizowanych i powierzeniu im funkcji orzekania w szczególnych formach proceduralnych. W tym systemie organy rozpoznające spory o legalność stanowiły integralny element władzy wykonawczej. Z kolei koncepcja niemiecka sądownictwa administracyjnego stworzyła dwa modele sądowej kontroli administracji:

- południowo niemiecki

-pruski (północno niemiecki)

Model południowo niemiecki ograniczał kompetencje sądów administracyjnych do ochrony publicznych praw podmiotowych jednostki i dla tej ochrony zakładał istnienie Trybunału Administracyjnego w systemie administracji. W ramach tego modelu sąd administracyjny miał orzekać o legalności a nie celowości środków stosowanych przez administrację.

Model pruski (północno niemiecki) zakładał realizowanie funkcji kontroli legalności działań administracji przez samą administrację.

Koncepcja francuska i południowo niemiecka legły u podstaw powstania polskiego modelu sądowej kontroli administracji. Jego początek należy wiązać z powołaniem do życia Najwyższego Trybunału Administracyjnego, ustawą z dnia 3 sierpnia 1922r. - O Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Począwszy od tej daty z przerwą w latach 1939 - 1980 polski model sądowej kontroli administracji podlegał przekształceniom i modyfikacjom co doprowadziło do obecnego modelu. Dziś model sądowej kontroli administracji ukształtowany został ustawami:

- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,

- Prawo o ustroju sądów administracyjnych,

- Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Prawo do sądu

Prawo do sądu należy do podstawowych praw podmiotowych jednostki, zostało ono uregulowane w art. 45 ust.1 Konstytucji z 1997r., zgodnie z tym przepisem „ każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd ”. Tę formułę prawa do sądu rozwijają następne przepisy Konstytucji przede wszystkim takim artykułem jest art. 77ust.2 Konstytucji, który stanowi ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw i wolności.

Prawo do sądu w dalszych przepisach Konstytucji:

- art.78 (gwarantuje prawo zaskarżania orzeczeń wydawanych w I inst.)

- art. 173 (wskazuje na niezależność sądów i Trybunałów od innych władz)

- art. 177 ( zastrzega sprawowanie wymiaru sprawiedliwości jedynie dla sądów)

- art. 178 ( reguluje on zasadę niezawisłości sędziowskiej).

Umowy międzynarodowe

Prawo do sądów wynika również z wiążących Polskę umów międzynarodowych:

1. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950r. ratyfikowaną przez Polskę 15 grudnia 1992r. zgodnie z art. 6 tej konwencji „ Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd. Przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności oskarżenia wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej.”

2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966r. zgodnie z art.14 ust.1 tego paktu „ Każdy ma prawo do rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd ustanowiony przez ustawę, przy orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciwko niemu w sprawach karnych oraz co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych”.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego do istoty konstytucyjnego prawa do sądu zostały zaliczone trzy zasadnicze uprawnienia, czyli prawo do sądu to :

- prawo dostępu do sądu ( chodzi tu o opłaty sądowe np. wpis od skargi)

- prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej ( art.45 wymogi, procedura musi się toczyć przed organem, który jest niezależny, bezstronny, postępowanie ma charakter jawny, bez zbędnej zwłoki itp)

- prawo do uzyskania wyroku sądowego ( czyli prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy).

Art. 184 Konstytucji dotyczy sądów administracyjnych

„ Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują w zakresie określonym w ustawie (ppsa) kontrolę działalności administracji publicznej, kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z prawem uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowych.”

Celem sądowej kontroli administracji jest ochrona prawnie chronionego interesu skarżącego przed niezgodnie z prawem działaniem administracji publicznej.

Funkcje sądownictwa administracji:

1. f. ochrony praw podmiotowych jednostki

2. f. ochrony praworządności

3. f. kształtowania orzecznictwa administracji

4. f. prawotwórcza

5. f. ochrony samodzielności jednostek samorządu terytorialnego

1. Funkcja ochrony praw podmiotowych jednostki

Jest to podstawa funkcja sądownictwa administracyjnego, przede wszystkim ma ona chronić jednostkę. W ramach tej funkcji sąd administracyjny rozstrzyga spór pomiędzy skarżącym a organem administracji publicznej o legalność zaskarżonego aktu lub czynności. Orzeczenie sądu jest wiążące zarówno dla pozostających w sporze stron, jak i dla pozostałych podmiotów. Wykonanie takiego wyroku (rozstrzygnięcia) jest zabezpieczone groźbą zastosowania środków przymusu państwowego. Podstawą uwzględnienia skargi zmienionej przez jednostkę jest naruszenie prawa, które miało lub mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W ten sposób sądowa kontrola jest ukierunkowana na ochronę subiektywnego porządku prawnego. Jedynie najcięższe naruszenia prawa rodzą obowiązek po stronie sądu uchlenia zaskarżonego aktu administracji porządku prawnego, bez względu na to czy miało ono wpływ na wynik sprawy. I w takich przypadkach bezpośrednim celem kontroli sądu administracyjnego jest ochrona obiektywnego porządku prawnego.

2. Funkcja ochrony praworządności

Przedmiotem kontroli jest przestrzeganie prawa działalności administracji publicznej. Jest ona dokonywana przez sąd bezpośrednio i w sformalizowanym postępowaniu kontradyktoryjnym. Przy tym sąd I inst. (WSA) nie jest związany granicami skargi wniesionej przez jednostkę. Skarga taka stanowi jedynie impuls do wszczęcia postępowania przed sądem administracyjnym, a w jego następstwie kontroli legalności działania administracji. Zadaniem sądu jest zbadać zaskarżony akt. Sąd I inst. obowiązany jest bowiem wziąć pod uwagę wszelkie naruszenia prawa jakie miały miejsce w rozpoznawanej przez organy administracji sprawie. Nie może poprzestać na zarzutach podniesionych w skardze. O wypełnianiu funkcji praworządności przez sądy administracyjne świadczy również orzekanie w sprawach zgodności z prawne uchwał organów j.s.t. i ich związków( np. aktów prawa miejscowego ), a ponadto sprawowanie funkcji praworządności, polega również na kontroli aktów nadzoru nad j.s.t., a także rozpoznawanie sporów kompetencyjnych między organami i skarg na przewlekłość postępowania sądowo - administracyjnego.

3. Funkcja kształtowania orzecznictwa administracyjnego

Rezultatem wykładni sądowej zawartej w orzeczeniu sądu administracyjnego jest posiadające moc wiążącą orzeczenie. Takie orzeczenie wraz z tą wykładnią wpływa na decyzje organów administracji. Wykładnia zawarta w orzeczeniu wiąże bowiem sąd i organ administracji, którego sprawa dotyczy ( kwestie te rozwija art. 153 p.p.s.a.) - ocena prawna i wskazania co do dalszego biegu postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu, wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność stanowi przedmiot skargi. Oznacza to zatem, że zarówno organ administracji jak i sąd rozpoznając sprawę ponownie zobowiązani są do zastosowania się do oceny prawnej zawartej w uzasadnieniu orzeczenia i to bez względu na poglądy prawne wyrażone przez sąd w innych sprawach. Organy administracji często opierają swoje rozstrzygnięcia w kolejnych sprawach na dotychczasowym orzecznictwie w tego rodzaju sprawach mimo, że zawarta w nich wykładnia nie jest dla nich wiążąca w nowej sprawie. Funkcja w doktrynie prawa administracyjnego podkreśla się, że związanie orzeczeniem sądowym dotyczy treści rozstrzygnięcia (sentencji orzeczenia) nie zaś argumentacji zawartej w uzasadnieniu orzeczenia. Ta funkcja sądownictwa administracyjnego uległa wzmocnieniu w związku z reformą sądownictwa administracyjnego z 2004r. art. 269 Stosownie do treści art.269 § 1

„ Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu poszerzonego NSA (skład 7 osobowy i skład pełnej izby) to nie może samodzielnie od niego odstąpić. W takie sytuacji może jedynie przedstawić powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu poszerzonemu składowi NSA. Odstąpienie od stanowiska zajętego w uchwale NSA bez zachowania powyższego trybu uznawane jest za naruszenie przepisów mogących mieć istotny wpływ na wynik postępowania i może stanowić podstawę skargę kasacyjnej w oparciu o art.174 pkt.2 p.p.s.a.”

4.Funkcja prawotwórcza

Sądownictwo administracyjne wpływa na prawodawcę w trojaki sposób:

1. w drodze wykładni sądowej zawartej w orzeczeniu dochodzi do weryfikacji celów założonych przez ustawodawcę. Jeżeli orzeczenie sądowe ustala znaczenie danego przepisu odmiennie od tego jakie zakładał normodawca to staje się oczywistym, że przepis taki nie nadaje się do osiągnięcia celu założonego przez ustawodawcę w procesie uchwalania aktu prawnego. W ten sposób dochodzi do wymuszenia nowelizacji danego aktu prawnego. To wszystko dzieje się w drodze wykładni sądu administracyjnego zawartej w orzeczeniu.

2. wyrok sądu uwzględniający skargę na akt prawa miejscowego polega na stwierdzeniu jego nieważności całości lub części. Można zatem powiedzieć, że taki wyrok ma charakter prawotwórczy, ponieważ eliminuje z obrotu prawnego taki akt w pełnym lub częściowym zakresie. W takim przypadku orzeczenie jest adresowane do bliżej nie określonego kręgu adresatów i podlega ogłoszeniu w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.

c) nowe możliwości oddziaływania na prawo wraz z wyposażeniem NSA w kompetencje do podejmowania uchwał generalnych tzn. uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnym.

5. Funkcja ochrony samodzielności j.s.t. - stosownie do przepisów ustaw samorządowych (ustawy o samorządzie gminnym, powiatowym, województwa), j.s.t. są samodzielne w wykonywaniu powierzonych im zadań i samodzielność ta podlega ochronie sądowej. Granice tej samodzielności wyznacza obowiązujące prawo, w tym sensie, że działania samorządu sprzeczne z prawem nie są chronione. Z tego powodu działalność organu j.s.t. została poddana nadzorowi, ze strony organów państwowych (Wojewodowie, Regionalne Izby Obrachunkowe i Prezes Rady Ministrów). Nadzór sprawowany przez te organy nad j.s.t. odbywa się w oparciu o kryterium legalności. Jednostki samorządu terytorialnego mają przyznane prawo zaskarżenia aktów nadzoru do sądu administracyjnego i sądy administracyjne sprawują ochronę samorządów terytorialnych przed nieuprawnioną ingerencją organów nadzoru konstytucyjnie chronioną samodzielność tych jednostek.

Geneza i ewolucja sądownictwa administracyjnego w Polsce

Księstwo Warszawskie

Pierwszej regulacji prawnej dotyczącej sądownictwa administracyjnego należy doszukiwać się w Konstytucji Księstwa Warszawskiego była ona wzorowana na zasadach francuskiego sądownictwa administracyjnego. Na mocy tej konstytucji utworzone zostały Rady Prefekturalne, które były organami I instancji. W ich skład wchodziło od 3-5 osób ( radców mianowanych przez króla). Organem II instancji była Rada Stanu. Organizacja władzy administracyjnej określona była w przepisach dekretu królewskiego z 07 lutego 1809r. Natomiast funkcję Rady Stanu określały przepisy Konstytucji Księstwa Warszawskiego oraz dekretu z 19 września 1810r.

Królestwo Polskie

Sądownictwo administracyjne utrzymywało powyższą konstrukcje tzn. jako sądy I inst. - funkcjonowały Rady Prefekturalne, jako organy II inst. - Rada Stanu. Od 1817 roku miejsce Rad Prefekturalnych zajęły Komisje Wojewódzkie, a w 1837r. uprawnienia komisji przejęły rządy gubernialne. Rada Stanu także podlegała reformom i jej funkcje ostatecznie w 1867r. przejął Departament Senatu rządzącego w Petersburgu.

Okres Zaborów

Kolejnym etapem jest okres zaborów. W zaborze pruskim został wprowadzony - III inst. system sądownictwa administracyjnego.

Szczególne znaczenie mają ustawy:

1. ustawa o tzw. ordynacji podatkowej z 13 grudnia 1872r.

2. ustawa o ustroju sądownictwa administracyjnego i o postępowaniu sądowo administracyjnym z 03 lipca 1875r.

3. ustawa w przedmiocie powszechnej administracji krajowej z 30 lipca 1883r.

4. ustawa w przedmiocie przynależności władz administracyjnych i administracyjno sądowych z 01 sierpnia 1883r.

W zaborze pruskim sądami w:

I inst. - wydziały powiatowe,

II inst. - wydziały obwodowe,

III inst. - Wyższy Trybunał Administracji, który miał swoją siedzibę w Berlinie.

W skład tego trybunału (WTA) wchodzili sędziowie, z których połowa musiała posiadać kwalifikacje sędziowskie, a pozostali musieli mieć odpowiednie uprawnienia pozwalające na zajmowanie wyższych stanowisk administracyjnych . W zaborze pruskim sądy administracyjne miały uprawnienia kasacyjne jak i także uprawnienia do merytorycznego rozstrzygania sporów. Skarga była wnoszona w formie pisemnej, a do wydziałów powiatowych dopuszczalne było ustne wniesienie skargi, która musiała być potem zaprotokołowana. Poza skargą wolno było złożyć zażalenie i skargę restytucyjną.

Zabór austriacki

Model sądów administracyjnych przyjętych w zaborze austriackim był przeciwieństwem modelu przyjętego w zaborze pruskim. W zaborze austriackim funkcjonowało sądownictwo administracyjne I inst. Tutaj wyłączne kompetencje orzekające posiadał Trybunał Administracyjny z siedzibą w Wiedniu.

Funkcjonował on w oparciu o ustawy:

1. ustawa o Trybunale Administracyjnym z 22 października 1875r.

2. ustawa o Trybunale Państwa z 12 marca 1894r. i z 12 września 1905r.

Głównym celem Trybunału Administracyjnego była ochrona publicznych praw podmiotowych jednostki. Trybunał był organem kolegialnym w jego skład wchodzili pierwszy i drugi Prezydent, Prezydenci Senatu oraz sędziowie mianowani dożywotnio przez cesarza. Sprawy były rozstrzygane w składach złożonych z przewodniczącego oraz z 4 lub 6 sędziów.

II Rzeczypospolita

W okresie tym pojawiło się bardzo silne przekonanie o potrzebie powołania II instancyjnego sądownictwa administracyjnego. W związku z powyższym dekretem z 08 lutego 1919r. na obszarze byłego zaboru austriackiego funkcje Trybunału Administracyjnego w Wiedniu przeniesiono na Sąd Najwyższy w Warszawie, w którym utworzono osobno IV senat.

Z kolei na terenach byłego zaboru pruskiego zmiany wprowadzono ustawą z 01 sierpnia 1919r. o tymczasowej organizacji byłej dzielnicy pruskiej. Na mocy tego aktu funkcje NSA w Berlinie przekazano Sądowi Nadziemieńskiemu.

Kolejnym etapem rozwoju sądownictwa administracyjnego było utworzenie Senatu przy Sądzie Administracyjnym w Poznaniu. W skład Senatu wchodziły 2 izby (administracyjna i podatkowa). Utworzono wojewódzkie Rady Administracyjne w miejsce Rad Prowincjonalnych, a w miejsce wydziałów obwodowych utworzono wojewódzkie sądy administracyjne w Poznaniu, Toruniu i Katowicach. Po przeprowadzeniu powyższych reform na terenach byłych zaborów kolejne kroki zmierzały do wprowadzenia II inst. sądownictwa administracyjnego w Polsce. Zmiany w ustroju i procedury sądownictwa polskiego zostały zapowiedziane przez Konstytucję z 17 marca 1921r. (Konstytucja Marcowa), a następnie kolejne kwestie były regulowane w ustawie z 03 sierpnia 1922r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. Ustawa ta powołała do życia NTA, w jego skład wchodzili Prezes, Prezesi Izb oraz sędziowie. Członkowie trybunału byli mianowani przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów z pośród osób posiadających wykształcenie prawnicze, a ponadto połowa musiała posiadać kwalifikacje sędziowskie.

NTA - posiadał kompetencje do orzekania w sprawach skarg na orzeczenia władz rządowych i samorządowych wydawanych w ostatniej instancji. Skargę należało złożyć w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia lub ogłoszenia zaskarżonego aktu. NTA orzekał na rozprawie w składzie 5 sędziów. Istniała również możliwość przekazania sprawy do rozpatrzenia składowi 9 sędziów lub zgromadzeniu ogólnemu NTA.

Trybunał posiadał wyłącznie uprawnienia kasacyjne, jego wyroki były niezaskarżalne. Istotną rolę dla rozwoju sądownictwa administracyjnego miało także Rozporządzenie Prezydenta z mocą ustawy z 27 października 1932r. „ O Najwyższym Trybunale Administracyjnym”.

Kolejnym krokiem w ewolucji sądownictwa administracyjnego było utworzenie sądów administracyjnych o szczególnym charakterze działającym przy NTA. Ustawą z 26 marca 1935r. utworzono Inwalidzki Sąd Administracyjny, rozpoczął on swoją działalność 05 października1935r., a do kompetencji tego sądu należało orzekanie w sprawach skarg na decyzje o zaopatrzeniu emerytalnym i rentowym inwalidów wojennych i wojskowych. Sąd ten składał się z Przewodniczącego, sędziów wskazanych przez Prezesa NTA i ławników. Obok sądu inwalidzkiego działał również Trybunał Kompetencyjny, który składał się z 2 Prezesów i 14 członków, z których jedną część stanowili sędziowie NTA, a drugą część znawcy prawa. Członkowie tego trybunału byli mianowani na 5 letnią kadencje. Natomiast do zadań tego trybunału należało rozstrzyganie sporów kompetencyjnych, czyli sporów między organami państwa o jego kompetencje czy właściwość.

Sądownictwo administracyjne po II wojnie światowej

I etap - w pierwszej fazie dyskusji nad modelem sądownictwa administracyjnego pojawił się pomysł dążący do utworzenia sądownictwa administracyjnego przy Prezydium Rady Narodowej. Funkcje Rad Narodowych z 11 września 1944r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, które miały się ograniczać do kontroli sprawowanej przez organy przedstawicielski nad działalnością organów wykonawczych. Ewolucja sądownictwa administracyjnego po II wojnie światowej ostatecznie nie doprowadziła jednak do ponownego powołania sądownictwa administracyjnego. Na taki stan rzeczy wpłynęła krytyczna ocena działalności NTA oraz nowe poglądy polityczne dotyczące kontroli nowych organów władz. Koniec I etapu dyskusji nad kształtem sądownictwa w Polsce powojennej przypada na lata 1947-1948.

II etap debaty dotyczącej reaktywacji sądownictwa administracyjnego przypada na lata 1956-1959. W tym czasie podobnie jak w pierwszej fazie utrzymane zostało stanowisko dotyczące powołania II instancyjnego sądownictwa administracyjnego, które miało sprawować kontrolę nad administracją. Przygotowano wówczas projekt ustawy o powołaniu sądów orzekających o zgodności decyzji administracyjnych w sprawach. Projekt ten przewidywał utorzenie I inst. sądownictwa administracyjnego z możliwością odwołania się w wyjątkowych sprawach do Sądu Najwyższego . Projekt ten został wyłącznie na papierze.

III etap przypada na lata 70-te, w tym czasie zostaje opracowany projekt ustawy w sprawie sądowej kontroli administracji. Nie mniej jednak wszystkich postulatów w tym projekcie nie zrealizowano. Kolejna koncepcja dotycząca wprowadzenia sądownictwa administracyjnego pojawia się na nowo w toku spraw związanych z nowelizacją kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). W dniu 31 stycznia 1980r. uchwalona zostaje ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy k.p.a. Na mocy tej ustawy powstaje NSA. Miał on siedzibę w Warszawie, a oprócz tego działały jego ośrodki zamiejscowe (w Łodzi, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu).

Orzeczenia NSA były prawomocne służyła od nich rewizja nadzwyczajna do Sądu Najwyższego. NSA pozostawał pod nadzorem judykacyjnym SN. I w I etapie funkcjonowania NSA podstawowe znaczenie miało k.p.a. Zakres praw podlegających kontroli sądu administracyjnego był uregulowany w art. 196 k.p.a.

Kolejnym ważnym etapem ewolucji sądownictwa administracyjnego była ustawa - o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z 11 maja 1995r., która reguluje w pełni kompleksowo ustrój sądów administracyjnych. Była ona regulowana przepisami tej ustawy, a w sprawach nieuregulowanych stosowano k.p.c. oraz k.p.a. Ta ustawa rozwijała zakres kompetencji NSA i wprowadzała także możliwość wniesienia skargi na bezczynność organów administracji. Postępowanie przed NSA było nadal I instancyjne, NSA miał siedzibę w Warszawie oraz funkcjonowały ponadto ośrodki zamiejscowe w 16 województwach. Od orzeczeń NSA przysługiwała od nich rewizja nadzwyczajna do SN. Rewizję mógł wnieść tylko uprawniony podmiot czyli (art.57 NSA) RPO, prokurator Generalny, Minister Sprawiedliwości.

Kolejnym etapem po ustawie z 1995r. w zakresie reformy sądownictwa administracyjnego było uchwalenie Konstytucji z 1997r. W 1998r. podjęto pierwsze kroki zmierzające do utworzenia II inst. sądownictwa administracyjnego zgodnie z art.236 ust.1 Konstytucji. W świetle tego przepisu w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji, miała zostać uchwalona ustawa zapewniająca wprowadzenie w życie II inst. sądownictwa administracyjnego. Wymóg II instancyjności postępowania wynikał z art.176 Konstytucji zgodnie, z którym postępowanie sądowe jest co najmniej II inst. Prace nad projektem (projekt prezydencki) ustaw reformujących dotychczasowe sądownictwo administracyjne rozpoczął zespół składający się z Prezesa i Wiceprezesów ówczesnego NSA, sędziów Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, a także RPO. W końcowym stadium po zakończeniu prac przez ten zespół opracowane projekty ustaw przekazano do kancelarii Prezydenta RP. Oprócz tego funkcjonował także poselski projekt ustaw reformujący sądownictwo administracyjne, był to projekt którego dyrektorem, był ówczesny Jan Maria Rokita. W projekcie prezydenckim nawiązywano do utworzenia II inst. sądownictwa administracyjnego. I inst. miały tworzyć WSA, tworzone na bazie dotychczasowych ośrodków zamiejscowych NSA, natomiast sądem II inst. miał być NSA w Warszawie.

W ramach projektu poselskiego (J.M.Rokita) zapowiadano zniesienie II instancyjnego postępowania administracyjnego i wprowadzenie trójszczeblowego sądownictwa administracyjnego. Ostatecznie uchwalone zostały ustawy przygotowane przez projekt prezydencki.

Były to:

- Ustawa z 25 czerwca 2002r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,

- Ustawa z 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,

- Ustawa z 30 sierpnia 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych,

Te ustawy stały się podstawą prawną dla reformy sądownictwa administracyjnego w Polsce w wyniku której sądownictwo administracyjne stało się sądownictwem II instancyjnym zgodnie z wymogiem Konstytucji. Pod koniec 2003r. zaczęły się działania organizacyjne związane z powołaniem jako sądem I inst.- WSA . Organizowano siedziby tych sądów. W nowej strukturze pełny zakres właściwości NSA przejęły WSA, natomiast nowy NSA jako sąd II inst. rozpoznaje obecnie środki odwoławcze (skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń wydawanych przez WSA ). Ponadto NSA podejmuje uchwały wzbudzających wątpliwości w konkretnej sprawie. A ponadto rozstrzyga spory o właściwość i kompetencje administracji publicznej. Ustawa o p.p.s.a. reguluje w pełni postępowanie przed sądami administracyjnymi, wprowadza jako zasady tego postępowania: zasadę równości stron, kontradyktoryjności procesu, dyspozycyjności i kierownictwa sędziowskiego. Wskazane ustawy o sądownictwie administracyjnym realizują również zasadę odrębność sądownictwa administracyjnego od sądownictwa powszechnego. Aktualnie NSA nie pozostaje pod nadzorem SN lecz zajmuje pozycje równorzędną. Obecnie mamy dwa odrębne piony sądownictwa w Polsce.

I pion sądy powszechne - na czele z SN (III inst.- s.rejonowe, s.okręgowe, SN)

II pion sądy administracyjne - na czele z NSA (II inst. - s.wojewódzkie, NSA)

Reforma sądownictwa administracyjnego z 2004r.

Reforma sądownictwa administracyjnego z 2004r. spowodowała między innymi powołanie II inst. sądowo - administracyjnych . W I inst. orzekają wojewódzkie sądy administracyjne, w II inst. orzeka NSA, a ponadto reforma spowodowała rezygnację z nadzoru judykacyjnego sprawowanego przez Sąd Najwyższy.

W chwili obecnej mamy dwa odrębne piony sądownictwa w Polsce :

1. Sądownictwo powszechne - z SN na czele

2. Sądownictwo administracyjne - z NSA.

Zgodnie z art.1 u.p.s.a. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami j.s.t., samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami, a organami administracji rządowej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, chyba że ustawy stanowią inaczej.

Celem postępowania sądowo - administracyjnego jest zatem rozstrzygnięcie kwestii zgodności z prawem zaskarżonego aktu lub czynności organu administracji publicznej. Natomiast przedmiotem tego postępowania jest sprawa sądowo - administracyjna rozumiana jako kontrola działalności administracji publicznej przez sąd administracyjny.

NSA

Z dniem 01.01.2004r. NSA stał się przede wszystkim sądem II inst., który zgodnie a art. 3§2 u.p.s.a sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami a w szczególności :

1. rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów,

2. podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne,

3. rozpoznaje inne sprawy należące do jego właściwości na mocy innych ustaw( np. rozstrzyga spory o właściwość).

NSA ma siedzibę w Warszawie, a w jego skład wchodzą (art.30 u.p.s.a.):

- Prezes

- Wiceprezesi

- Sędziowie NSA

Prezes NSA

Prezesa NSA zgodnie z art. 185 Konstytucji powołuje Prezydent RP na 6 - letnią kadencje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne NSA (art.6 u.p.s.a.). Kandydatów na to stanowisko wybiera Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA spośród sędziów NSA którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno największą liczbę głosów. Z tych kandydatów (2) Prezydent wybiera Prezesa NSA.

Kompetencje Prezesa NSA (art.34,35 u.p.s.a.)

1. stoi na czele NSA

2. kieruje jego pracami i reprezentuje NSA na zewnątrz

3. w przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego Prezes NSA może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia jego skutków (art.35§1 u.p.s.a.).

4. jest Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA oraz Przewodniczącym Kolegium NSA.

5. Prezes NSA może wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie kontroli zgodności z Konstytucją ustawy, umowy międzynarodowej oraz aktów normatywnych wydawanych przez centralne organy państwowe- ta kompetencja wynika z art.191 Konstytucji .

6. sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością sądów administracyjnych i wydaje zbiór urzędowych orzeczeń sądów administracyjnych.

7. informuje on Prezydenta RP i KRS o działalności sądów administracyjnych, a Prezesa RM o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw w których orzekają sądy administracyjne.

Wiceprezesi NSA

Art.37 u.p.s.a reguluje kwestie wiceprezesów NSA. Są oni zastępcami prezesa NSA, w zakresie określonym przez Prezesa NSA. Stoją oni na czele poszczególnych izb NSA, czyli :

- izby ogólno - administracyjnej

- izby gospodarczej

- izby finansowej

Wiceprezesi kierują pracami izb, a powoływani i odwoływani są także przez Prezydenta RP na wniosek Prezesa NSA złożony za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA (art.45 u.p.s.a.).

Organy NSA:

1. Prezes

2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA

3. Kolegium NSA

Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA (art.46 u.p.s.a.)

Zgromadzenie to tworzą sędziowie NSA , przewodniczącym jest Prezes NSA, który obowiązek zwołać to zgromadzenie raz w roku. Do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków, a uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Zadania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA (art.46§2 u.p.s.a).

1. rozpatruje informacje Prezesa NSA o rocznej działalności NSA

2. przedstawia KRS-owi kandydatów na stanowiska sędziów

3. wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa NSA

4. wyrażą zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów NSA

Kolegium NSA (art.47 u.p.s.a.)

Kolegium NSA powoływane jest na 3 - letnią kadencję i działa pod przewodnictwem Prezesa NSA. Jego powołanie i dokonywanie zmian w jego składzie należy do Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA. Uchwały Kolegium zapadają bezwzględną większością głosów, a do ich podjęcia wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków.

Sąd Dyscyplinarny (art.48 u.p.s.a.)

Sądem dyscyplinarnym w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów administracyjnych jest NSA, a rzecznikiem dyscyplinarnym w tych sprawach jest rzecznik dyscyplinarny NSA.

NSA rozpoznaje sprawy dyscyplinarne:

- w I inst. w składzie 3 sędziów,

- w II inst. w składzie 7 sędziów.

Skład sądu dyscyplinarnego wyznacza Kolegium NSA w drodze losowania z listy sędziów NSA, przewodniczy składowi orzekającemu sędzia najstarszy służbą na stanowisku sędziego NSA. Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych uprawnieni są wszyscy sędziowie z wyjątkiem : Prezesa NSA, Wiceprezesów NSA oraz Rzecznika Dyscyplinarnego i jego zastępcy. Rzecznika dyscyplinarnego w NSA i jego zastępcę wybiera Kolegium NSA na okres 4 lat (art.48§4 u.p.s.a.)

WSA

Zgodnie z art. 3 u.p.s.a sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają w I inst. WSA, natomiast art. 13§1 p.p.s.a - stanowi, iż WSA rozpoznają wszystkie sprawy sądowo-administracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA.

Czyli zasadą jest, że wszystkie sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozstrzygają w I inst. wojewódzkie sądy administracyjne.

Wyjątek od tej zasady dotyczy spraw dla których mocą przepisów ustawy stwierdzono, że właściwym jest NSA.

Zgodnie z art.16 WSA tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Sądy te tworzy, znosi oraz ustala ich siedziby Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA.

Na mocy rozporządzenia Prezydenta PR z dnia 25 kwietnia 2003r. - w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych, utworzono 16 wojewódzkich sądów administracyjnych w Polsce.

Właściwość WSA

WSA zostały utworzone w miejsce dotychczasowych ośrodków zamiejscowych NSA, wstąpiły w stosunki prawne związane z nieruchomościami i lokalami zajmowanymi przez te ośrodki oraz przejęły pozostające w ich dyspozycji mienie i środki finansowe. Właściwym do rozpoznania danej sprawy będzie ten WSA, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej którego działalność lub bezczynność została zaskarżona.

Struktura WSA (art.18 u.p.s.a.)

1. Prezes WSA

2. Wiceprezes lub wiceprezesi WSA

3. Sędziowie WSA

Liczbę sędziów i wiceprezesów sądów WSA określa Prezes NSA. WSA dzieli się na wydziały :

- sprawy podatkowe,

- sprawy związane z nieruchomościami, z pomocą społeczną, z uprawnieniami, z kombatantami,

- sprawy celnych, funkcjonariuszy publicznych.

Wydziałem w WSA kieruje Prezes lub Wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia, który wówczas pełni funkcję przewodniczącego wydziału.

Organami WSA są:

1. Prezes WSA

2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA

3. Kolegium WSA

Prezes WSA (art.20 u.p.s.a.)

Zadania Prezesa WSA:

- kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz,

- pełni czynności administracji sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie.

Prezes WSA jest organem podległym Prezesowi NSA. Prezesa i Wiceprezesów WSA powołuje i odwołuje Prezesa NSA po zasięgnięciu opinii Zgromadzenia Ogólnego Sędziów WSA i Kolegium NSA (art.21§1).

Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA

Art.24 u.p.s.a składa się z sędziów WSA , jego przewodniczącego, którym jest Prezes WSA, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku.

Zadania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów (art. 24§4 u.p.s.a.):

1. rozpatruje informacje Prezesa WSA o rocznej działalności WSA

2. przedstawia KRS-owi kandydatów na stanowiska sędziów WSA

3. wyraża opinie w sprawie powołania lub odwołania Prezesa WSA oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa WSA

4. ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie

5. wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów NSA wybierającym członków KRS

6. zgłasza kandydatów na członków KRS

7. rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa WSA lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego

Kolegium WSA (art.25 u.p.s.a.)

Powoływane jest na 3 -letnią kadencje jego przewodniczącym kolegium jest Prezes WSA ustalenie liczby członków kolegium, wybór tych członków, a także zmiany w ich składzie należy do Zgromadzenia Ogólnego Sędziów WSA. Uchwały Kolegium zapadają bezwzględną większością głosów przy obecności przynajmniej połowy liczby jego członków.

Zadania WSA art.25§1 u.p.s.a

1. ustala czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom

2. przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów WSA opinię o kandydatach na sędziów

3. rozpoznaje sprawy przedstawiane przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA

4. rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy

Sędziowie sądów administracyjnych

Konstytucja poświęca sędziom rozdział 7 art. 178-181, zgodnie z przepisami Konstytucji sędziowie w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Konstytucja gwarantuje sędziemu warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi jego obowiązków. Sędziowie powoływani są na czas nieoznaczony przez Prezydenta RP na wniosek KRS-u. Sędziowie są nieusuwalni, złożenie z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu bądź też przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew woli sędziego, może nastąpić na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie. Ponadto sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek choroby lub utraty sił uniemożliwiających mu sprawowanie urzędu, a tryb postępowania w tych sprawach i środki odwoławcze określa ustawa.

Obowiązki sędziego

Przepisy Konstytucji nakładają na sędziego określone obowiązki :

1. sędzia nie może przynależeć do partii politycznej, związków zawodowych,

2. sędzia nie może prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów,

Zgodnie z art.181 Konstytucji sędzia nie może być bez uprzedniej zgody sędziego pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności, nie może być też zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Prezesa właściwego miejscowo sądu, który może nakazać natychmiastowe zwolnieni zatrzymanego. Sędziowie sądów administracyjnych są powoływani na stanowisko sędziego WSA z wyznaczeniem miejsca służbowego siedziby sędziego ( czyli ze wskazaniem w którym sądzie będzie orzekał), bądź na stanowisko sędziego NSA.

Warunki jakie musi spełniać kandydat na stanowisko sędziego WSA ( art.6§1 u.p.s.a) egzamin!

Do pełnienia urzędu na stanowisko sędziego WSA może być powołany kto:

1. ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni prawa cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

4. jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

5. ukończył 35 lat życia,

6. wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej

7. pozostawał co najmniej 8 lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przynajmniej przez 8 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez 10 lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w WSA co najmniej 2 lata.

WYJATEK : art.6§2 u.p.s.a wymagania o których mowa w art.6§1 pkt.7, nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.

Kandydat na stanowisko sędziego NSA (art.7 u.p.s.a.) musi spełniać następujące wymagania:

1. ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni prawa cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

4. jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

5. wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej

6. ukończył 40 lat

7. pozostawał co najmniej 10 lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynamniej przez 10 lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego.

8. Wymóg ukończenia 40 lat nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez 3 lata pozostawał na stanowisku sędziego WSA.

WYJATEK : art.6§2 u.p.s.a wymagania o których mowa w art.6§1 pkt.7, nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych. W wyjątkowych sytuacjach Prezydent RP na wniosek KRS-u może powołać kandydata na stanowisko sędziego mimo krótszych niż określone okresów pozostawiania na stanowiskach wymienionych wyżej.

Sędziowie sądów administracyjnych mają obowiązek (art.8 u.p.s.a.) składania oświadczeń majątkowych.

Sędziowie WSA - Prezesowi WSA

Sędziowie NSA - Prezesowi NSA

Prezesi WSA - Prezesowi NSA

Oceny i analizy danych zawartych w oświadczeniu o stanie majątkowym dokonuje kolegium właściwego sądu administracyjnego.

Pozostali pracownicy sądów administracyjnych:

1. asesorzy sądowi

2. starsi referendarze sądowi

3. referendarze sądowi

4. starsi asystenci sędziów

5. asystenci sędziów

6. urzędnicy (sekretarze sądowi)

7. inni pracownicy sądowi

Asesorzy sądowi WSA (art.26 u.p.s.a.)

Prezes NSA może mianować asesorem sądowym osobę, która:

1. ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni prawa cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznawane w Polsce,

4. jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

5. ukończyła 30 lat

6. wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej

7. przez co najmniej 4 lata pozostawała na stanowisku sędziego, prokuratora lub radcy w Prokuratorii Generalnej SP albo przynajmniej przez 4 lata wykonywała zawód adwokata, radcy prawnego, notariusza albo przez 6 lat pozostawała w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego.

Prezes może powierzyć takiemu asesorowi za zgodą Kolegium sądu pełnienie czynności sędziowskich w tym sądzie na czas określony nie przekraczający 5 lat.

Referendarze sądowi (art.27 u.p.s.a.)

Na stanowisko referendarza sądowego, do wykonywania czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz inne czynności sędziowskie może być mianowany ten, kto :

1. ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni prawa cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznawane w Polsce,

4. pozostawał co najmniej 3 lata na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego.

Starszy referendarz sądowy (art. 27§2 u.p.s.a.)

Na to stanowisko może być powołany referendarz sądowy, który zajmował swoje stanowisko przez co najmniej 10 lat, nie był karany za przewinienia dyscyplinarne, a także uzyskiwał pozytywne okresowe oceny kwalifikacyjne.

Asystent sędziego (art. 27a §1 u.p.s.a)

Na stanowisko asystenta sędziego, który samodzielnie wykonuje czynności administracji sądowej oraz czynności przygotowywania spraw sądowych do ich rozpoznani może być zatrudniony ten kto spełnia wymagania:

1. ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni prawa cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce.

Starszy asystent sędziego (art. 27a§2 u.p.s.a.)

NA tym stanowisku może być zatrudniony asystent sędziego, który zajmował stanowisko asystenta przez co najmniej 5 lat, nie był karany za przewinienia dyscyplinarne, a także uzyskiwał pozytywne okresowe oceny kwalifikacyjne.

Z tego tematu pytanie na egzamin ! (ustrój) „O” - 29 stycznia o godz. 17.00 po wykładzie, natomiast „1 termin” - 12 lutego o godz. 10.00

Wyznaczenie składów orzekających w sądach administracyjnych

WSA

Wyznaczanie składów orzekających przed WSA należy do przewodniczącego wydziału w danym sądzie. Przewodniczący wydziału wyznacza również sędziego sprawozdawcę w danej sprawie. Szczegółowo te kwestie reguluje rozporządzenie Prezydenta RP z 18 września 2003r. - regulamin wewnętrzny urzędowania WSA. Oprócz wyznaczania składów przez przewodniczącego wydziału ustawa przewiduje również wyznaczanie składu orzekającego w drodze losowania.

Wyznaczanie składu orzekającego w drodze losowania następuje gdy:

1. w sprawie przekazanej sądowi do ponownego rozpoznania przez NSA

2. w razie wyłączenia sędziego ze składu

3. w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania sądowo - administracyjnego

4. w sytuacji gdy sędzia sprawozdawca wystąpi z wnioskiem o wyznaczenie składu w drodze losowania i taki wniosek zostanie uwzględniony przez prezesa sądu

5. NSA

Wyznaczanie składów orzekających przed NSA wygląda podobnie jak przed WSA, czyli przewodniczący wydziału przydziela sprawy sędziom wydziału i wyznacza sędziego sprawozdawcę. W sytuacji wyłączenia sędziego oraz w przypadku sprawy ze skargi o wznowienie postępowania, przewodniczący wydziału NSA także zarządza wyznaczenie składu w drodze losowania. Sędzia sprawozdawca może również złożyć wniosek o wyznaczenie składu w drodze losowania, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy § 37 regulaminu.

Podstawowy skład orzekający

Sąd administracyjny co do zasady orzeka w składzie trzech sędziów (ta zasada dotyczy NSA i WSA).

W ustawie przewidziano wyjątki od tej zasady :

WSA

1. art. 16§2 p.p.s.a. - na posiedzenie niejawnym sąd administracyjny orzeka w składzie jednego sędziego, chyba że ustawa p.p.s.a. stanowi inaczej np. wyłączenie sędziego - skład trzy osobowy.

2. w postępowaniu uproszczonym i mediacyjnym przed WSA - postępowanie jest prowadzone przez jednego sędziego

NSA

1. w przypadku NSA na posiedzeniu niejawnym sąd ten co do zasady rozstrzyga sprawy w składzie jedno osobowym,

2. na rozprawie w składzie trzy osobowym

3. w składzie poszerzonym siedmio osobowym, całej izby NSA lub w pełnym składzie NSA zgodnie z art. 264 p.p.s.a. NSA podejmuje uchwały

Wyróżnia się dwa rodzaje uchwał podejmowanych przez NSA:

1. uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (uchwały abstrakcyjne)

2. uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo -administracyjnej ( uchwały konkretne)

Istnieje możliwość delegowania sędziego WSA do pełnienia za jego zgodą obowiązków sędziego w NSA.

Przedmiot i zasady postępowania sądowo administracyjnego

Podstawowym celem postępowania sądowo administracyjnego jest rozstrzyganie o zgodności z prawem aktu lub czynności organów administracji publicznej, natomiast przedmiotem tego postępowania w świetle przepisów konstytucji art.1 p.u.s.a oraz art.1p.p.s.a. jest sprawa sądowo administracyjna rozumiana jako kontrola działalności administracji publicznej przez sąd administracyjny.

Pojęcie zasad postępowania sądowo administracyjnego

Zasady ogólne postępowania sądowo administracyjnego są zasadami prawnymi , a więc normami prawa obowiązującego lub logicznymi konsekwencjami tych norm prawnych. Zasady prawne mogą być sformułowane wprost w poszczególnych przepisach aktu prawnego, a ponadto czasem zachodzi konieczność ich wyinterpretowania z kilku przepisów aktu prawnego. Normy te zostały przez ustawodawcę uznane za zasady danego postępowania ze względu na szczególne miejsce jakie zajmują w systemie prawa. Źródłem tych zasad są najczęściej normy konstytucyjne, które określa się jako zasady całego systemu prawa. Ponadto system prawa jest uzupełniany także przez zasady wynikające z ratyfikowanych umów międzynarodowych oraz zasad określonych w ustawach zwykłych.

Katalog zasad postępowania sądowo administracyjnego wgł. prof. Tarno :

1. zasada dwuinstancyjności postępowania sądowo administracyjnego - ta zasada jest konstytucyjną zasadą systemu prawa wynika z art.78 Konstytucji. Zgodnie z tym artykułem „ Każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I inst.”, przy czym ustawa może przewidywać wyjątki. Cechą charakterystyczną dwuinstancyjności postępowania sądowo administracyjnego jest to, że w obu instancjach zapadają orzeczenia o charakterze kasacyjnym. WSA posiada kompetencje kasacyjne w odniesieniu do aktów bądź czynności organów administracji publicznej, natomiast NSA posiada takie kompetencje kasacyjne w odniesieniu od orzeczeń sądów I inst., czyli WSA. Są to dwa całkowicie od siebie różne przedmioty spraw rozpoznawanych w sądownictwie administracyjnym, a kontrola sprawowana w NSA nad działalnością organów administracji ma charakter pośredni.

2. zasada legalności - należy ona do zasad charakterystycznych dla całego systemu prawa, jako zasada postępowania sądowo administracyjnego jest ona wywodzona z faktu, że sąd administracyjny kontroluje zaskarżone akty tylko w zakresie ich zgodności z prawem.

3. zasada niezwiązania granicami skargi - treść tej zasady została określona w art.134 p.p.s.a. zgodnie z którym sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to zatem, że sąd administracyjny ma uprawnienia a zarazem obowiązek do dokonania oceny zaskarżonego aktu, oceny zgodności z prawem nawet wtedy gdy dany zarzut naruszenia prawa nie został przez skarżącego w skardze wskazany. Sąd nie jest tutaj związany formą sformułowania skargi, argumentami w niej zawartymi a także zarzutami, wnioskami oraz powołaną podstawą prawną przywołaną przez skarżącego. Ponadto sąd nie jest także związany zgłoszonym przez stronę żądaniem cofnięcia skargi, w takiej sytuacji sąd ma obowiązek ustalić czy następstwem cofnięcia skargi nie będzie obejście prawa lub pozostawienie w obrocie prawnym aktu lub czynności dotkniętej wadą nieważności (te kwestie reguluje art. 60 p.p.s.a.). Z uwagi na powyższe przyjąć należy , że skarga do sądu administracyjnego jest czynnością jedynie inicjującą to postępowanie sądowo administracyjne, natomiast gospodarzem procesu i kontroli działalności administracji jest sąd administracyjny. Przed NSA sąd jest związany granicami skargi kasacyjnej, oznacza to zatem, że NSA ma obowiązek rozpoznania sprawy tylko w granicach skargi kasacyjnej ( przymus radcowsko -adwokacki).

4. zasada udzielania pomocy prawnej stronom - wynika ona z art.6 p.p.s.a. zgodnie z którym sąd administracyjny powinien udzielać stronom występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek co do czynności procesowy oraz pouczać o skutkach prawnych tych czynności i skutkach tych zaniedbań. Przede wszystkim chodzi tu o wyrównanie szans strony działającej bez adwokata lub radcy prawnego. Ustawa p.p.s.a. w szeregu przepisów określa zakres informacji jakie sąd powinien udzielić stronie w danej sytuacji np. pouczyć o środkach odwoławczych przysługujących stronie. Wyjątkiem od tej zasady: sąd nie ma obowiązku udzielania pouczeń w sytuacji kiedy strona ma pełnomocnika np. radcę prawnego lub adwokata.

5. zasada jawności postępowania - ta zasada ma także wymiar konstytucyjny zgodnie z art.45 ust. 1 Konstytucji, każdy ma prawo między innymi do jawnego rozpatrzenia jego sprawy przez sąd przy czym ustawa może tutaj przewidywać wyjątki od tej zasady. Ta zasada jawności wymieniona jest w art.6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Jawność rozpoznania sprawy polega na tym, że strony i uczestnicy postępowania a także osoby wezwane oraz publiczność mogą uczestniczyć w posiedzeniach sądu. Ustawa przewiduje wyjątki dotyczą art.119-121 i wiążą się z postępowaniem w trybie uproszczonym. Naruszenie tej zasady polegające na rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym oczywiście poza wyjątkami określonymi w ustawie lub nie powiadomieniem strony o miejscu i terminie rozprawy stanowi przyczynę nieważności postępowania, jeżeli w skutek tego strona zostanie pozbawiona możliwości działania, czyli obrony swoich interesów.

6. zasada orzekania według stanu obowiązującego w dacie podjęcia zaskarżonego aktu lub czynności - ta zasada jest charakterystyczna dla postępowań kontrolnych, określa ona moment czasowy (dzień podjęcia zaskarżonego aktu lub czynności) wedle którego sąd dokonuje kontroli legalności działania organu administracji. Badając zgodność tych działań z prawem sąd bierze pod uwagę stan faktyczny i prawny sprawy istniejący w dacie jego podjęcia. Wyjątek dotyczy tutaj jedynie stanu bezczynności organu administracji, tutaj pod uwagę sąd bierze stan sprawy czyli stan bezczynności na dzień wydawania wyroku.

7. zasada dostępu do sądu - jest ona pochodną szeroko rozumianego prawa do sądu. Rozumianego jako prawo do rzetelnego procesu sądowego, które zostało zagwarantowane przez konstytucje i umowy międzynarodowe. Podstawę konstytucyjnego funkcjonowania sądów administracyjnych stanowi art.184 Konstytucji, który ustanawia standard sądowej kontroli działań administracji publicznej.

Zakres działania sądów administracyjnych

Sprawa sądowo administracyjna

Ogólne ramy spawy sądowo administracyjnej zostały zakreślone w art. 184 Konstytucji. Definicję legalną sprawy administracyjnej określa art.1 p.p.s.a., zgodnie z tym artykułem sprawą sądowo administracyjnej jest po pierwsze sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej i po drugie wszelkie inne sprawy do których stosuje się przepisy prawa przed sądami administracyjnymi z mocy ustaw szczególnych. Wyjątki od zasady, że sprawa sądowo administracyjna podlega rozpoznaniu przez sąd administracyjny mogą być wprowadzane na mocy wyraźnego przepisu szczególnego rangi ustawowej.

Kryterium kontroli sądu administracyjnego

Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Wymiar Sprawiedliwości

Pod pojęciem wymiaru sprawiedliwości należy rozumieć działalność sądu polegającą na władczym i zgodnym z przepisami proceduralnymi rozstrzyganiu sporów co do istnienia lub treści stosunku prawnego. Przedmiotem wymiaru sprawiedliwości sprawowanego przez sądy administracyjne jest kontrola działalności administracji publicznej. Kontrola ta ma charakter ograniczony, samoistny, fachowy i bezpośredni a ponadto przebiega w sformalizowanym postępowaniu wzorowanym na procesie.

Drugi rodzaj spraw sądowo administracyjnych wskazanych w art.1 p.p.s.a.

Z mocy ustaw szczególnych sprawami sądowo administracyjnymi stały się sprawy, które wykraczają poza zakres kontroli działalności administracji publicznej. Przykładowo zgodnie z art.4 ustawy z 26 stycznia 1984r. Prawo prasowe „ przedsiębiorcy i podmioty nie zaliczane do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielania prasie informacji o swojej działalności pod warunkiem, że ta informacje nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności takiego podmioty” . W przypadku odmowy udzielenia takiej informacji prasie na żądanie redaktora naczelnego odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej w terminie 3 dni. Ta odmowa udzielenia informacji musi zawierać oznaczenie organu jednostki organizacyjnej lub osoby od której pochodzi, datę udzielenia odmowy, redakcję prasową której dotyczy oraz wskazanie powodów odmowy udzielenia informacji. Taką odmowę można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni.

Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych

Ogólną regułę określającą właściwość WSA zawiera art.3 ustawy p.p.s.a. Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych są rozpoznawane w I inst. przez WSA takie rozwiązanie znajduje potwierdzenie w art.13 §1 p.p.s.a zgodnie z którym wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe we wszystkich sprawach sądowo administracyjnych za wyjątkiem tych, które zostały zastrzeżone do właściwości NSA np. rozstrzyganie sporów kompetencyjnych. WSA właściwy (art.14 p.p.s.a.) w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy, aż do ukończenia postępowania choćby podstawy właściwości sądu zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zasada wyrażona w tym przepisie odnosi się zarówno do właściwości rzeczowej jak i miejscowej, momentem decydującym o ustaleniu właściwości jest data wniesienia skargi, czyli data złożenia pisma w biurze podawczym sądu lub oddania go w polskim urzędzie pocztowym lub w polskim urzędzie konsularnym.

Prawna forma działania organów administracji jako kryterium właściwości rzeczowej WSA - art.3§2 p.p.s.a.

Pierwszym kryterium określającym właściwość rzeczową WSA jest prawna forma działania organów administracji, sądy te orzekają w sprawach skarg na :

- decyzje administracyjne

- postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty

- postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym na które służy zażalenie

- inne niż decyzja lub postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach

- akty prawa miejscowego organów j.s.t. i terenowych organów administracji rządowej

- akty organów j.s.t i ich związków inne niż prawo miejscowe podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej

- akty nadzoru nad działalnością organów j.s.t

- bezczynność organów w przepadkach dotyczących wydania decyzji administracyjnych, postanowień innych niż w decyzji i postanowienia aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz bezczynność dotycząca wydania pisemnych interpelacji prawa podatkowego.

Skarga na decyzje

Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do WSA z powodu ich niezgodność z prawem, nie zależnie od trybu postępowania w którym zostały wydane. Zgodnie z art.107§1 k.p.a. uzasadnienie decyzji powinno zawierać: uzasadnienie faktyczne i prawne i jest ono integralną częścią decyzji. Oznacza to zatem , że ocenie WSA będzie podlegać nie tylko rozstrzygnięcie zawarte w decyzji ale decyzja jako całość, czyli wraz z uzasadnieniem.

Pod pojęciem decyzji administracyjnej rozumie się :

1. każdy, wydany na podstawie powszechnie obowiązującego prawa

2. władczy i jednostronny akt organu administracji

3. rozstrzygający konkretną sprawę

4. skierowany do imiennie oznaczonego adresata niezwiązanego z organem ani węzłem zależności organizacyjnej ani podległości służbowej

np. decyzje administracyjne - koncesja, zezwolenie , pozwolenie.

Właściwość rzeczowa WSA cd.

Postanowienia

Postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym:

1. postanowienia na które służy zażalenie np. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do dokonania jakiejś czynności procesowej przed organem administracji, postanowienie o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania, postanowienie o zawieszeniu postępowania .

2. postanowienia kończące postępowanie np. postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania, postanowienie o stwierdzeniu uchybienia terminu o wniesieniu odwołania, postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

3.postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty np. nie ma w k.p.a. wynikają one z ustaw szczególnych - postanowienie o odmowie uznania stopnia wojskowego, jest ono podejmowane na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z 15 maja 1992r. w sprawie określenia szczególnych zasad i trybu postępowania oraz organów właściwych do uznania stopni wojskowych.

Skarga na postanowienia egzekucyjne

Właściwie każda czynność egzekucyjna może być przedmiotem skargi do WSA, jeżeli na postanowienie o oddaleniu skargi na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego służy zażalenie.

Inne czynności i akty z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Do aktów tych lub czynności należeć będą akty i czynności które:

1. nie mają charakteru decyzji lub postanowienia

2. są podejmowane w sprawach indywidualnych

3. mają charakter publiczno prawny

4. dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

Przykładem takiej czynności lub aktów są: określone czynności materialno techniczne (np. obliczenie opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi zakładu opieki zdrowotnej, odmowa przyjęcia do zakładu administracyjnego np. biblioteki, odmowa realizacji przez organ uprawnienia wynikającego bezpośrednio z przepisów prawa, jeżeli przepisy te nie przewidują formy decyzji lub postanowienia dla stwierdzenia takich uprawnień, a działanie organu uniemożliwia podmiotowi korzystanie z uprawnień wynikających z tych przepisów

( uprawnienia kombatanckie w zakresie świadczeń zdrowotnych).

Pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach - są to odpowiedzi na zadawane pytania przez podatnika.

Skarga na akty prawa miejscowego organów j.s.t oraz terenowych organów rządowych - cechą tych aktów jest określenie ich adresatów w sposób ogólny, ustalenie ciążących na nich obowiązków oraz przysługujących im uprawnień oraz wydanie ich na podstawie i w granicach wyraźnej delegacji ustawowej np. miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Przepisy te wymagają dla nich obowiązywania stosownego ogłoszenia i to w odpowiednim czasie.

Akty nie normatywne organów j.s.t. i ich związków, czyli są to :

- akty o bardzo zróżnicowanym charakterze, mogą być one aktami indywidualnymi np. uchwała w sprawie nadania honorowego obywatelstwa danej gminy,

- akty o charakterze generalnym np. uchwała ustalająca program gospodarczy danej gminy,

- akty normatywne szczególne np. uchwały stanowiące przepisy gminne porządkowe na danym terenie,

- porozumienia administracyjne.

Akty nadzoru nad działalnością j.s.t.

- rozstrzygnięcia organu nadzorczego (tymi organami jest Wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa, prezes RM, wyjątkowo Sejm),

- zajęcie stanowiska przez organ nadzoru,

- zarządzenia zastępcze wojewody,

- postanowienie sygnalizatencyjne, które są wydawane przez Prezesa SKO w przypadku stwierdzenia uchybień w pracy organów j.s.t.

Skarga na bezczynności organów administracji publicznej - polegającą na braku wydania decyzji w postępowaniu egzekucyjnym , nie wydanie interpretacji podatkowej, brak podjęcia tych innych aktów i czynności takich jak decyzja bądź postanowienie. W przypadku skargi na bezczynność przedmiotem sądowej kontroli WSA nie jest określony akt lub czynność lecz ich brak. W sytuacji gdy organ miał obowiązek podjąć działanie w danej formie prawnej i w określonym terminie.

Osobowa kontrola wynikająca z ustaw szczególnych (art. 3§3)

Na mocy przepisów ustaw szczególnych sądową kontrolą legalności zostały dodatkowo objęte:

1. orzeczenia w sprawach dyscyplinarnych ( sprawy dyscyplinarne funkcjonariuszy celnych, służby granicznej)

2. akty nadzoru nad działalnością organów samorządu zawodowego (samorząd pielęgniarski, lekarski, samorządy prawnicze)

3. akty nadzoru nad podmiotami wykonującymi funkcje zlecone administracji

4. akty nadzoru nad bankami i instytucjami kredytowymi

5. orzeczenia organów administracji w niektórych sprawach o charakterze cywilno prawnym np. orzeczenie w sprawie o zwrot majątku lub odszkodowanie za mienie związków zawodowych

Właściwość NSA

Zgodnie z art. 15 p.p.s.a. NSA :

1. rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA

2. podejmuje uchwały mające na celu :

a. wyjaśnienie przepisów prawnych, które stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (uchwały abstrakcyjne)

b. podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo administracyjnej, czyli uchwały konkretne

3. rozstrzyga spory kompetencyjne, czyli spory o właściwość między organami j.s.t i między Samorządowymi Kolegiami Odwoławczymi oraz spory kompetencyjne między organami j.s.t, a organami administracji rządowej

4. inne sprawy należące do jego właściwości na mocy odrębnych ustaw

NSA:

1. posiada kompetencje dla sądu odwoławczego, czyli sądu II inst.,

2. posiada kompetencje charakterystyczne dla sądu sprawującego nadzoru judykacyjnego,

3. posiada kompetencje charakterystyczne dla sądu I inst.

NSA jako sąd odwoławczy - rozstrzyga zażalenia i skargi kasacyjne WSA

NSA jako sąd sprawujący nadzór judykacyjny - ten nadzór wiąże się z podejmowaniem uchwał wyjaśniających rozbieżności dotyczące zgodności z prawem. Do środków podejmowanych przy nadzorze judykacyjnym należy zaliczyć :

- podejmowanie uchwał abstrakcyjnych, czyli tych które wyjaśniają rozbieżności kilku sądów administracyjnych

- podejmowanie uchwał wyjaśniających konkretnych przez NSA,

- unieważnianie prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych wskazanych w art.172 p.p.s.a.

Uchwały te podejmowane są z inicjatywy składu orzekającego NSA w celu rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie (uchwały konkretne) i są one wiążące przez sad w tej konkretnej sprawie, natomiast uchwały abstrakcyjne wiążą we wszystkich sprawach danego rodzaju.

NSA jako sąd I inst. - kompetencje NSA jako sądu pierwszej i ostatniej instancji obejmują dwojakiego uprawnienia:

- rozpoznawanie sporów kompetencyjnych

- orzekanie w sprawach skargi o przewlekłość postępowania przed sądem administracyjnym

Rozpoznawanie sporów kompetencyjnych przez NSA

Zgodnie z art. 166 ust.3 Konstytucji spory kompetencyjne między organami j.s.t. i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne ( tylko NSA).

NSA jest właściwy do rozpoznawania sporów kompetencyjnych pomiędzy:

1. organami j.s.t, które nie mają wspólnego dla nich organu wyższego stopnia np. spór między marszałkami województw

2. pomiędzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi

3. spór pomiędzy organami j.s.t , a organami administracji rządowej

NSA posiada kompetencje do rozpoznawania tych sporów jako sąd I inst.

Pod pojęciem sporu kompetencyjnego należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy jednocześnie uważają się za właściwe do załatwienia danej konkretnej sprawy (spór pozytywny) albo żaden z tych organów nie uważa, że jest właściwy do załatwienia takiej spraw (spór negatywny). Postępowanie w sprawie rozpoznawania sporów kompetencyjnych wszczynane jest na wniosek uprawnionego podmiotu.

Z takim wnioskiem może wystąpić :

- strona postępowania w którym doszło do takiego sporu,

- organ administracji który jest w sporze,

- minister sprawiedliwości,

- prokurator generalny .

- RPO,

-minister właściwy do spraw administracji publicznej.

Rozstrzygnięcie takiego sporu następuje w drodze postanowienia NSA poprzez wskazanie organu właściwego do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej, natomiast NSA oddali wniosek o rozstrzygnięcie sporu gdy :

1. żaden z organów biorących udział w postępowaniu nie jest właściwy do załatwienia sprawy

2. oddalenie wniosku nastąpi gdy spór o właściwość nie istnieje w rzeczywistości . Takie postanowienie nie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia

Podmioty postępowania sądowo administracyjnego

Skład sądu

1. Skład WSA art.16

Wyznaczanie składu należy do przewodniczącego wydziału, który wyznacza także sędziego sprawozdawcę poza tym mamy przypadki losowania składu, czyli wyznaczanie składu w drodze losowania. To losowanie dotyczy przypadków:

- w razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez NSA (WSA drugi raz rozpoznaje sprawę)

- wyłączenia sędziego

- skarga o wznowienie postepowania

- z wnioskiem o losowanie wystąpi sędzia sprawozdawca, a prezes sądu taki wniosek uwzględni.

Składy WSA:

1. zasadą jest że WSA orzeka w składzie 3 osobowym na rozprawie

2. na posiedzeniu niejawnym co do zasady orzeka w składzie jednego sędziego, wyjątek dotyczy sprawy wyłączenia sędziego, wówczas na posiedzeniu nie jawnym sąd rozstrzyga taką kwestie w składzie trzy osobowym

3. poza rozprawą zarządzenia wydaje przewodniczący wydziału

Składy NSA:

1. zasadą jest skład 3 osobowy

2. na posiedzeniu nie jawnym NSA może rozpoznać skargę kasacyjną w składzie jedno osobowym, ale tylko wtedy gdy: skarga taka jest oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na postępowanie a strona która wniosła taką skargę zrzekła się rozprawy zaś pozostałe strony w terminie 14 dni od doręczenia skargi kasacyjnej nie zażądały przeprowadzenia rozprawy - art.182§2

3. na posiedzeniu nie jawnym sąd orzeka w składzie jednego sędziego

4. uchwały podejmowane są w składzie poszerzonym 7 sędziów, albo całej izby NSA, połączone izby, pełen skład NSA (skład 86 sędziów)

art. 18 wyłączenie sędziego

Zgodnie z Konstytucją każdy ma prawo ma do bezstronnego sądu, instytucja wyłączenia sędziego ma zatem na celu zapewnienie obiektywizmu i bezstronności orzekania.

Przyczyny wyłączenia sędziego z mocy ustawy zostały unormowane w art. 18 w sprawach:

1. w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron postępowania w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki

2. w sprawie swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia

3. w sprawach osób związanych z sędzią z tytułu przysposobienia opieki lub kurateli

4. w których był lub jest pełnomocnikiem jednej ze stron

5. w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą

6. w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznawanego (np. uchwały podjętej prze radę gminy, w której był radcą prawnym zanim został sędzią) oraz w sprawach w których występował jako prokurator

7. w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej

Te przyczyny zgodnie z art.18§2 trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki i kurateli.

§3 dotyczy skargi o wznowienie : sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania nie może orzekać co do tej skargi o wznowienie.

Okoliczności (wyżej wymienione) wyłączenia sędziego ustalane są w drodze oświadczenia sędziego lub strony postępowania. Wystąpienie tych przyczyn uzasadnia powstrzymanie się sędziego od wszelkich czynności procesowych pod rygorem nieważności postępowania.

art.19 nie zależnie od tych przyczyn wyłączenia sędziego z mocą ustawy sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istniej okoliczność tego rodzaju że mogłaby wywołać bezstronność sędziego ( między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju). Wniosek złożony przez stronę o wyłączenie sędziego może być zgłoszony w formie pisemnej lub ustnej do protokołu w sądzie, w którym ta sprawa jest rozpoznawana.

Taki wniosek musi zawierać :

1. wskazanie sędziego który ma być wyłączony

2. podanie przyczyn które to uzasadniają

3. strona musi powołać okoliczności lub dowody uprawdopodobniające istnienie takiej przyczyny

Od momentu złożenia takie wniosku do czasu rozpoznania sędzia którego wniosek dotyczy nie powinien dokonywać żadnych czynności w sprawie. Gdyby tak wniosek o wyłączenie sędziego był złożony na rozprawie, to odracza się rozprawę by w drodze losowania (po zweryfikowaniu wniosku) wylosować nowy skład. Naruszenie tego zakazu przez sędziego powoduje nieważność postępowania. Właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego jest sąd, w którym sprawa jest rozpoznawana w składzie 3 osobowym. Wydanie postanowienia o wyłączenie sędziego musi być poprzedzone złożeniem wyjaśnień przez sędziego, którego ten wniosek dotyczy. Gdyby się okazało, że sąd WSA nie może rozpoznać takie wniosku (ponieważ wyłączani są po kolei inni sędziowie ) to NSA wskazuje inny sąd wojewódzki do rozpoznania takiego wniosku. - art.22§3

Zaskarżeniu w drodze zażalenia podlega jedynie postanowienie oddalające wniosek o wyłączenie sędziego. Natomiast zażalenie nie będzie przysługiwać od postanowienia NSA od wskazania innego sądu wojewódzkiego. Te przepisy dotyczą również protokolanta, referendarza, asesora sądowego oraz prokuratora.

Strony postępowania sądowo administracyjnego

art.32 p.p.s.a

W postępowaniu w sprawie sądowo administracyjnej stronami są :

- skarżący

- organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

Skarżącym (art.50), czyli podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi mogą być:

- każdy kto ma w tym interes prawny,

- prokurator,

- Rzecznik Praw Obywatelskich,

- organizacja społeczna, ale w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym,

- inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.

Wyróżnić można zatem dwie kategorie podmiotów posiadających legitymację skargową:

1. stanowią te podmioty, którym uprawnienie to przysługuje w celu ochrony ich interesu prawnego. Posiadanie interesu prawnego oznacza, że zaskarżony akt lub bezczynność organu administracji musi dotyczyć interesu prawnego skarżącego. I ten interes prawny musi być własny, indywidualny, oparty o konkretny przepis prawa powszechnie obowiązującego. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że posiadać interes prawny tzn. wskazać przepis prawa uprawniający dany podmiot do wystąpienia z określonym żądaniem stosunku do organu administracji. Jest on wywodzony z przepisów prawa materialnego, czyli tego które przyznaje prawa i obowiązki danemu podmiotowi, ale ten interes może również wynikać z przepisów prawa procesowego, czyli przepisów postępowania w danej sprawie bądź z przepisów prawa ustrojowego.

2. podmioty instytucjonalne, czyli prokurator, RPO, organizacja społeczna - te podmioty posiadają prawo do wniesienia skargi w cudzej sprawie ze względu na konieczność ochrony obiektywnego porządku prawnego.

Podmiotom, którym przyznana została legitymacja skargowa ze względu na funkcje do pełnienia których zostały powołane to:

Prokurator - ma legitymacje do wniesienia skargi w cudzej sprawie opartą o ochronę interesu prawnego takiej osoby, ale skargę wnosi gdy zaskarżony akt, czynność lub bezczynność naruszają obiektywny porządek prawny w państwie (stoi na straży praworządności).

RPO - rzecznikowi prawo do wniesienia skargi służy w celu ochrony praw i wolności obywatela (sprawy osób fizycznych i innych osób)

Organizacja społeczna - może wnieść skargę w cudzej sprawie po spełnieniu dwóch warunków:

- taka sprawa leży w zakresie jej statutowej działalności

- organizacja ta brała udział w postępowaniu administracyjnym w danej sprawie.

Inny podmiot - podmioty wskazane w przepisach szczególnych: Prezes RM, Wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa w sprawach finansowych, Redaktor Naczelny, Inicjator referendum lokalnego.

Strony postępowania cd.

Organ, którego dotyczy skarga

Ustawa p.p.s.a. nie definiuje pojęcia organu administracji publicznej, wcześniej ustawa o NSA taką definicje zawierała. Aktualnie ustawodawca odsyła do kryterium przedmiotowego w tym zakresie, czyli do „wykonywania przez dany podmiot administracji publicznej” oznacza to zatem, że organem może być każdy podmiot, który na podstawie ustawy lub porozumienia został powołany do wykonywania administracji publicznej. Oznacza to, że nie jest ważna nazwa organu ale to jaką funkcje organ wykonuje, a tą działalnością ma być wykonywanie administracji publicznej.

Tymi podmiotami z całą pewnością są:

- ograny administracyjne w ścisłym tego słowa znaczeniu

- Organy j.s.t.

- Organy administracji w znaczeniu funkcjonalnym (są to podmioty, które nie będąc co do zasady organami administracji publicznej pełnią funkcje tych organów, ponadto w odniesieniu do decyzji i postanowień znaczenie będzie miała definicja organu administracji publicznej zawarta w art. 5 §. 2 pkt. 3,4, i 6 k.p.a.

Pełnomocnik organu, którego dotyczy skarga

W postępowaniu sądowo administracyjnym organ którego dotyczy skarga może działać osobiście albo przez osoby uprawnione do działania w jego imieniu, może także ustanowić pełnomocnika. Organ w postępowaniu przed sądem administracyjnym ma pozycje równorzędną ze skarżącym. Organ jest jedną ze stron tego postępowania mających takie same uprawnienia procesowe.

Uczestnicy postępowania

art. 33

W ustawie p.p.s.aa wyróżniono:

1. uczestników na prawach strony - § 1 art. 33 i

2. pozostałych uczestników poste - § 2

Ad. 1 Do tej kategorii należą osoby które:
- brały udział w postępowaniu administracyjnym

- nie wniosły skargi

- ich interesu prawnego dotyczy wynik postępowania sądowo administracyjnego

Ad.2 Do tej kategorii należą osoby które:
- nie brały udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy ich interesu prawnego

- organizacje społeczne występujące w postępowaniu w cudzej sprawie, jeżeli sprawa ta mieści się w zakresie statutowej działalności organizacji.

Pozycja procesowa obu rodzajów uczestników postępowania w sensie posiadanych uprawnień i obowiązków w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest taka sama. Różnica natomiast tkwi w sposobie dopuszczenia ich do udziału w postępowaniu sądowo administracyjnym. Uczestnicy na prawach strony stają się nimi z chwilą wszczęcia postępowania z mocy samego prawa. Sąd ma obowiązek zawiadomić ich o miejscu i terminie rozprawy art. 91.

Pozostali uczestnicy postępowaniu mogą wziąć w nim udział o ile zgłoszą taki wniosek i sąd dopuści ich do udziału w postępowaniu rozstrzygając tę kwestie w drodze postanowienia.

Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału służy podmiotowi zażalenie do NSA.

Zdolność sądowa i procesowa

Zdolność sądowa - to zdolność występowania w postępowaniu przed sądem administracyjnym jako strona. Taką zdolność posiadają:

- osoby fizyczna

- osoby prawne

- państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej - art. 25 § 2

- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień bądź skierowania do nich nakazów czy zakazów art. 25 § 3 - np. spółka cywilna w zakresie od podatków od nieruchomości

- organizacje społeczne choćby nie posiadały osobowości prawnej w zakresie ich statutowych działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Zdolność procesowa - art. 26 p.p.s.a.

W postępowaniu przed sądem administracyjnym mają :

- osoby fizyczne posiadające zdolność do czynności prawnych

- osoby prawne

- państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej

- inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa materialnego dopuszczają możliwości nałożenia na nie obowiązków lub przyznania uprawnień bądź też skierowania do nich nakazów, zakazów a także uprawnień stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

- organizacje społeczne choćby nie posiadały osobowości prawnej w zakresie jej statutowej działalności w cudzych sprawach .

Osoby fizyczne

Zdolność procesowa osób fizycznych może być pełna lub ograniczona. Pełną zdolność mają osoby pełnoletnie i nie ubezwłasnowolnione, natomiast ograniczoną zdolność mają małoletni którzy ukończyli lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo, a także osoby dla których ustanowiono doradcę tymczasowego.

Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w pełnym zakresie, ale tylko w tych sprawach które wynikają z czynności prawnych których może dokonywać samodzielnie. Nie mają natomiast zdolności osoby, które nie ukończyły lat 13, a także osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

Inne podmioty niż osoby fizyczne

Zdolność procesowa innych podmiotów jest atrybutem ich zdolności sądowej, podmioty te nabywają zdolność procesową w dacie określonej przepisami o ich utworzeniu np. z chwilą nabycia osobowości prawnej i takie podmioty dopóki istnieją mają zdolność procesową np. spółka akcyjna lub sp. z o.o . Natomiast w przypadku tych podmiotów mogą wystąpić braki co do ich reprezentacji, czyli braku organy do ich reprezentowania lub braki w składzie które uniemożliwiają jego działanie. Stosownie do art. 30 p.p.s.a.sąd ustanawia w drodze postanowienia wydanego na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym kuratora dla strony nie mającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego albo dla strony która nie ma organu powołanego do jej reprezentowania. Sąd czyni to na wniosek strony przeciwnej gdy ta strona podejmuje czynności nie cierpiące zwłoki przeciwko stronie nie mającej zdolności procesowej.

Pełnomocnictwo w postępowaniu przed sądem administracyjnym

art. 35 p.p.s.a.

Można wyróżnić 3 grupy pełnomocników:

1. pełnomocnicy profesjonalni - adwokaci i radcowie prawni

2. pełnomocnicy nieprofesjonalni - inny skarżący, uczestnik postępowania, rodzice skarżącego, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony - dzieci itp. , a także do osób będących osobami prawnymi lub przedsiębiorcami a także państwowymi i samorządowymi jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej - będzie pracownik tej jednostki lub jej organu nadrzędnego.

3. pełnomocnicy nazywani mianem pełnomocników „quasi profesjonalnych” - jakby profesjonalnych - doradcy podatkowi i rzecznicy patentowi - ich nazwa bierze się stąd, że wykonują oni tę funkcję odpłatnie a jednocześnie ich udział w postępowaniu sądowo administracyjnym w charakterze pełnomocnika procesowego uznaje się za celowy ze względu na posiadane umiejętności zawodowe, fachowe.

Doradca podatkowy - uprawnienie jego do występowania w charakterze pełnomocnika strony wynika z art. 41 ust.2 ustawy z dnia 5.07.1996r. o doradztwie podatkowym (pamiętać z jakiej ustawy!) uprawnienie to zostało ograniczone jedynie do postępowania, w którym następuje kontrola decyzji przez WSA czyli w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych.

Rzecznicy patentowi - mogą być pełnomocnikiem strony w postępowaniu sadowo administracyjnym, ale tylko w sprawach z zakresu własności przemysłowej na mocy ustawy z 11.04.2001r. o rzecznikach patentowych ( przyjmuje się że jest on pełnomocnikiem strony z zakresu własności przemysłowej) pamiętać jaka ustawa - egzamin!

Rodzaje pełnomocnictwa :

Adwokatom, radcom prawnym i rzecznikom patentowym może być udzielone pełnomocnictwo procesowe:

1. ogólne - czyli do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi

2. szczególne - czyli do prowadzenia poszczególnych spraw

3. do niektórych czynności w postępowaniu przed sądem administracyjnym i zakres tego pełnomocnictwa będzie wynikał z umowy cywilnej zawartej między skarżącym a adwokatem z wyboru np. do sporządzenia skargi kasacyjnej

Zakres pełnomocnictwa - art. 39 p.p.s.a.

Pełnomocnictwo obejmuje z mocy prawa umocowanie do:

1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem

2. udzielenie dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach - dalsze pełnomocnictwo nazywa się substytucja)

3. obejmuje cofnięcie skargi w całości lub w części, jeżeli te czynności nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie

4. obejmuje umocowanie do odbioru kosztów postępowania

Wynagrodzenie pełnomocnika - art. 250 p.p.s.a. - wybrany przez stronę lub wyznaczony z urzędu w ramach pomocy adwokat, radca prawny, doradca podatkowy bądź rzecznik patentowy otrzymuje wynagrodzenia według zasad określonych w przepisach o opłatach za czynności adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych i rzeczników patentowych w zakresie ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, a ponadto otrzymuje zwrot niezbędnych wydatków, które jednak musza być udokumentowanie przez takiego pełnomocnika.

Czynności postępowania

Zgodnie z art.45 p.p.s.a pismo w postępowaniu sądowo administracyjnym obejmuje wnioski i oświadczenia stron, a także wniosków postępowania. Pod pojęciem wniosku należy rozumieć wszelkie zgłaszane przez stronę żądania („wnoszę o ..”)

Wnioski te mogą dotyczyć samego rozstrzygnięcia sprawy - żądanie uchylenia zaskarżonej decyzji, kwestii formalnych związanych z tokiem postępowania - (wniosek o zawieszenie postępowania) lub wnioski mogą dotyczyć tzw. rozstrzygnięć ubocznych - wniosek o zwrot kosztów postępowania i mogą to być także wszelkie inne wnioski.

Natomiast oświadczenia prezentują zajmowane przez stronę stanowisko w sprawie - oświadczenia woli np. cofnięcie skargi, oświadczenia wiedzy - np. ustosunkowanie się do twierdzeń strony przeciwnej. Pisma musza być sporządzane w j. polskim

Elementy pisma procesowego - art. 46

Każde pismo procesowe musi odpowiadać wymaganiom formalnym określonym w art. 46 p.p.s.a., czyli musi ono zawierać :

1. oznaczenie sądu do którego jest kierowane,

2. oznaczenie wnoszącego pismo (imię, nazwisko, nazwę strony, przedstawicieli ustawowych, pełnomocników),

3. oznaczenie rodzaju pisma - tytuł (skarga, wniosek, itp.) ,

4. osnowa wniosku (wnoszę o…) lub oświadczenia, czyli istotę żądania lub oświadczenia ,

5. podpis strony lub jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,

6. wymienienie załączników po jednym odpisie dla każdej ze strony i uczestników .

Pierwsze pismo

W przypadku pierwszego pisma w sprawie należy wskazać adres, siedzibę stron, ich pełnomocnika lub przedstawicieli bądź adres do doręczeń, a ponadto wskazać przedmiot sprawy. W kolejnych już pismach wskazuje się sygnaturę sprawy.

Są to informacje niezbędne dla doręczenia stronom i uczestnikom postępowania różnego rodzaju zawiadomień, a nadto gdy pismo wnioski pełnomocnik strony to ma obowiązek dołączyć pełnomocnictwo o ile nie uczynił tego wcześniej.

Braki formalne pisma

Jeżeli pismo zawiera braki formalne - czyli nie zawiera tych elementów z art. 46 p.p.s.a., przewodniczący wydziału wzywa stronę do ich uzupełnienia lub ich poprawienia w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Uzupełnienie takich braków lub ich poprawienie w terminie 7 dniowym powoduje, że pismo takie wywiera skutki od dnia jego wniesienia.

Wezwanie strony do poprawienia lub uzupełnienia ma postać zarządzenia przewodniczącego wydziału. Zarządzenie to doręcza się stronie zgodnie z przepisami o doręczeniu orzeczeń i takie zarządzenie podlega zaskarżeniu w drodze zażalenie i podkreślić trzeba, że przepisy o pozostawieniu pisma nie dotyczą pism - skargi kasacyjnej, zażalenie i skargi o wznowienie postępowania. W przypadku gdy te pisma zawierają braki formalne w terminie 7 dniowym te pisma będą podlegać odrzuceniu przez sąd.

Wszczęcie postępowania sądowo administracyjnego

Postępowanie sądowo administracyjne może zostać wszczęte w dwojaki sposób:

1. w wyniku złożenia przez uprawniony podmiot skargi art. 50 §1 p.p.s.a.

2. w wyniku złożenia wniosku o wszczęcie postępowania art. 63

jest również trzecia sytuacja (wyjątek !)

3. z urzędu w sprawie o odtworzenia akt w przypadku ich zaginięcia lub zniszczenia

Wniesienie skargi - art.54 p.p.s.a.

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynności są przedmiotem skargi. Można tę skargę wnieść dopiero po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli takie mu służyły w postępowaniu przed organami administracji.

Wymóg ten nie dotyczy RPO i Prokuratora, którzy składają skargi w cudzych sprawach.

Art. 52 § 2 - wyczerpanie środków zaskarżenia

Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację gdy stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia taki jak :

- zażalenie,

- odwołanie,

- wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przewidziane w ustawie.

Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia skargę na akty lub czynności z zakresu administracji publicznej inne niż decyzja lub postanowienie, a dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa można wnieść dopiero po uprzednim wezwaniu w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności do usunięcie naruszenia prawa art. 52 § 3 p.p.s.a.

Termin do wniesienia skargi - art. 53 p.p.s.a.

Zgodnie z art. 53 skargę można wnieść w terminie:

1. 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie (30 dni od doręczenia organu odwoławczego),

2. 30 dni od dnia doręczenia stronie odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a w przypadku milczenia organu w tej kwestii 60 dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa ,

3. w terminie 6 m-cy - termin ten dotyczy Prokuratora i RPO. Jest liczony od dnia doręczenia stronie rozstrzygniecie w indywidualnej sprawie, czyli jej dotyczącej lub 6 m-cy od dnia wejście w życie aktu innego niż decyzja lub postanowienie lub podjęcia innej czynności.

W odniesieniu do innych aktów w stosunku do których ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia i nie stanowi inaczej, skargę można wnieść w każdym czasie po wcześniejszym wezwaniu na piśmie właściwego organu do usunięcia naruszenia do naruszeniu prawa.

Wniesienie skargi na bezczynność organu nie jest ograniczone żadnym terminem, przed jej wniesieniem należy jednak złożyć do organu zażalenie bądź ponaglenie na bezczynność.

Egzamin: jakie są instancje i jakie środki uruchamiają te instancje, jak jest przed I inst., a jak przed II inst. należy zwrócić uwagę, który orzeka sąd w I i II inst. Skupić się na skardze (elementy, wymogi, kto może wnieść i w jakim terminie itp. skargi). Jakie orzeczenia wydaje każda z instancji, czyli czym się kończy postępowanie administracyjne, czym się kończy postępowanie kasacyjne. Środki nadzwyczajne (skarga o wznowienie postępowania itp.)

34

---