1 Periodyzacja literatury Dwudziestolecia


1)PERIODYZACJA LITERATURY DWUDZIESTOLECIA

*1918 - 1939 - umownie nazywa się ten okres Dwudziestoleciem międzywojennym, Dwudziestoleciem lub Międzywojniem. Datę początkowa wyznacza odzyskanie niepodległości 11 XI 1918 (często przesuwana na I 1919), datę końcowa wybuch II WŚ IX 1939.

Jerzy Ziomek - awangardyzm, widząc przewagę elementów nowatorskich nad tradycyjnymi (nie przyjęła się).

*Pomysł periodyzacyjny R. Matuszewskiego i S Pollaka - data początkowa 1914.

*A. Nasiłowska data końcowa 1944. Między 1914 - 1944, doświadczenia: rewolucja, trzy wojny, światowy kryzys ekonomiczny i trudny okres konfrontacji polskich marzeń o wolności z realiami. W efekcie proponuje zmianę nazwy na Trzydziestolecie.

*I. Fik - data początkowa 1905. Wydarzenia rewolucji 1905 i jej konsekwencje dla kultury początku XX wieku.

*M. Porębski - data początkowa 1909.

*1918 - 1947 - dominacja tematu wojny, okupacji, obozów łagrów, doświadczenie wyobcowania i świadomości kryzysu wartości humanistycznych. Wyróżnia się 3 etapy:

-1918 - 1932: wpływ liryki. Odzyskanie niepodległości przyniosło wielka eksplozję nowych ugrupowań artystycznych.

-1932 - 1939: poezja ustępuje miejsca prozie. Proza jest różnorodna, od wielkiej epiki, prozy psychologicznej, nurtu autobiograficznego. Wielką rolę zaczęły odgrywać utwory pograniczne, będące w równym stopniu powieściami filozoficznymi, autobiograficznymi, groteskowymi czy autotematycznymi.

-1939 - 1947: ta międzyepoka to powrót do treści tak radykalnie odrzuconych przez dwudziestolecie. W sytuacji zagrożenia bytu narodowego, konieczności dostosowania się do życia w warunkach okupacji, krajowa literatura podjęła wzorzec twórczości w wersji romantycznej. Identycznie swoją powinność rozumieli autorzy przebywający na emigracji. Literatura miała spełniać jednocześnie rolę świadectwa i dokumentu, miała wyrażać powszechne emocje narodowe.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 dostarczyło dogodnych warunków do wszechstronnego rozwoju kultury i literatury. W Dwudziestoleciu można wyodrębnić 2 okresy:

*jasne dwudziestolecie - przypadające na lata dwudzieste, dominują zwłaszcza wśród poetów postawy optymistyczne.

*ciemne dwudziestolecie - to lata trzydzieste poczucie narastającego kryzysu cywilizacji i kultury.

Po odzyskaniu niepodległości polskie życie literackie zaczęło się organizować na nowo: 1920 powstał Związek Zawodowy Literatów Polskich, 1924 polska sekcja PEN Clubu, 1926 weszła w życie ustawa o prawie autorskim.

Pojawiły się nowe ugrupowania poetyckie, jak Skamander, futuryściAwangarda Krakowska, podejmujące aktualną tematykę cywilizacyjną oraz poszukujące nowatorskich środków wyrazu.

W pierwszym okresie dwudziestolecia dużą rolę odgrywali pisarze ukształtowani przed I wojną światową, np.: S. Żeromski, W. Berent, A. Strug, J. Kasprowicz, L. Staff. Atmosferę towarzyszącą odzyskaniu niepodległości trafnie oddawali pisarze z grupy Skamander (1920 założono miesięcznik Skamander), prezentując początkowo optymizm, a później narastające wątpliwości natury społecznej i politycznej.

1917-1922 działała w Poznaniu ekspresjonistyczna grupa Zdrój, 1922 zaczęło wychodzić w Krakowie awangardowe pismo Zwrotnica, redagowane przez najważniejszego teoretyka ruchu T. Peipera.

Założona 1922 grupa Czwartak, z E. Zegadłowiczem na czele, reprezentowała konserwatywny regionalizm, głosząc ideę powrotu do natury i kultury ludowej. Proza podjęła najważniejsze, budzące obawy problemy społeczno-polityczne odrodzonego państwa, np.: Przedwiośnie S. Żeromskiego (1925).

W 2. połowie dwudziestolecia powstała w poezji tzw. druga awangarda, ulegająca katastroficznemu widzeniu świata, pojawiły się radykalne tendencje lewicowe, m.in. grupa skupiona wokół pisma Kwadryga (1927-1931). 1933 powstała Polska Akademia Literatury, co nie rozwiało narastających nastrojów opozycyjnych, wyrażanych głównie przez pisarzy lewicowych, publikujących w czasopismach takich jak: Oblicze Dnia, Sygnały, Poprostu, Lewar. Wyrazem tendencji prawicowo-faszyzujących stał się tygodnik Prosto z mostu (1935-1939). Bardzo ważną rolę odgrywał tygodnik Wiadomości Literackie (1924-1939) o orientacji liberalnej.

Znaczącą rolę w życiu literacko-kulturalnym odegrały także inne periodyki, np.: katolickie Verbum (1934-1939) i Kultura (1936-1939), Przegląd Współczesny (1922-1939).

W drugim dziesięcioleciu tworzyli wybitni prozaicy, m.in.: M. Dąbrowska, J. Iwaszkiewicz, M. Kuncewiczowa, J. Andrzejewski, S.I. Witkiewicz, B. Schulz.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Periodyzacja literatury dwudziestolecia, Filologia Polska, Dwudziestolecie międzywojenne i lit. powo
Najwybitniejsi krytycy literaccy dwudziestolecia międzywojennego, Dwudziestolecie Międzywojenne, Opr
2B Periodyzacja literatury polskiej na obczyĹşnie tabela[1] p df
Czasopisma literackie Dwudziestolecia
3 Główne ośrodki literackie w Dwudziestoleciu
1.Propozycje periodyzacji literatury krajowej i emigracyjnej w XX wieku, kulturoznawstwo
Ogólna periodyzacja literatury polskiej XX wieku
PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU i POSTMODERNIZM
32.periodyzacja literatury polskiej, polski epoki
Periodyzacja literatury Epoki literackie Plansza
1. Periodyzacja literatury polskiej po 1939 roku, 1. PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ PO 1939 ROKU
PERIODYZACJA LITERATURY POLSKIEJ XX WIEKU, Polonistyka, III rok, HLP po 1918
Periodyzacja literatur po39 roku
7.Grupy literackie dwudziestolecia mi¦Ödzywojennego, kulturoznawstwo
Najwybitniejsi krytycy literaccy dwudziestolecia międzywojennego, Studia - polonistyka, współczesna

więcej podobnych podstron