Katarzyna Popik - Chor膮偶y 31.10.2010
Zadania Administracji publicznej w serze Ochrony 艢rodowiska.
Literatura „Prawo Ochrony 艢rodowiska” -Stasiak
Prawo Ochrony 艢rodowiska :
Przede wszystkim z wykorzystaniem instrument贸w prawa administracyjnego, cywilnego i karnego. Zawiera regulacje dotycz膮ce ca艂ego systemu prawa ochrony 艣rodowiska. Zasady ochrony 艣rodowiska art. 4 - 12, art. 3
Regulacje og贸lne art. 81 - 131 odpowiedzialno艣膰 art. 322 - 375
Instytucje ochrony art.. 376 - 421
Ustawa z 18 lipca 2001 prawo wodne Dz. U. z 2005 r.
Ustawa z 21 sierpnia 1997r o ochronie zwierz膮t Dz. U. z 2003r nr 106 poz. 1002
Ustawa z 16 kwietnia 2004r ochrona przyrody Dz. U. nr 92 poz. 880 ze zm.
Ustawa z 28 wrze艣nia 1991 roku o lasach Dz. U. z 2005r nr 45 poz. 435
Przepisy ustrojowe :
- Ustawa z 20 lipca 1991r o inspekcji ochrony 艣rodowiska Dz.U. 2002 nr 112 poz. 992 ze zm.
Ustawy kt贸re reguluj膮 zagadnienia z poza ochrony 艣rodowiska :
- 29 listopad 2002r prawo atomowe Dz. U. nr 161 poz. 1689
- 20 kwietnia 2004r rolnictwo ekologiczne Dz. U. 93 poz. 898
Gospodarka Odpadami :
- 27 kwietnia 2001 o odpadach nr 62 poz. 628
- 13 wrze艣nia 1996 o utrzymaniu czysto艣ci i porz膮dku w gminach Dz. U. 2005r nr 236 poz. 2008
- 13 kwietnia 2007 o zapobieganiu szk贸d w 艣rodowisku nr 75 poz. 493
- 3 pa藕dziernika 2008 o udost臋pnianiu informacji o 艣rodowisku Dz. U. nr 199 poz. 1227 ze zm.
Wed艂ug tradycyjnego pogl膮du prawo o ochronie 艣rodowiska nie jest wyci膮giem tre艣ci ochronnej z ca艂ego obowi膮zuj膮cego ustawodawstwa.
II pogl膮d uznaje, 偶e prawo ochrony 艣rodowiska jest rozrastaj膮cym si臋 dzia艂em prawa administracyjnego kt贸rego regulacje, rol臋 podstawow膮 a inne w szczeg贸lno艣ci prawa, prawa cywilnego i karnego s膮 艣ci艣le z nimi powi膮zane.
III pogl膮d zak艂ada 偶e, prawo ochrony 艣rodowiska to tylko prawo znajduj膮ce si臋 w fazie stawania si臋.
IV pogl膮d samodzielno艣膰 prawna ochrony 艣rodowiska uznaje ja za samodzieln膮 ga艂膮藕 prawna. Zwolennicy tego pogl膮du wskazuj膮 na podstawowe argumenty, ukazuj膮 偶e w prawie polskim istnieje odr臋bna ustawa reguluj膮ca zagadnienia og贸lne. Prawo ochrony 艣rodowiska ma samodzielny przedmiot regulacji co tak偶e powinno by膰 podstaw膮 za samodzieln膮 ga艂膮藕 prawa. Prawo ochrony 艣rodowiska nale偶y uzna膰 za dzia艂 prawa administracyjnego, ze wzgl臋du na ilo艣膰 metod UPO艢 - ustawa prawo o ochronie 艣rodowiska, GIO艢 - g艂贸wny inspektor ochrony 艣rodowiska.
Trzy podstawowe funkcje prawa ochrony 艣rodowiska :
Organizatorska - kt贸ra polega na kszta艂towaniu zasad korzystania ze 艣rodowiska a wiec okre艣la np. wymagania prowadzenia dzia艂alno艣ci gospodarczej a tak偶e wprowadzania odpowiednich nakaz贸w - zakaz贸w i ogranicze艅 administracyjno prawnych w korzystaniu z zasob贸w 艣rodowiska.
Organizacyjna - kt贸ra oznacza realizacje i ograniczenie zada艅 ochronnych a w szczeg贸lno艣ci ustalenie podzia艂u zada艅 i kompetycji miedzy organem administracji rz膮dowej, samorz膮dowej i organizacje spo艂eczne.
Represyjna - a wiec ustalenie zasad wymuszania zachowa艅 korzystnych dla utrzymania r贸wnowagi przyrodniczej na danym obszarze. Dotyczy to tak偶e okre艣lania gwarancji realizacji prawa do korzystania ze 艣rodowiska przy jednoczesnym okre艣leniu sankcji za szkody ekologiczne powsta艂e na skutek dzia艂alno艣ci ju偶 powoduj膮cej zanieczyszczenia 艣rodowiska.
Poj臋cie „艣rodowisko” i „ochrona 艣rodowiska” s膮 unormowane odpowiednio w art. 3 pkt. 39 i 13 UPO艢.
Zakres przedmiotowy poj臋cia prawnego :
艢rodowisko - Obejmuje og贸艂 element贸w przyrodniczych w tym tak偶e przekszta艂conych w wyniku dzia艂alno艣ci cz艂owieka, s膮 to w szczeg贸lno艣ci powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozosta艂e elementy r贸偶norodno艣ci biologicznej i wzajemne oddzia艂ywania miedzy tymi elementami. U偶ycie przez prawodawc臋 tego kwantyfikatora „ w szczeg贸lno艣ci” oznacza to 偶e jest to katalog przyk艂adowy, najwa偶niejszy lecz nie wyczerpuj膮cy.
Ochrona 艢rodowiska - Obejmuje swoim zakresem nie tylko podj臋cie lecz tak偶e zaniechanie dzia艂a艅 kt贸re maj膮 na celu zachowanie lub przywracanie r贸wnowagi przyrodniczej na danym obszarze.
R贸wnowaga Przyrodnicza - Swoim zakresem przedmiotowym obejmuje stan faktyczny w kt贸rym na oznaczonym obszarze zachodzi r贸wnowaga we wzajemnym oddzia艂ywaniu na siebie cz艂owieka, element贸w przyrody 偶ywej jak i uk艂adu warunk贸w siedliskowych tworzonych przez sk艂adniki przyrody nie o偶ywionej.
Przyk艂adowy katalog ochrony prawnej 艣rodowiska:
Racjonalne kszta艂towanie 艣rodowiska i gospodarowanie jego zasobami zgodnie z Konstytucj膮 zasad膮 zr贸wnowa偶onego rozwoju w 艣wietle art. 5 Konstytucji w zwi膮zku z art. 3 pkt. 50 UPO艢.
Przeciwdzia艂anie zanieczyszczeniu 艣rodowiska w 艣wietle dyspozycji art. 3 pkt. 49. Ilekro膰 jest mowa o zanieczyszczeniu rozumie si臋 przez to emisj臋 kt贸ra mo偶e by膰 szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu 艣rodowiska mo偶e powodowa膰 szkod臋 w dobrach materialnych, mo偶e pogarsza膰 walory estetyczne 艣rodowiska lub mo偶e kolidowa膰 z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze 艣rodowiska.
Restytucje (przywracanie) element贸w przyrodniczych 艣rodowiska do stanu w艂a艣ciwego tj. w szczeg贸lno艣ci r贸wnowagi przyrodniczej na oznaczonym obszarze. Nie ulega w膮tpliwo艣ci 偶e ustaw膮 kompleksow膮 chocia偶 nie kodeksem jest prawo ochrony 艣rodowiska. Z tych te偶 wzgl臋d贸w stosowane tak偶e w ustawie o ochronie przyrody poj臋cia prawne ; przyroda, 艣rodowisko przyrodnicze czy te偶 ochrona przyrody stanowi膮 odpowiednio pod zakres poj臋膰 艣rodowisko i ochrona 艣rodowiska czyli nie mog膮 w 偶adnym przypadku by膰 w kolizji z prawn膮 ochron膮 艣rodowiska (art. 5 prawo ochrony 艣rodowiska). Ponadto nienale偶ny stosowa膰 zamiennie poj臋膰 艣rodowisko i przyroda czy te偶 ochrona 艣rodowiska i ochrona przyrody dlatego te偶 prawna ochrona 艣rodowiska musi uwzgl臋dnia膰 nie tylko aspekt konserwatorski lecz r贸wnie偶 restytucyjny.
Ustawodawca wprowadzi艂 w ustawie prawo ochrony 艣rodowiska trzy rodzaje korzystania z niego tj.:
Korzystanie zwyk艂e
Korzystanie powszechne
Korzystanie szczeg贸lne
Ad. 2 Korzystanie powszechne
Powszechne korzystanie ze 艣rodowiska przys艂uguje z mocy ustawy ka偶demu podmiotowi bez u偶ycia instalacji (u偶ycie instalacji - stacjonarne urz膮dzenie techniczne lub zesp贸艂 tych urz膮dze艅 powi膮zanych technologicznie - art. 3 prawo ochrony 艣rodowiska) pod k膮tem zaspokojenia potrzeb osobistych czy te偶 gospodarstwa domowego w tym wypoczynku lub uprawiania sportu, w zakresie wprowadzania do 艣rodowiska substancji lub energii a tak偶e obejmuje powszechne korzystanie z wody w 艣wietle ustawy prawo wodne. Nale偶y podkre艣li膰 偶e kwantyfikator „ka偶dy” obejmuje jednak osoby fizyczne a nie inne podmioty np. osoby prawne.
Ad. 3 Korzystanie szczeg贸lne
Tzw. Szczeg贸lne korzystanie ze 艣rodowiska wymaga zawsze zgodnie z ustaw膮 odpowiedniego pozwolenia emisyjnego lub pozwolenia zintegrowanego art. 180 - 181 UPO艢. Trzeba podkre艣li膰 偶e kontrola przestrzegania standard贸w jako艣ci 艣rodowiska jak i standard贸w emisyjnych jest realizowana przez g艂贸wnego i wojew贸dzkich inspektor贸w ochrony 艣rodowiska jak r贸wnie偶 w ramach dzia艂u ochrony 艣rodowiska przez Ministra 艢rodowiska.
W ustawie z 27 kwietnia 2001 prawo ochrony 艣rodowiska zasady og贸lne zosta艂y wyra藕nie wyodr臋bnione w dziale II tytu艂u I - go (w szczeg贸lno艣ci w art. 5 - 8). Te zasady winny mie膰 charakter uniwersalny a nie dotycz膮cy jednego elementu 艣rodowiska powietrza czy wody, ten katalog zasad og贸lnych jest zgodny z prawem wsp贸lnotowym w tym zakresie.
W Polskim prawie ustawy ochrony 艣rodowiska mo偶emy wyodr臋bni膰 :
Zasad臋 zr贸wnowa偶onego rozwoju
Zasad臋 prewencji
Zasad臋 przezorno艣ci
Zasad臋 materialnej odpowiedzialno艣ci sprawcy zanieczyszczaj膮cego 艣rodowisko
Zasad臋 kompleksowo艣ci ochrony 艣rodowiska
Zasad臋 dost臋pu do informacji o 艣rodowisku
Zasad臋 niewa偶no艣ci decyzji wydanych z naruszeniem przepis贸w dotycz膮cych ochrony 艣rodowiska
Zasad臋 legalno艣ci
Zasad臋 partycypacji publicznej w rozwi膮zywaniu problem贸w 艣rodowiskowych
Zasada integracji ochrony 艣rodowiska z politykami sektorowymi
Zasada stosowania metodyk referencyjnych
Ad. 1 Zasada zr贸wnowa偶onego rozwoju
Art. 5 Konstytucji RP z 1997r. (art. 3 pkt. 50) Ten zr贸wnowa偶ony rozw贸j jest podstaw膮, jedn膮 z podstawowych funkcji pa艅stwa. Zr贸wnowa偶ony rozw贸j - rozumie si臋 rozw贸j spo艂eczno - gospodarczy w kt贸rym nast臋puje proces integrowania dzia艂a艅 politycznych, gospodarczych i spo艂ecznych z zachowaniem r贸wnowagi przyrodniczej oraz trwa艂o艣ci podstawowych proces贸w przyrodniczych w celu zagwarantowania mo偶liwo艣ci zaspokajania podstawowych potrzeb spo艂eczno艣ci zar贸wno wczesnego pokolenia jak i przysz艂ych pokole艅, koncepcja ta zak艂ada likwidacj臋 ub贸stwa i zmniejszenie r贸偶nic w poziomie 偶ycia ludzi. Zasada ta obowi膮zuje ka偶dego a g艂贸wnym jej celem jest poszukiwanie 艣rodk贸w i warunk贸w zabezpieczaj膮cych d艂ugotrwa艂e zachowanie funkcji systemu ekologicznego. Do zasady zr贸wnowa偶onego rozwoju powo艂uj膮 si臋 tak偶e inne ustawy przede wszystkim ustawa z 18 lipca 2001 prawo wodne i ustawa z 27 kwietnia 2001 o odpadach.
Ad. 2 Zasada prewencji
- Dyrektywa 96\61 WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniu i kontroli (IPPC). Z kolei w Ustawie prawo ochrony 艣rodowiska - art. 6 ust臋p 1 UPO艢 polega na tym ta zasada 偶e kto podejmuje dzia艂alno艣膰 mog膮c膮 negatywnie oddzia艂ywa膰 na 艣rodowisko jest obowi膮zany do zapobiegania temu oddzia艂ywaniu. Dzia艂anie to polega miedzy innymi na oddzia艂ywaniu na 艣wiadomo艣膰 ludzi przez stosowanie instrument贸w prawnych. W zwi膮zku z t膮 zasad膮 prewencji art. 68 ust臋p 4 Konstytucji RP nak艂ada na w艂adze publiczne obowi膮zek zapobiegania negatywnym dla zdrowia degradacji 艣rodowiska, i ten to zwi膮zek ma charakter prewencyjny.
Dyrektywa Rady z 27 czerwca 1995 roku w sprawie oceny skutk贸w wywieranych przez niekt贸re przedsi臋wzi臋cia publiczne i prywatne na 艣rodowisko naturalne. Dyrektywa 85\337 EWG realizacji tej zasady s艂u偶y instytucja BAT - Najlepsze odst臋pne techniki. W rozumieniu art. 3 pkt. 10 w zwi膮zku z art. 207 UPO艢 przez poj臋cie „najlepszej dost臋pnej techniki” rozumie si臋 najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej dzia艂alno艣ci wykorzystywanej jako podstawa ustalania granicznych wielko艣ci emisyjnych maj膮cych na celu eliminowanie emisji lub je偶eli nie jest to w praktyce mo偶liwe ograniczenie emisji i wp艂ywu na 艣rodowisko jako ca艂o艣膰. Ka偶dy podmiot korzystaj膮cy ze 艣rodowiska musi stosowa膰 najlepsz膮 dost臋pn膮 technik臋 w celu eliminacji lub co najmniej ograniczenia negatywnego oddzia艂ywania na 艣rodowisko.
Ad. 3 Zasada Przezorno艣ci
- Zosta艂a w prowadzona w prawie polskim w art. 6 ust臋p 2 UPO艢, zgodnie z tym przepisem; kto podejmuje dzia艂alno艣膰 kt贸rej negatywne oddzia艂ywanie na 艣rodowisko nie jest jeszcze w pe艂ni rozpoznane jest obowi膮zany kieruj膮c si臋 przezorno艣ci膮 podj膮膰 wszelkie mo偶liwe 艣rodki zapobiegawcze. Podj臋cie dzia艂a艅 zapobiegawczych jest wymagane zawsze w dzia艂aniach ochrony 艣rodowiska w tych przypadkach kiedy negatywnych skutk贸w nie mo偶na wystarczaj膮co dok艂adnie przewidzie膰 ze wzgl臋du na ich ujawnienie po d艂u偶szym czasie np. genetycznie zmodyfikowane ro艣liny, zwierz臋ta, grzyby kt贸re reguluje ustawa z 22 czerwca 2001r o organizmach genetycznie zmodyfikowanych GMO. Powy偶sza zasada bezwzgl臋dnie obowi膮zuje wszystkie podmioty prowadz膮ce dzia艂alno艣膰 mog膮c膮 negatywnie oddzia艂ywa膰 na 艣rodowisko okre艣lone w art. 6 ust臋p 1 i 2.
Ad. 4 Zasada materialnej odpowiedzialno艣ci sprawcy zanieczyszczaj膮cego 艣rodowisko
- Zasada zanieczyszczaj膮cy p艂aci. Oznacza ona na艂o偶enie na sprawc臋 tj. podmiot korzystaj膮cy z zasob贸w 艣rodowiska pe艂nej odpowiedzialno艣ci za skutki zanieczyszczenia i innych zagro偶e艅 dla 艣rodowiska. Ta odpowiedzialno艣膰 odnosi si臋 zar贸wno do odpowiedzialno艣ci administracyjnej jak i cywilnej a ponad to musi bra膰 pod uwag臋 zakres przedmiotowy i podmiotowy okre艣lony w ustawie z 13 kwietnia 2007r o zapobieganiu szkodom w 艣rodowisku i ich naprawy. Zar贸wno ci kt贸rzy spowodowali szkod臋 jak i ci kt贸rych dzia艂alno艣膰 zagra偶a 艣rodowisku ponosz膮 koszty dzia艂a艅 naprawczych.