POSTĘPOWANIE SĄDOWO – ADMINISTRACYJNE

Wykład 21.02.2012

Początek sądownictwa administracyjnego

Początki kształtowania się sądownictwa administracyjnego miały miejsce w Austrii pod koniec XIX wieku, gdzie powołano w 1875 roku Trybunał Administracyjny. W Polsce na mocy Konstytucji Marcowej z dnia 17 marca 1921 roku powołano do życia w 1922 roku Najwyższy Trybunał Administracyjny, wzorowany na austriackim Trybunale Administracyjnym. Organ ten powołano do kontroli legalności aktów administracyjnych. Trybunał Administracyjny był właściwy do uchylania decyzji i zarządzeń organów administracyjnych. W założeniu sądownictwo administracyjne miało być 2 – instancyjne, jednak zamierzenie to nie zostało zrealizowane. Po II Wojnie Światowej nie przywrócono sądownictwa administracyjnego. W 1980 roku podjęto pierwsze kroki w celu utworzenia Naczelnego Sądu Administracyjnego. Był on jedyną instytucją sądownictwa administracyjnego, a jego uprawnień ograniczały się do wąskiej kategorii spraw np. wydawanie paszportów. Taki status utrzymywał się do 2003 roku. Obecnie w Polsce funkcjonuje system mieszany, co oznacza że oprócz sądów administracyjnych kontrolę sprawują też sądy powszechne.

Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe (Art. 175 ust. 1 Konstytucji).

Istnieje domniemanie kompetencji sądów powszechnych (Art. 177 Konstytucji).

Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej (Art. 184 Konstytucji).

Art. 45 ust. 1 Konstytucji określa prawo do sądu. Prawo to wynika również z takich aktów jak: Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950 rok, przyjęta przez Radę Europy, ratyfikowana przez Polskę w 1993 roku), Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966 rok, ratyfikowany przez Polskę w 1977 roku, art. 6), Pakt Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych (art. 14).

Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne (art. 176 ust 1 Konstytucji).

Kontrola administracyjna sprawowana jest przez sformalizowane postępowanie, czyli postępowanie sądowo – administracyjne. Innymi słowy, kontrola administracyjna to rozpoznawanie spraw sądowo – administracyjnych.

Przedmiotem postępowania sądowo administracyjnego są sprawy administracyjne.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne). → art. 1 Ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej → art. 1 § 1 Ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych

Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (funkcja postępowania sądowo administracyjnego). → art. 1 § 2 Ustawy Prawo o ustroju sądów administracyjnych

Definicja administracji publicznej

Administracja publiczna to:

− każda inna działalność niż ustawodawstwo i sądownictwo (ujęcie przedmiotowe)

− to wszystkie działania wykonywane przez organy administracji publicznej, zarówno organy państwowe jak i te, które incydentalnie wykonują tę działalność (ujęcie funkcjonalne)

− to organy należące do systemu ustrojowego administracji publicznej (organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego) jaki i te nie należące do niego (np. organy samorządu gospodarczego, zawodowego, izby) (ujęcie podmiotowe)

Źródła postępowania sądowo-administracyjnego

1. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Ppsa)

2. Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Pusa)

3. Przepisy Kodeksu postępowania Cywilnego, do których odsyłają przepisy Ppsa

4. Inne ustawy szczególne, np. Ustawa o samorządzie gminnym, Ustawa o samorządzie powiatowym, Ustawa o samorządzie województwa, Ustawa Prawo o zgromadzeniach i inne

Po wprowadzeniu Ppsa i Pusa sądownictwo administracyjne jest 2 – instancyjne:

1. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA)

2. Wojewódzkie Sądy Administracyjne (WSA) (16)

Izby NSA: finansowa, gospodarcza, ogólnoadministracyjna

Na czele NSA stoi Prezes, który powoływany przez Prezydenta na 6 – letnią kadencję.

Wykład 28.02.2012

Naczelne zasady postępowania sądowo – administracyjnego

Naczelne zasady postępowania sądowo – administracyjnego można podzielić na 2 grupy:

1. Naczelne zasady wymiaru sprawiedliwości:

1. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości – zgodnie z tą zasadą „wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe”.

2. Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów – zgodnie z tą zasadą organy władzy sądowniczej są niezależne od innych władz. Sędziowie sądów administracyjnych w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

3. Zasada dwuinstancyjności – oznacza, że postępowanie sądowo – administracyjne jest co najmniej 2 – instancyjne.

4. Zasada jawności – wynika z art. 10 Ppsa: „Rozpoznanie spraw odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej”.

1. Naczelne zasady samego postępowania sądowo – administracyjnego:

1. Zasada prawdy materialnej – sąd dąży do ustalenia prawdy materialnej, czyli ustalenia zgodnych z rzeczywistością wszystkich faktów i okoliczności istotnych dla wyrokowania. Sąd nie kieruje się wyłącznie prawdą formalną. Ponadto sąd nie jest związany zarzutami podniesionymi w skardze, wnioskami ani powołaną podstawą prawną, sąd jest jedynie związany granicami sprawy – nie może wyjść poza granicę postępowania sądowo – administracyjnego.

2. Zasada kontradyktoryjności – sąd rozpoznaje spór między skarżącym a organem administracji publicznej. Sąd nie kieruje się ciężarem dowodu, a w razie potrzeby sam może przeprowadzać dowody z dokumentów, gdy:

− jest to potrzebne do rozstrzygnięcia istotnych wątpliwości

− nie doprowadzi do nadmiernego przedłużenia postępowania

1. Zasada równości stron – organ administracji publicznej jest równy stronie skarżącej – nie ma pozycji nadrzędnej. Obie strony mogą korzystać ze środków przewidzianych w ustawie, mają prawo do wysłuchania. Ponadto sąd jednakowo udziela pouczeń o czynnościach procesowych i ich skutkach oraz skutkach zaniedbań, jeżeli strona działa bez adwokata lub radcy prawnego.

2. Zasada dyspozycyjności – strona dysponuje prawami i roszczeniami dochodzonymi przed sądem. Jednak dyspozycyjność ma ograniczony charakter, strona może cofnąć skargę, ale takie żądanie nie wiąże sądu, jeżeli prowadzi to do obejścia przepisu prawa lub ma doprowadzić do utrzymania w obrocie rozstrzygnięcia niezgodnego z prawem. Organ administracji publicznej może zastosować procedurę tzw. autokontroli, czyli wydać nową decyzję w miejsce poprzedniej (dyspozycyjność organu), jeżeli doszło do wydania rozstrzygnięcia niezgodnego z prawem.

3. Zasada bezpośredniości – sąd orzekający osobiście, bezpośrednio zapoznaje się z argumentacją stron, materiałem dowodowym, nie jest możliwe przeprowadzenie dowodów w drodze pomocy prawnej.

4. Zasada ustności – centrum postępowania jest rozprawa, a jej istotą jest ustne przekazywanie stanowisk przez strony. Niektóre czynności wykonywane są na piśmie.

5. Zasada koncentracji materiału procesowego – sąd powinien dążyć do szybkiego załatwienia sprawy na pierwszym posiedzeniu. Nie ma prekluzji dowodowej (z wyjątkiem postępowania toczącego się na podstawie skargi kasacyjnej), co oznacza, że strona nie jest ograniczona terminem dla przedstawiania dowodów w sprawie.

Zakres przedmiotowy postępowania sądowo – administracyjnego

Zakres ten wskazuje na to, co podlega rozpatrzeniu przez sąd administracyjny. Ustawa Ppsa w artykule 3 określa formy działania administracji publicznej. Obejmują one, np:

• działania i zaniechania administracji publicznej

• akty normatywne (akty prawa miejscowego), akty administracyjne (akty generalne i indywidualne), czynności faktyczne (z zakresu postępowania administracyjnego i z spoza postępowania administracyjnego)

• decyzje i postanowienia, inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej wynikające z przepisów prawa, w tym czynności materialno – techniczne

• pisemne interpretacje podatkowe w sprawach indywidualnych

• akty organów gminy, powiatu i województwa

• akty prawa miejscowego

• akty nadzoru nad organami jednostek samorządu terytorialnego

• inne przypadki określone w ustawach szczególnych np. przedsiębiorca lub podmiot nienależący do sektora finansów publicznych nie udziela informacji o swojej działalności → Ustawa Prawo prasowe

Wykład 06.03.2012

Zakres przedmiotowy wyłączony spod działalności sądów administracyjnych

1. Art. 5 Ppsa

   1. Sprawy wynikające z nadrzędności i podległości między organami administracji publicznej

   2. Sprawy wynikające z podległości służbowej przełożony-podwładny

   3. Odmowa mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej

   4. Sprawy wizowe w odniesieniu do wiz wydawanych przez konsula

2. Niektóre sprawy z zakresu wewnętrznej działalności zakładów administracyjnych (np. regulamin studiów, regulamin biblioteki)

3. Niektóre czynności z zakresu administracji publicznej, np. zatrzymanie pojazdu

4. Niektóre czynności z zakresu działalności uchwałodawczej samorządu gospodarczego i zawodowego

5. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych → uregulowane w Kodeksie postępowania cywilnego (KPC), np. odwołanie od decyzji ZUS-u o przyznaniu renty/emerytury: orzekają sądy rejonowe i okręgowe, sąd może zmienić decyzję organu rentowego – może orzec co do istoty sprawy, w przeciwieństwie do sądu administracyjnego (jest on tylko organem kasatoryjnym), postępowanie w sprawach z zakresu rent i emerytur jest postępowaniem szczególnym uregulowanym w Kodeksie Postępowania Administracyjnego (KPA), ale sądową kontrolę sprawują sądy powszechne

6. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji → uregulowane w KPC, uprawniona osoba wnosi odwołanie/zażalenie na rozstrzygnięcie Prezesa UOKiK (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów), do rozpatrywania spraw wyznaczony jest 1 sąd w kraju, sprawę wnosi się do wydziału Sądu Okręgowego w Warszawie, czyli do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK), sąd może orzec co do istoty sprawy

7. Postępowanie z zakresu regulacji energetyki → uregulowane w KPC, uprawniona osoba wnosi odwołanie/zażalenie na rozstrzygnięcie Prezesa URE (Urząd Regulacji Energetyki), np. odmowa zawarcia umowy przez zakład energetyczny, odwołanie wnosi się jw., organem II instancji jest sąd apelacyjny na zasadach ogólnych jw.

8. Postępowanie uregulowane w Kodeksie Wyborczym, gdzie przewidziana jest skarga do sądu rejonowego, np. skarga w sprawie odmowy wpisania do rejestru wyborców

9. Postępowanie w sprawach należących do właściwości Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zastąpił Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty)

10. Postępowanie w sprawach należących do właściwości Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego

Wykład 13.03.212

Właściwość sądu

Właściwość sądu – to uprawnienie sądu do rozpoznawania danej sprawy.

Właściwość funkcjonalna - opisuje, jakie funkcje ma dany sąd

• WSA: co do zasady rozpoznaje sprawy w I instancji z wyjątkiem tych, które rozpoznaje NSA, WSA może przeprowadzać postępowanie mediacyjne, rozpoznaje wnioski o przyznanie prawa pomocy (zwolnienie od kosztów sądowych, przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu – postępowanie przebiega w trybie administracyjnym)

• NSA: rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA (zażalenia, skarga kasacyjna), rozpoznaje sprawy w I instancji, podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (uchwały abstrakcyjne) oraz uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzące poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej (uchwały konkretne)

Właściwość rzeczowa – określa, który sąd rozpoznaje sprawy w I instancji

Zasadą jest, że WSA jest organem I instancji, a w niektórych przypadkach jest to NSA. NSA rozpoznaje spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Każdy z sądów administracyjnych działa na swoim obszarze. Co do zasady do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia, może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości.

Sąd administracyjny z urzędu bada, czy jest właściwy do rozpoznawania danej sprawy. Jeżeli sąd stwierdzi, że nie jest właściwy do rozpoznawania sprawy, wówczas wydaje postanowienie o przekazaniu sprawy sądowi właściwemu.

Skład sądu

Co do zasady sąd administracyjny orzeka w składzie 3 sędziów zawodowych, w sądzie administracyjnym nie ma instytucji ławników. Sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie 1 sędziego, chyba że ustawa stanowi inaczej, w przypadku zarządzeń jest to sędzia działający jako przewodniczący.

Uchwały NSA zapadają w składzie 7 sędziów, w składzie całej izby lub pełnego składu.

Strony postępowania sądowo – administracyjnego

Postępowania sądowo – administracyjne jest postępowaniem, które toczy się na zasadzie sporu pomiędzy dwiema stronami. Spór ten dotyczy zgodności z prawem działania lub zaniechania (zasada kontradyktoryjności, zasada równości). Skarżący – jest to podmiot uprawniony do wnoszenia skargi (art. 50 Ppsa), istnieje też legitymacja do wnoszenia skargi na mocy przepisów szczególnych. Drugą ze stron postępowania jest organ administracji publicznej, którego działalność, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania zaskarżamy.

Uczestnicy na prawach strony

To osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego (uczestnictwo fakultatywne, sąd może nie zgodzić się na udział). Dotyczy to także osoby, która brała udział w postępowaniu administracyjnym ,ale nie wniosła skargi (uczestnictwo obligatoryjne).

Uczestnikiem na prawach strony może być też organizacja społeczna działająca w interesie innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności.

Prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, a także wnieść skargę, skargę kasacyjną, zażalenie oraz skargę o wznowienie postępowania, jeżeli według ich oceny wymagają tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela. W takim przypadku przysługują im prawa strony. → ten przepis art. 8 § 1 Ppsa jest nieprecyzyjny.

Interes prawny – jest to interes oparty na normach prawnych Jest to interes osobisty, chroniony przez prawo. Musi zawsze znajdować swoją podstawę w przepisach prawa materialnego, a także dać się obiektywnie stwierdzić.

Wykład 20.03.2012

Przymioty stron postępowania sądowo – administracyjnego - zdolność sądowa i zdolność procesowa

Zdolność sądowa oznacza możność bycia podmiotem (w sensie stroną, uczestnikiem) postępowania sądowo – administracyjnego. Jest to rozwiązanie przeniesione z postępowania cywilnego, lecz jest bardziej złożone. Zdolność sądową posiadają:

1. Osoby fizyczne (z gr. Fisicalis, osoba naturalna), posiadają zdolność sądową od urodzenia aż do śmierci, tak samo jak w przypadku zdolności prawnej

2. Osoby prawne – jest to jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną z mocy ustawy, wyróżnić można:

   • osoby prawne fundacyjne i korporacyjne

   • państwowe osoby prawne, samorządowe osoby prawne oraz pozostałe osoby prawne

3. Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne (to rozwiązanie nie funkcjonuje w postępowaniu cywilnym), np. Lasy Państwowe

4. Organizacje społeczne, np. stowarzyszenia zwykłe

5. Inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa

6. Organy administracji publicznej

Sąd z urzędu bada, czy podmiot posiada zdolność sądową. W przeciwnym wypadku skutkuje to nieważnością postępowania. W niektórych przypadkach możliwe jest uzupełnienia zdolności sądowej. Dotyczy to osób prawnych, np. osoba prawna nie posiada jeszcze wpisu do KRS (Krajowego Rejestru Sądowego), uzyska zdolność sądową po dokonaniu wpisu w KRS.

W przypadku stwierdzenia braku zdolności sądowej, sąd wydaje postanowienie o:

1. Odrzuceniu skargi, jeżeli barak zdolności sądowej istniał w momencie wnoszenia skargi i brak ten nie został usunięty.

2. Zawieszeniu postępowania, jeżeli strona straci zdolność sądową w trakcie trwania postępowania.

3. Umorzeniu postępowania, jeżeli w toku postępowania strona umiera, a sprawa dotyczyła jej praw lub obowiązków o charakterze ściśle osobistym. W przypadku osób prawnych sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania następuje, gdy utrata zdolności sądowej powiązana jest z brakiem następców. Ponadto po upływie 3 lat od daty zawieszenia postępowania zawsze następuje umorzenie postępowania.

Zdolność procesowa to zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu sądowo – administracyjnym.

Co do zasady, jeżeli podmiot posiada zdolność sądową posiada też zdolność procesową. Wyjątek stanowi osoba fizyczna, gdzie występują ograniczenia zdolności procesowej. Ograniczenia te mogą nastąpić z uwagi na kryterium wieku bądź kryterium ubezwłasnowolniona. Osoby, które nie ukończyły 13- tego roku życia i osoby całkowicie ubezwłasnowolnione nie posiadają zdolności procesowej. Natomiast osoby w wieku 13-18 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo mają ograniczoną zdolność procesową. Po ukończeniu 18-tego roku życia przysługuje pełna zdolność procesowa. Ograniczona zdolność procesowa pozwala na dokonywanie czynności prawnych, których osoba może dokonywać samodzielnie.

Sąd z urzędu bada, czy podmiot posiada zdolność procesową. Brak zdolności procesowej skutkuje nieważnością postępowania. Możliwe jest usuwanie braków zdolności procesowej, dotyczy to osób fizycznych i osób prawnych, np. gdy osoba ukończyła 18 lat, uchylono ubezwłasnowolnienie.

W przypadku osób prawnych brak zdolności procesowej ma miejsce, gdy występuje brak w składzie organów osoby prawnej. Sąd może wezwać do usunięcia braków zdolności procesowej. Jeżeli braki te nie zostaną usunięte lub występuje brak w składzie organów, sąd wydaje postanowienie o:

1. Odrzuceniu skargi, jeżeli występuje brak zdolności procesowej skarżącego, a nie działa on poprzez przedstawiciela ustawowego i brak nie został usunięty w wyznaczonym przez sąd terminie.

2. Zawieszeniu postępowania, jeżeli w trakcie trwania postępowania nastąpi śmierć przedstawiciela ustawowego strony, utrata przez niego zdolności procesowej, utrata przez przedstawiciela ustawowego statusu przedstawiciela ustawowego, brak w składzie organów którejkolwiek ze stron.

Zdolność postulacyjna

To zdolność do samodzielnego działania w postępowaniu, tj. osobistego, a nie przez pełnomocnika procesowego, podejmowanie czynności procesowych. Brak tej zdolności może wynikać z przyczyn faktycznych (ułomność fizyczna osoby, nieznajomość języka urzędowego) lub prawnych (obowiązek ustanowienia pełnomocnika, np. przymus adwokacko-radcowski. Przymus adwokacko-radcowski występuje w przypadku:

• Sporządzenia skargi kasacyjnej

• Sporządzenia zażalenia na odrzucenie skargi kasacyjnej

• Sporządzenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Należy zauważyć, że adwokat/radca prawny nie musi być pełnomocnikiem w sprawie, ale musi on sporządzić skargę.

Wyjątki od przymusu adwokacko – radcowskiego:

• W sprawach wynikających ze zobowiązań podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami, skargę może sporządzić doradca podatkowy

• W sprawach z zakresu własności przemysłowej skargę może sporządzić rzecznik patentowy

• jeżeli skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka.

Wykład 03.04.2012

Legitymacja skargowa

Jest to uprawnienie do wniesienia skargi w celu doprowadzenia do zgodności z prawem

Komu przysługuje legitymacja skargowa:

1. W swojej sprawie przysługuje każdemu, kto ma interes prawny, czyli interes chroniony ustawami prawno-materialnymi.

2. W cudzej sprawie przysługuje Prokuratorowi, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, organizacji społecznej jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności i organizacja ta brała udział w postępowaniu administracyjnym.

3. W przypadkach przewidzianych przepisami szczególnymi, np. możliwość wniesienia skargi w imieniu własnym lub grupy mieszkańców, jeżeli wyrażą oni na to zgodę, w przypadku naruszenia interesu prawnego lub uprawnieninia uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia→ Ustawa o samorządzie gminnym.

Brak legitymacji skargowej prowadzi do oddalenia skargi, uznania że skarga jest bezzasadna.

Współuczestnictwo

To występowanie po stronie skarżącej w postępowaniu sądowo – administracyjnym. W tej sytuacji w postępowaniu po stronie skarżącej występuje więcej niż 1 podmiot. Współuczestnictwo ma miejsce, gdy:

1. Ze skargą wystąpił podmiot legitymowany materialnie i podmiot legitymowany formalnie (Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja społeczna).

2. W postępowaniu administracyjnym brał udział więcej niż jeden podmiot i wszystkie wniosły skargę.

3. Przedmiotem skargi jest akt lub czynność o charakterze generalnym, np. uchwała lub zarządzenie zawierające normy prawa miejscowego.

Współuczestnicy mogą wnieść skargę łącznie lub może to uczynić każdy z osobna, ważne by skarga dotyczyła tego samego aktu, stosunku administracyjno – prawnego. Nie jest konieczne powoływanie się na te same zarzuty. Sprawy, które mogą być objęte 1 skargą sąd rozpozna łącznie.

Zasadnicze przesłanki dopuszczalności postępowania sądowo – administracyjnego:

1. Musi istnieć przedmiot zaskarżenia (akt lub czynność mieszcząca się w zakresie kontroli sądu administracyjnego lub też bezczynność.

2. Musi istnieć akt zaskarżenia, tj. skarga, czyli pismo inicjujące postępowanie sądowo – administracyjne, wyjątkowo może być to wniosek.

Sąd nigdy nie przeprowadza kontroli sądowo – administracyjnej z urzędu.

Przesłanki dopuszczalności skargi

1. Skarga musi być wniesiona przez podmiot legitymowany → legitymacja skargowa

2. Należy wyczerpać wszystkie środki zaskarżenia polegające na wniesieniu odwołania,

zażalenia lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Gdy nie jest przewidziany środek zaskarżenia (np. czynności materialno-techniczne), nie zostało wydane rozstrzygnięcie lub jest to indywidualna pisemna interpretacja podatkowa, wówczas wnosi się wezwanie o usunięcie naruszenia prawa w ciągu 14 dni od kiedy skarżący dowiedział się o podjęciu czynności lub wydaniu aktu, w przypadku pozostałych czynności nie ma terminu do wystąpienia o usunięcie naruszenia prawa. W przypadku bezczynności wnosi się skargę po wyczerpaniu środków zaskarżenia w postaci zażalenia. Wyjątki od konieczności wyczerpania środków zaskarżenia, np. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich nie są stroną w sprawie.

Istnieje możliwość wystąpienia zbiegu pomiędzy sądem administracyjnym a organem administracji publicznej, gdy decyzja była nieważna, wówczas organ wyższego stopnia może podjąć rozstrzygnięcie nadzorcze, bądź gdy występują przesłanki do wznowienia postępowania. Organy administracji są uprawnione do weryfikacji ostatecznych decyzji z innych przyczyn niż wznowienie postępowania.

Nie można wnieść skargi do sądu administracyjnego, jeżeli toczy się postępowanie administracyjne. Sąd zawiesi postępowanie sądowo - administracyjne, jeżeli wniesiono skargę po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania. Jeżeli skargę wniesiono nie może być wszczęte postępowania administracyjne w celu nadzwyczajnej weryfikacji decyzji.

Wykład 17.04.2012

1. Zachowanie terminu do wniesienia skargi

• Dla strony lub organizacji społecznej termin ten wynosi 30 dni od dnia doręczenia stronie decyzji lub postanowienia w sprawie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa

• Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej. W pozostałych przypadkach w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi, wyjątek stanowią akty prawa miejscowego, gdyż w tym przypadku nie ma terminu do zaskarżenia.

Ponadto przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy, np. Ustawa Prawo o zgromadzeniach przewiduje termin 3 dni do wniesienia skargi przez stronę.

Skargi organów nadzoru na rozstrzygnięcia organów jednostek samorządu terytorialnego nie są ograniczone terminem.

Gdy sprawa dotyczy bezczynności skargę można wnieść tak długo, jak organ jest bezczynny.

Sąd bada z urzędu, czy zachowano termin do wniesienia skargi. Nie może być on skrócony lub wydłużony, ale istnieje możliwość przywrócenia terminu na wniosek strony pod warunkiem, że strona bez własnej winy uchybiła terminowi i jednocześnie powinna ona dokonać czynności, której nie dokonała w terminie.

1. Zachowanie trybu wnoszenia skargi

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub brak działania skarga dotyczy. Ustawa nakazuje sporządzić odpowiedź na skargę, ma ona wprost odnieść się do zarzutu wskazanego w skardze. Organ wraz z odpowiedzią na skargę przekazuje do sądu skargę łącznie z aktami sprawy administracyjnej w ciągu 30 dni od dnia wniesienia skargi. Wyjątkiem odnoszącym się do trybu wnoszenia skargi jest np. Ustawa Prawo o zgromadzeniach, gdzie skargę wnosi się bezpośrednio do sądu.

1. Zachowanie warunków formalnych

Skarga jako pismo szczególnego rodzaju musi spełniać warunki ogólne, jak i szczególne. Nie jest konieczne napisanie osobnego formalnego uzasadnienia. Nie jest też wymagane wskazanie formalnego wniosku zaskarżenia, np. uchylenie, zmianę decyzji. Należy uzupełnić występujące braki uniemożliwiające nadanie biegu skardze, np. brak podpisu, brak skargi, nie sporządzono wymaganej liczby egzemplarzy skargi. Termin do uzupełnienia braków wynosi 7 dni. Sąd nada bieg skardze, jeżeli uzupełniono wszystkie braki formalne, w przeciwnym wypadku sąd wyda postanowienie o odrzuceniu skargi.

Można wnosić np. o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, wstrzymanie postępowania mediacyjnego, rozpoznanie w trybie uproszczonym.

1. Konieczność uiszczenia wpisu

Jest to opłata od pisma procesowego. Wyróżnia się wpis stosunkowy (określony w procencie) oraz wpis stały.

Wyjątki - zwolnienie od wpisu:

1. Z mocy ustawy: podmiotowe (Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich), przedmiotowe (świadczenia z pomocy społecznej)

2. Przez sąd na wniosek strony, zawiera się to w przyznaniu prawa pomocy.

Przepisy szczególne mogą przewidywać dodatkowo inne wymogi dopuszczalności skargi niż wyżej wymienione. Gdy skarga dotyczy rozstrzygnięcia organu nadzorczego potrzebne jest podjęcie uchwały przez radę gminy o wniesieniu skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze, a sąd z urzędu bada czy podjęto taką uchwałę.

Odrzucenie skargi

1. Sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Jednakże sąd administracyjny nie może uznać się za niewłaściwy, jeżeli wcześniej sąd powszechny uznał się za niewłaściwy (sąd cywilny odrzuca pozew, gdy uzna się za niewłaściwy).

2. Skargę wniesiono po terminie.

3. Nie uzupełniono braków formalnych.

4. Sprawa obejmuje skargę między tymi samymi stronami – zostało wydane prawomocne rozstrzygnięcie lub sprawa jest w toku.

5. Brak zdolności sądowej, który nie został usunięty.

6. Brak zdolności procesowej.

7. Brak w składzie organu jednostki wnoszącej skargę, który nie został usunięty.

8. Nie uiszczono wpisu od skargi.

9. Niedopuszczalność skargi z innych przyczyn, np. nie wyczerpano drogi odwoławczej.

Wykład 08.05.2012

Skutki wniesienia skargi

• Wszczęcie postępowania przed sądem. Organ od tego momentu jest równorzędną stroną postępowania, nie dysponuje już władztwem administracyjnym.

• Powstanie zawisłości sprawy (stan sprawy w toku). Od tego momentu nie może toczyć się kolejne postępowanie w tej samej sprawie.

• Zakazane jest wszczynanie wewnątrzadministracyjnego nadzwyczajnego postępowania kontrolnego w stosunku do zaskarżonego aktu lub czynności.

• Utrwala się właściwość sądu.

• Powstaje obowiązek przekazania przez organ administracji publicznej sporządzonej odpowiedzi na skargę wraz z aktami sprawy administracyjnej oraz samą skargą w ciągu 30 dni. W przeciwnym razie sąd może wymierzyć organowi grzywnę, może też rozpoznać sprawę na podstawie odpisu skargi złożonej przez skarżącego.

• Powstaje możliwość dokonania autokontroli. Organ może uwzględnić skargę w całości lub w części, ale tylko w zakresie swojej właściwości i do momentu rozpoczęcia sprawy przed sądem. Tak więc organ może:

  • Organ może uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzec w tym zakresie co do istoty sprawy.

  • Uchylić zaskarżoną decyzję, jak również decyzję organu I instancji, i orzec w tym zakresie co do istoty sprawy.

  • Uchylić zaskarżoną decyzję, jak również decyzję organu I instancji, ale umorzyć postępowanie w I instancji.

  • Uchylić zaskarżoną decyzję, jak również decyzję organu I instancji, ale umorzyć postępowanie odwoławcze.

Nie jest dopuszczalne, żeby organ uchylił decyzję i przekazał ją do ponownego rozpatrzenia.

W trakcie autokontroli organ bada zgodność z prawem zaskarżonej decyzji.

Jeżeli organ dokonał autokontroli sąd administracyjny umarza postępowanie sądowo – administracyjne. Nowa decyzja wydana w trybie autokontroli również podlega zaskarżeniu.

Istnieje możliwość wstrzymania wykonania aktów lub zawieszenia zaskarżonych czynności. Sam fakt wniesienia skargi nie powoduje wstrzymania wykonalności aktu. Sąd może wstrzymać wykonanie aktu lub czynności.

Przebieg postępowania

Następuje badanie skargi. Jeżeli występują braki, sędzia przewodniczący kieruje do skarżącego wezwanie do ich usunięcia w terminie tygodniowym zgodnie z ustawą. Nadanie biegu skardze następuje po usunięciu braków, w przeciwnym wypadku sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi. Jeżeli skarga jest prawidłowo wniesiona, sędzia przewodniczący wyznacza termin rozprawy.

Postępowanie sądowo – administracyjne jest jawne. Postępowania niejawne dopuszczalne są tylko w sytuacjach wskazanych w ustawie (np. zawieszenie postępowania, przyznanie prawa pomocy).

1. Rozprawa – strony ustnie przedstawiają swoje stanowisko, może być przeprowadzone postępowania dowodowe.

2. Inne posiedzenie jawne nie będące rozprawą - na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają — poza stronami i osobami wezwanymi — tylko osoby pełnoletnie.

3. Posiedzenie niejawne - Posiedzenia niejawne co do zasady odbywają się w gabinecie sędziego i nikt inny nie bierze w nich udziału, wyjątkowo mają wstęp tylko osoby wezwane przez sąd.

4. Posiedzenie niejawne to nie to samo, co posiedzenie przy drzwiach zamkniętych. Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po 2 z każdej strony. Media i publiczność nie mają prawa wstępu.

5. Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu, a także gdy mogą być ujawnione okoliczności stanowiące informacje niejawne. Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny (art. 96 Ppsa)

Postępowania dowodowe przed sądem administracyjnym prowadzi się jedynie, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania, sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić uzupełniające dowody z dokumentów.

Wykład 13.05.2012

Zawieszenie postępowania sądowo – administracyjnego

Zawieszenie postępowania to czasowe wstrzymanie przebiegu postępowania. W tym czasie nie mogą być podejmowane żadne czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie zaskarżonego aktu lub czynności. Od momentu zawieszenia postępowania nie biegną terminy.

Zawieszenie postępowania sądowo – administracyjnego może nastąpić:

1. Z mocy prawa - w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej

2. Z mocy postanowienia sądu:

   • Obligatoryjne: np. śmierć strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utrata zdolności sądowej przez stronę lub jej przedstawiciela ustawowego, utrata zdolności sądowej przez stronę, przedstawienie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, w stosunku do strony ogłoszono upadłość a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłościowej, skarga została wniesiona po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania

   • Fakultatywne: np. rozstrzygnięcie zależy od wyniku innego toczącego się postępowania jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowo-administracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym, zawieszenie na zgodny wniosek stron postępowania, brak adresu lub zły adres skarżącego

Orzeczenie o zawieszeniu postępowania następuje w formie postanowienia.

Podjęcie postępowania

1. Z mocy prawa: gdy z mocy prawa było zawieszone

2. Z urzędu: gdy ustała przyczyna zawieszenia

3. Na wniosek jednej ze stron: gdy zawieszenie nastąpiło na wniosek

Umorzenie postępowania

• Wskutek bezczynności stron: jeżeli żadna ze stron nie wniosła o podjęcie postępowania w ciągu 3 lat od daty zawieszenia a postępowanie było zawieszone na zgodny wniosek stron, skarżący nie podał adresu lub podał zły adres

• Wskutek zdarzeń, które sprawiają, ze wydanie wyroku jest zbędne lub niedopuszczalne: skarżący cofnął skargę; w razie śmierci strony o ile przedmiot postępowania odnosi się do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego (np. zmiana nazwiska); postępowanie stało się bezprzedmiotowe z innych przyczyn np. brak następstwa prawnego strony, która utraciła zdolność sądową

Umorzenie postępowania następuje w formie postanowienia.

Zasady orzekania

• Sąd orzeka o zasadności skargi.

• Granice rozpoznania skargi: sąd nie jest związany żadnymi granicami skargi, ale jest związany granicami sprawy, czyli stosunkiem administracyjno-prawnym.

• Sąd ma obowiązek doprowadzić do tego, aby nie funkcjonował stan prawny niezgodny z prawem →art. 145 Ppsa

• Sąd obejmuje swoim orzekaniem stan faktyczny i prawny zgodny z tym, który trwał w momencie wydania aktu lub wykonania czynności.

• Obowiązuje zakaz reformationis in peuis, czyli zakaz pogarszania stanu prawnego strony skarżącej. Art. 134 § 2 Ppsa: „Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.” Sąd nie będzie mógł uchylić zaskarżonej decyzji, postanowienia, aktu prawa miejscowego lub stwierdzić bezskuteczności czynności, jeżeli w ponownym postępowaniu przed organem administracji publicznej mógłby zostać wydany akt mniej korzystny dla skarżącego, chyba że stwierdzi takie naruszenie prawa, które skutkuje nieważnością.

Orzekanie

Czynności orzekania, to najważniejsze czynności procesowe sądu. Mogą one dotyczyć:

• toku postępowania np. postanowienie o zawieszeniu lub umorzeniu postępowania, postanowienie o przeprowadzeniu dowodu z dokumentów

• kwestii incydentalnych (wpadkowych) np.: postanowienie o wyłączeniu sędziego, przywróceniu terminu, przyznaniu prawa pomocy,

• istoty sprawy (rozstrzyganie merytoryczne): rozstrzygnięcie w formie wyroku

Rodzaje orzeczeń:

1. Wyrok:

   • ma solenną, uroczystą formę – wszyscy obecni na sali stoją, wyrok jest wydawany w imieniu RP,

   • wyrok zostaje wydany po przeprowadzeniu rozprawy,

   • wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku, ogłoszenie wyroku może być odroczone maksymalnie o 14 dni

Wyrok składa się z:

• sentencji (składa się ona z części wstępnej oraz rozstrzygnięcia) i

• uzasadnienia

Wyrok jest spisany i podpisany przez wszystkich sędziów. Sąd uzasadnia go z urzędu tylko wtedy, jeżeli jest to inne rozstrzygnięcie niż oddalenie skargi. Uzasadnienie pisemne sąd sporządza tylko na wniosek strony złożony w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku. Na sporządzenie uzasadnienia sąd ma 14 dni.

Wyrok może skargę uwzględnić albo oddalić. W ramach uwzględnienia brzmienie wyroku może być różne, np.:

• sąd uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części

• sąd stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części

• sąd stwierdza wydanie decyzji z naruszeniem prawa

• sąd uchyla zaskarżony akt lub czynność

• sąd stwierdza bezskuteczność czynności

• w przypadku skargi na bezczynność sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu

• sąd stwierdza nieważność uchwały; stwierdza, że uchwała została wydana z naruszeniem prawa

Wyrok uwzględniający skargę może zawierać rozstrzygnięcie o kosztach postępowania

1. Postanowienie:

W drodze postanowienia sąd rozstrzyga kwestie wpadkowe, może też dotyczyć całego toku postępowania (zawieszenia postępowania, umorzenie postępowania, odrzucenie skargi).

Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwala na to przepis ustawy.

Co do formy i treści postanowienia zastosowanie mają przepisy o wyrokach.

Jeżeli postanowienie jest zaskarżalne, to sąd uzasadnia je z urzędu.

Jeżeli postanowienie było ogłoszone na rozprawie, sąd doręcza postanowienie stronom niezależnie od tego, czy były one obecne na ogłoszeniu.

NSA rozstrzyga spory o właściwość i kompetencyjne wydając postanowienia a nie wyrok. W postanowieniu sąd wskazuje który organ ma rozstrzygnąć sprawę.

1. Inne rozstrzygnięcia

1. Uchwały (wydaje je NSA)

uchwały abstrakcyjne – nie dotyczą konkretnej sprawy, NSA wydaje je w razie rozbieżności w orzecznictwie, na wniosek Prokuratora Generalnego, RPO, Prezesa NSA

uchwały konkretne – w razie poważnych wątpliwości, co do zagadnień prawnych w konkretnej sprawie na podstawie takiej, że skład rozstrzygający NSA może się zwrócić przy rozstrzyganiu skargi kasacyjnej lub zażalenia.

Istnieje moc wiążąca uchwał dla wszelkich sądów administracyjnych (rozwiązanie inne niż w innych postępowaniach). Jeżeli jakikolwiek skład chce rozstrzygnąć inaczej niż zgodnie z uchwałą, musi wówczas zwrócić się do NSA o wydanie kolejnej uchwały

1. Zarządzenia

Mają niższą rangę. Wdaje je w niektórych przypadkach przewodniczący (sędzia), a w innych przypadkach Sąd, np.:

• Zarządzenie przewodniczącego to np. zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania.

• Zarządzenie sądu to np. połączenie spraw do łącznego rozpoznania

Rozstrzygnięcia II-instancyjne w postępowaniu sądowo – administracyjnym (zaskarżanie orzeczeń)

Skarga kasacyjna – środek odwoławczy, który charakteryzuje się dewolutywnością, ma charakter kasatoryjny. NSA uchyla w stosunku do orzeczeń WSA, a wyjątkowo może orzekać reformatoryjnie (zmieniać).

Dopuszczalność skargi kasacyjnej:

• Musi istnieć przedmiot zaskarżenia (orzeczenie WSA)

• Dopuszczalność skargi kasacyjnej ze względu na rodzaj orzeczenia: skarga kasacyjna przysługuje od nieprawomocnych wyroków, zarówno uwzględniających skargę jak i oddalających skargę; przysługuje od nieprawomocnych postanowień kończących postępowanie w sprawie (to postanowienie zamykające drogę do wydania wyroku, np. postanowienie o odrzuceniu skargi, postanowienie o umorzeniu postępowania), na postanowienie WSA w przedmiocie odrzucenia skargi kasacyjnej przysługuje zażalenie a nie skarga kasacyjna

• Dopuszczalność skargi kasacyjnej nie jest zależna od przedmiotu sprawy administracyjnej ani od wartości przedmiotu skargi kasacyjnej

Wymogi formalne skargi kasacyjnej:

1. Musi odpowiadać wymogom ogólnym pisma procesowego

2. Musi odpowiadać wymogom szczególnym skargi kasacyjnej:

   1. Należy oznaczyć zaskarżone orzeczenie (wyrok/postanowienie z dnia ...) wskazując, jednocześnie, czy zaskarżamy je w całości czy w części.

   2. Należy wskazać podstawy kasacyjne i uzasadnić je. Podstawą kasacyjną – jest to co możemy zarzucić w stosunku do orzeczenia sądu I instancji. Dwie podstawy kasacyjne:

• naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (przez organ administracji publicznej a nie przez Sąd)

• naruszenie przepisów postępowania przez WSA, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Takie naruszenie przepisów postępowanie może prowadzić do nieważności postępowania. Przyczyny nieważności to np.: droga postępowania przed sądami administracyjnymi była niedopuszczalna lub strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, nie miała organu powołanego do reprezentowania, nie miała przedstawiciela ustawowego, pełnomocnik nie był należycie umocowany (brak pełnomocnictwa lub nieważne), taka sprawa została już prawomocnie zakończona lub w sprawie tej toczy się wcześniej wszczęte postępowanie, strona została pozbawiona możności obrony swoich praw (np. nie dotarło zawiadomienie o rozprawie a sąd nie zwrócił na to uwagi), skład sądu był sprzeczny z przepisami ustawy. WSA orzekł w sprawie w której właściwy był NSA.

  1. Należy zawrzeć wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia z zaznaczeniem w jakim zakresie.

Ustawodawca nie przewidział możliwości naruszenia prawa ustrojowego.