Administracja publiczna - tezy programowe, literatura

Tezy programowe

• Administracja publiczna - przegląd stanowisk teoretycznych.

• Wprowadzenie do nauki administracji publicznej.

• Geneza, rozwój i status nauki administracji

• Administracja publiczna w państwie policyjnym, w państwie prawa i w dobie globalizacji.

• Struktury organizacyjne administracji

• Kadry administracji.

• System administracji publicznej w Polsce

• Ustrój administracji rządowej.

Literatura:

• Administracja i polityka. Wprowadzenie, red. A. Ferens, I. Macek, Wrocław 1999.

• Administracja publiczna. Red. J. Hausner, Warszawa 2005.

• Administracja publiczna. Wyzwania w dobie integracji europejskiej, red. J. Czaputowicz, W-wa PWN 2008.

• Błaś A., Boć J., Jeżewski J., Administracja publiczna, Kolonia 2003.

• Izdebski H., Kulesza M., Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2000.

• Zieliński E., Administracja rządowa w Polsce, Warszawa 2001.

Źródła:

• Konstytucja RP - rozdział VI „Rada Ministrów i administracja rządowa”, Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej, Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 roku o Radzie Ministrów, Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie

Wprowadzenie do nauki administracji publicznej

Przesłanki wzrostu zainteresowania administracją publiczną

• Zmiany cywilizacyjne. Wzrastający stopień komplikacji procesów społecznych, znaczący wzrost tempa dokonujących się zmian cywilizacyjnych oraz ich ścisła wzajemna zależność to jedne z przyczyn wzrostu znaczenia organizacji i systemów zorganizowanych, w tym roli i znaczenia administracji publicznej jako struktury o szczególnie wysokim poziomie formalizacji.

• Wszechobecność administracji. Zjawisko uzależnienia różnych form indywidualnej i zbiorowej ekspresji oraz aktywności jednostek od woli i działań podejmowanych przez struktury administracyjne.

• Zatrudnienie. Znaczący wzrost liczby pracowników sektora publicznego, w tym zatrudnionych w administracji.

• Dominacja egzekutywy. W mechanizmach funkcjonowania współczesnych systemów politycznych zaznacza się przewaga struktur władzy wykonawczej, a co za tym idzie administracji

• Autonomizacja administracji. Zjawisko „względnej” autonomizacji administracji jako organizacji oraz realizowanych przez nią funkcji.

• Demokratyzacja i edukacja obywatelska. Dostrzegana przez obywateli rozbieżność między oczekiwanym stanem administracji, pożądanym poziomem świadczenia dóbr i usług publicznych a faktyczną ich liczbą i jakością

Udział urzędników w ogólnym zatrudnieniu w wybranych państwach Europy w 1992 r.

Państwo	%	Państwo	%	Państwo	%
Luksemburg	10,8	Niemcy	14,7	Francja	23,3
Szwajcaria	11,7	Włochy	15,7	Finlandia	24,5
Holandia	12,9	Islandia	18,4	Norwegia	28,7
Portugalia	13,6	Belgia	19,0	Dania	30,4
Irlandia	14,2	Wielka Brytania	19,9	Szwecja	32,21
Hiszpania	14,7	Austria	21	Polska	?

Zatrudnienie w adm publicznej w Polsce według roczniaka statystycznego: 1994r. - 268 352 2000r. - 315 336

Zatrudnienie w administracji publicznej według programu „Tanie Państwo”: (…) Zatrudnienie w administracji publicznej wzrasta lawinowo: w 1995 roku pracowało 737.900 urzędników, w 2000 roku pracowało 822.200 urzędników, w 2003 roku pracowało 873.000 urzędników. Niezbędne jest ograniczenie zatrudnienia w administracji państwowej o ok. 10%. Przyniesie to oszczędności rzędu 550 mln zł w skali roku.

Definicje i zakresy znaczeniowe administracji publicznej

Etymologia administracji publicznej

• ad ministro (łac.) - kierować, zarządzać, regulować, zawiadywać, służyć

• ministrare (łac.) - usługiwanie, posługiwanie, służenie

• publicus (łac.) - powszechny, dotyczący ogółu, służący ogółowi, związany z urzędem, nieprywatny

Przegląd starszych definicji

• TADEUSZ N. HILAROWICZ, 1917. A.P. - Wszystkie czynności ustroju publicznego.

• BOHDAN WASIUTYŃSKI, 1936. A.P. - planowana i stała działalność dla zaspokojenia potrzeb państwa, lub innego związku prawa publicznego.

• ANTONI PERETIATKOWICZ, 1946 A.P. - trwała działalność, mającą na celu załatwianie spraw należących do organizacyj prawno-publicznych, a więc państwa, ciał samorządowych, zakładów ubezpieczeń społecznych, etc.

• JERZY S. LANGROD, 1948. A.P. - planowe zgrupowanie ludzi w służbie pewnej misji publicznej.

• STANISŁAW KASZNICA, 1947. A.P. - zakres działania tych organów państwowych, które nie są ani organami ustawodawczymi, ani sądowymi, a które noszą nazwę władz administracyjnych.

• TADEUSZ BIGO, 1948. A.P. - działalność państwa zmierzającą do pewnych celów (zaspokajania potrzeb zbiorowych), nie będącą ustawodawstwem ani sądownictwem.

Ujęcia zachodnioeuropejskie

• FRANCJA: Administracja pisana z dużej litery, odnosi się wyłącznie do administracji publicznej, przez którą rozumie się zespół organów wykonujących zadania publiczne. Z tego punktu widzenia administracja jest pojmowana jako różniąca się istotnie zarówno od działalności osób prywatnych jak i od innych form aktywności publicznej: legislacji i sądownictwa.

• WŁOCHY: Administracja publiczna oznacza działalność, za pomocą której władza publiczna troszczy się o powierzone jej interesy. Są to interesy konkretne, które układ prawny uznaje, w oparciu o cele polityczne, jako właściwe dla władzy publicznej w danym momencie historycznym.

• WIELKA BRYTANIA: A. p. to całokształt władztwa, obowiązków, uprawnień, aktywności różnych podmiotów publicznych, którego przedmiotem działania są usługi społeczne, rzeczy i urządzenia użyteczności publicznej (np. woda, gaz, usługi pocztowe, transport) oraz kontrola i regulacja działalności prywatnej podejmowanej z powodów społecznych lub środowiskowych (np. kontrola imigracyjna, udzielanie koncesji, planowanie przestrzenne).

• NIEMCY: Pojęcie administracji publicznej jest wieloznaczne. Są tu możliwe następujące znaczenia: 1. w sensie organizacyjnym jest to organizacja administracyjna (...) składająca się z podmiotów, organów oraz pozostałych instytucji administracyjnych; 2. w sensie materialnym jest to działalność administracyjna, tzn. taka działalność państwa, która ma za przedmiot załatwianie spraw administracyjnych; 3. w sensie formalnym jest to całokształt wykonywanej działalności administracyjnej, bez względu na to, czy ma ona czy też nie ma charakteru materialnego

Nowsze ujęcia i definicje

• W. Dawidowicz, 1974 A.P. - system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności na podstawie ustaw w kierunku wewnętrznym i zewnętrznym - w stosunku do podporządkowanych podmiotów gospodarki państwowej oraz w stosunku do społeczeństwa, przy czym zarówno przebieg, jak skutki tej ostatniej działalności przypisywane są zawsze państwu jako takiemu.

• J. Łętowski, 1995, A.P. - organizacja wyodrębniona w celu realizacji określonych prawem zadań.

• M. Wierzbowski, 1999, A.P. - część aparatu państwowego, powołaną do realizacji zadań ustalonych (lub zaakceptowanych) przez parlament. Rodzaj działalności prowadzonej przez różne podmioty (państwowe, samorządowe, prywatne) celem realizacji zadań uznanych za publiczne i określonych w ustawach i innych aktach.

• J. Boć, 1993 A.P. - jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.

• E. Ochendowski, 1998, - nie można podać uniwersalnej definicji administracji publicznej ale można ją definiować w różny sposób w zależności od celu jakiemu ma służyć dana definicja.

• A. Antoszewski, 2000, 1. A.P. - ogół organów i instytucji zajmujących się organizacją procesu zaspokajania potrzeb zbiorowych. 2. A.P. - ogół działań i czynności skierowanych na zaspokajanie potrzeb zbiorowych

Geneza nauki administracji

ROZWÓJ DYSCYPLINY - TRADYCJE BADAWCZE

Nauka administracji jest dyscypliną nie mającą dłuższej tradycji. Główne podstawy powstania i rozwoju nauki administracji:

- dociekania tzw. kameralistów lub policystów - głównie w Europie Zachodniej na gruncie austro-niemieckim,

- inspiracje płynące z rozwijającej się teorii organizacji - literatura amerykańska.

Obecnie naukę administracji ujmuje się raczej „kompleksowo", starając się pogodzić oba nurty badawcze - przykładem Francja. Polskie tradycje nauki administracji czerpały z wielu źródeł. Obecnie zmierza się w kierunku kompleksowego jej ujmowania.

W KRĘGU KULTURY AUSTRO-NIEMIECKIEJ

Prekursorzy:

• Kameraliści lub policyści. Trzy główne okresy: 1. okres wpływu merkantylizmu, 2. okres wpływu szkoły prawa natury, 3. okres wpływu konstytucjonalizmu (Robert von Mohl).

• Lorenz von Stein, autor pracy „Die Verwaltungslehre" - uważany za twórcę nauki administracji na gruncie austro-niemieckim.

• Max Weber - twórca modelu organizacji biurokratycznej, czyli modelu administracji państwowej w systemie „panowania legalnego”.

Początek XX wieku - uporządkowanie wiedzy o nauce administracji.

• Ignaz Jastrow - „Polityka socjalna i nauka administracji” 1902

• Fritz Stier-Somlo - „Przyszłość nauki administracji” 1917

Nauka administracji po II wojnie:

• Utworzenie w 1947 r. Wyższej Szkoły Nauk Administracyjnych (Hochschule fur Verwaltungswissen-schaften) w Spirze nad Renem.

• E. Forsthoff - powstanie nowej dyscypliny jest wynikiem zastąpienie państwa prawnego (Rechsstaat) państwem administracyjnym (Verwaltungsstaat).

• W. Thieme - koncepcja nauki administracji jako samodzielnej dyscypliny

W KRĘGU KULTURY AMERYKAŃSKIEJ

Szkoła naukowego zarządzania:

• Prekursor - Frederick Winslow Taylor

- „Shop Management” - „Zarządzanie warsztatem wytwórczym” 1903,

- „Zasady nauki zarządzania”- „The principles of Scientific Management” 1911.

• Kontynuacja - Hurrington Emerson - 12 zasad wydajności

• Próby integracji osiągnięć Taylora i Fayola:

- L.H. Gulick, L. Urwick - opracowanie naukowych zasad administracji

- W oparciu o prace L.H.Gulicka została stworzona pierwsza koncepcja jednolitej nauki o administracji.

- Kontynuatorzy: David Osborne, Ted Gabler - „Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną”,

Politologiczna koncepcja nauki administracji

• Woodrow Wilson - koniec XIX wieku,

• Kontynuatorzy - F.J. Goodnow, L.D. White i W.F. Willoughby, a w latach 50. i 60.

• Później także: M. F. Dimock, G. O. Dimock, A. Lepawsky, D. Waldo.

• B. Guy Peters „Administracja publiczna w systemie politycznym”

Szkoła stosunków międzyludzkich (human relation)

• Elton Mayo „Społeczne problemy cywilizacji przemysłowej 1933”, .

• Kontynuatorzy: Mary Follet, Chester Bernard

Behawiorystyczny kierunek naukowego poznania administracji,

• H.A. Simon - metoda decyzyjna - Nobel 1978r. (Działanie administracji, Warszawa 1976)

Szkoła empiryczna (menedżeryzm)

• W. Newman, P. Druker, J. Burnham

Szkoła psychologiczna

• Abraham H. Maslow - piramida potrzeb

• Douglas McGregor - teorie x, y, ,z

Kompleksowe ujmowanie nauki administracji

• R.A. Bernstein, R. O'Hary,

Specyfika amerykańska:

• Pragmatyzm, praktyczne zastosowania, wpływ liderów biznesu, polityki i administracji

• Brak jednorodności: wielość kierunków, szkół czy nawet dyscyplin naukowych

• Brak znaczących tradycji w zakresie prawniczego podejścia do nauki administracji.

• nauka o zarządzaniu (scientific management), dzieli się business administration i public administration.

W KRĘGU KULTURY FRANCUSKIEJ

Prekursorzy myśli administracyjnej

- Kameraliści francuscy (przed rewolucją)

- Ujęcia prawnicze:

• A.F. Vieviev, (Etudes administratives, 1845)

• Edouard Laferriere (Traktat o sądownictwie adm. i skardze sądowo-administracyjnej 1888)

• Maurice Hauriou. (Zasady prawa publicznego 1910)

• Leon Duguit, (Etudes de dront publique 1901 - 1910)

Twórca nauki administracji we Francji

• Henri Fayol - Administracja przemysłowa i ogólna (Administration industrielle et generale 1917); - O teorii administracji w zastosowaniu do państwa (La doctrine administrative dans l'Etat 1923 r.)

Rozwój ujęcia kompleksowego

• Georges Langrod - Nauka administracji czy nauki administracyjne” 1957

• G. Langrod, J. Auby, R. Catherine, M. Crozier, R. Drago, Ch. Eisenmann, J. Rivero, G. Vedel -Traite de science administrative 1966 r.: próba połączenia ujęcia niemieckiego i amerykańskiego

• J. Chevalier i D. Loschak „Science Administrative” 1978. - przedstawiciele kompleksowego nurtu nauki administracji.

• Jean Claude Thoenig „Socjologia Administracji” - nauka administracji to socjologia administracji publicznej.

• B. Gournay - nauka administracji jest tylko działem politologii. „Nauka administracji dla prawa administracyjnego jest tym, czym dla prawa konstytucyjnego są nauki polityczne”.

NAUKA ADMINISTRACJI W POLSCE:
Źródła

• Dokonania polskich reformatorów z II połowy XVIII wieku np. Stanisława Leszczyńskiego, Stanisława Konarskiego, Hugo Kołłątaja, Stanisława Staszica.

• Dorobek polskich „policystów": Fryderyk Skarbek - „Gospodarstwo narodowe zastosowane, czyli nauka administracji” (Warszawa 1821), Józef Bohdan Oczapowski - „Historia nauki administracji w XVIII wieku. Policyści zeszłego wieku i nowożytna nauka administracji” (Warszawa 1882)

• I połowa XX wieku - rozwijająca się nauka prawa administracyjnego. Przedstawiciele: Antoni Okolski, Franciszek Ksawery Kasparek, Feliks Ochimowski, Aleksander Mogielnicki, Szymon Rundstein, Józef Buzek, Tadeusz Hilarowicz, Kazimierz Władysław Komaniecki, Bohdan Wasiutyński, Szczęsny Wachholz, Jerzy Stefan Langrod, Jerzy Panejko, Tadeusz Bigo i inni.

Rozwój

• Władysław Leopold Jaworski, Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, 1924,

• C. Berezowski,

• L. Biegeleisen,

• Maurycy Jaroszyński,

• A. Bajkowski (Zasady, techniki organizacji i kierownictwa, Warszawa 1939)

• Karol Adamiecki (O istocie naukowej organizacji, Warszawa 1938).

• Franciszek Longchamps de Berier, Założenia nauki administracji, 1949 - 1991

• Jerzy Starościak, Elementy nauki administracji, 1964 r. a następnie, Zarys nauki administracji, w 1966 r.,

• Opracowania typu skryptowego lub podręcznikowego: Wacław Dawidowicz, Stanisław Kowalewski, Zbigniew Leoński, Jerzy Służewski, Józef Wołoch, Marcin Jełowicki, Jan Szreniawski, Witold Kieżun, i inni

Teoretyczno-metodologiczny status nauki administracji

„Można z dużą dozą prawdopodobieństwa przewidywać, że zbliżający się początek trzeciego tysiąclecia będzie „okresem administracji", pociągającym za sobą konieczność poznania zasad jej funkcjonowania przez ogół, a przede wszystkim przez jej pracowników. Znajomość roli administracji we współczesnym świecie, jej budowy i zasad działania jest nieodzowna. Dokonujące się w zawrotnym tempie zmiany cywilizacyjne i świadomościowe, dynamika przemian społecznych, politycznych, organizacyjnych, gospodarczych wraz z rozwojem techniki stwarzają wyraźne zapotrzebowanie na wiedzę o administracji”. Jan Szreniawski

Nazwa dyscypliny

• Obok tradycyjnej nazwy „nauka administracji", pojawiają się określenia o podobnym znaczeniu: „nauka o administracji" czy „nauka o administrowaniu".

• Nazwy te odpowiadają określeniom używanym w niektórych krajach. Np. na gruncie francuskim (la science administrative), na gruncie włoskim (scienza deli administrazione) czy niemieckim (verwaltungslehre).

• USA: nauka o zarządzaniu (scientific management), dzieli się na dwie gałęzie: public administration i business administration.

• W Polsce używa się również określeń „nauka administracji publicznej”, czy też „administracja publiczna”. Niezależnie od tych nazw pojawiają się w naszej literaturze także określenia odmienne np. : „teoria organizacji i kierownictwa w administracji", „zasady organizacji pracy w administracji", „teoria organizacji zarządzania", „organizacja zespołów ludzkich", itd.

Przedmiot, treść i zakres nauki administracji

Przedmiot badań:

• administracja - administracja publiczna

Zakres badań:

• Struktury organizacyjne administracji - zasady budowy, rodzaje podmiotów administrujących, wzajemne powiązania aparatu administracyjnego, etc.

• Funkcjonowanie administracji - formy, metody, czynności, sfery aktywności składające się na działalność administracyjną

• Kadry administracji - dobór, zatrudnienie, przygotowania i dokształcania, rozmieszczenia kadr w aparacie administracji publicznej, kariera, awans, wynagrodzenie, ocena kadr, etc.

• Techniki administrowania - rozwiązania techniczne w administracji, techniki pracy, problemy usprawniania procesów administrowania, wyposażenia materialnego administracji, etc.

• Otoczenie administracji - wpływu otoczenia, w którym działa administracja, wzajemne oddziaływanie administracji i jej środowiska społecznego, politycznego i prawnego. Zwraca się uwagę na „misję" administracji - jej rolę we współczesnym państwie, etc.

Związek nauki administracji z innymi dyscyplinami naukowymi

Klasyczna triada nauk administracyjnych (Fritz Stier-Somlo - „Przyszłość nauki administracji” 1917)

• nauka administracji - nauka opisowa, zawierająca naukową krytykę (przedstawienie oraz analizę struktur i podmiotów administracyjnych, sfer aktywności i działań administracji, ponadto jej historii i współczesności). Ma ona z jednej strony cele badawcze, z drugiej zaś - praktyczne.

• nauka prawa administracyjnego - badanie norm prawnych dotyczących administracji, badaniu związków, jakie zachodzą między poszczególnymi instytucjami określonymi przez normy. Ma ona na celu ułożenia norm w pewną całość, w spójny system.

• nauka polityki administracyjnej - polityka tworzenia i stosowania prawa dotyczącego administracji, a więc badanie, ocena i weryfikacja tworzonych przy pomocy przepisów prawnych określonych programów dla działania administracji.

Nauka administracji a inne nauki społeczne

• Powiązania nauki administracji z innymi naukami często ograniczają się do wykorzystywania przez nią dorobku tych dyscyplin. Często nauka administracji posługuje się metodami wypracowanymi na gruncie tych dyscyplin, często stosuje aparat pojęciowy, itd. W niektórych przypadkach przyczyną tego związku jest fakt, iż administracja jest również przedmiotem zainteresowania tych nauk

• Powiązania między nauką administracji a takimi naukami społecznymi jak socjologia, statystyka, prakseologia, teoria organizacji i zarządzania, psychologia, politologia są wyraźne i nie podlegają dyskusji.

• Można także rozważać związki nauki administracji z innymi naukami, np. historią, ekonomią, informatyką, cybernetyką itp.

Koncepcje badawcze w nauce administracji:

• koncepcja prawnicza nauki administracji

• koncepcja socjologiczna nauki administracji,

• koncepcja prakseologiczna nauki administracji,

• koncepcja politologiczna nauki administracji,

• koncepcja kompleksowa nauki administracji.

Sztuka, nauka czy teoria administracji?

• Dawniej traktowano administrację jako dziedzinę sztuki - „sztuka administrowania” czyli swoiste umiejętności, talenty, pewne zdolności w regulowaniu, kierowaniu, zarządzaniu jakimiś zasobami, dobrami czy rzeczami.

• Czy dzisiaj możemy mówić o ukształtowaniu się samodzielnej dyscypliny naukowej pod nazwą: nauka administracji? Tak - spełnia klasyczne warunki przypisywane samodzielnej nauce: 1. ma swój wyróżniony, specyficzny przedmiot badawczy, 2. dysponuje zespołem metod i technik badawczych, 3. dopracowała się względnie zintegrowanego aczkolwiek nie swoistego i nie samodzielnego zespołu pojęć. Ponadto 4.cele, które sobie stawia: A. poznawanie i uogólnianie rzeczywistych działań administracji, B. przewidywanie potencjalnie możliwych, prawidłowo prognozowanych działań administracyjnych, C. formułowanie wzorów i modeli działań administracji - mają charakter stricte naukowy.

• Czy nauka administracji wytworzyła już ogólną teorię administracji, czyli uprawnione jest używanie określenia: teoria administracji w takim sensie, w jakim określa się ogólnie teorie? Przedwczesne byłoby orzekanie w świetle dorobku nauki o administracji, iż jest ona także teorią.

Metody i techniki badawcze

Etap zbierania materiałów:

• dobór reprezentatywnej próby, metoda obserwacji migawkowych, technikę analizy konkretnych przypadków, technikę dodatkowej kopii, obserwacje uczestniczące oraz obserwacje nie-uczestniczące, wywiad, ankieta eksperyment.

Etap analizy:

• metoda statystyczna, stosowana tam, gdzie należy ująć od strony ilościowej pewne zjawiska zachodzące w administracji,

• metoda historyczna, pomocna przy badaniach zmierzających do ustalenia, czy zjawisko ma charakter trwały, czy tylko przejściowy, czy też w poszczególnych okresach czasu ulega zmianom itp.,

• metoda porównawcza, zakładająca porównanie zjawisk administracyjnych tego samego rodzaju w różnych jednostkach administracji publicznej, organach, a nawet państwach,

• metoda normatywna, odwołująca się do porównania danego zjawiska ze stanem normatywnym, aby ocenić, czy dane zjawisko jest z punktu widzenia prawa prawidłowe.

Etap formułowania twierdzeń:

• Twierdzenia opisowe

• Twierdzenia wartościujące

Konkluzje

• Znaczącą tendencją w rozwoju nauki jest wzrost zainteresowania fenomenem administracji publicznej. Administracja jest współcześnie przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin naukowych.

• W zależności od różnych szkół i stanowisk teoretycznych kształtuje się sposób podejścia i analizy problematyki administracji.

• Wiele problemów funkcjonowania administracji ma interdyscyplinarny charakter i ich wyjaśnienie wymaga współdziałania różnych dyscyplin naukowych.

• Wielowymiarowość refleksji nad administracją powoduje, że brak jest ścisłych definicji podstawowych pojęć i ścisłej siatki pojęciowej.

• Nie dopracowano się uniwersalnej definicji administracji publicznej. Wynika to m.in. z odmienności kontekstów politycznych, prawnych, społecznych i kulturowych, w których tworzona jest refleksja naukowa.

• Funkcjonowanie administracji jest warunkowane wieloma okolicznościami, a to powoduje wielość podejść do administracji. Nie jest zatem możliwa obecnie absolutyzacja metod, narzędzi, kategorii pojęciowych tylko jednej dyscypliny naukowej. Postuluje się obecnie konieczność interdyscyplinarnego, kompleksowego analizowania problematyki administracji publicznej.

• Aktualny stan refleksji nad administracją publiczną wskazuje, iż ukształtowała się samodzielna nauka o administracji. Jednocześnie nie wykształciła się ogólna teoria administracji w rozumieniu zbioru powiązanych ze sobą twierdzeń ogólnych, opisujących i wyjaśniających świat administracji publicznej.

Administracja publiczna w państwie policyjnym

Państwo policyjne to konstrukcja modelowa, ukształtowana przez naukę administracji i naukę prawa administracyjnego w oparciu o realia ustrojowo-polityczne państw europejskich na przełomie XVII i XVIII w. W okresie absolutyzmu całą działalność państwa, a w tym zarząd sprawami państwa określano mianem policji. Administracja publiczna w państwie policyjnym, stanowiła w istocie administrację państwową.

Administracja państwa policyjnego - ogólna charakterystyka

• Ludwik XIV Wielki, Król Słońce (1638 - 1715) - „Państwo to Ja”

• Administracja stanowiła funkcję zarządu wewnętrznego państwem oraz sprawowania i umacniania władzy politycznej panującego. Zarząd wewnętrzny i sprawowanie władzy politycznej przez panującego stanowiły nierozłącznie połączone człony administracji państwa policyjnego.

• Panujący, zarządzając sprawami państwa wedle swego zamysłu, skupiał: władzę stanowienia prawa, władzę wykonywania prawa i władzę sądowniczą.

• Panujący był opiekunem poddanych i mógł wkraczać we wszystkie dziedziny życia poddanych (państwo patrymonialne)

• Zarządzanie państwem i sprawowanie władzy politycznej pozostawały w luźnym związku z prawem i nie były ujmowane z punktu widzenia prawa.

Prawo policyjne - ius politiae

• Prawo policyjne było wyrazem woli panującego, instrumentem rządzenia i panowania.

• Prawo policyjne: 1. nie było pochodzenia parlamentarnego 2. nie obowiązywało dwustronnie (czyli nie obowiązywało władzy w jej stosunkach z jednostką) 3. nie zawsze nosiło ono przymiot powszechności obowiązywania 4. akty władzy panującego oraz stosowanie tego prawa nie było kontrolowane przez sądy.

• Zarząd wewnętrzny państwem stanowił działalność z istoty swej swobodną i twórczą: regime du bon plaisir - system administracyjnego „widzimisię”.

• Podstawy działania administracji: zasada tworzenia prawa wewnętrznego przez administrację, zasada pierwszeństwa prawa wewnętrznego nad prawem adresowanym do poddanych, zasada instrumentalnego posługiwania się tym prawem

• Akty prawa wewnętrznego (instrukcje, polecenia, rozkazy, ordynacje, edykty, patenty, dekrety, precepta, ukazy, ordonanse), mogły być w każdym momencie uchylone lub zmienione przez samą administrację

Struktury organizacyjne administracji państwa policyjnego

• Struktury organizacyjne administracji państwa policyjnego to przede wszystkim struktury władzy panującego monarchy, władcy absolutnego.

• Cały aparat administracyjny działał w imieniu panującego, nie zaś w imieniu państwa.

• Były tworzone by umacniać władzę panującego, a nie ze względu na potrzebę realizowania określonych zadań publicznych

• Były to struktury scentralizowane (zwano je biurokratycznymi), oparte na hierarchii i służbowym pionowym podporządkowaniu panującemu.

• Struktura organizacyjna administracji była w wysokim stopniu zautonomizowana, niezależna od nikogo z wyjątkiem panującego, niezależna od społeczeństwa i niezależna od prawa, nie podlegająca kontroli zewnętrznej.

Personel - administracji państwa policyjnego

• Patronaż i nepotyzm były podstawowymi mechanizmami zatrudniania w administracji. Oprócz dziedziczenia powszechną praktyką było kupowanie urzędów

• W systemie rekrutacji kryteria merytoryczne miały drugorzędne znaczenie.

• Na ogół urzędnicy łączyli pełnienie funkcji publicznych z wykonywaniem innych zawodów lub prowadzeniem innej działalności.

• W jednostkach organizacyjnych administracji państwa policyjnego zatrudnieni urzędnicy, byli zależni i posłuszni jednostkom szczebla wyższego.

• Urzędnicy wszystkich szczebli organizacyjnych zależni byli od panującego. Jemu też okazywać mieli bezwzględne posłuszeństwo. Urzędnik - „sługa korony”

• Panujący mógł w każdej chwili, bez podania przyczyn, przejąć sprawę załatwianą przez odnośny organ, mógł wkraczać w działalność organów niższych szczebli, mógł zwolnić urzędnika i powołać na jego miejsce innego urzędnika.

• Dla urzędnika instrukcja z góry stanowiła najwyższe obowiązujące go źródło prawa.

• W stosunkach z obywatelami urzędnicy nie byli związani żadną procedurą prawną

Zadania administracji w państwie policyjnym

Funkcje administracji:

• Cele - uchronić państwo od chaosu, zapewnić bieżący zarząd sprawami publicznymi.

• Podstawowe funkcje - Ład polityczny, społeczny i gospodarczy, stabilizacja, porządek, bezpieczeństwo i obrona przed wrogiem

Specyfika zadań:

• nie były określane przez parlament, nie były określone wyczerpująco w prawie stanowionym,

• administracja posiadała wiele uprawnień dyskrecjonalnych w określaniu zadań i ich wykonywaniu - dyskrecjonalność, uznaniowość, arbitralność,

• wykonywanie zadań administracyjnych nie stanowiło obowiązków prawnych władzy administracyjnej, lecz uprawnienie,

• władza administracyjna swobodnie określała kompetencje dla różnych organów wykonujących zadania administracyjne, posiadała nieograniczoną kompetencję do przyznawania kompetencji innym organom,

• władza administracyjna decydowała o organizacji wykonania zadań, swobodnie dobierając systemy organizacyjne,

• zadania administracyjne wykonywane przez władzę administracyjną nie rodziły dla obywatela żadnych uprawnień,

• niewykonywanie zadań administracyjnych nie rodziło odpowiedzial­ności prawnej organów władzy administracyjnej,

• wykonywanie zadań administracyjnych nie podlegało kontroli sądowej.

Administracja publiczna w modelu państwa prawa

Państwo prawne to państwo, w którym rządzi się na podstawie prawa i zgodnie z treścią prawa. Rządy prawa są nie tylko zasadą konstytucyjną czy wartością wyrażoną przez inne przepisy prawne, lecz także stanem faktycznym. Państwo prawne to takie, w którym:

• organy są tworzone, zorganizowane i kontrolowane zgodnie z prawem,

• kompetencje organów państwa są uregulowane przez prawo a granice władczej ingerencji są faktycznie szanowane przez państwo.

• metody rządzenia stosowane przez aparat państwa i przez grupę rządzącą są zgodne z prawem. W przypadku nadużycia władzy lub bezprawnego działania państwa obywatele nie są bezradni, mają bowiem prawne środki obrony swych interesów.

• status prawny obywateli i państwa jest równy. Prawo chroni obywateli przed samowolą organów państwa i jednocześnie chroni państwo przed niektórymi działaniami obywateli

• jest przestrzegana zasada formalnej równości wobec prawa (prawo nie dyskryminuje nikogo i nie tworzy przywilejów) oraz formalnej sprawiedliwości (podmioty wyróżnione na podstawie cechy uznawanej za doniosłą powinny być traktowane jednakowo).

• prawo jest jawne, jest ogłaszane we właściwym czasie, aby wszyscy mieli równą szansę poznać jego treść.

• prawo jest jasne, pewne, stabilne i cieszy się szacunkiem obywateli, dzięki temu może odgrywać rolę mediacyjną, jest niejako normatywnym pośrednikiem między państwem i obywatelami.

• prawo jest bezosobowym regulatorem, tj. bezosobowo pośredniczy w stosunkach między obywatelami i instytucjami. Tylko na podstawie ogólnej normy prawa państwo może ograniczać wolność obywateli.
  

Początki administracji w państwie prawa

• Od końca XVIII wieku rozwój doktryn liberalnych, odwołujących się do zasady suwerenności narodu, trójpodziału władzy i konstytucjonalizmu, radykalnie odmienił oblicze administracji

• Anglia 1845 rok - raport Northcote'a-Trevelyana - początek reform

• USA, Ruch na Rzecz Reform, 1883 Ustawa o służbie cywilnej (Pendleton Act) - modernizacja administracji (otwartość, konkursowość, staże)

• Cesarstwo Niemieckie, Monarchia Austro-Węgierska - połowa XIX w. Rechtsstaat jako zaprzeczenie Polizeistaat, Reformy socjalne Bismarcka z 1878 r

• Tendencje: profesjonalizacja i odpolitycznienie zawodu urzędnika, stawał się sługą państwa, a nie osoby, relacje podległości zatracały personalny charakter, celem działań urzędników stawało się dbanie o interes publiczny,

• Administrację cechuje racjonalne zorganizowanie, skuteczność działania, bezosobowość. Aparat administracyjny poddano kontroli prawnej.

• Czynnikiem różnicującym są narodowe tradycje: model anglosaski, model germański, model francuski, model skandynawski.

Administracja weberowska

• M. Weber - twórcą teorii biurokracji (model administracj ipaństwoej w systemie panowania legalnego)

• Biurokracja (rządy biura) opiera się na zasadach wyodrębnionej, zawodowej służby cywilnej, rekrutowanej na podstawie kompetencji zawodowych, politycznie neutralnej, która wykonuje swoje administracyjne zadania w sposób ciągły i systematyczny.

• Weberowska koncepcja, zakładała że biurokracji jest bezosobowa, racjonalna, wyspecjalizowana, uniwersalna i skuteczna w wykonywaniu powierzonych jej zadań.

• Zasadnicza różnica między administracją w rozumieniu weberowskim a administracją historyczną polegała na zastąpieniu administracji spersonalizowanej przez bezosobowy system oparty na uniwersalnych, anonimowych, powszechnie obowiązujących normach prawa. System weberowski miał eliminował arbitralność i uznaniowość aparatu urzędniczego.

• Podstawowe zasady idealnej biurokracji:

• hierarchiczność: biurokratyczna organizacja; urzędnik podporządkowuje się decyzjom przełożonego, przysługuje mu jednak prawo odwołania się i zażalenia na jego decyzje,

• depersonalizacja: władza urzędnika wynika ze sprawowanego przez niego urzędu nie zaś z jego cech osobistych. Praca urzędnika jest jego stałym i podstawowym zajęciem,

• bezosobowe przepisy: rozgraniczenie - za pomocą norm prawnych oraz zasad organizacyjnych - zakresu uprawnień i obowiązków poszczególnych urzędów. Wykluczenie ingerencji urzędników w swoje uprawnienia.

• kwalifikacje formalne podstawą zatrudnienia i awansu: rekrutacja, nominacje, awanse i wynagrodzenia są regulowane precyzyjnymi normami prawnymi. Istotnym elementem systemu wynagradzania i awansowania jest staż pracy,

• specjalizacja i podział pracy: precyzyjny podział uprawnień i zadań, oparty na normach prawa ma służyć ograniczeniu dyskrecjonalności

• racjonalność i skuteczność: podstawowe kryteria działalności biurokracji.

Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym

Działania administracji:

• Zmierzają do realizacji interesu publicznego,

• Podejmowane są w granicach i na podstawie prawa,

• Prowadzone są w imieniu i na rachunek państwa lub innego związku publicznoprawnego,

• Mają charakter polityczny,

• Służą wykonaniu ustaw,

• Nie są zarobkowe,

• Mają charakter planowy, stały, stabilny i ciągły,

• Przyjmują różnorodną postać i formy.

Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym

Podmioty administracji:

• Tworzą system zwany aparatem,

• Trzonem aparatu adm. są organy,

• Są obdarzone kompetencjami (miejscową, rzeczową, instancyjną)

• Są zawisłe,

• Są zhierarchizowane,

• Mają bezoosobowy charakter,

• Mają charakter zawodowy,

• Obsada i skład organów oparty jest na kryterium merytorycznym lub politycznym.

Krytyka biurokratycznej administracji

• Józef Olszewski „Biurokracya”1903 - biurokracja jest następstwem źle działającej administracji państwowej.

• Robert K. Merton „Bureaucratic Structure and Personalit” 1952 - dysfunkcjonalność biurokracji -syndrom wyuczonej nieudolności

• Michael Crozier „Zjawisko biurokracji” 1964 - biurokratyczne błędne koło - biurokracja w sposób selektywny bądź błędny realizuje cele, które się przed nią stawia).

• William A. Niskanen „Bureaucracy and Representative Government” 1971 - Biurokracja dąży do maksymalizacji swoich budżetów, ukrywa prawdziwe kosztów świadczonych usług, niełatwo poddaje się oni demokratycznej kontroli, ponieważ dysponuje monopolem informacyjnym.

• Vincent Ostrom „The Intellectul Crisis in American Public Administration” 1974 - biurokracja jest strukturą nieefektywną, ponieważ:

• rozrastając się, z coraz większym trudem reaguje na pojawiające się nowe, zróżnicowane potrzeby społeczne,

• koszty społeczne jej funkcjonowania obciążają tych, którzy mają być beneficjentami jej usług,

• prowadzi do załamania się relacji między popytem a podażą na określonego rodzaju usługi publiczne,

• jej działania coraz bardziej służą łagodzeniu problemów, a nie ich rozwiązywaniu.

Spectrum zarzutów dotyczy:

• skali (jest nadmiernie rozbudowana, absorbuje zbyt wiele środków publicznych, a koszty jej funkcjonowania są zbyt duże).

• aktywności (zakres jej aktywności jest nadmierny, angażuje się w świadczenie tych usług, które mogą być dostarczane przez sektor prywatny; rząd przejął zbyt wiele obowiązków i jest niezdolny do wywiązania się z nich),

• sposobu działania (nieskuteczność, nieefektywność, brak elastyczności, niski stopień zaspokajania potrzeb obywateli).

Administracja w dobie globalizacji

Nowe zarządzanie publiczne

Europeizacja administracji publicznej

Globalizacja

• Złożony proces umiędzynarodowienia finansów, rynków, technologii (w tym badań naukowych) istniejących modeli kultury, modeli konsumpcji, instytucji ustrojowo-prawnych.

• Proces politycznego ujednolicenia świata.

• Żywiołowa globalizacja przebiegająca w sferze gospodarki, polityki, ustrojów, prawa i kultury może przynieść, nie dający się w tej chwili określić, efekt ujednolicania ludzkich postaw, obyczajów, a nawet religii.

• Zbyt wiele niewiadomych, aby w sposób jednoznaczny formułować wszystkie możliwe przyszłe konsekwencje postępującego procesu globalizacji

Czynniki wpływu globalizacji na sferę administracyjną:

• Liberalizacja - osłabienie aktywności oraz interwencji administracyjnej państwa w sferze gospodarki.

• Deregulacja - ograniczenie funkcji regulacyjnych wykonywanych przez organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej).

• Prywatyzacja - podmioty prywatne stają się dostarczycielami usług, które do tej pory stanowiły zadania publiczne administracji.

• Unifikacja - przyjmowanie jednolitych standardów w krajowych systemach administracyjnych.

• Reorientacja - funkcji, celów, metod i form działania administracji.

Nowe zarządzanie publiczne

Źródła:

• Krytyka modelu biurokratycznego

• Recesja gospodarcza lat 70-tych

• Poszukiwanie alternatywnych sposobów zorganizowania sektora publicznego

• Rozwój neoliberalizmu (public choice theory) - ekonomiczna koncepcja polityki

Wielonurtowość:

• menedżeryzm (managerialism),

• rynkowo zorientowaną administrację publiczną (market-oriented administration),

• rząd przedsiębiorczy (entrepreneurial government),

• zarządzanie biznesowe (business-like management).

Wspólny cechy:

• instrumenty zarządzania, stosowane w sektorze prywatnym mogą być skutecznie wykorzystane w sektorze publicznym

• podejście rynkowe, decentralizacja władzy, deregulacji monopoli, alternatywne mechanizmy świadczenia usług, prywatyzacja zadań publicznych, kontraktowanie usług, tworzenie quasi-rynków usług publicznych, partnerstwo publiczno-prywatne, etc.

New Public Management według Nascholda i von Ottera cechuje:

• rozdzielenie ról klienta (odbiorcy usługi) od dostarczyciela usług,

• promowanie kontraktowania usług publicznych,

• zorientowanie na osiąganie wyników,

• uelastycznienie płacy i warunków pracy,

• rozdzielenie aktywności politycznej (planowanie i podejmowanie decyzji strategicznych) od zarządzania operacyjnego (realizacji polityk publicznych),

• wprowadzenie elementów rynkowych i quasi-rynkowych do administracji publicznej, (np.quango's)

• zorientowanie działań na klienta,

• wypracowanie przez rząd regulacji określających sposób świadczenia usług i ich standard.

Cechy modelu biurokracji i modelu NZP - porównanie autorstwa Jerzego Hausnera

Cechy	Model tradycyjny	Model NZP
Styl kierowania	Biurokratyczny -administrowanie	Menedżerski - zarządzanie
Struktury organizacyjne	Hierarchiczne, sztywne	Zdywersyfikowane, elastyczne
Ukierunkowanie działań	Do wewnątrz i na procedury	Na zewnątrz i na potrzeby
Kontrola	Wewnętrzna	Zewnętrzna
Horyzont działań	Krótkookresowy	Długookresowy
Cel działań	Utrwalanie porządku	Wywoływanie zmian
Zasada rządzenia	Imperatywna	Interaktywna
Współdziałanie z innymi sektorami	Separacja	Partnerstwo
Organizacja państwa	Dominacja układów monocentrycznych	Dominacja układów samorządowych i autonomicznych

NZP w praktyce

Lata 80-te: Wielka Brytania, Kanada, Nowa Zelandia, Australia - dominujące metody zarządzania sektorem publicznym

• GB - Raport Komisji Fultona, służby cywilnej (1968 r.). Zawierał on m.in. zalecenia dotyczące zatrudniania w niej osób posiadających doświadczenie zawodowe nabyte w sektorze prywatnym oraz eliminowanie struktur biurokratycznych, które ograniczały efektywność jej funkcjonowania.

• USA - Ustawa o reformie służby cywilnej 1978 - m.in.: zwiększenie zakresu kompetencji średniego szczebla; wynagradzanie oparte na wynikach, ograniczenie dysproporcji między efektywnością sektora publicznego i prywatnego.

• Australia - M. Otter Fraser (premier) - nowe instrumenty zarządzania antycypowanie i rozwiązywanie problemów w stadiach początkowych.

• Nowa Zelandia - instrumenty NZP generują oszczędności w wydatkach sektora publicznego

Lata 90-te: fala krytyki efektów i skutków NZP:

• oszczędności w wydatkach na zadania publiczne mniejsze od oczekiwanych (3%)

• brak jednoznacznych danych, że jest lepiej niż było poprzednio

• wzrastający poziom społecznej dezaprobaty - rozmijanie się wizji elit politycznych ze społecznymi oczekiwaniami

• nadmierna ekonomizacja sektora usług publicznych - efektywność ekonomiczna burzy etyczny model odpowiedzialności społecznej instytucji publicznych

• rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego powodem wzrostu zachowań korupcyjnych - Ograniczenie kontroli społecznej nad działaniami urzędników

• obniżenie poziomu usług publicznych i ograniczenie ich dostępności

• Zamiana bezpłatności w odpłatność, równości w zróżnicowanie a nawet elitarność

• Podmioty prywatne świadczące usługi publiczne na zasadach komercyjnych przekształcają sytuację obywatela, ukształtowaną konstytucyjnie, w sytuację obywatela - konsumenta, kształtowaną prawem prywatnym

Proces europeizacji administracji publicznej

Pojawia się wraz z nasilającymi procesami integracyjnymi, globalizacją społeczeństw, traktowania praw człowieka jako ponadnarodowych standardów, odchodzenie od pojmowania krajowych systemów prawa jako wyizolowanej, niezależnej kategorii.

Europeizacja prawa administracyjnego

• W szerokim ujęciu - proces dochodzenia do uniwersalizacji wartości przyjmowanych w porządku prawnym narodów cywilizowanych.

• W wąskim ujęciu - konsekwencja zobowiązań wynikających z członkowstwa w RE i UE

Wymogi:

• włączenie do krajowego porządku prawnego zaakceptowanych zasad i norm europejskiego porządku prawnego z uwzględnieniem odmienności wynikających chociażby ze zróżnicowania źródeł prawa.

• tworzenie prawa i synchronizacja treści norm stanowionych jednostronnie obowiązujących u nas regulacji prawnych do unormowań europejskich

• Stosowanie oraz zachowanie spójności krajowego prawa ze standardami Unii

Skutki europeizacji prawa adm:

• Powstanie organów odpowiadających za to koordynowanie procesów adaptacyjnych i interpretacyjnych, a także koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych, opiniowania aktów prawnych co do ich zgodności z prawem europejskim

• W p.a.u. - samorząd terytorialny; działy administracji rządowej (uznawanie kwalifikacji w zawodach regulowanych w znaczeniu przewidzianym w Unii)

• W p.a.m. - w przepisach o obywatelstwie, cudzoziemcach, ochronie praw pacjenta, etc.

• W p.a.p. - standardy [minima], dobrej i skutecznej administracji opierającej się na zasadzie elastyczności, efektywności, słuszności, jawności działania, prawa do sądu i odpowiedzialność administrujących

Europejska przestrzeń administracyjna

• EAS - European Administrative Space - dążenie do powstania europejskiego modelu administracji. EAS bazuje na tradycjach adm. weberowskiej, która opiera się na hierarchiczności i prawie. Istotą EAS jest tworzenie, interpretacja i implementacja prawa adm. w modelu jednolitej administracji europejskiej.

• W podstaw koncepcji EAS leży przekonanie, że prędzej czy później powstanie europejska przestrzeń administracyjna, rozumiana jako upodobnianie się sektorów publicznych państw członkowskich na gruncie wspólnego europejskiego modelu i wspólnego prawa administracyjnego obejmującego swym zakresem przestrzennym obszar wykraczający poza granicę jednego kraju. Celem kolejny poziom administracji: ( adm. europejska - adm. krajowa - adm. regionalna - adm. lokalna)

• Wspólne prawo administracyjne - wg J. Bocia - to taki fragment porządku prawnego, o tym samym przedmiocie regulacji, który jednocześnie obowiązuje wszystkie podmioty w sposób bezpośredni i trwały, które działają na tych samych zasadach w obrębie jego zakresu stosowania, a ponadto wywołuje bezpośrednio odpowiedzialność i egzekucję, realizowaną tak samo przez organy odrębne i wspólne.

Ograniczenia:

1. Zbyt duże różnice, wynikające z tradycji i doświadczeń kształtowania się narodowych modeli administracji.

2. Obecne krajowe systemy administracji są złożonymi konfiguracjami instytucji, zatem zbieżność może występować jedynie w pewnych obszarach, a w innych nie.

3. Koncepcja EAS nie mieści się w anglosaskim modelu New Public Management, uznającego scentralizowaną administrację i rządy prawa za przestarzałe.

4. Zbyt silne oddziaływanie specyficznych historycznych, kulturowych i politycznych czynników dezintegracyjnych.

Struktury organizacyjne administracji publicznej

Aparat administracyjny

• Aparat administracyjny - system strukturalnie i funkcjonalnie powiązanych organów i innych podmiotów administracyjnych, zajmujących się organizacją procesu zaspokajania potrzeb zbiorowych.

• Organy administracji publicznej - osoba lub zespół osób znajdujące się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu, powołane w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu, w granicach kompetencji określonych prawem (J.Boć).

• Organ administrujący - każdy podmiot, któremu prawo przyznaje funkcje administrowania (lub któremu prawo stwarza podstawy do przyznania funkcji administrowania a przyznanie to nastąpiło).

• Organy przedsiębiorstw jako podmioty administrujące

• Zakłady administracyjne

• Organizacje społeczne wykonujące funkcje administracji publicznej

• Podmioty prywatne wykonujące funkcje administracji publicznej

• Urząd - 1. Wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej 2. Szczególna nazwa urzędu administracyjnego 3. zorganizowany zespół osób oraz środki materialno-technicze przydane organu administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji.

Rodzaje organów administracji publicznej

Kryterium zasięgu działania:

• Organy centralne swym zakresem działania obejmują terytorium całego państwa. (Wśród organów centralnych wyróżnia się jeszcze naczelne organy administracji. Kryterium odróżniającym te organy od innych centralnych organów administracji jest ich bezpośrednie włączenie do składu Rady Ministrów).

• Organy terenowe to te organy, których właściwość miejscowa obejmuje ściśle określoną część terytorium państwa, wydzieloną podziałem administracyjnym.

Kryterium składu organów:

• Organy monokratyczne (jednoosobowe). Ich istota polega na związaniu przepisami prawa kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej.

• Organy kolegialne (wieloosobowe). Ich istota polega na związaniu przepisami prawa kompetencji organu z działaniami gremium wieloosobowego.

Kryterium zakresu działania:

• Organy o kompetencji ogólnej to organy, których zadania obejmują całość lub większość dziedzin administracji na terytorium państwa lub określonej jednostki podziału terytorialnego.

• Organy o kompetencji specjalnej tworzone są w wyniku rzeczowego podziału zadań w administracji.

Kryterium charakteru kompetencji:

• Organy stanowiące wyposażone są w prawem ustaloną możliwość decydującego rozstrzygania spraw należących do ich kompetencji w formach aktów indywidualnych i generalnych.

• Organy opiniodawcza-doradcze uczestniczą w wykonywaniu administracji poprzez przedstawianie ich opinii, ocen czy wniosków dotyczących prowadzenia działalności administracyjnej.

• Organy kontrolne prowadzą działalność polegającą na ustalaniu stanu faktycznego w zakresie swojej właściwości, porównywaniu tego stanu z obowiązującymi wzorcami oraz formułowaniu wniosków

Budowa struktur administracyjnych

Kierunki i zasady organizowania, tworzenia, modyfikowania, reformowania struktur administracyjnych:

• Zasada resortowości

• Zasada terytorialności

• Zasada centralizacji

• Zasada decentralizacji

• Zasada koncentracji

• Zasada dekoncentracji

• Inne zasady

ZASADA RESORTOWOŚCI (podstawa systemu organizacji funkcjonalnej) - polega ona na ustaleniu przedmiotu działania określonych jednostek i przyporządkowanie ich do danego pionu organizacyjnego, czyli resortu.

Na czele resortu stoi Minister, który odpowiada za wyznaczanie kierunków rozwoju i realizację polityki resortowej. Dawniej resorty tworzone były ustawą, obecnie resort powstaję poprzez połączenie działów administracji rządowej, określonych w ustawie.

ZASADA TERYTORIALNOŚCI (podstawa systemu organizacji przestrzennej) - polega ona na ustaleniu zasięgu działania dla określonych jednostek i przyporządkowanie ich do danego szczebla podziału terytorialnego. Podział terytorialny kraju to względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium państwa na mniejsze jednostki składowe, dokonywany dla celów administracyjnych.

Rodzaje podziałów terytorialnych:

• Zasadniczy (podstawowy) - dokonywany dla potrzeb terenowej rządowej administracji zespolonej oraz samorządu terytorialnego

• Specjalny - dokonywany dla potrzeb terenowej rządowej administracji niezespolonej

• Pomocniczy - obecnie dokonywany przez samorząd gminny, w celu wyodrębnienia jednostek pomocniczych (np. sołectw, osiedli i dzielnic)

Atrybuty/cechy podziału administracyjnego:

1. Umocowanie prawne.

2. Trwałość granic- względnie trwałe. Zmiany podziału zasadniczego są rzadkie, bo powstaje chaos i wiąże się m.in. z kosztami.

3. Siła władztwa administracyjnego. Zakres władztwa może być zróżnicowany.

4. Zwartość przestrzenna jednostek.

Umocowanie prawne podziałów terytorialnych:

Uregulowania w zasadzie zasadniczej:

• nic nie wspomina (kraje skandynawskie i nadbałtyckie)

• ogólnie, podstawowe kwestie (Włochy, Węgry, Bułgaria)

• bardzo dokładnie, szczegółowe rozwiązania (kraje federacyjne, Belgia, Ukraina, Austria)

• elastyczne ramy (Francja, Grecja, kraje Europy środkowo- wschodniej)

Uregulowania w ustawach zwykłych.

Poziomy administracji terytorialnej: co określa ilość szczebli?

• Typ ustroju, historia

• Poziom decentralizacji, tradycje samorządu

• Wielkość i zwartość terytorialna państwa

• Liczba ludności, względy społeczne, poziom rozwoju gospodarczego

• Stopień ukształtowania sieci osadniczej

Poziomy/szczeble administracji terytorialnej:

1. REGIONALNY

2. SUBREGIONALNY A (departament, prowincje, hrabstwa)

3. SUBREGIONALNY B (powiat, region, dystrykt)

4. LOKALNY (miasto, gmina, komunat)

5. SUBLOKALNY- pomocniczy (parafie, sołectwa, osiedla, dzielnice)

Rrozpiętość zarządzania- przeciętna liczba jednostek niższego szczebla przypadająca na jednostkę wyższego rzędu, np. Polska: 1 województwo= 28 powiatów; 1 powiat= 7 gmin.

ZASADA CENTRALIZACJI - sposób zorganizowania aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego szczebla. Centralizacja zakłada zatem brak samodzielności organów niższego stopnia i ich uzależnienie od organów nadrzędnych. Centralizacja jest podstawowym sposobem zorganizowania administracji rządowej.

ZASADA DECENTRALIZACJI - sposób organizacji administracji, w którym organy niższych szczebli nie są hierarchicznie podporządkowane organom szczebli wyższych. Decentralizowanie polega na prawnym ustanowieniu określonego stopnia samodzielności w rozstrzyganiu określonego rodzaju spraw. Wyrazem decentralizacji terenowej jest np. samorząd terytorialny. Wyrazem decentralizacji rzeczowej są np. samorządy zawodowe i samorządy specjalne.

ZASADA KONCENTRACJI - skupienie kompetencji w gestii nielicznej grupy organów lub ześrodkowanie kompetencji w gestii głównego ośrodka kierowniczego danej jednostki organizacyjnej. Przykładem koncentracji jest likwidowanie większej liczby organów i przekazaniu ich uprawnień jednemu organowi.

ZASADA DEKONCENTRACJI - przenoszenie kompetencji z mniejszej na większą liczbą organów lub rozłożenie uprawnień na osoby kierujące częściami strukturalnymi danej jednostki organizacyjnej.

Decentralizacja- przekazywanie władzy do organów prawnie niezależnych.

- osobowość prawna

- własne źródła dochodów

• autonomia organizacyjna

• własne kompetencje

• wybieralne organy

• własne kompetencje

Dekoncentralizacja- przekazywanie władzy do organów prawnie zależnych

• nie ma własnych dochodów

• struktura hierarchiczna

• delegowane kompetencje

• scentralizowane źródło dochodów

• mianowane organy

• ograniczona autonomia organizacyjna

Więzi między organami administracji publicznej

• Kierownictwo

• Zespolenie

• Nadzór

• Kontrola

• Koordynacja

• Współdziałanie

• Kierownictwo - najsilniejszy rodzaj powiązań pomiędzy organami wyższego i niższego szczebla. Organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na postępowanie organów kierowanych, z wyjątkiem tych środków, których stosowania prawo zakazuje.

• Zespolenie - rodzaj powiązania i zwierzchnictwa organu o kompetencji ogólnej z organami o kompetencji specjalnej. Może przyjmować postać zespolenia: organizacyjnego, personalnego, kompetencyjnego i finansowego.

• Nadzór - obejmuje zespół kompetencji do kontroli oraz do usuwania rozbieżności pomiędzy stanem pożądanym a rzeczywisty. Organy niższego stopnia uzyskują na mocy prawa względną samodzielność, w którą organ wyższego stopnia może ingerować tylko w formach przewidzianych przez prawo.

• Kontrola - polega ona na ustalaniu stanu faktycznego i jego ocenie w porównaniu z przyjętym wzorcem. Organ kontrolny ma jedynie uprawnienia do sprawdzenia stanu rzeczywistego ze stanem pożądanym, celem wykrycia nieprawidłowości. Przygotowany raport pokontrolny przekazywany jest organowi zwierzchniemu, który zlecił kontrolę oraz organowi skontrolowanemu.

• Koordynacja - polega na harmonizowaniu i ujednolicaniu działań różnych jednostek administrujących, bez względu na układ organizacyjny łączący poszczególne podmioty. Rodzaje koordynacji: międzyresortowa, resortowa, terenowa, itp..

• Współdziałanie - najsłabszy rodzaj powiązań, jego cechę jest brak organizacyjnego podporządkowania między podmiotami zmierzającymi do osiągnięcia wspólnego celu. Współdziałanie musi opierać się na partnerstwie i zasadzie wzajemnej niezależności podmiotów współdziałających.

Kadry Administracji

Tryb obsadzania stanowiska - Kreacja organów administracji publicznej:

• Z wyboru; Z powołania; Z mocy prawa; Z nominacji (mianowania); Z umowy; Z urodzenia; Z losowania; Z zamachu stanu; Z rewolucji

Polityczny typ kreacji - wybór, powołanie, z mocy prawa

Wybór	Fundament demokracji Kadencyjność Mandat wolny lub imperatywny Brak skutecznej, uprzedniej weryfikacji intelektualnej i moralnej kandydatów na przedstawicieli	Wybór bezpośredni: Prezydent RP, Wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta, Wybór pośredni: Starosta i zarząd powiatu, Marszałek i zarząd województwa,
Powołanie	Polityczny charakter kreacji najważniejszych stanowisk Jeden organ powoływany jest przez inny organ Szerokie, ustawowe kompetencje władcze w stosunku do podległych spraw, osób i struktur Brak stabilności: czas trwania ograniczony z góry lub uzależniony od czynników politycznych.	Prezes RM, ministrowie, wojewoda, Prezes NIK, członkowie KRRiTV Zastępcy wójta, skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa
Z mocy prawa	Podmiot uzyskujący (np. w wyniku wyborów lub powołania) status organu administracji mocą regulacji prawnej pełni równocześnie funkcje innego organu. Z mocy prawa następuje łączenie kompetencji dwóch organów w rękach jednej osoby	Prezydent RP, Wójt - organ wykona-wczy gminy oraz organ adm. ogólnej, Starosta - przew. Zarządu powiatu oraz zwierzchnik adm. zespolonej, Minister z teką - członek RM oraz szef resortu

Apolityczny typ kreacji - Nominacja, umowa, losowanie

Nominacja - mianowanie	Dobrowolność stosunku Wysoka trwałość i stabilność Ochrona prawna i przywileje Podporządkowanie organów zwierzchnim Szczególna odpowiedzialność prawna, liczne ograniczenia, nakazy i zakazy	Służba cywilna, nauczyciele, komornicy, inspektorzy NIK, prokuratorzy, celnicy, Pracownicy: urzędów dyplomatycznych i konsularnych, urzędów państwowych, PAN, jednostek badawczo-rozwojowych, szkół wyższych, samorządowi na kierowniczych stanowiskach urzędniczych
Umowa	Umowa o pracę (na czas nieokreślony lub określony) Tendencja by eliminować zatrudnianie, czy wykonywanie zadań na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenie	Pozostali pracownicy administracji publicznej: pracownicy szeregowi, personel pomocniczy, personel obsługi
Losowanie	Ma charakter marginalny, ale obecnie obowiązuje kilkanaście uregulowań przewidujących losowanie jako sposób obsady stanowisk.	Ławnicy, członkowie obwodowych komisji wyborczych, awaryjny tryb kreacji wójta

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W POLSCE

Segmenty, części składowe, podsystemy

1. Administracja publiczna w Polsce wg Jana Bocia (A. Błaś, J. Boć, J. Jeżewski, Administracja publiczna, Kolonia Limited 2003, s. 47- 78)

2. Administracja publiczna w Polsce wg Janusza Gąciarza (Administracja publiczna, red. J. Hauser, Warszawa 2005, s. 167-219)

3. Administracja publiczna wg Izdebskiego i Kuleszy (H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1999) Pierwsza propozycja klasyfikacyjna str. 205

• Administracja rządowa centralna i terenowa

• Samorząd regionalny

• Samorząd lokalny: powiatowy, miejski, gminny

4. Administracja publiczna wg Izdebskiego i Kuleszy (H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1999) Druga propozycja klasyfikacyjna str. 102 - 114

• Administracja scentralizowana

• Administracja zdecentralizowana

• Administracja wykonywana w formie zadań zleconych

Administracja zcentralizowana

1. Administracja Państwowa:

Przykłady:

• Prezydent RP jego kancelaria ,

• Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich,

• Organy Narodowego Banku Polskiego, w tym Krajowa Rada Polityki Pieniężnej,

• Administracja władzy ustawodawczej: (Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu) oraz centralne organy administracji podległe Sejmowi np. Główny Inspektor Pracy, Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• Administracji wymiaru sprawiedliwości: Krajowa Rada Sądownictwa, Prezesi wszystkich trybunałów i sądów, personel administracyjny sądów

• Ambasadorzy i konsulowie RP jako organy admi­nistracji państwowej funkcjonujące za granicami państwa

2. Administracja rządowa:

Szczeble:

• Centrum rządowe: RM, PRM i struktury obsługujące (KPRM, RCL, RCSS) aparat pomocniczy (stałe komitety RM, rady i zespoły, komisje wspólne, itp.)

• Administracja ministerialna: ministrowie-szefowie resortów, ministerstwa

• Administracja urzędów centralnych

• Terenowa rządowa administracja ogólna: wojewodowie i urzędy wojewódzkie

• Terenowe organy administracji zespolonej

• Terenowe organy administracji niezespolonej

• Administracja zdecentralizowana

Administracja zdecentralizowana

1. Formy korporacyjne:

2. Formy osobowe (personalne) np.:

3. Formy majątkowe (kapitałowe, finansowe) np.:

Ad.1 Formy korporacyjne decentralizacji

Istota: Powierzanie zarządu sprawami publicznymi samym zainteresowanym, czyli zrzeszeniom obywateli, organizowanych z mocy ustawy w obligatoryjne korporacje prawa publicznego.

Przykłady:

• Administracja samorządu terytorialnego,

• Administracja samorządu zawodowego,

• Administracja samorządów specjalnych.

Cechy:

1. Korporacyjny charakter,

2. Odrębna od państwa osobowość prawna,

3. Obligatoryjność, czyli powszechność członkowstwa,

4. Demokratyzm,

5. Samodzielność w realizacji zadań,

6. Wykonywanie funkcji z zakresu administracji publicznej

Ad 2. Formy osobowe (personalne)

Przykłady:

• Regionalne Izby Obrachunkowe,

• Samorządowe Kolegia Odwoławcze,

• Rada ds. Uchodźców,

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• KRRiTV,

• NIK.

Cechy:

• Samodzielny status w sferze prawa publicznego.

• Działalność w imieniu państwa.

• Realizacja funkcje orzeczniczych, regulacyjnych i kontrolnych.

• Brak organizacyjnej podległości.

• Finanse gwarantowane bezpośrednio ustawą budżetową.

• Niezależność osobista i nieusuwalność członków.

• W skład tych organów powinny wchodzić osoby posiadające autorytet u zainteresowanych środowisk, a nie przedstawiciele biurokracji rządowej czy świata polityki partyjnej.

Ad.3 Formy majątkowe (kapitałowe, finansowe) decentralizacji

Przykłady

• Fundusze: Narodowy Fundusz Zdrowia, Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, itp.

• Agencje: Agencja Rynku Rolnego, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, Agencja Mienia Wojskowego, Agencja Rezerw Materiałowych, Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych, itp.

• Zakłady administracyjne: szpitale, sanatoria, szkoły wyższe, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, przedszkola, domy dziecka, domy pomocy społecznej, biblioteki, muzea, filharmonie, teatry, itp.

• Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej: PKP, Poczta Polska, Przedsiębiorstwa Lasów Państwowych, przedsiębiorstwa energetyczne, wodno-kanalizacyjne, transportu publicznego, itp.

Cechy:

1. Silne zróżnicowanie typów instytucji i ich statusu prawnego.

2. Instytucje te (zarówno samoistne, jak i niesamoistne), wykonujące funkcje administracyjne i często gospodarcze.

3. Pozostają w „zarządzie publiczno- prawnym”. Ich byt i sposób funkcjonowania regulowane są przepisami prawa administracyjnego

Typy:

1. Instytucje o charakterze kapitałowym - funduszowym (fundusze celowe i fundacje publiczne)

2. Instytucje zarządzające rzeczowo wyodrębnionym majątkiem publicznym (agencje państwowe, rządowe, publiczne)

3. instytucje świadczące usługi użyteczności publicznej (zakłady administracyjne i przedsiębiorstwa użyteczności publicznej)

• Administracja wykonywana w formie zadań zleconych

Administracja wykonywana w formie zadań zleconych

1. Zlecanie zadań wewnątrz administracji

2. Zlecanie zadań na zewnątrz (prywatyzacja zadań publicznych)

Przykłady: Organizacje pozarządowe, Podmioty prywatne (osoby fizyczne, Kościół

Administracja rządowa w Polsce

• Szczeblowa struktura

Funkcje administracji rządowej

Sfera polityczna - poziom decyzyjny

• formułowanie i ustanawiane resortowych polityk publicznych

• stanowienie norm regulujących funkcjonowanie danej dziedziny życia społeczeństwa,

• podejmowanie rozstrzygnięć władczych odnoszących do spraw obywateli lub osób prawnych tam, gdzie wymaga tego prawo.

Sfera wykonawcza - poziom realizacyjny

• działania organizatorskie - podejmowanie czynności służących wykonaniu zadań publicznych określonych prawem lub postanowionych w politykach publicznych,

• działania dystrybucyjne - alokacja zasobów i środków do tych sfer działalności i grup społecznych, które korzystają z preferencji określonych w politykach publicznych,

• działania kontrolno-nadzorcze - ingerowanie w przebieg działalności osób lub podmiotów zbiorowych celem zweryfikowania ich zgodności z obowiązującymi normami,

• działania prognostyczne i planistyczne - określenie przyszłych stanów społeczeństwa.

Centrum rządowe (CAGR)

Rada Ministrów

Podstawy prawne:

• Konstytucja RP,

• Ustawa z 8 sierpnia 1996r. o Radzie Ministrów,

• Ustawa z 4 września 1997r. o działach administracji rządowej.

Funkcje RM:

• inicjatywne - związane z kształtowaniem polityki państwa,

• władcze - służące bieżącej realizacji polityki państwa,

• wykonawczo-organizatorskie - realizowanie stałych zadań państwa,

• nadzorcze i kontrolne - służące gwarantowaniu poprawnego funkcjonowania instytucji sektora publicznego.

Wybrane aspekty: tryb kreacji; Rada Gabinetowa, skład, kolegialność, tryb podejmowania decyzji, uczestnicy posiedzeń rządu

Skład rządu K. Marcinkiewicza: 20 osób - 1 PRM, 4 vice, 19 M resort., 1 M zadaniowy stan na 08.06.2006 r.

Skład rządu J. Kaczyńskiego: 21 osób - 1 PRM, 4 vice, 19 M resort., 2 M zadaniowych stan na 10. 01. 2007

Skład rządu D. Tuska: 19 osób - 1 PRM, 2 vice, 17 M resort., 1 M zadaniowy stan na 26.03. 2008

Prezes Rady Ministrów

• Decyduje o ostatecznym kształcie Rady Ministrów, wyznacza liczbę ministrów, określa ich zadania, koordynuje i kontroluje pracę ministrów.

• Dwie role PRM:

1. Przewodniczący RM, czyli szef rządu,

2. Organ administracji rządowej

Urzędy centralne nadzorowane przez Prezesa Rady Ministrów

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Agencja Wywiadu

• Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów

• Centrum Badania Opinii Społecznej

• Główny Urząd Statystyczny

• Krajowa Szkoła Administracji Publicznej

• Polska Akademia Nauk

• Polski Komitet Normalizacyjny

• Rada do Spraw Uchodźców

• Rządowe Centrum Legislacji

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

• Urząd Służby Cywilnej

• Urząd Zamówień Publicznych

Organy wewnętrzne RM:

• Pełnomocnicy rządu; Stałe Komitety RM; Kolegia, Rady, Zespoły; Komisje wspólne.

Aparat pomocniczy RM i szefa rządu:

• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów; Rządowe Centrum Legislacji; Rządowe Centrum Studiów Strategicznych

Administracja ministerialna

MINISTROWIE

• Status ministra resortowego

• Podstawy prawne zakresu działania ministra

• Liczba ministrów z teką (resorty i działy administracji rządowej

• Pozycja ustrojowa i polityczna ministrów

• Podstawowe funkcje

• Kompetencje prawodawcze

• Odpowiedzialność polityczna i konstytucyjna

• Aparat wykonawczy ministrów

• Organy i urzędy podległe lub nadzorowane przez ministrów

• Działy administracji rządowej
  

Ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej

Rozdział 2 Klasyfikacja działów administracji rządowej Art. 5. Ustala się następujące działy:

•  1)   administracja publiczna,

•   1a)  architektura i budownictwo,

•   2)   budżet,

•   3)   finanse publiczne,

•   4)   gospodarka,

•   5)   gospodarka morska,

•   6)   gospodarka wodna,

•   7)   instytucje finansowe,

•   8)   integracja europejska,

•   9)   kultura i ochrona dziedzictwa narodowego,

•   10)  kultura fizyczna i sport,

•   11)  łączność,

•   12)  gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa,

•   13)  nauka,

• 14)  obrona narodowa,

•   15)  oświata i wychowanie,

•   16)  praca,

•   17)  rolnictwo,

•   18)  rozwój wsi,

•   18a) rozwój regionalny,

•   18b) rynki rolne,

•   19)  Skarb Państwa,

•   20)  sprawiedliwość,

•   21)  szkolnictwo wyższe,

•   22)  transport,

•   22a) turystyka,

•   23)  środowisko,

•   24)  sprawy wewnętrzne,

•   25)  wyznania religijne,

•   26)  zabezpieczenie społeczne,

•   27)  sprawy zagraniczne,

•   28)  zdrowie.

Aparat pomocniczy ministra

MINISTERSTWA

• Podstawy prawne organizacji ministerstwa

• Poziom polityczny (gabinet polityczny) i apolityczny (personel urzędniczy) ministerstwa

• Rodzaje, liczba i wielkość komórek organizacyjnych

Administracja organów i urzędów centralnych

Istota organów i urzędów centralnych

• Centralne organy i urzędy administracji rządowej to organizacyjnie samodzielne centralne organy administracji nie mające statusu organów naczelnych.

• Instytucje te powoływane są drogą ustawową, mają własne, ustawowo określone kompetencje.

• Przyczyny ich tworzenia i zróżnicowania.

• Podległość i nadzór nad organami i urzędami resortowymi oraz pozaresortowymi

• Wspólne funkcje.

1. 1. wydawanie aktów prawnych (zarządzenia, instrukcje, regulaminy) oraz współuczestnictwo w ich projektowaniu przez inne organy,

2. 2. rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,

3. 3. sprawowanie kontroli i nadzoru.

Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:

• inspekcje, prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w określonej dziedzinie działalności, (Inspektor Nadzoru Budowlanego i Główny Inspektor Sanitarny, Główny Inspektor Farmaceutyczny, Główny inspektor Weterynarii, )

• urzędy regulacyjne, wydające licencje na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji, (Urząd Regulacji Energetyki, Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty

• urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne, (Główny Urząd Miar, Polski Komitet Normalizacyjny, Urząd Patentowy RP,

• urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności, (Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.

• urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne (np. związane z bezpieczeństwem publicznym, zwalczaniem klęsk żywiołowych), (Policja, Straż Graniczna, Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju)

• urzędy świadczące usługi publiczne (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, KRUS. ZUS)

Organy i urzędy podległe lub nadzorowane przez ministrów /stan prawny na 8.06.2009 -skrót/

Rządowa administracja terenowa

WOJEWODA

• Role i funkcje wojewody:

• jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

• jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

• jest organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

• jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów KPA,

• jest reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie określonym w odrębnych ustawach.

Urząd Wojewódzki

Urząd Wojewódzki jest aparatem pomocniczym wojewody, złożonym z wydziałów i zintegrowanym pod kierownictwem dyrektora generalnego. Struktura organizacyjna urzędów wojewódzkich jest dosyć jednorodna i z reguły obejmuje podobne komórki organizacyjne. Wojewoda ma także możliwość tworzenia delegatur urzędu wojewódzkiego w miastach nie będących siedzibą Urzędu Wojewódzkiego

Rządowa administracja terenowa zespolona

Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży (11)

• Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,

• Komendant Wojewódzki Policji,

• Kurator Oświaty,

• Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny,

• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej,

• Wojewódzki Inspektor Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennej,

• Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego,

• Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,

• Wojewódzki Inspektor Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,

• Wojewódzki Lekarz Weterynarii,

• Wojewódzki Konserwator Zabytków.

• Administracja rządowa niezespolona

Struktury adm. rządowej niezespolonej (16)

• dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,

• dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej,

• dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,

• dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,

• dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,

• dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,

• dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,

• dyrektorzy urzędów morskich,

• dyrektorzy urzędów statystycznych,

• dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej,

• komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej,

• okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego,

• państwowi inspektorzy sanitarni,

• powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii,

• wojewódzcy inspektorzy transportu drogowego.

warunki, które muszą zaistnieć żeby mówić o decentralizacji

Strona20

---