05.10.2013

Postępowanie sądowo administracyjne

Egzamin – pisemny opisowy. 3 pytania w 30 minut.

-ustawa 30 sierpień 2002 „prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”

- ustawa „prawo a ustroju sądów administracyjnych” lipiec 2002

* Woś „Postępowanie sądowo-administracyjne”

Sądownictwo administracyjne - Kontroluje władze wykonawczą (rząd) i inne podmioty realizujące…, Państwo, które nie posiada sądownictwa adm. nie jest krajem demokratycznym!

Ewolucja sądownictwa administracyjnego w Polsce

1. Konstytucja marcowa z 1921 zapowiedziała w art. 73 powołanie sądownictwa administracyjnego i określiła ogólnie jego ustrój, wskazując, że na jego czele stoi Najwyższy Trybunał Administracyjny (NTA)

2. NTA powołany został do życia ustawą z dnia 3 sierpnie 1922 Był to sąd jednoinstancyjny, o kompetencjach kasacyjnych, orzekający w sprawach określonych klauzulą generalną z enumeracją wyjątków;

3. Mimo zapowiedzi sądy niższej instancji nie zostały powołane na całym terytorium kraju. Funkcjonowały tylko sądy wojewódzkie w Katowicach, Toruniu, Poznaniu.

4. Ustawą z dnia 26 marca 1935 powołano Inwalidzki Sąd Administracyjny, orzekający w kwestii legalności orzeczeń wydawanych w sprawach zaopatrzeń inwalidów wojennych i wojskowych oraz osób pozostałych po inwalidach.

5. Po II wojnie światowej nie reaktywowano NTA, natomiast od 1946 r działało dwuinstancyjne sądownictwo ubezpieczeń społecznych

6. Ustawą z dnia 31 stycznia 1980r o NSA oraz o zmianie k.p.a reaktywowano sądownictwo administracyjne.

Kontrola prokuratorska i kontrola wykonywana przez społeczeństwo – od początku lat 50 mieliśmy prawo do skargi, wniosków itd… nie dopuszczono do tego by zaistniało sądownictwo administracyjne. Wydarzenia z lat 70 ale także sygnały z państw socjalistycznych np. Bułgaria – doprowadziło do tego ze w 1980 nasz ustawodawca powołał „reaktywował” sądownictwo adm. w Polsce. W styczniu 1980 r ustawa o zmianie kodeksu postepowania adm. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i powołano sąd, któremu nadano taką nazwę – NSA sąd jednoinstancyjny z siedzibą w Warszawie.

1. NSA (w latach 1980-2003) był sądem jednoinstancyjnym, działającym na terenie poprzez ośrodki zamiejscowe

2. Początkowo NSA działał w oparciu o zasadę enumeracji pozytywnej ale od 1990r wprowadzono zasadę klauzuli generalnej;

3. W 1995 uchwalono nową ustawę o NSA;

4. Konstytucja RP z 1997 formułuje wymóg funkcjonowania dwuinstancyjnego sądownictwa administracyjnego.

Należy rozszerzyć zakres właściwości sądu – w 1990 przyjęto klauzulę generalną zaskarżalności – każda decyzja co do zasady mogła być przedmiotem skargi do sądu (wcześniej tylko te wyraźnie zaznaczone).

Powołany w 1980 r NSA funkcjonował na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego – dziś dział 6 jest skreślony od 1980 do 1995 przepisy o NSA i postępowaniem przed sądem umieszczone były w kpa! W 1995 roku ustawodawca uchwalił odrębną ustawę o NSA – do końca 2003 r ;)

Bardzo ważne znaczenie na kształt ma Konstytucja z ’97 – ustaliła zasadę ze postepowanie sądowe KAŻDE jest co najmniej dwuinstancyjne. NSA i inne sądy adm. – a w samych przepisach przejściowych wyznaczono 5 letni okres na uchwalenie ustaw które dostosują sądownictwo adm. do warunków Konstytucji!. Rok 2002 – pojawia się „ustawa wprowadzająca w życie ustawę prawo o postepowaniu… „ zadecydowała że reforma wchodzi w życie 1 stycznia 2004 – mamy w Polsce od tej daty dwuinstancyjne sądownictwo!! Utworzono sądownictwo dwustopniowe

I instancja – wojewódzkie Sądy Administracyjne – podział miejscowy jest zgodny z województwem (w każdym województwie mamy sad administracyjny)

II instancja - (sąd odwoławczy) jest NSA z siedzibą w Warszawie.

Po 10 latach stwierdzamy ze jest potrzebna istotna korekta – co prawda sądy I instancji znacznie zostały przyśpieszony ale sam NSA – kasacja! Od wyroków sądów wojewódzkich –wyrok wydany przez NSA waha się w granicach 18 mscy.

Poprawki – postępowanie adm. oprzeć na tak zwanej instancyjności poziomej np., odwołanie od decyzji wójta przysługiwałoby do wójta – od 2 decyzji wójta można wnieść skargę do SA.

- kolejna poprawka – ograniczyć dopuszczalność wnoszenia skargi kasacyjnej. – ale tego nie da się pogodzić z zasada dwuinstancyjności. Nie pomogło rozwiązanie, że skargę może sporządzić tylko wykwalifikowany pełnomocnik

- dzisiejsze sądownictwo w Polsce jest sądownictwem kasacyjnym czyli jeśli SA uzna zaskarżoną decyzję czy inny zaskarżony akt za niezgodny z prawem (sąd ogranicza się do tego by uchylić taki akt/decyzję). Więc sprawa wraca do organu i decyzję musi wydać organ – jest to rezultat konstytucyjnej zasady podziału władz od adm. i wydawania decyzji od kształtowania praw i obowiązków jest administracja a SA administrację kontroluje ale jej nie zastępuje!! „uchylam i przyznaje pozwolenie – to stałby się władzą wykonawczą” jeśli uważa ze w danej sprawie konieczna jest dana decyzja to powinien ją wydać. Sąd adm. w określonych przypadkach może wydawać decyzję adm. – proponowana zmiana.

POJĘCIE POSTĘOWAWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

• Jest to postępowanie sądowe przed sądami administracyjnymi w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach do których stosuje się przepisy ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z mocy ustaw szczególnych.

Administracja musi być szybka!! :D :D :D

PRZEDMIOT POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Jest nim sprawa sądowoadministracyjna czyli:

• sprawa z zakresu kontroli działalności administracji publicznej (sąd)

• inna sprawa, do której stosuje się przepisy Ppsa z mocy ustaw szczególnych.

SPRAWA Z ZAKRESU KONTROLI DZIAŁALNŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• Jest to pojęcie normatywne, względnie ograniczone, bowiem kontroli podlega jedynie działania wskazane w ustawie (art. 3 par. 2)

• Mimo formuły o kontroli „działalności wskazującej na kontrolę aktywności kontroli podlega także bezczynność organów w sprawach indywidualnych (art. 2 par. 2 pkt 8 P.p.s.a)

Obok bezczynności mamy także skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania – mogłoby się wydawać że są to pojęcia wykluczające się ale ustawodawca wyszedł z założenia ze skoro adm. w określonych przypadkach ma obowiązek działania to trzeba podjąć kontroli przypadek ze mimo ciążącego obowiązku działania adm. Pozostaje nieaktywna i stąd formuła „sprawa z zakresu kontroli działalności” Nieracjonalne byłoby takie rozwiązanie ze kontrolujemy tylko to co uczyniła a nie możemy jej zmusić do działania – wtedy najlepsze byłoby niedziałanie :D

INNA SPRAWA, DO KTÓREJ STOSUJE SIĘ PRZEPISÓW P.P.S.A Z MOCY USTAW SZCZEGÓLNYCH.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki określone w tych przepisach.

- przykład: odmowa udzielenia prasie informacji przez przedsiębiorcę lub podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych o niedziałające w celu osiągnięcia zysku może być zaskarżona do sądu (art. 4 ustawy prawo prasowe 26.01.1984)

-Do prawomocnego orzeczenia odwoławczej komisji dyscyplinarnej sprawch odpowiedzialności dyscyplinarnej studentów służy skarga do sądu administracyjnego (art. 221 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym 27.07.2005)

SZCZEGÓLNA WŁAŚCIWOŚĆ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH:

1. DO SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH NALEŻY ROZSTRZYGANIE SPORÓW O Właściwość między j.s.t i między SKO o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej oraz sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji rządowej

2. Jest to wyłączna właściwość NSA (art. 15 par 1 pkt 4 Ppsa)

Spór pomiędzy adm. rządową a samorządowa – spór kompetencyjny ale spór w obrębie adm. rządowej/samorządowej to spór o właściwość.

Spór kompetencyjny – są właściwy jest zawsze tam gdzie pojawi się konflikt dot. właściwości między org rządowym a samorządowym na pewno sprawa trafia do SA

O właściwość – SA jest właściwy wtedy gry takiego sporu nie da się rozwiązać na drodze ……………………….

Spór jest rozstrzygany przez wspólny organ wyższego stopnia – spor o właściwość najpierw trzeba ustalić czy jest wspólny organ – on ma wskazać organ właściwy do załatwienia sprawy a jeśli takiego organu nie ma to sprawa trafia do SA.

NP – spor pomiędzy prezydentem Gliwic a Katowic – właściwy jest SKO

Prezydent miasta Katowice a Bielsko Biała – nie SKO bo podział dla SKO nie pokrywa się z podziałem na województwa – te dwa organy nie maja organu wyższego stopnia więc DROGA SĄDOWA! W przypadku sporu miedzy wojewoda śląskim a Marszałkiem wojew. Śląskiego ZAWSZE SĄD! Który sąd adm. – nie wojewódzki tylko NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY, jakby wojewódzkim to potrzebne byłyby dodatkowe kryteria który sąd miałby to robic? Jak np. spór jest pomiędzy Prezydenta Katowic a Krakowa? Dlatego NSA – jest to postępowanie jednoinstancyjne bo orzeczeń NSA skarżyć nie możemy tak samo jak jednoinstancyjne jest postępowanie dot. sporów o właściwość.

MODEL SĄDOWEJ KONTROLI DZIAŁALNOŚCI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE

Możliwe są różne modele sądowej kontroli administracji publicznej:

-kontrola wykonywana przez sądy powszechne

-kontrola wykonywana przez wyodrębnione sądy administracyjne (sądy szczególne)

-kontrola wykonywania zarówno przez sądy powszechne jak i wyodrębnione (model mieszany)

MIESZANY MODEL KONTROLI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE

Kontrola administracji publicznej wykonywana przez sądy powszechne może być kontrolą bezpośrednią (np. rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych) lub pośrednią (najpierw orzeka organ administracji publicznej, a następnie sąd, np. w sprawie odszkodowania – Prawo wodne, prawo geodezji i kartograficzne)

-aktualizacja opłat z tym użytkowania wieczystego

DOMINUJĄCE ZNACZENIE KONTROLI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WYKONYWANEJ PRZEZ SĄDY ADMINISTRACYJNE

1. Zasada rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych przez sądy administracyjne (art.. 2 Ppsa)

2. Jest to co do zasady kontrola bezpośrednia (odnosi się wprost do określonej formy działania administracji)

3. Ma charakter samoistny (stanowi wyłączny przedmiot działalności sądów administracyjnych).

Działalność wyłączna nie dodatkowa – SA zostały powołane do życia by zajmować się kontrolą administracji publicznej!

KRYTERIUM KONTROLI ADMINISTACJI PUBLICZNEJ WYKONYWANEJ PRZEZ SĄD ADMINISTRACYJNY

1. Kontrola administracji publicznej sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (kryterium legalności-art. 1 par 2 Pusa)

2. Legalność rozumiana jest jako zgodność z Konstytucją oraz ustawami (art. 178 Konstytucji RP; sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom);

Czy wystarczy powiedzieć ze jest to kontrola pod względem powszechnie obowiązującym? Kontrola wewnętrzna i sądowa nie ma znaczenia"

Rozumienie przepisów prawa „zgodności z prawem” – Określa Konstytucja - W szczególności w przepisie dot. Karalności sędziego SA – składający się z sędziów (tam nie ma ławników), zwykle orzekają w składzie 3 osobowym to oni są związani tylko Konstytucją i ustawami. O ile kontrolowany organ wydający decyzje musiał zastosować wszystkie przepisy prawa powszechnie obowiązującego o tyle sąd stosuje 2 rodzaje aktów. Sędzia SA nie jest związany rozporządzeniami i nie jest związany aktami prawa miejscowego. Decyzja wydana na podstawie rozporządzenia – SA może odmówić jego zastosowania w konkretnej sprawie. SA nie może uchylić rozporządzenia ale skoro nie jest nim związany to sąd w konkretnej sprawie może stwierdzić, że nie stosuje danego rozporządzenia.

ZAKRES KONTROLI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Obejmuje orzekanie w sprawach skarg na dwa typy zachowań organów administracji publicznej :

- działania tych organów (art. 3 par 2 pkt 1-7 Ppsa)

-zaniechania (bezczynność) organów (art. 3 par 2 pkt 8 Ppsa)

Zakres skarg na działania administracji publicznej

Skarga przysługuje na dwa typy działań określonych w ustawie:

• Akty indywidualne – skierowane do konkretnego adresata

-decyzje administracyjne

-określone postanowienia

-inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej

-pisemne interpretacje prawa podatkowego

• Akty generalne – skierowane do adresata oznaczonego w sposób generalny

-akty prawa miejscowego

-akty organów samorządowych w sprawach z zakresu administracji publicznej

-akty nadzoru nad j.s.t

Akty generalne – adresat jest oznaczony w sposób ogólny np. „właściciel nieruchomości” „kierujący pojazdem”

Akty nadzory nad jst – rozstrzygniecie nadzorcze wojewody RIO lub akty nadzoru wykonywane przez PRM

ZAKRES SKARGI NA DECYZJE ADMINISTRACYJNE

1. Obowiązuje klauzula generalna co do zakresu zaskarżalności (także decyzje podatkowe, celne, budowlane)

2. Jest to w istocie ujęcie materialne (każdy akt władczy, jednostronny, zewnętrzny, oparty na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, rozstrzygający indywidualną sprawę, np. koncesja, zakaz, nakaz, rozkaz, zezwolenie, pozwolenie, itd.)

3. Nie ma znaczenia charakter decyzji (np. skarga służy także na decyzję uznaniową).

Nie ma znaczenia nazwa użyta przez organ administracji mówiąc o decyzji jako przedmiocie skargi do sądu trzeba mieć na myśli indywidualny akt rozstrzygających o prawach lub obowiązkach określonego podmiotu majacy oparcie w przepisach prawa i tak decyzja podatkowa jest uznawana za decyzje pomimo ze nie ma słów „decyzja administracyjna”. Akt administracyjny może mieć nazwę swoistą charakterystyczną np. koncesja! Koncesja to decyzja może być skarżona; możemy mówić o zezwoleniach mamy ok 50, licencja np. na wykonywania zarobkowego przewozu osób taksówka – trzeba mieć licencję; decyzja mająca formę zgody, orzeczenia, forma pozwolenia może też to być akt który nie będzie miał nazwy ale z treści wynika ze organ rozstrzygnął o prawach lub obowiązkach oznaczonej osoby to nawet jeśli nie nadał formy decyzji to uznamy taki akt za decyzję!.

Jeżeli istnieją podstawy do wydania decyzji to za decyzję uznajemy każde pismo nawet jeżeli nie jest zatytułowane decyzją jeżeli spełnia ono 4 wymagania:

-oznaczenie organu (kto wydał)

-oznaczenie adresata

-rozstrzygnięcie

-podpis

Decyzja uznaniowa – to taka w przypadku której organ ma prawo do wybory rozstrzygnięcia i z reguły spotykamy się z nią wówczas gdy „organ może…” lub „organ jest uprawniony…”. Przed wojną takie decyzje nie były poddane kontroli, dziś może być przedmiotem kontroli - również pozytywna.

ZAKRES SKARGI NA POSTANOWIENIA

Skarga służy na cztery rodzaje postanowień

1.) wydanie w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie!

2.) wydane w postępowaniu administracyjnym, które kończą postępowanie np. stwierdzenie niedopuszczalności odwołania, stwierdzenie uchybienia terminu do wniesienia odwołania);

3.) wydanie w postępowaniu administracyjnym rozstrzygające sprawę co do istoty;

4.) wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,

Zażalenie na postanowienie służy w ok. 20 przypadkach;

Postanowienia wydane w post adm., które kończą postępowanie – postanowienie nie kończy postępowania, rozstrzygają poszczególne kwestie w toku postępowania nie rozstrzygają o sprawie chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Jakie postanowienia kończą postępowanie w sprawie i stanowią prawo do skargi – jest 4:

-dwa postanowienia wymienione w art. 134 kpa i ordynacji podatkowej a więc postanowienie stwierdzające niedopuszczalność odwołania i stwierdzające uchybienia terminu do wniesienia odwołania – na to postanowienia nie służą zażalenia, kończy sprawę. Przysługuje skarga do sądu.

Trzecim postanowieniem kończącym postepowanie jest postanowienie odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia odwołania – skarga do SA

Czwartym jest postanowienie w kwestii uzupełnienia lub odmowy uzupełnienia decyzji. – na to postanowienie nie przysługuje zażalenie. Skarga również nie przysługuje! Z dniem doręczenia tego postanowienie ono się scala z wcześniej wystawioną decyzją – z momentem dostarczenia uzupełnienie zaczyna biec termin do zaskarżenia jej (w całości) do sądu.

Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty – na gruncie kpa i op – z reguły podlegają skardze do sądu przykład! – chodzi o postanowienie uzupełniające projekt decyzji art. 106 kpa. Jeżeli przepis szczególny tak stanowi ze przed wydaniem decyzji należy się zwrócić do innego org o stanowisko tego org co do projektowanej decyzji to decyzje wydaje się po uzyskaniu takiego stanowiska – Stanowisko wyrażane jest ZAWSZE w formie postanowienia!! Na to postanowienie przysługuje zażalenie. – org zajmującego stanowisko… wiec służy skarga do sądu.

Z postanowieniami, które są wydawana w post. adm. i wydawana co do istoty spotykamy się na gruncie przepisów szczególnych – jeżeli zostanie wzniesiony obiekt budowlany bez zgody – mamy do czynienia z samowola budowlana niby możemy ja zalegalizować o ile jest zgodna z planem miejscowym – opłata legalizacyjna (wymierzana jest postanowieniem!!!! Merytorycznym o istocie!) Można je zaskarżyć do sądu adm.

ZAKRES SKARGI NA INNE AKTY INDYWIDUALNE

Skarga służy na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności które:

1. Są z zakresu administracji publicznej

i

1. Dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

PRZYKŁADY – wpis do niektórych ewidencji czy rejestrów, pobranie bądź zwrot niektórych opłat

Np. w przypadku odmowy danego wpisu skarga jest dopuszczalna. Odp. np. „nie widzę podstaw do zwrotu” nit to decyzja ni postanowienie :P Należy rozszerzyć sferę właściwości sądu nie tylko to co jest decyzja lub postanowieniem ale także taka czynność… Problem zwrotu opłat a raczej części za kartę pojazdu sprowadzonego z zagranicy i rejestrowany pierwszy raz w Polsce (chodzi o kartę pojazdu) - jeśli jej nie było to właściciel musi wystąpić o wydanie takiej karty co kosztuje 500 zł. Opłata w prawie polskim ma być w takiej wysokości aby była ekwiwalentem wykonanej czynności. Na skutek orzecznictwa TK stwierdził jego niekonstytucyjność więc minister wystawił nową opłatę w wysokości 75 zł. Ludzie starali się o zwrot różnicy.

SKARGA NA PISEMNE INTERPRETACJE PRZEPISÓW PRAWA PODATKOWEGO

1. Przedmiotem skargi do sądu administracyjnego są także od 1 lipca 2007 r. pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnej sprawie (art. 3 par 2 pkt 4a Ppsa);

2. Sama interpretacja indywidualna zawiera pouczenie o prawie wniesienia skargi do sądu administracyjnego;

Jeżeli nie zgadzamy się z interpretacją możemy ją zaskarżyć – bo my przedstawiamy jak widzimy dany przepis a później zgłaszamy się do org o jego interpretację.

Kiedyś nie można było zaskarżyć decyzji wojskowej!