GRECJA

Chronologia Grecji jest oparta przede wszystkim na rozwoju ceramiki, które w głównej mierze dostarczyły badania cmentarzy.

Wyroby ceramiczne rzadko stanowiły dary dla bogów, natomiast należały na stałego wyposażenia grobowego.

Ceramika jest bardzo ważnym źródłem informacji dla badaczy kultury materialnej.

W starożytnej Grecji ceramika była produkowana na skalę masową. Wpływ na jej wielki rozwój miało zastosowanie koła garncarskiego, a także sytuacja polityczna i gospodarcza kraju, gdyż handel zamorski sprzyjał rozwojowi rzemiosła. Zwiększył się popyt na produkty użytku domowego. Głównymi ośrodkami produkcji ceramiki stały się Korynt i Ateny. W VI w. p.n.e. Ateny stały się miastem rzemieślniczo-handlowym, a to właśnie za sprawą garncarstwa. Attyckie pracownie wykonywały przeróżne rodzaje ceramiki, której kształty były związane z przeznaczeniem.

Można wśród niech wyróżnić naczynia służące do przechowywania czy przenoszenia płynów, wyroby o charakterze toaletowym czy kultowym:

Naczynia stołowe:

• Kyliks

• Skyfos

• Kantharos

• Ryton

• Kyatos

• Oinochoe

• Krater (kolumienkowy, dzwonowaty, kielichowaty, wolutowy)

• Psykter

• Stamnos

• Hydria

• Lekyt

• Askos

• Amfora

• Pelike

• Pithos

Naczynia toaletowe:

• Alabastron

• Aryballos

• Pyksis

Naczynia kultowe:

• Lutrofora

• Lekyt

Należy jeszcze wspomnieć o czarkach megaryjskich produkowanych w różnych ośrodkach Grecji i Azji Mniejszej. Ich wspólną cechą jest forma półkolista i bark nóżki. W skutek tego po opróżnieniu trzeba było je stawiać do góry dnem w pozycji w której dokładnie było widać całą dekorację.

Styl geometryczny:

Styl dominował w Grecji od XI do VIII w. p. n. e.

Dekoracja miała charakter geometryczny. Naczynia były zdobione pasowo postaciami ludzi, zwierząt lub elementami czysto geometrycznymi: trójkątami, meandrami, kwadratami, rombami.

Pojawiły się tez sceny z życia codziennego : podróże morskie, sceny z bitew.

Najciekawszymi okazami tego stylu są tzw. wazy dipylońskie znalezione w nekropolii ateńskiej.

SA to głównie wielkie amfory i kratery sięgające nawet dwóch metrów wysokości.

Styl orientalizujący:

W VII wieku p.n.e. styl geometryczny zaczął ustępować nowemu stylowi zaczerpniętemu z motywów wschodnich.

Wazy nadal miały zdobnictwo w układzie pasowym lecz elementami dominującymi były wschodnie rośliny i zwierzęta, również te fantastyczne, tj. gryfy i sfinksy.

W wazach tego typu specjalizował się głównie Korynt.

Styl czarnofigurowy:

Pojawił się w VI wieku p.n.e. i całkowicie wyparł styl orientalizujący. Zerwano całkowicie z wielokolorowymi zdobieniami na rzecz czarnych postaci na czerwonym tle.

Malowano pokostem elementy dekoracyjne, które w trakcie wypalania stawały się czarne.

Nadal kontynuowano kompozycję pasową ale zaczęły się też pojawiać naczynia z dużą, centralnie umieszczoną sceną z życia codziennego lub z mitologii.

Styl czerwonofigurwy:

Około 530 roku p.n.e. w Atenach została opracowana nowa technika dekoracyjna - tło malowano na czarno a wzory miały naturalny kolor gliny.

Nowy styl - czerwonofigurowy - umożliwił wykonywanie precyzyjniejszych szczegółów (muskulatury, cieniowania) zatem szybko się upowszechnił.

Łatwiej było nanosić drobne szczegóły pokostem niż pozostawiać drobne miejsca niezamalowane.

Wyrób naczyń:

Naczynia ceramiczne wyrabiano z czerwonej gliny na kołach garncarskich. Czasami wyciskano w formach. Po wyschnięciu malowano pokostem elementy dekoracyjne, a następnie wypalano w piecach w temperaturze ok. 950°.

W technice:

- czarnofigurowej pokostem pokrywano wzory i motywy,

- czerwonofigurowej pokostem pokrywano tło

Podczas wypalania miejsca pokryte pokostem stawały się czarne.

Czasem po wypaleniu niektóre detale złocone lub malowano kolorowymi farbami - jednak te elementy były mniej trwałe.

RZYM

Terra sigillata to współczesny termin oznaczający gliniane naczynia o czerwonym połysku, które przez ponad pół tysiąclecia wytwarzane były w Imperium Rzymskim w licznych pracowniach garncarskich na Płw. Apenińskim i na prowincjach.

Były to wyroby wysokiej jakości chociaż produkowane na skalę masową.

Charakteryzowały się dużą trwałością dzięki wypalaniu w bardzo wysokiej temperaturze.

Ceramika terra sigillata przeznaczona była przede wszystkim na zastawę stołową.

W niewielkiej liczbie zachowały się naczynia do przygotowania czy podawania potraw np. moździerze, misy, tace.

Jeszcze rzadsze są takie formy jak dzbany i kufle. Zapewne były one wyrabiane w krótkich seriach, może na specjalne zamówienie.

Glinę do produkcji naczyń wydobywano głownie metodą odkrywkową, Dodawano do niej wodę co pozwoliło na wypłukanie niepotrzebnych domieszek.

Angoba - czerwona polewa, charakterystyczna dla tych naczyń, którą pokrywano wszystkie naczynia terra sigillata.

---