Chrześcijaństwo zagadnienia


Instytut Religioznawstwa UJ

Anna Skup i Maciej Kowalski przedstawiają:

Rozpaczliwa kompilacja najczęściej powtarzających się zagadnień egzaminowych

z przedmiotu:

Chrześcijaństwo starożytne i średniowieczne

0x01 graphic

1. Decyzje i skutki soboru chalcedońskiego

Sobór Chalcedoński 451

Zwołany przez ces. Marcjana za wiedzą ces. Walentyniana III do Nicei, przeniesiony na przedm. Konstantynopola.

Czas trwania: 1 IX - 31 X 451.

Przewodniczenie: Paschazyn, bp Lilybeum (reprez. bpa Rzymu, św. Leona Wlk). W prezydium zasiadali także nadzorujący porządek obrad komisarze cesarscy, sesji uroczystej, na kt. przyjęto formułę dogm. przewodniczył cesarz.

Cele: rozpatrzenie akt Latrocinium Ephesinum; przyjęcie dogmatycznej formuły o osobie Jezusa Chrystusa; sprawy dyscyplinarne.

Znaczenie: Największy sobór starożytności; rozstrzygnięcie sporów chrystologicznych, odłączające rzesze monofizytów w Egipcie, Etiopii, Syrii i Armenii; potwierdzenie autorytetu synodu w Konstantynopolu w 381 r. jako soboru powszechnego; pozostawienie, na razie w postaci martwej litery, nie uznanego w Rzymie i oprotestowanego kanonu 28, jednego z pretekstów do Wielkiej Schizmy, która odłączyła w 1054 r. cały Wschód od Zachodu.

Uzgodnił wiarę dot. 2 natur Chrystusa - boskiej i ludzkiej z wiara w to, że jednocześnie jest On jedną Osobą - unia osobowa

Najliczniejszy - od 360 do 600 osób

Podstawowy cel cesarza - zaprowadzenie 1 wiary w cesarstwie

Naprawienie szkód pseudosobory z Efezu z 449 r. - potępienie tych ustaleń

Pozbawiono urzędu i skazano na zesłanie Dioskura, patriarchę Aleksandrii

Postulat o uchwaleniu dokumentu doktrynalnego, rozstrzygającego spory

Ostatecznie uzgodniono Definicję:

- potwierdzenie poprzednich Symboli wiary

- przyjęto 2 listy Cyryla Aleksandryjskiego - rozprawiające się z Nestorianizmem, przekazujące właściwą interpretacje Wyznania Wiary; List Papieża Leona I do Flawiana - potępia Eutychesa, potwierdza autentyczną wiarę

Troska Ojców o zachowanie jedności osobowego bytu Jezusa Chrystusa, podkreślenie w Chrystusie 2 odrębnych wymiarów: boskiego i ludzkiego

Ogłoszenie 300 kanonów dot. spraw dyscyplinarnych m.in. Jerozolima 5 patriarchatem

2. Gnostycyzm

Gnostycyzm (z gr. γνωστικός gnostikos "dotyczący wiedzy, służący poznaniu") - doktryny i ruchy religijne powstałe w I i II w. na wschodzie cesarstwa rzymskiego, gł. w Syrii i Egipcie, będące kontynuacją gnozy, dualistyczne i łączące elementy chrześcijaństwa z grecko-egipskim hermetyzmem.

Gnoza oznacza wiedzę, która ma człowiekowi przynieść wyzwolenie i zbawienie. Wiedza ta jest pochodzenia boskiego. Nie może ona być przekazana człowiekowi przez nauczycieli lub teksty, a jedynie poprzez bezpośredni kontakt z boskością. W gnozie zawarta jest pewna wizja rzeczywistości, w tym Boga, powstania niebios i świata, człowieka i zbawienia. Nie da się ona do końca sprowadzić do synkretycznej mieszanki, choć oczywiście wiele zawartych w niej elementów ma swoje odniesienie do innych religii, a także do filozofii greckiej.

Gnostycki obraz całości świata obejmuje ziemię zamieszkaną przez ludzi, 7 sfer niebios i różnego rodzaju bóstwa. W odróżnieniu od greckiej wizji bytu jako ładu (kosmos), gnostycy prezentują skrajny antykosmizm. Świat ich zdaniem jest chaotyczny, nieuporządkowany i zły, nie może więc pochodzić od dobrego Boga - jego autorem jest zatem zły bóg (bóstwo). Niektórzy gnostycy uważali, że świat pochodzi od aniołów ostatniego nieba, którego królem jest Jahwe, Bóg żydowski; inni złego Boga nazywali Jaldabaoth; kieruje się on w swoim działaniu gniewem i pychą; to przez niego świat jest zły, bo jako demiurg uczynił dzieło niedoskonałe.

Gnoza przepojona jest wizją walki bogów. Gnostyk Saturninus uważał, że Chrystus Zbawca po to przyszedł, aby pokonać Boga Starego Testamentu. Świat, pochodząc od bóstw niższej sfery niebieskiej, nie został stworzony z niczego, lecz z preegzystującej materii.

Gnostycy nie uznają zmartwychwstania ciał, głoszą teorię metempsychozy, czyli wędrówki dusz. Obok antykosmizmu w ich poglądach obecny był antysomatyzm, czyli negatywny stosunek do ciała uznawanego za źródło zła i w konsekwencji antyseksualizm; stanowi to zradykalizowaną formę myśli orfickiej, pod której wpływem byli pitagorejczycy i Platon, głoszącej, że ciało jest więzieniem dla duszy.

W mitologii gnostyckiej pojawia się pogląd, że człowiek jest upadłym bogiem, a związek z ciałem wziął się stąd, że dusza wskutek pragnienia rozkoszy upadła na ziemię. Wobec faktu, że ciało jest czymś złym i bóg, od którego pochodzi zły świat, jest także zły, człowiek - zdaniem gnostyków - stoi w obliczu absurdu.

Jedyną drogą do zbawienia jest zdobycie tajemnej wiedzy (gnosis); posiada ją wybraniec Boży, a więc ktoś, kto pozostaje w łączności z Bezimiennym Bogiem. Gnoza przynosi człowiekowi wewnętrzne rozpoznanie sieci biologicznych, socjologicznych i kosmologicznych uwarunkowań, w których żyje, iluzji "ja" napędzanej poprzez identyfikację ze światem materii. Gnoza jest także postrzegana jako siła umożliwiająca wyrwanie się z tej sieci.

Zgodnie z ustaleniami przyjętymi na konferencji w Messynie (1966) gnoza to wiedza o boskich tajemnicach przeznaczona dla wybranych, natomiast gnostycyzm to grupa systemów II wieku po Chrystusie, które głosiły, że w człowieku jest iskra Boża pochodząca ze świata Bożego; iskra ta spadła na świat i ma powrócić do Boga, aby z Nim się zintegrować. W gnostyku jest jedność i tożsamość jaźni, iskry Bożej, boskiej rzeczywistości i poznania. Wobec chaosu i absurdu świata gnoza ma być jedyną drogą wyzwolenia.

Gnostycy uznawali za natchnione różne pisma późnochrześcijańskie (poza Ewangelią Jana), które teologia katolicka zalicza do apokryfów, dokonując ich alegorycznej interpretacji, na podstawie których powstawały utwory o przekazie typowo gnostyckim, jak np.:

Trzy pierwsze ewangelie łączą się bardziej ściśle z tradycją synoptyków, m.in. poprzez nawiązanie do wydarzeń z życia Chrystusa, co jest tłem dla treści gnostyckich.

3. Najważniejsze sobory w średniowieczu + daty

Sobór Laterański I : AD 1123

Synod rzymski, uznany później na Zachodzie za sobór powszechny, wzorzec dla nastęnych sześciu soborów średniowiecznych. Zwołany przez pp. Kaliksta II do pałacu Laterańskiego w Rzymie.

Czas trwania: 18 - kon. III (prawdop. 27) 1123.

Przewodniczenie: papież.

Cele: Zatwierdzenie konkordatu wormackiego; potwierdzenie i sprecyzowanie środków stosowanych przy wprowadzaniu reformy gregoriańskiej.

Znaczenie: Synteza wskazań reformy gregoriańskiej, mająca swoje przedłużenie w serii następujących po soborze synodów regionalnych; potwierdzenie końca sporów o inwestyturę; kanoniczna ochrona prywatnych dóbr uczestników wypraw krzyżowych.

Sobór Laterański II : AD 1139

Zwołany przez pp. Innocentego II do pałacu Laterańskiego w Rzymie.

Czas trwania: 2 - 17 IV 1139.

Przewodniczenie: Papież.

Cele: Przezwyciężenie skutków schizmy Anakleta II; potwierdzenie wszystkich dekretów wydanych od czasów Grzegorza VII.

Znaczenie: Utrwalenie reformy gregoriańskiej; decydujące rozstrzygnięcie kwestii konkubinatu duchownych; likwidacja hiszpańskiej patarii.

Sobór Laterański III : AD 1179

Pierwszy sobór, na który zaproszono delegacje świeckich i przedstawicieli zakonów rycerskich (templariuszy i joannitów). Zwołany przez pp. Aleksandra III do pałacu Laterańskiego w Rzymie.

Czas trwania: 5 - 19 III 1179.

Przewodniczenie: Papież.

Cele: Zakończenie schizmy i naprawa stosunków z cesarzem rzymskim po 17 latach walki Fryderyka I Barbarossy z prawowitymi biskupami Rzymu.

Znaczenie: Ustalenie większości kwalifikowanej (2/3 głosów kardynałów) jako warunku ważności wyboru papieża, przez co ostatecznie ustały walki o biskupstwo Rzymu na tle nieporozumień wyborczych; powołanie szkół katedralnych i parafialnych; potępienie i późniejsza anihilacja albigensów (katarów); odłączenie się zwolenników Piotra Waldo; określenie progów wieku dla osób obejmujących urzędy kościelne.

Sobór Laterański IV : AD 1215

Pierwszy sobór, który ustanawiał prawa regulujące życie religijne ludzi świeckich. Zwołany przez pp. Innocentego III do pałacu Laterańskiego w Rzymie.

Czas trwania: 11 - 30 XI 1215.

Przewodniczenie: Papież.

Cele: Reforma Kościoła i organizacja nowej wyprawy krzyżowej.

Znaczenie: Uporządkowanie systemu kształcenia, selekcji, obowiązków i dochodów duchowieństwa; reforma kościelnych procedur sądowych i prawa małżeńskiego; termin transsubstantiatio włączony do teologii Eucharystii; cysterski system kapituł generalnych wprowadzony do wszystkich zakonów; zakaz wprowadzania nowych (poza regułami Augustyna, Benedykta i Franciszka) reguł życia zakonnego.

Sobór Lioński I : AD 1245

Planowany przez pp. Grzegorza IX na 1241 r. w Rzymie, zwołany przez pp. Innocentego IV po opuszczeniu Rzymu i osiedleniu się w wolnym mieście Lyonie.

Czas trwania: 28 VI - 17 VII 1245.

Przewodniczenie: Papież.

Cele: Sprawy ujęte przez pp. w metaforze "pięciu ran Chrystusa": sytuacja w Królestwie Jerozolimskim (utrata Jerozolimy); sytuacja cesarstwa łacińskiego w Konstantynopolu; zagrożenie mongolskie; osądzenie cesarza rzymskiego Fryderyka II; sprawy dyscyplinarne.

Znaczenie: sobór podjął kwestie polityczne i dyscyplinarne; skutkiem jednej z nabrzmiałych spraw, dla rozwiązania których został zwołany, było utrwalenie głoszonego wówczas przez obrońców cesarza i używanego do dziś pojęciowego rozróżnienia między "Kościołem" i "papiestwem".

Sobór Lioński II : AD 1274

Zwołany przez pp. Grzegorza X.

Czas trwania: 7 - 17 VII 1274.

Przewodniczenie: Papież

Cele: pomoc Ziemi Świętej; zawarcie unii z Kościołem Wschodnim; reforma Kościoła.

Znaczenie: określono zasadnicze reguły konklawe; uchwalono doraźną pomoc z majątku Kościoła dla ostatnich obrońców Ziemi Świętej; unia lyońska, zawarta przez ustną przysięgę wyrzeczenia się schizmy, którą złożyli wysłannicy cesarza Michała VIII Paleologa, nie została poparta przez duchowieństwo na Wschodzie i ostatecznie zerwana w 1282 r.

Sobór w Vienne : AD 1311-1312

Ostatni sobór gregoriański. Jedyny sobór na Zachodzie, którego merytoryczną treść zdominowała agenda świeckiego suwerena. Zwołany przez pp. Klemensa V pod presją działań króla Filipa IV Pięknego na 1 X 1310, przełożony na 1 X 1311 ze względu na niezakończone śledztwo w sprawie templariuszy, otwarty dwa tygodnie później.

Czas trwania: 16 X 1311 - 6 V 1312.

Przewodniczenie: Papież.

Cele: rozpatrzenie wyników śledztwa królewskiego przeciwko templariuszom i postępowania kościelnego w sprawie zarzutów wysuniętych przez króla; rozpatrzenie postulatów królewskich w sprawie pamięci pp. Bonifacego VIII; reforma Kościoła.

Znaczenie: obrona templariuszy, zniesionych w końcu odczytanym na soborze rozporządzeniem konsystorialnym samego papieża (22 III 1312), w którym zaznaczono, w zgodzie z wnioskami soboru, że zniesienie nie wynika ze stwierdzonego naruszenia porządku prawa (de iure) lecz z woli i nakazu Stolicy Ap. (per modum provisionis seu ordinationis apostolicae); obrona pamięci pp. Bonifacego VIII; potępienie błędów Beginek i Begardów; wprowadzenie języków orientalnych do kurii papieskiej i programu nauki uniwersyteckiej.

Sobór w Konstancji : AD 1415-1418

Największy zjazd kościelny i polityczny w dziejach. Podzielony na cztery nierówne liczbowo, lecz równe pod względem głosów nacje: Włochy, Niemcy, Francję i Anglię. Uznany za sobór powszechny tylko w tym, co nie uszczuplało praw, godności i prymatu Stolicy Ap. Zwołany przez antypp. Jana XXIII na żądanie króla, później ces., Zygmunta Luksemburczyka i otwarty 5 XI 1414. Po osądzeniu i uwięzieniu antypp. Jana XXIII otwarty jako sobór 5 VII 1415 (na 14 sesji) przez pp. Grzegorza XII, zamknięty przez pp. Marcina V.

Czas trwania: 5 XI 1414 - 5 VII 1415 - 22 IV 1418

Przewodniczenie: Kardynał-Biskup Ostii (od otwarcia przez pp. Grzegorza XII i ogł. jego rezygnacji przez księcia Rimini Carlo Malatestę), pp. Marcin V (od momentu wyboru).

Cele: Przezwyciężenie Wielkiej Schizmy; odniesienie się do nauki Wiklifa i Husa; reforma Kościoła.

Znaczenie: Przezwyciężenie Wielkiej Schizmy Zachodniej; przezwyciężenie zwyczajów narosłych w epoce papieży awiniońskich odn. do obsady stanowisk kościelnych; odłączenie i anihilacja zborów husyckich; pierwsza konfrontacja idei koncyliarnych z porządkiem opartym na prymacie papieskim; pierwsze deklaracje przekonań o koniecznej w Kościele reformie in capitae et in membris, w której duchu wystąpią w XVI w. reformatorzy protestanccy; sformułowanie w nie uznanym dekrecie Sacrosancta synodus zasad, do których bezpośrednio nawiąże w XVII w. ruch gallikański; zaprzepaszczenie zgłoszonej jednostronnie przez Cerkiew Rusi Kijowskiej prośby o unię.

4. Przejawy kryzysu papiestwa w średniowieczu

5. Albigensi

Albigensi byli sektą (lub, jak uważają niektórzy, ruchem religijno-społecznym) który powstał na przełomie XI i XII wieku w Prowansji (obecnie południowa Francja, wówczas odrębne księstwo, okresowo podporządkowane królom Francji). Swoją nazwę wzięli od miasta Albi, położonego ok. 80 km od Tuluzy. W innych częściach Europy zwani byli zwykle katarami (od greckiego słowa znaczącego "czyści"). Ich zasadnicze poglądy wywodziły się z niechrześcijańskiej doktryny - manicheizmu (doktryna ta opierała się na ciągłej walce światła i ciemności czyli Boga i materii). Katarzy kwestionowali podstawowe prawdy nie tylko katolicyzmu ale w ogóle chrześcijaństwa. Utrzymywali oni, że Bóg stworzył tylko wieczny świat ducha, natomiast ułomny, przemijający świat materialny został stworzony przez Szatana. W związku z tym uważali ciało za źródło zła, uznawali małżeństwo i odżywianie się za grzeszne słabości, odrzucali bóstwo Chrystusa oraz chrześcijańskie sakramenty. Sami uznawali tylko jeden własny sakrament zwany "consolamentum" (nie wiadomo dokładnie na czym polegał), który mógł zostać przyjęty tylko przez elitę, tzw. "doskonałych". Propagowali również skrajną ascezę i czystość obyczajów. Zdobyli oni wpływy w Prowansji we wszystkich warstwach społecznych z duchowieństwem i arystokracją włącznie (katarem był Rajmund VI, hrabia Tuluzy). W XII wieku w Langwedocji niemal wszystkie miasta i wioski ogarnięte były herezjami - głównie katarską. "Doskonali" stanowili kontrast z bogatymi i nie cieszącymi się wówczas dobrą sławą hierarchami katolickimi, słynącymi często z rozwiązłych obyczajów. Przez cały XII wiek trwały przepychanki pomiędzy papiestwem, władzą świecką, hrabiami Tuluzy i albigensami. W 1119 do Tuluzy przybył papież Kalikst II, który po bardzo złym przyjęciu nałożył na heretyków ekskomunikę. papież Aleksander III usiłował namówić hrabiego Tuluzy do wyprawy zbrojnej - która jednak nie doszła do skutku. Do albigensów kierowano także misjonarzy (np. Św. Bernarda czy Św. Dominik), którzy głosili nauki ludowe i dyskutowali z heretyckimi teologami. Tymczasem albigensi rośli w siłę i w końcu było ich na południu Francji więcej niż katolików. Na "soborze" w Saint-Felix de Caraman (1167) nadali swojej wierze ramy organizacyjne. Była to próba stworzenia nowej cywilizacji, całkowicie odmiennej od cywilizacji chrześcijańskiej. Na stronę albigensów przechodzili nawet biskupi i książęta, co było zagrożeniem dla ładu państwowego.

W celu obrony przed heretykami (m.in. albigensami), na soborze w Weronie (1177), papież Lucjusz III dał początek Inkwizycji. Bardziej znany ze swojej walki z grupami albigensów jest Innocenty III - w okresie otwartej konfrotacji rozpoczął on krucjatę, która zakończyła się sukcesem. Na początku prowadził ją Szymon de Montfort od 1209 do 1218. Walkę z albigensami prowadzili też wałdcy świeccy - tj. Ludwik Święty i jego matka Blanka Kastylijska. Wykorzystali oni sytuację do poszerznia swoich wpływów w Langwedocji w której szerzyły się nastroje separatystyczne. Zarówno Inkwizycja jak i król przestali się hamować po maskarze jakiej dokonali albigensi w Awinionie w 1241 roku. Walka zakończyła się w 1244 oblężeniem twierdzy Montségur. Twierdza została zdobyta a przywódcy albigensów - głównie katarzy - dobrowolnie podpalili pod sobą stos dokonując zbiorowego samobójstwa. Większość heretyków została zasądzona na areszt i obciążona grzywną (opinia o wymordowaniu ich jest mitem).

6. Św. Paweł - rola jego nauki i podróży w rozwoju chrześcijaństwa

7. Kościoły Jakobitów i Koptów - patrz: 30 i 45

8. Najstarsze symbole wiary <credo>- okoliczności i czas powstania

Apostolski symbol wiary (łac. credo - wierzę), w skrócie Symbol Apostolski (potocznie: Skład apostolski, Wierzę w Boga) - to najwcześniejsze wyznanie wiary Kościoła rzymskiego. Pierwsze pisane świadectwo tekstu sięga początku III wieku. Późniejsza legenda przypisała autorstwo samym Apostołom. W symbolu wyrażona jest wiara w Trójcę Świętą, używa go przede wszystkim Zachód chrześcijański: Kościół rzymskokatolicki, Kościoły starokatolickie, anglikanie, liczne wyznania protestanckie. W Kościele rzymskokatolickim odczytywany jest podczas wieczornych nabożeństw, takich jak nabożeństwo czerwcowe do Serca Jezusa lub maryjne nabożeństwa majowe czy październikowe i w czasie koronki do Bożego Miłosierdzia.

Studia historyczne wykazały, że symbol powstał najprawdopodobniej w Rzymie, nie wcześniej niż w II-gim wieku. Tekst w obecnej formie jest owocem długotrwałego procesu ewolucyjnego. Rozróżnia się dwie postacie Symbolu apostolskiego, odpowiednio do stadium ewolucji tekstu: starszą wersję «R» i młodszą, rozwiniętą wersję «T».

Pierwotna wersja «R»

Wersja «R» (oznaczona tak od Rzymu) była na początku przekazywana zarówno w grece jak i po łacinie, gdyż w tych dwóch językach modlono się w kościele rzymskim. Pierwszym znanym pisemnym świadkiem wersji «R» jest dzieło Hipolita Rzymskiego Tradycja apostolska z początku III-go wieku. Hipolit zapisał tekst symbolu w formie pytań chrzcielnych - wersja «R» ma już wtedy postać prawie ostateczną. Ta wersja znajduje się także m.in. u Augustyna z Hippony w homilii 213 i u Piotra Chryzologa w homiliach 57-62.

Najstarszy wariant wersji «R» odnaleziono w XI-o wiecznym monastycznym kodeksie liturgicznym: na końcu psałterza znajduje się tekst grecki symbolu, zapisany w transkrypcji - literami anglo-saksońskimi. Tekst porównano z symbolem, który wysłał w liście Marcellinus (zm. ok. 374 r.) biskup Ancyry w Galacji w Azji Mniejszej, papieżowi Juliuszowi I (biskup Rzymu w latach 337-352 r.), aby oczyścić się z podejrzeń o herezję. List ten umieścił Epifaniusz z Salaminy w dziele Contra haereses panaria, haer.72,3.1.

Wersja «T»

Wersja oznaczona literą «T» (od Textus receptus) powstała bez wątpienia w Galii, jej uzupełnienia w stosunku do wersji «R» były prawdopodobnie inspirowane wschodnimi symbolami. Wystąpiła ona już u Cezarego z Arles (zm. 542 r.) prawie w takiej postaci, jak obecnie. Wersja ta rozprzestrzeniła się na całym Zachodzie i wróciła do Rzymu, gdzie wyparła wersję «R». W późniejszych wiekach przechodziła drobne modyfikacje, które zakończyły się wraz z opublikowaniem Symbolu apostolskiego najpierw w Katechizmie Rzymskim (1566), następnie w Brewiarzu Rzymskim (1568), wydanym po Soborze trydenckim dla usunięcia różnic w modlitwie - ad tollendam orandi varietatem.

Kwestie Symbolu wiary podejmowano także na Soborach powszechnych. Najpierw na Soborze nicejskim I w 325 r. w odpowiedzi na tezy Ariusza. Celem soboru było zdefiniowanie wiary w Chrystusa tak, żeby była zgodna z Pismem Świętym i Tradycją Kościoła powszechnego. Najważniejszym punktem nicejskiego wyznania wiary jest uznanie, że Jezus Chrystus w swej naturze jest WSPÓŁISTOTNY Bogu Ojcu. Następnie na Soborze konstantynopolitańskim I w 381 r. , w odpowiedzi na tezy herezji pneumatomachów (uznających, Ducha Świętego za istotę stworzoną) sformułowano nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary (CREDO), w którym znajduje się potwierdzenie, ze Duch Święty pochodzi od Boga. Na Soborze chalcedońskim w 451 r. potwierdzono oba te wyznania wiary.

9. Pochodzenie Ducha Św. wg teologii prawosławnej

Cerkiew prawosławna odrzuca dogmaty sformułowane prze Kościół łaciński po schizmie. Dotyczy to między innymi sporu na temat dogmatu "filioque", w którym chodzi o ustalenie pochodzenia Ducha Świętego. Teologowie Zachodni uważają, że Duch Święty pochodzi od Syna, prawosławni są zdania, że jedynym początkiem i Ducha Świętego i Syna jest Bóg Ojciec.

10. Husytyzm - doktryna i historia

Husyci ruch religijny i polityczny uczniów i zwolenników czeskiego reformatora religijnego Jana Husa, istniejący na przełomie XIV i XV wieku. Jego nauka określana jest mianem husytyzmu.

Husyci dążyli do odrodzenia Kościoła poprzez nawiązanie do pierwotnego chrześcijaństwa. Występowali przeciw władzy papież, żądali odebrania duchownym władzy świeckiej, postulowali też uproszczenie obrzędowości i odrzucenie niektórych dogmatów.
Podstawowe założenia tej doktryny to:

Najważniejsze żądania husytów zostały sformułowane w tzw. czterech artykułach praskich z 1421 roku.:


Po śmierci Jana Husa doszło do wybuchu wojen husyckich (1419-1434), które przybrała charakter wojny o niepodległość Czech od domu luksemburskiego

W trakcie wojen husyckich ruch podzielił się na dwa nurty.

Umiarkowany stanowili kalikstyni, zwani inaczej utrakwistami (od sformułowania 'pod dwoma postaciami", łac: 'sub utraque specie'). Dążyli oni do ugody z katolicyzmem, która nastąpiła w 1436 r. Zawarto wówczas tzw. kompaktaty praskie, które za cenę jedności z Rzymem zezwalały m.in. na liturgię w języku czeskim i komunię św. pod obiema postaciami. Kościół utrakwistyczny przetrwał w Czechach do 1627 r.

Drugi, radykalny nurt husytyzmu stanowili natomiast tzw. taboryci. Nazwa ich związana jest z miejscowością Tabor, gdzie znajdowała się ich główna twierdza. Taboryci łączyli idee reformy chrześcijaństwa z radykalizmem społecznych. Wśród ich postulatów znajdowało się m.in. hasło likwidacji własności prywatnej.

Po serii wojen husyckich taboryci zostali ostatecznie pokonani w 1434 r. w bitwie pod Lipanami.

Do tradycji taborytów nawiązywali później bracia czescy, a także XX-wieczne czeskie ruchy religijne postulujące niezależność od Rzymu.

11.Chrystianizacja ludów słowiańskich w średniowieczu

Średniowieczne legendy wspominają o misjach, jakie na obszarach Scytii, a więc na terenach rozciągających się na północ od Morza Czarnego, podejmowali święci apostołowie Andrzej i Filip. Pobyt św. Andrzeja odnotował już w IV w. Euzebiusz z Cezarei. Działalność apostoła została szeroko rozpropagowana w średniowiecznych kronikach przez mnichów ruskich. Choć nie możemy owych podań jednoznacznie potwierdzić, to nie można wykluczyć infiltracji chrześcijaństwa na obszarach nadczarnomorskich.

Pierwsze, w pełni uchwytne w źródłach, zetknięcie się Słowian z chrześcijaństwem nastąpiło nie później niż na początku VII w. We wczesnym średniowieczu Słowianie zajmowali rozległe tereny w Europie Wschodniej i Środkowej. Równocześnie, przez cały okres wczesnego średniowiecza, ten region Europy znajdował się na peryferiach dwóch cesarstw: zachodniego i bizantyjskiego. Jej mieszkańcy, Słowianie i nie-Słowianie, sąsiadujący bliżej lub dalej z owymi centrami cywilizacyjnymi, w ciągu IX i X wieku wytworzyli nowe struktury państwowe. Wobec tych państw i narodów rozpoczęły się działania misyjne ze strony Kościoła rzymskiego i bizantyjskiego. Misje dokonywane wobec tych ludów odbywały się w okresie doniosłych przemian w ich strukturze społeczno-politycznej. Chrystianizacja tego obszaru Europy wskazuje na ścisły związek z powstawaniem nowych organizacji państwowych. Zdolność recepcji i przyswajania wiary chrześcijańskiej spowodowała, że państwa te stały się nie tylko podmiotem, ale i przedmiotem działań misyjnych.

Trwałe sukcesy misji bizantyjskiej nastąpiły w krajach mniej odległych od Bizancjum i stale ulegających wpływom politycznym cesarstwa. Misje chrześcijańskie uzyskały poparcie w pierwszym państwie słowiańskim - Karantanii, utworzonym przez przodków dzisiejszych Słoweńców w pierwszej połowie VIII w. Słowiańscy władcy, przeciwstawiający się Awarom, dostrzegali korzyści z przyjęcia chrześcijaństwa. Chrześcijaństwo integrowało społeczeństwo, umożliwiało rozwój stosunków politycznych z krajami sąsiednimi. Szczególną rolę w działalności misyjnej odegrał biskup Salzburga Wergiliusz i pierwszy władyka Karantanii Modest. Ich zasługą było założenie wielu wspólnot zakonnych na terenie wschodniej Austrii i Słowenii (Krnski Grad, Gospa Sveta). Misjonarze sięgali do języka słowiańskiego, zwłaszcza na pograniczu bawarsko-słowiańskim. Ślady piśmiennictwa słowiańskiego znajdujemy w modlitwach pisanych po łacinie.

Obok Karantanii innym terenem wczesnej chrystianizacji tej części Europy była Dalmacja i Chorwacja. Pierwsze próby ewangelizacji przodków dzisiejszych Chorwatów podjęte były na początku VII w. przez cesarza bizantyjskiego Maurycjusza (582-602). Pod koniec VIII w. ukształtowały się dwa państwa Chorwatów, jedno nad Adriatykiem (Chorwacja Nadmorska) drugie w południowej Panonii (Chorwacja Pasawska). Pod wpływem zagrożenia niemieckiego w połowie następnego stulecia nastąpiło zjednoczenie obu części w jeden organizm państwowy. Obszar ten, między rzeką Sawą a Adriatykiem, był chrystianizowany przez łacińską Dalmację i Bizancjum. Łaciński charakter chrześcijaństwa dalmackiego, z biskupstwem w Ninie, mieszał się na terenie Chorwacji z chrześcijaństwem greckim. Za panowania energicznego cesarza bizantyjskiego Bazylego I (867-886) fikcyjny protektorat nad plemionami serbsko-chorwackimi zamienił się na wpływy rzeczywiste. Obrządkowi słowiańskiemu zostały stworzone podstawy, które zostały wykorzystane w procesie ewangelizacji przez uczniów świętych Cyryla i Metodego. W końcu IX wieku uczniowie św. Metodego wprowadzili ryt słowiański na obszarach Dalmacji. Chorwacja, najluźniej związana z cesarstwem bizantyjskim, z powodu oddalenia i różnic wyznaniowych uległa misjonarzom frankońskim. W II połowie XI wieku znaczna część terytorium ziem chorwackich została zajęta przez Węgrów. Obrządek słowiański ograniczany przez władców chorwackich i papiestwo przetrwał w niektórych regionach po dzień dzisiejszy.

Obrządek słowiański utrwalił się wśród Serbów i Bułgarów. Serbowie osiedlili się na Bałkanach już w VI w. W Serbii i Bośni proces chrystianizacji trwał ponad dwa stulecia. W połowie IX w. Serbowie stworzyli własne państwo. Rozwój społeczno-polityczny tego kraju sprawił, że Serbowie w X w. znaleźli się w orbicie wpływów Kościoła bizantyjskiego. Państewka serbskie, politycznie wspierane przez Bizancjum, korzystały z promieniującej znad Bosforu kultury. Szczególne znaczenie w rozwoju chrześcijaństwa miały działania cesarza Bazylego I. Serbowie, jak większość słowiańskich sąsiadów Bizancjum, niechętnie odnosili się do misjonarzy greckich, upatrując w nich emisariuszy politycznych cesarstwa. Mimo to ich władca Mutimir (855-892) po 867 r. przyjął chrzest i powołał biskupstwo w Sirmium

12. Misja Cyryla i Metodego

Święty Cyryl (właściwie Konstantyn) (około 826 - 14 lutego 869) i Święty Metody (właściwie Michał) (około 825 - 6 kwietnia 885) byli braćmi, którzy pochodzili z Salonik (po słowiańsku Sołuń, stąd "bracia sołuńscy"). Ci greccy misjonarze, prowadzili w IX wieku misje chrystianizacyjne na ziemiach zamieszkałych przez Słowian.

Początkowo bracia prowadzili misje wśród Chazarów na Krymie oraz w Bułgarii. Na prośbę księcia wielkomorawskiego Rościsława cesarz bizantyjski Michał wysłał kaznodziei Cyryla (Cyryl to imię zakonne Konstantyna) i Metodego z tą misją, ponieważ znali język Słowian. Rościsław nie chciał misjonarzy niemieckich, nie znających języka.

Konstantyn-Cyryl studiował w Konstantynopolu pod kierunkiem Focjusza i Leona Matematyka w Akademi Konstantynopolitańskiej i następnie tam wykładał. Przygotowując się do działalności wśród Słowian stworzył, wraz ze swym bratem, 40-literowy alfabet oddający dźwięki występujące w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, który nazywamy głagolicą. Rozpoczął również (wraz z bratem i uczniami) przekład Pisma Świętego i pism liturgicznych na ten język.

W roku 862 Konstantyn i Metody opuszczają Bizancjum udając się jako misjonarze na Morawy. Wskutek trudności stawianych ich działalności przez zależny od Kościoła zachodniego kler frankoński, prowadzący także działalność misyjną na Morawach, obaj bracia udają się w roku 868 do Rzymu, odwołując się do papieża. Uzyskali oni poparcie papieża dla swej działalności i uznanie słowiańskiej liturgii, ale Konstantyn nie zniósłszy trudów dalekiej podróży pozostał w Rzymie i tam umarł w roku 869 w jednym z klasztorów, w którym nosił zakonne imię Cyryla.

Po śmierci Cyryla jego dzieło kontynuował brat - Metody, który był arcybiskupem Moraw. Ponownie jego działalność spotykała się ze sprzeciwem hierarchii kościelnej (niemieckiej), ponieważ obawiała się utraty swych wpływów. Z tego względu Metody był oskarżony o herezję i więziony przez duchowieństwo niemieckie. Metody zmarł w roku 885 prawdopodobnie w Welehradzie niedaleko dzisiejszej Bratysławy.

Działalność świętych okazała się niezwykle ważna dla kultury Słowian, zapoczątkowując rozwój języka i piśmiennictwa.

Cyryl i Metody prowadzili swoje misje w Księstwie Wielkomorawskim i na Rusi Kijowskiej.
Relikwie świętych spoczywają w kościele Św. Klemensa w Rzymie. Cyryl i Metody zostawili po sobie uczniów (między innymi Kliment Ochrydzki lub Oslaw) którzy kontynuowali ich dzieło. Znaleźli oni schronienie w Bułgarii. Jeden, lub kilku z uczniów Cyryla i Metodego opracowali uproszczony alfabet nazwany od imienia prekursora cyrylicą.

UNESCO w roku 1969 na całym świecie obchodziło 1100 rocznicę śmierci Cyryla,a papież Jan Paweł II uznał Cyryla i Metodego za patronów Europy.

13.Schizma wschodnia - data, przyczyna, okoliczności

Wielka schizma wschodnia - rozłam w chrześcijaństwie na Kościół wschodni i zachodni. Za symboliczną datę tego wydarzenia przyjmuje się rok 1054.

Nie był to jednak w istocie jednorazowy akt, lecz proces, który rozciągał się w szerokich ramach chronologicznych, trwający aż do XIII w. Właściwie jeszcze wtedy wiele osób nie do końca zdawało sobie sprawę z istnienia schizmy. Winą za jej powstanie obarcza się zarówno Rzym jak i Konstantynopol.

Wielką schizmę wschodnią poprzedziły dwie inne: schizma akacjańska (484-519) i schizma Focjusza (861).

Podział Kościoła na część wschodnią i zachodnią sięgał czasów Imperium Rzymskiego, kiedy to cesarz Teodozjusz I Wielki w 395 r. podzielił cesarstwo na zachodniorzymskie i wschodniorzymskie. Przyczyną tego były znaczące różnice kulturowe i niemożność zarządzania tak ogromnym organizmem. Zachód był światem łaciny i kultury rzymskiej, zaś na wschodzie dominowała greka i wpływy kultury śródziemnomorskiej. Początkowo Rzym odgrywał główną rolę, lecz w 330 r. Konstantynopol został mianowany drugą stolicą Cesarstwa rzymskiego, a w 451 r. na soborze chalcedońskim patriarchat zrównano w prawach z papiestwem. Papież Leon I Wielki, w sporze o prymat, powoływał się na Ewangelię (Mt 16,18 i Łk 22,31 n), i porównywał papieża do Piotra; tak jak Piotr był pierwszym wśród apostołów, tak papież był pierwszy pośród biskupów.

Spór o prymat w świecie chrześcijańskim angażował również władców świeckich; cesarz wschodniorzymski na soborze trullańskim w 692 uznał papieża za "przeklętego heretyka". Eskalacja konfliktu doprowadziła do schizmy Focjusza (861), a w konsekwencji - do wielkiej schizmy wschodniej.

Przyczyny

Pośrednie

Bezpośrednie

Sytuacja uległa zaostrzeniu w XI wieku. Był to okres kiedy na zachodzie Europy pojawiły się postulaty uniezależnienia kościoła od państwa. Budziło to niepokój cesarza bizantyjskiego, który uznawał się przecież za zwierzchnika kościoła. Jeszcze gorzej przyjęto w Konstantynopolu fakt wprowadzania rzymskich zwyczajów w zakresie liturgii na terenie południowych Włoch, które znajdowały się pod wpływami bizantyjskimi. Dalej wydarzenia potoczyły się bardzo szybko. Papież Leon IX wysłał do Konstantynopola swojego legata, który w odpowiedzi na zamknięcie w stolicy Bizancjum kościołów obrządku łacińskiego wkroczył w lipcu 1054 roku do kościoła Hagia Sofia i złożył na ołtarzu pisma nakładające ekskomunikę na patriarchę Konstantynopola Michała Cerulariusza. Trzeba zauważyć, że działał on na własną rękę, ponieważ w czasie owych wydarzeń papież już nie żył i nie było jego intencją zaostrzenie konfliktu. Legat podjął własną decyzję o ekskomunice, aby sprowokować patriarchę do działania. W odpowiedzi na to patriarcha zwołał synod, na którym spalono ową bullę i zatwierdzono klątwę nałożoną na kościół rzymski. Schizma wschodnia stała się faktem.

Nikt nie zdawał sobie chyba wówczas sprawy jak trwałe następstwa przyniesie to lokalne, w gruncie rzeczy, nieporozumienie. Przecież już wcześniej dochodziło do konfliktów między Rzymem i Konstantynopolem, choćby za czasów patriarchy Focjusza, który w roku 867 doprowadził do otwartego rozłamu w kościele. Jednak cesarz Bazyli I unormował stosunki z papiestwem. Wydawało się, że tym razem może być podobnie, że prędzej czy później konflikt zostanie zażegnany. Tak się jednak nie stało. Zniszczona została jedność Kościoła, a skutki schizmy wschodniej trwają do dziś. Przez kolejne stulecia nie udało się przezwyciężyć podziału na prawosławie i katolicyzm i przywrócić jedności chrześcijaństwu.

Zerwanie jedności spowodowało, że istniejące już wcześniej różnice między Kościołem wschodnim i zachodnim nie tylko się utrwaliły, ale i pogłębiły.

Kontrowersje

Różnice między kościołem na wschodzie i zachodzie

Zupełnie inaczej przedstawiała się sytuacja na Zachodzie. Tam biskup Rzymu przyjął tytuł papieża i korzystając z okresu, kiedy nie było silnej władzy świeckiej, starał się uzyskać pozycję niekwestionowanego przywódcy zachodniego chrześcijaństwa. Jednak ambicje papieży sięgały dalej. Stolica apostolska uważała, że tylko ona może rozstrzygać kwestie doktrynalne. To oczywiście rodziło spory z Konstantynopolem. Konkurowano również na polu misyjnym, na obszarze państw słowiańskich. Toczyła się swoistego rodzaju rywalizacja, kto schrystianizuje pogańskie plemiona. Ta rywalizacja o wpływy i prymat nad światem chrześcijańskim, przybierająca często charakter polityczny, stała się jedną z głównych przyczyn rozłamu w Kościele.

Istotne znaczenie miały też rozbieżności kulturowe, liturgiczne i organizacyjne. Spór dotyczył praktyk religijnych. Zastrzeżenia budziło używanie podczas eucharystii niekwaszonego chleba przez zachodni kościół. Konstantynopol uznał to za nieortodoksyjne. Z kolei Rzym potępiał brak celibatu w kościele wschodnim. Dystans zwiększały różnice językowe, szczególna niechęć zachodniego duchowieństwa dotyczyła dopuszczania lokalnych języków w czasie pracy misyjnej wśród Słowian. Gdy na synodzie w Toledo w roku 589 do nicejskiego wyznania wiary dopisano, że Duch Święty pochodzi nie tylko od Ojca, ale i Syna, dyskusja objęła kwestie doktryny. Słynny spór o filioque zaostrzył i tak napięte stosunki między chrześcijanami ze Wschodu i Zachodu.

Nakreślony obraz nie oznacza, że w tym czasie nie istniała żadna współpraca, między Konstantynopolem a Rzymem. Nadal istniała świadomość przynależności do jednego kościoła. Kiedy w połowie IX wieku dwaj greccy mnisi Cyryl i Metody zostali wysłani przez cesarza bizantyjskiego by nawracać Słowian, odbywali tę misję pod patronatem papieża. I odwrotnie. Bruno z Kwerfurtu szerząc chrześcijaństwo wśród Pieczyngów korzystał z pomocy księcia ruskiego ochrzczonego w obrządku greckim. Duchowieństwo spotykało się na synodach. Stan istniejący wówczas między wschodnim i zachodnim chrześcijaństwem można nazwać pełną napięcia separacją, jednak o całkowitym podziale jeszcze nie myślano.

14.Wielka schizma zachodnia

Wielka schizma zachodnia to najpoważniejszy konflikt wewnętrzny w Kościele katolickim od początku jego istnienia. Narodził się on tuż po zakończeniu niewoli awiniońskiej. Kiedy zmarł w 1378 roku Grzegorz XI doszło do wyboru dwóch papieży: przebywającego w Rzymie Urbana VI i jego antypapieża (tak nazywano drugiego wybranego papieża) Klemensa VII, który za swoją rezydencję uważał Awinion.

Echo papieskiego konfliktu

Doszło wówczas do silnego podziału pomiędzy zwolenników Klemensa (tutaj prym wiodła Francja i jej sojusznicy) i Urbana (głównie Anglia i cesarstwo). Rozwiązania konfliktu nie przyniosła śmierć papieży, bo po nich zostali wybrani kolejni papieże - zawsze po dwóch. Do głosu zaczęli dochodzić profesorowie uniwersytetów oraz prawnicy kościelni, którzy coraz częściej głosili wyższość soboru nad papieżem, gdyż władza papieska poprzez ten podział znacznie straciła na autorytecie, szczególnie wśród inteligencji (uwaga: nie jako warstwy społecznej, ale jako grupy osób wykształconych - należy rozróżniać oba pojęcia!). Tak zrodziła się koncepcja koncyliarystów, którzy będą w przyszłości (aż do Soboru Trydenckiego) walczyć z kurialistami, czyli uznającymi władzę papieża nad soborem.

Sobór w Pizie - 1409 rok

Zwołany sobór w Pizie zamiast zakończenia, tylko zaognił konflikt. W 1409 roku w trakcie obrad soboru został wybrany trzeci papież. Oprócz Grzegorza XII, który był papieżem rzymskim i Benedykta XIII - antypapieża awiniońskiego, do godności papieża został podniesiony także Pietro Philarghi jako Aleksander V, unieważniając wybór poprzednich dwóch. Nie został on uznany przez wszystkie kraje.

Zakończenie schizmy

Spór ostatecznie zakończył się dopiero w 1417 roku, kiedy w trakcie soboru w Konstancji. Dnia 29 maja sobór deponował papieża pizańskiego Jana XXIII, a 26 lipca awiniońskiego - Benedykta XII. Międzyczasie ze swojego urzędu zrezygnował Grzegorz XII, przebywający w Rzymie. Na papieża wybrano Oddo Colonna, którzy przybrał 11 listopada 1417 roku imię Marcina V. Jego wybór uważa się za zakończenie schizmy zachodniej i umocnienie władzy papieża, jednak ruch koncyliarystów nadal miał silne oddziaływania na sprawy kościelne. Ostatni antypapież zakończył swoje rządy w 1449 roku po soborze w Bazylei (tak zwana schizma bazylejska).

Papieże i antypapieże w trakcie wielkiej schizmy:

PAPIEŻE (RZYMSCY)

ANTYPAPIEŻE (AWINIOŃSCY)

ANTYPAPIEŻE (PIZAŃSCY)

Urban VI (1378-89)

Klemens VII (1378-94)

 

Bonifacy IX (1389-1404)

Benedykt XII (1394-1417)

Innocenty VII (1404-06)

Grzegorz XII (1406-1415)

Aleksander V (1409-10)
Jan XXIII (1410-17)

15. Ikonoklazm: patrz: 51

16.Kościoł nestoriański- okoliczności , czas, przyczyny powstania + doktryna

Święty Apostolski Katolicki Asyryjski Kościół Wschodu (potocznie także Kościół nestoriański, asyryjski, wschodniosyryjski, "Kościół Wschodu") - kościół wschodni działający pierwotnie na terenach na wschód od granic Cesarstwa rzymskiego, oddzielony doktrynalnie od Kościoła katolickiego w wyniku przyjęcia nauki nestorianizmu. Nazwy "kościół nestoriański" i "nestorianie", podobnie, jak w przypadku kościoła jakobickiego i jakobitów, zostały nadane przez przeciwników tego kościoła i nie są używane przez samych jego wiernych.

Przez wiele stuleci kościół nestoriański był w Europie niemal zupełnie nieznany, a i dziś jego historia nie została dokładnie zbadana. Jest to zadziwiające o tyle, że przez kilka stuleci tworzył on świat chrześcijański nie ustępujący rozległością terytorium, liczebnością wiernych ani zapałem misyjnym chrześcijaństwu z basenu Morza Śródziemnego. Tymczasem do Europy, w każdym razie do Europy Zachodniej, docierały co najwyżej niejasne pogłoski o istnieniu w Azji chrześcijańskiego imperium, z których narodziła się legenda Księdza Jana. Kościół azjatycki został "odkryty" dopiero na początku II tysiąclecia, zresztą z inicjatywy Mongołów, a dalsze wiadomości przyniosły dopiero podróże Jana di Piano Carpiniego, Wilhelma z Rubruk i Marco Polo.

Początki chrześcijaństwa na Wschodzie tradycja łączy z apostołem Tomaszem, który miał przez Persję dotrzeć aż do Indii, oraz z uczniami Chrystusa Tadeuszem (Addai) i Mari. W Mezopotamii chrześcijaństwo rozpowszechniło się równie szybko, jak w Cesarstwie rzymskim. Prawdopodobnie pierwszym ośrodkiem chrześcijaństwa na tych terenach była Edessa - stolica królestwa Osroene na pograniczu posiadłości Rzymu i Persji. Poświadczone jest istnienie tam chrześcijaństwa już w połowie II wieku, a możliwe, że chrześcijanie żyli tam już pod koniec I wieku. Gdy w połowie III wieku Edessa dostała się pod władzę Persji, stała się ośrodkiem, z którego chrześcijaństwo promieniowało dalej na wschód - na tereny wybrzeży Zatoki Perskiej, obecnego Iranu, a nawet Afganistanu. Kolejnymi ośrodkami chrześcijaństwa na Wschodzie (tutaj rozumianym jako tereny na wschód od granic Rzymu) stawały się Arbela, perska stolica Seleucja, siedziba słynnej szkoły teologicznej - Nisibis. W III wieku nad Zatoką Perską i w Mezopotamii istniało już około 20 biskupstw.

Do końca V wieku nauka kościoła Wschodu nie różniła się od nauki kościoła świata rzymskiego. Mar Aprim Asyryjczyk uczestniczył w soborze powszechnym w Nicei w 325. Jednak w połowie V wieku szachowie perscy, widząc możliwość podporządkowania sobie chrześcijan mieszkających w Persji, zaczęli popierać rozwój nestorianizmu: przyjęli pod swoją opiekę nestorian uciekających z terytorium Rzymu (462), zgładzili prorzymskiego patriarchę Babowai, w miejsce którego został wybrany nestorianin Bar Sauma, biskup Nisibis (484), zgodzili się na przeniesienie z Edessy nestoriańskiej szkoły teologicznej zlikwidowanej przez cesarza Zenona (489). Już kilka lat wcześniej, w 484 i w 486, kolejne synody przyjęły chrystologię Teodora z Mopsuestii, co ostatecznie potwierdził patriarcha Babaj (Baba, Babeusz) na kolejnym synodzie w 497. W ten sposób kościół Wschodu uległ herezji nestorianizmu. Do dziś jego doktorami i świętymi pozostają Teodor z Mopsuestii wraz z Nestoriuszem i Diodorem z Tarsu.

Pod koniec VI wieku ówczesny rektor szkoły w Nisibis Henana z Adiabeny usiłował zastąpić nauczanie Teodora z Mopsuestii własną doktryną, opartą na naukach Orygenesa. Jednak Babaj Wielki, jeden z doktorów kościoła nestoriańskiego, nie dopuścił do przyjęcia doktryny Henany. Sformułował natomiast własną systematyczną teologię, przetwarzając dość znacząco tezy Teodora z Mopsuestii. Ta właśnie zmodyfikowana doktryna jest do dziś nauką kościoła nestoriańskiego.

17.Wylicz możliwe wszystkie listy św. Pawła

List do Rzymian, Pierwszy list do Koryntian, Drugi list do Koryntian, List do Galatów, List do Efezjan, List do Filipian, List do Kolosan, Pierwszy list do Tesaloniczan, Drugi list do Tesaloniczan, Pierwszy list do Tymoteusza, Drugi list do Tymoteusza, List do Tytusa, List do Filemona, List do Hebrajczyków - autorstwo wątpliwe

18. Reforma gregoriańska

Reforma gregoriańska, działania reformatorskie podjęte w Kościele katolickim w XI-XII w. w celu usunięcia symonii (handlu godnościami i urzędami kościelnymi), wprowadzenia celibatu (bezżeństwa) księży oraz zlikwidowanie ingerencji władz świeckich w obsadę stanowisk kościelnych (spór o inwesturę). Generalnie celem reformy gregoriańskiej było uwolnienie Kościoła spod władzy świeckiej i jego scentralizowanie wokół papieża. Wykonawcami reformy gregoriańskiej byli zwłaszcza mnisi związani z kongregacją Cluny; spośród nich wywodzili się doradcy, a nawet sami papieże reformatorzy z Grzegorzem VII, od którego imienia nadano nazwę reformie.

19. Benedyktyni i cystersi - podobieństwa i różnice

Benedyktyni, Zakon Świętego Benedykta (łac. Ordo Sancti Benedicti, używany skrót: OSB) − najstarszy katolicki zakon mniszy, założony w 529 roku przez św. Benedykta z Nursji. Motto zakonu brzmi: Ora et labora (módl się i pracuj). Mnisi ślubują: stałość (stabilitas), obyczaje monastyczne (conversatio morum) i posłuszeństwo (oboedientia) wobec Reguły. Benedyktyni przyczynili się do rozwoju kultury europejskiej, prowadzą słynne szkoły i zajmują się ogrodnictwem i zielarstwem. Nadal produkują na bazie własnej recepty likier z 40 ziół, zwany benedyktynem. Pierwsi produkowali go zakonnicy francuscy w klasztorze w Fécamp (Normandia).

Pierwsze opactwo, założone na wzgórzu Monte Cassino we Włoszech, istnieje do dziś.

Zakon benedyktyński kultywuje ubóstwo, należy opuścić wszystko by całkowicie oddać się Bogu. Nie chodzi o to by utożsamić się z tymi, którzy nic nie posiadają, lecz o to by lepiej ich zrozumieć. Ubóstwo polega na bezgranicznym zaufaniu Bogu, gdyż, jeśli pozbędziemy się wszystkiego, jedynym zabezpieczeniem będzie Chrystus, nie pozostanie już nic prócz wiary, że Pan zaopiekuje się swymi dziećmi i nie pozwoli im zginąć. Ubogi nie jest narażony na pokusy samowystarczalności, gdyż nie posiada niczego, co mogłoby mu wystarczyć. Benedyktyni poprzez ubóstwo pragnęli upodobnić się do Jezusa i naśladować go. Dobra doczesne nie są nic warte, gdyż prawdziwy skarb jest w niebie. Pragnęli posiadać tylko tyle, ile zaspokaja ich rzeczywiste potrzeby, resztę rozdawali, nie martwiąc się o jutro, gdyż bezgranicznie ufali Bogu.

Cystersi (łac. Cistercienses, pełna łacińska nazwa Sacer Ordo Cisterciensis, skrót SOCist.) - zakon katolicki wywodzący się z benedyktynów i posługujący się regułą benedyktyńską, założony w 1098 r. przez Roberta z Molesme, pierwszego opata z Cîteaux (z łac. Cistericium) (obecnie Saint-Nicolas-lès-Cîteaux) we Francji. Nazwa zakonu pochodzi od łacińskiej nazwy tego właśnie miejsca (Cistertium - to określenie z kolei pochodzi od sformułowania cis tertium lapidem - "przy trzecim kamieniu (milowym)"). Pierwsze klasztory powstały w La Ferté (1113), Pontigny (1114), Clairvaux (1115) i Morimond (1115).

Cystersi noszą biały habit z czarnym szkaplerzem przepasanym płóciennym pasem, przez co są nazywani białymi mnichami. Zakon wydał około 850 świętych i błogosławionych (najbardziej znanym był św. Bernard z Clairvaux), a także administratorów. Opactwa i klasztory cysterskie były w średniowieczu ważnymi ośrodkami kultywującymi kulturę, naukę, medycynę, wprowadzającymi postęp w rzemiośle i rolnictwie.

Cystersi powracali do ewangelicznej prostoty i praktyki ubóstwa, wszystko to miało prowadzić do naśladowania Chrystusa. Mnisi musieli wyrzec się wszelkiego bogactwa, duży nacisk był położony na surowość obyczajów. Cysters miał być pokutnikiem, który odsuwa się od świata doczesnego, żyje w samotności i ciszy. Mnisi osiedlali się przeważnie na pustkowiach, w lasach lub w bagnistych dolinach, w miejscach bardzo oddalonych od osad, dlatego też musieli być samowystarczalni. Prowadzili własne gospodarstwa, uprawiali ziemię.

20. Spowiedz w starożytności i średniowieczu-czy zachodza róznice?

21.Interpretacja słów Ewangelii „Oto jest Krew Nowego Przymierza”-w świetle egzegezy biblijnej i zaznacz w jakich okolicznościach zostały wypowiedziane

22.Chrystianizacja wysp brytyjskich w średniowieczu

Chrystianizacja Wielkiej Brytanii - Chrześcijaństwo na wyspach brytyjskich pojawiło się już w II wieku, a do końca VII wieku przyjęło się powszechnie. Najważniejsze etapy chrystianizacji:

23. II sobór nicejski - decyzje i znaczenie w kościele prawosławnym

Sobór Nicejski II (787) - sobór powszechny biskupów chrześcijańskich zainaugurowany w Konstantynopolu, przeniesiony do Nicei i tam obradujący od 28 września do 23 października 787 roku. Na soborze uchwalono 22 kanony dyscyplinarne.

W soborze brało udział 307 biskupów (tylko 14 z Zachodu) pod nominalnym przewodnictwem legatów papieskich, a faktycznie patriarchy Tarazjusza. Cesarzową Irenę i jej syna reprezentowali urzędnicy. Nieobecni byli patriarchowie Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy znajdujący się pod panowaniem islamskim.

Głównym celem soboru było zakończenie kontrowersji ikonoklastycznej. Po pewnych wahaniach dopuszczono biskupów opowiadających się za ikonoklazmem, ale większość postanowiła złożyć z katedr biskupów organizujących w przeszłości prześladowania zwolenników czci obrazów. Ikonoklazm został potępiony jako herezja. Cześć ikon (pokłony, palenie świec i kadzidła) uznano za naukę prawowierną. Podkreślono jednak, że kult obrazów odnosi się do osoby przedstawionej na obrazie, a nie do samego obrazu. Ustalono także zasady tworzenia ikon, wykluczające dowolność i zezwalające na pisanie obrazów tylko duchownym. Postacie na ikonach powinny mieć duże szerokie oczy, całe ciało osłonięte odzieniem - jedynie odsłonięte twarze i czasem dłonie, figury miał okalać czarny kontur, karnacja postaci winna być ciemna, święci mieli posiadać długie brody, schematycznie zarysowane szaty nie powinny uwidaczniać kośćca, powinien być stosowany umowny światłocień.

24. Kościół wobec prawa mojżeszowego w I w.

25. Nauka Wiklefa

Jan Wiklef (John Wycliffe) urodził się 1324 we wsi Wycliffe w hrabstwie Yorkskim, 1340 wstąpił do uniwersytetu w Oksfordzie, tu pilnie przykładał się do nauki Pisma św., teologii, filozofii, prawa angielskiego, i wkrótce zjednał sobie sławę biegłego dialektyka i człowieka surowej moralności.

Nauka Wiklefa jest to gruby, panteistyczny realizm, fatalizm i predestynacjonalizm. Uczył on, że wszystko (wszelkie stworzenie) jest Bogiem; wszelka istota jest wszędzie, gdyż wszelka istota jest Bogiem i co jako idea jest w Bogu, to jest Bogiem samym. Ponieważ idea jest Bogiem, przeto miara tej idei jest miarą ducha Bożego i potęgi Bożej; Bóg nie może już więcej stwarzać nad to, co dotąd stworzył. Nad wszystkim panuje niezmienna konieczność, nawet nad działaniem Bożym. I złe spełnia się z konieczności a wolność Boga na tym polega, że chce on rzeczy koniecznych. Idea przedwieczna kieruje w sposób konieczny wolą Bożą, ta zaś z takąż samą koniecznością kieruje wolą stworzeń. Bóg zmusza działające jednostki do każdego ich aktu. Jedni więc są przeznaczeni do chwały wiecznej, (predestynowani), inni są odepchnięci; modlitwa niepredestynowanego nie ma żadnej wartości, predestynowanemu zaś nie szkodzi grzech, do którego Bóg go zniewala. Odkupienie dokonane przez Chrystusa jest także dziełem konieczności; Chrystus jest to ludzkość, ludzkość jest całym Chrystusem. W człowieku jest ciało, dusza i duch; Chrystus ma ciało ludzkie, duszę ludzką i logos boski. Kościół jest społecznością predestynowanych, dlatego ani ekskomunikacja ani kanonizacja nie mają znaczenia bez szczególnego objawienia boskiego. W świecie istnieje pierwiastek diabelski, od którego pochodzą zakłady naukowe (np. uniwersytety) i zakony religijne; te ostatnie pomagają tylko do grzeszenia. Jedynym źródłem wiary jest Biblia. Kościół nie powinien posiadać dóbr doczesnych; cesarz Konstantyn i papież Sylwester zbłądzili, opatrując Kościół w dobra doczesne; książęta świeccy mają prawo i powinni odebrać je Kościołowi. Żaden świecki ani duchowny zwierzchnik nie posiada władzy istotnej, jeśli znajduje się w grzechu śmiertelnym. Kościół rzymski jest synagogą szatana, papież jest antychrystem. Obiór papieża przez kardynałów został zaprowadzony przez diabła. W dawnym Kościele istniały tylko dwa stopnie hierarchiczne, prezbiterzy i diakoni; wszystkie inne stopnie są późniejszym wymysłem ku ruinie Kościoła; księża i diakoni mają prawo nauczać bez pozwolenia papieża lub biskupa. W Eucharystii pozostaje natura chleba i wina, jakkolwiek i Chrystus moralnie jest w niej przytomnym. Dla tych, którzy mają żal wewnętrzny, spowiedź zewnętrzna jest zbyteczną i niepotrzebną itd.

26.Gnostycy o Chrystusie

Chrystus — na temat roli zbawiciela w wierzeniach gnostyków trwają spory wśród naukowców. Wydaje się, że gnostycy patrzyli na Jezusa bardziej jak na przynoszącego wolność i odkrycia duchowe, niż jako na zbawcę i sędziego. Jego misją było szerzenie dobrej nowiny, wiedzy, która uwolni ludzkość od przemożnego wpływu Demiurga, i w momencie śmierci pozwoli gnostykom połączyć się ponownie z Najwyższym Bogiem. Niektóre grupy gnostyków promowały docetyzm tzn. pogląd według którego Chrystus był duchem posiadającym ciało, które było jedynie złudzeniem. Uważali, że ktoś kto przyszedł jako posłaniec od Najwyższego Boga nie mógł przegrać z Demiurgiem i przyjąć ludzkie ciało (materia jest zła), poza tym nie mógł cierpieć i umrzeć. Główny nurt chrześcijaństwa uważał takie poglądy za herezję. Niektórzy gnostycy uważali, że Jezus z-martwych-wstał zanim umarł na krzyżu, tzn. jego duch wyzwolił się wtedy od ciała. Wielu gnostyków uważało, że Jezus miał zarówno uczennice jak i uczniów.

27. Niechrześcijańscy autorzy starożytni o Chrystusie

Istnieją nieliczne źródła pozachrześcijańskie traktujące o Jezusie. Potwierdzają one historyczność postaci Jezusa, nie dostarczając jednak szczegółów z jego życia.

Żydowskie

Józef Flawiusz

Józef Flawiusz, żydowski historyk, w Dawnych dziejach Izraela wspomina o Jezusie jako o bracie Jakuba Sprawiedliwego, przywódcy chrześcijan w Jerozolimie: "Festus już nie żył, a Albinus wyjechał; więc [Ananiasz] zwołał Sanhedryn i stawił przed sądem Jakuba, brata Jezusa zwanego Chrystusem, oraz kilku innych. Oskarżył ich o naruszenie prawa i skazał na ukamienowanie." (ks. XX.9.1)

Z pism Józefa Flawiusza wiemy, że przebywał on wówczas w Jerozolimie. W powszechnej opinii historyków fragment ten jest autentyczny, pojawiały się jednak opinie, że fraza "zwanego Chrystusem" (Mesjaszem) jest interpolacją i nie pochodzi od autora, co tym samym podważa całą relację[25][26][27][28].

Odmiennie jest w przypadku drugiego fragmentu w Dawnych dziejach Izraela, wzmiankującego o Jezusie, zwanego Testimonium Flavianum. W szerokich kręgach uczonych jest on uważany za sfałszowany przez późniejszych kopistów chrześcijańskich w III lub IV wieku. Nie wiemy jakie było jego pierwotne brzmienie lub czy nie został dopisany. Część uczonych zajmujących się rekonstrukcją Testimonium Flavianum za jego pierwotną wersję uważa tzw. wersję arabską odkrytą przez prof. Pinesa w kronikach Agapiosa pochodzących z X wieku: W tym czasie żył pewien mędrzec zwany Jezusem. Był to człowiek dobry i sprawiedliwy. Wielu Żydów i ludzi innych narodowości stało się jego uczniami. Piłat skazał go na ukrzyżowanie i śmierć. Lecz jego uczniowie nie przestali w niego wierzyć. Mówili, że żyje i ukazał im się trzy dni po ukrzyżowaniu. On być może był tym Mesjaszem odnośnie którego prorocy przepowiadali wielkie, cudowne rzeczy[29][30].

Do świadectw żydowskich należą także:

Rzymskie

Tacyt, w Rocznikach (Annales), roku 115, omawiając prześladowania chrześcijan za cesarza Nerona podaje: Atoli ani pod wpływem zabiegów ludzkich, ani darowizn, albo ofiar błagalnych na rzecz bogów nie ustępowała hańbiąca pogłoska, lecz wierzono, że pożar [Rzymu] był nakazany. Aby więc ją usunąć, podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami tych, których znienawidzono dla ich sromot, a których gmin chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany był na śmierć przez prokuratora Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny zabobon znowu wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy, dokąd wszystko, co potworne albo sromotne, zewsząd napływa i licznych znajduje zwolenników (Annales, 15, 44). Styl fragmentu i nieprzychylność wobec chrześcijan wskazuje zdaniem uczonych na jego autentyczność. Niektórzy w nią powątpiewali ze względu na użycie nazwy "chrześcijanie" jednak znajdujemy ją już we wcześniejszych Dziejach Apostolskich: "w Antiochii też po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami" (11,26).

Swetoniusz, w Żywotach cezarów pisze, że około 49 roku cesarz Klaudiusz, panujący w latach 41-54, wypędził z Rzymu Żydów "bo nieustannie wichrzyli, podżegani przez jakiegoś Chrestosa". Wspominają o tym wygnaniu Żydów Dzieje Apostolskie, r. 18, 2. Czy relacja Swetoniusza odnosi się do Jezusa nie jest pewne (zapisane przez Swetoniusza imię "Chrestos" nie musi być tożsame z greckim tytułem "Christos" - Mesjasz). Okoliczności powstania gminy chrześcijańskiej w Rzymie bliżej nie znamy.

Pliniusz Młodszy w liście do cesarza Trajana, pisze o chrześcijanach w Azji Mniejszej. Pliniusz pisze jedynie, że modlili się oni do "Chrystusa, jako boga", nie podaje zaś imienia Jezus.

W pozostałych źródłach rzymskich i żydowskich tamtego okresu, które dotrwały do naszych czasów, nie ma wzmianek na temat Jezusa, choć notują bardzo wiele drobnych wydarzeń. Są to m.in.:

Należy jednak dodać, że tematyka zachowanych dzieł tych historyków nie zawsze czyni możliwym wspomnienie o Jezusie. Przykładowo "Żywoty sławnych mężów" Plutarcha stawiają sobie za cel "ukazanie żywotów bohaterów greckich i rzymskich poprzez ich zestawienie w pary dobierane według możliwie największego podobieństwa charakteru lub przebiegu kariery" (Encyklopedia Britannica, t. XXXII, Poznań 2003).

Islamskie

Koran kilkakrotnie mówi o Jezusie jako synu Marii stworzonym przez Allaha w jej łonie bez udziału mężczyzny (sura 3,42-61; 19, 16-21). Mówiąc o życiu Jezusa powtarza niektóre fakty zawarte w Ewangeliach (również apokryficznych). Historia poczęcia Jezusa pokrywa się z opisem św. Łukasza - matką Chrystusa była Maria, której ukazał się Anioł pod postacią doskonałego człowieka, zapowiadając narodzenie syna, mimo iż była dziewicą (jednak, choć narodził się dzięki Boskiej interwencji, islam w żadnym wypadku nie nazywa Go Synem Boga). Maria urodziła Jezusa pod drzewem palmowym, a ten tuż po urodzeniu potrafił rozumnie przemawiać. W dalszym życiu nauczał, czynił cuda i uzdrawiał, ale tylko dzięki woli i mocy danej od Boga. Wspomniana jest m.in. apokryficzna historia o tworzeniu przez Jezusa ptaków z gliny, które następnie stawały się istotami żywymi.

28. Dwa najstarsze znaki święte <sakramenty> w pierwszym pokoleniu chrześcijan i ich ustanowienie

29. Kanon biblijny i wylicz księgi wchodzące w skład Nowego Testamentu.

Kanon Nowego Testamentu:

30. Kosciół jakobicki

Syryjski Kościół Ortodoksyjny, także Kościół jakobicki, syryjski, zachodniosyryjski, syriacki, syryjsko-ortodoksyjny - jeden z Kościołów Wschodu, wyznających monofizytyzm. Kościół wywodzi się z terenów dzisiejszych Syrii, Iraku i Libanu, ponadto działa wśród wiernych w Niemczech, Szwecji, Holandii, Stanach Zjednoczonych, Brazylii i Australii. Jego głową jest syryjski patriarcha Antiochii, rezydujący obecnie w Damaszku. Powstał na fali wywołanej uznaniem monofizytyzmu za herezję przez Kościół katolicki i jej wyklęciem na Soborze Chalcedońskim w 451, podobnie jak Koptyjski Kościół Ortodoksyjny i Apostolski Kościół Ormiański.

Kościół jakobicki uważa się za jedynego prawowitego spadkobiercę kościoła antiocheńskiego. Oficjalnie nazywa się Syryjskim Kościołem Ortodoksyjnym. Nie używa nazwy "jakobicki", którą uważa wręcz za obraźliwą, ponieważ została nadana przez bizantyjskich przeciwników tego kościoła i sugeruje, że nie jest to kościół założony przez Apostołów. Zaprzecza także, jakoby jego nauka była monofizycka, wskazując na większe skomplikowanie chrystologii tego kościoła, odmienne od radykalnego monofizytyzmu w wersji Eutychesa.

Kościół jakobicki powstał w VI wieku w Syrii, głównie za sprawą biskupa Edessy Jakuba Baradeusza (aram. burd'ono - "w łachmanach", od jego imienia pochodzi potoczna nazwa kościoła) i za poparciem cesarzowej bizantyjskiej Teodory. Wędrując po Syrii w przebraniu żebraka Jakub Baradeusz własnym wysiłkiem stworzył organizację kościoła, konsekrując 27 biskupów i setki księży. Organizacja ta pozwoliła jakobitom przetrwać prześladowania ze strony władz bizantyjskich w VI i w VII wieku, najazd krzyżowców w XI wieku, masakrę dokonaną przez Tamerlana około 1400, ucisk osmański, masakrę 25 tysięcy Syryjczyków w południowej Turcji w latach 1895-1896, rzeź 90 tysięcy Syryjczyków w 1915 i wreszcie powstanie Kurdów w latach 1925-1926. Kościół jakobicki miał spore sukcesy w działalności misyjnej wśród Arabów przed narodzinami islamu. Po arabskim podboju Syrii jakobici pozostawali w przyjaznych stosunkach z kalifami, niejednokrotnie pełniąc urzędy państwowe, a klasztory jakobickie były ośrodkami myśli filozoficznej. W nich tłumaczono na arabski i aramejski (syryjski, syriacki) dzieła greckich myślicieli i uczonych. Kościół jakobicki zasilali głównie ci Aramejczycy (Syryjczycy), którym nie odpowiadała dominacja patriarchów Konstantynopola nad cerkwią prawosławną w Syrii. Był to jeden z przejawów szerszego konfliktu między grecko- a aramejskojęzyczną częścią Syrii.

Z kościołem jakobickim związany jest jeden z odłamów chrześcijaństwa indyjskiego - kościół syro-malabarski. Od początku swego istnienia do czasów latynizacji w XVI wieku uznawał zwierzchnictwo patriarchy jakobickiego, zaś w XVII wieku część jego wiernych, porzuciwszy unię z Rzymem, powróciła pod jego władzę. Kościół syro-malabarski bywa nawet uważany za część kościoła jakobickiego, jakkolwiek związek obu tych kościołów partykularnych, z racji odległości, jest raczej sprawą tradycji - oba kościoły uważają się za założone przez świętego Tomasza Apostoła.

31. Spór o obrzezanie

32. Liturgia eucharystyczna w obrządku bizantyjskim

33. Patriarchat w Konstantynopolu- data powstania i jego spory z patriarchatami rzymskimi

Konstantynopol stał się siedzibą patriarchy w 381, gdy do czterech dotychczasowych stolic patriarszych - Rzymu, Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy - Sobór konstantynopolitański I dodał piątą: Nowy Rzym (gr. Nea Roma), czyli Konstantynopol, sytuując ją jako drugą w hierarchii patriarchatów. Ustanowienie stolicy patriarszej w Konstantynopolu było wynikiem zabiegów biskupów tego miasta, dotychczas skromnych sufraganów Heraklei. Wśród hierarchii, wiernych i cesarzy przeważył pogląd, że skoro dotychczasowe Bizancjum, którego znaczenie wynikało "tylko" z ruchu handlowego przez Bosfor, stało się stolicą wschodniej części Cesarstwa, to powinno zostać wyniesione do rangi równej Rzymowi - starej stolicy. Mimo przeciwdziałania papieży kolejne sobory powszechne przyznały biskupom Konstantynopola godność patriarszą i wydzieliły im kanoniczne terytorium, składające się ostatecznie z całej europejskiej części Cesarstwa Wschodniorzymskiego, diecezji Ilirii (należącej do cesarstwa zachodniorzymskiego) i całej Azji Mniejszej.

Patriarchowie Konstantynopola objęli przewodnią rolę w kościele wschodniej części cesarstwa rzymskiego, który później stał się Kościołem Prawosławnym. Na osiągnięcie tej pozycji złożyło się kilka czynników. Pierwszym (chronologicznie) było to, że cesarze bizantyjscy faworyzowali patriarchów rezydujących w ich stolicy, którzy też naturalną koleją rzeczy mieli największe możliwości działania u tronu. Dalej: pozostałe patriarsze stolice Wschodu, Aleksandria, Antiochia i Jerozolima, wcześnie znalazły się pod władzą muzułmanów, co automatycznie odebrało im wiele z ich pierwotnego znaczenia - przestały być jakakolwiek konkurencją dla Konstantynopola. Po upadku Konstantynopola znaczenie jego patriarchów, paradoksalnie, jeszcze wzrosło, ponieważ w systemie millet, zgodnie z którym Turcy osmańscy urządzili swoje państwo, patriarcha konstantynopolitański został uznany za głowę całego rum millet ("narodu rzymskiego" - wiernych Kościoła Prawosławnego), z czym wiązała się pewna władza świecka, a przede wszystkim fiskalna i finansowa. Uzależnienie patriarchów Antiochii, Aleksandrii i Jerozolimy od patriarchy Konstantynopola doszło do tego stopnia, że niektórzy z nich rezydowali w Konstantynopolu, a nie w swoich stolicach.

Wszystko to działo się w warunkach nieustannego konfliktu z Rzymem, który tlił się od początku istnienia patriarchatu, niekiedy otwarcie, innym razem tylko w formie nieprzychylnej postawy wobec "łacinników". Przejawami tego konfliktu były zwłaszcza schizmy: akacjańska (484-519), focjańska (867-893) i ostatnia, nie zakończona jak dotąd, wielka schizma wschodnia (1054). Patriarchowie Konstantynopola konsekwentnie odmawiają papieżom w Kościele prymatu innego, niż honorowy, uważając siebie, patriarchów ekumenicznych, za równych "papieżom rzymskim".

34. Michał Cerulariusz

Cerulariusz, Kerularios, Michał (między 1005 a 1010-1059), patriarcha Konstantynopola 1043-1058, zdecydowanie dążył do wzmocnienia pozycji Kościoła prawosławnego. Jego nieugięta postawa wobec papiestwa doprowadziła 1054 do tzw. schizmy wschodniej.

Osobista niechęć do cesarskiego namiestnika w Italii - Argyrosa, a także niekorzystne położenie Kościoła prawosławnego na tamtym terenie dodatkowo zaostrzyły spór między Konstantynopolem a Rzymem. W rezultacie pojednawcze rozmowy prowadzone z legatami papieskimi, z Humbertem z Silva Candida na czele, zakończyły się 16 VII 1054 rzuceniem przez legatów klątwy na Cerulariusza i kilku jego współpracowników.

24 VII synod prawosławny potępił legatów papieskich. Mimo, że wzajemne klątwy formalnie dotyczyły konkretnych osób, rok 1054 uważa się tradycyjnie za ostateczne zerwanie Kościoła wschodniego z Kościołem zachodnim.

W 1057 Cerulariusz, którego pozycja znacznie wzrosła, doprowadził do odsunięcia od władzy cesarza Michała VI, dążącego do zawarcia porozumienia z legatami, i koronował Izaaka I Komnena. Na skutek zatargu z nowym cesarzem 1058 Cerulariusz został pozbawiony godności patriarchy i uwięziony.

Zmarł w oczekiwaniu na mający go osądzić synod.

35. Najstarsze patriarchaty starożytne i czas założenia

36. Wylicz wszystkie kościoły wschodnie funkcjonujące do końca średniowiecza i ich stolice

37. Nauka Ariusza i jego krytyka na soborze

Nazwy arianie i arianizm pochodzą od Ariusza, duchownego Kościoła w Aleksandrii w Egipcie. W 321 r. został ekskomunikowany przez synod w Aleksandrii. Ariusz twierdził, że Jezus Chrystus jako syn Boży jest poddany Bogu, że został stworzony przez Ojca, co oznaczało, że "był czas, kiedy nie było Jezusa Chrystusa" i zanim został stworzony, nie istniał. Tym samym Ariusz kwestionował boską naturę Jezusa Chrystusa. Było to sprzeczne z kształtującą się wtedy doktryną o równości Boga Ojca i Syna, która następnie rozwinęła naukę o Świętej Trójcy. Arianie odrzucali doktrynę o Trójcy jako niebiblijną.

Nauka Ariusza została potępiona na Soborze Nicejskim w 325 r., ale poparcie ze strony biskupa Euzebiusza z Nikomedii doprowadziło do kilkukrotnego wygnania Atanazego, głównego rzecznika soboru i przeciwnika arian.

Szczytowy okres wpływów arianizmu w Cesarstwie Rzymskim przypadł na panowanie ariańskiego cesarza Konstancjusza II w latach 350-361. W roku 381 cesarz Teodozjusz I uznał arianizm za herezję, co zapoczątkowało prześladowania jego zwolenników. Zagadnienia przywołane przez arianizm rozstrzygnął na niekorzyść arian Sobór konstantynopolitański I w 381 r.

Arianizm stał się także wyznaniem germańskich ludów, które zalały Cesarstwo Zachodnie w V wieku Szczególnie surową formę arianizmu przyjęli Wandalowie. Jedynie Frankowie przyjęli chrzest w obrządku rzymskim. Z czasem ludy germańskie zamieszkujące dawne imperium zaczęły odchodzić od nauk Ariusza (VII wiek).

W okresie reformacji nawiązano do idei arianizmu (antytrynitaryzm). Mianem arian w Rzeczypospolitej Obojga Narodów błędnie określano członków kościoła braci polskich. Główne ośrodki arian w ówczesnej Rzeczypospolitej stanowiły Lewartów, Pińczów, Raków, Lusławice.

38. Hus i Husytyzm

Jan Hus (ur. 1370 w Husincu, spalony na stosie 6 lipca 1415 w Konstancji) - czeski reformator religijny i bohater narodowy, twórca ruchu religijnego husytyzmu, profesor Uniwersytetu Praskiego. Działalność Husa była zapowiedzią podobnego wystąpienia Marcina Lutra w sto lat później.Hus stworzył własny program reformy Kościoła i obrony czeskich interesów narodowych, który zyskał szeroką popularność wśród mieszczan, chłopstwa i drobnego rycerstwa. Popierali go również niektórzy feudałowie i niższe duchowieństwo. Ośrodkiem działalności Husa od 1402 stała się Kaplica Betlejemska w Pradze, w której uczniowie Milicza propagowali czeskie, a nie łacińskie nabożeństwa. Wkrótce jego kazania zaczęły przyciągać tłumy i Hus został przywódcą narodowej czeskiej frakcji, domagającej się natychmiastowych reform w Kościele, m.in. zmian liturgicznych, komunii pod dwiema postaciami: chleba i wina, a także powrotu Kościoła do surowych i prostych zasad pierwotnego chrześcijaństwa. Wierzył w wartość śpiewu dla modlitwy, choć muzyków uważał za niegodnych nawet przyjmowania komunii. Zalecał śpiewać jednogłosowo, co symbolizować miało równość wszystkich w modlitwie. Odrzucając autorytety kościelne, Hus uznał Biblię za jedyne kryterium wiary, Kościół zaś wyłącznie za ciało mistyczne, którego głową jest Jezus Chrystus, a jego członkami wybrani przez Boga sprawiedliwi (predestynacja); negował zasadność ekskomuniki i absolucji kapłańskiej. Jednocześnie Hus otrzymał stopień doktora na uniwersytecie, a w 1403 arcybiskup praski Zbyněk Zajíc z Hazmburka uczynił go swoim doradcą, co umocniło pozycję Husa jako przywódcy reformatorów.Antypapież Jan XXIII, pod naciskiem króla Węgier i Niemiec Zygmunta Luksemburskiego, zwołał w 1414 Sobór w Konstancji, którego celem było ustanowienie jednego papieża w Kościele oraz zwalczanie herezji. Zaproszono również Husa, aby wytłumaczył się ze swoich "błędów". Hus, obawiając się o swoje życie, odmówił. Jednak pod naciskiem antypapieża Jana i wobec gwarantującego mu bezpieczeństwo "listu żelaznego" od króla Zygmunta, zgodził się pojechać do Konstancji w listopadzie 1414. Tam, na polecenie króla, został podstępnie uwięziony, a następnie oskarżony jako heretyk - zwolennik Wiklefa (co nie było całkowitą prawdą). Został aresztowany, ponieważ list żelazny uznano za ważny tylko wobec władzy świeckiej, a nie kościelnej (list żelazny anulowano dlatego że Cesarz Niemiec został przekonany już przed rozprawą że Hus jest heretykiem i nie należą mu się żadne prawa), co wywołało powszechne oburzenie w Czechach. Interwencje czeskiej szlachty wymusiły na Soborze tylko trzykrotne publiczne przesłuchanie Husa, w czasie których odparł częściowo zarzuty. Los Husa był jednak i tak przesądzony, ponieważ większość uczestników Soboru uważała go za niebezpiecznego heretyka. Głównym tego powodem było negowanie przez Husa boskiego pochodzenia władzy papieży. Kościół nie mógł pozwolić na podważanie skompromitowanej i osłabionej wewnętrznymi sporami instytucji papiestwa. Hus także zdawał sobie sprawę, że ten proces był jedynie fikcją, dlatego odmówił publicznego kłamstwa, jakoby nauczał "heretyckich" doktryn Wiklefa, mimo iż obiecano mu za to pozostawienie przy życiu. 6 lipca 1415 został spalony żywcem na stosie poza murami miasta. Umarł śpiewając Kyrie eleison (Panie, zmiłuj się), a heroiczna śmierć umocniła przekonanie o jego świętości i niewinności wśród jego zwolenników. Na miejscu kaźni znajduje się dziś pomnik upamiętniający jego śmierć.

Śmierć Husa stała się powodem do wybuchu powstania w Pradze, które ogarnęło całe Czechy i stało się początkiem wojen husyckich.

Ukształtował się również w Czechach odrębny Kościół taborycki (mimo iż nie było to bezpośrednim zamiarem Husa), który udzielał wiernym komunii pod dwiema postaciami i który uznał Husa i Hieronima z Pragi za męczenników, a następnie stopniowo stworzył doktrynę podobną do późniejszego kalwinizmu. Wyznawcy tego Kościoła to znani w Polsce, Niemczech i wielu innych krajach bracia czescy (znani później jako bracia morawscy). Kościół husycki odrodził się w Czechosłowacji w 1920, a wspólnoty braci morawskich istnieją w wielu krajach świata. Trwałym skutkiem epoki wojen religijnych pozostał na ogół niechętny stosunek Czechów do Kościoła rzymskokatolickiego.

Husytyzm - ruch religijny i polityczny zapoczątkowany działalnością kaznodziejską praskiego teologa Jana Husa.

Husytyzm początkowo miał znaczenie jedynie religijne i był próbą zwrócenia uwagi na potrzebę reformy Kościoła rzymskokatolickiego w Europie. Po 1415 roku gdy stany czeskie wyraziły publicznie swój protest wobec spalenia na stosie Jana Husa przybrał formę ruchu politycznego, stał się powodem rewolty w Czechach, a następnie wojen husyckich, wymierzonych przeciwko władzy dynastii Luksemburgów.

W latach 1417-1434 husytyzm podzielił się na wiele frakcji, z których główną rolę odgrywały konkurujące ze sobą nawzajem skrzydło radykalne z ośrodkiem w Taborze i skrzydło umiarkowane z ośrodkiem w Pradze.

Ruch obejmował swoim zasięgiem głównie Czechy. Próbowano go jednak zaszczepić w innych Krajach Korony Świętego Wacława oraz w Niemczech i w Królestwie Polskim. Czescy aktywiści podejmowali akcje misyjne w ościennych krajach Europy. Teolodzy husyccy brali udział w soborach powszechnych w Konstancji i w Bazylei. Nierzadko zdarzało się, ze zagraniczni księża i biskupi przyjeżdżali do Czech, aby zasilać ograniczone brakiem osób wyświęconych, szeregi duchowieństwa husyckiego.

W 1434 roku nauki głoszone przez umiarkowanych husytów uzyskały akceptację ze strony soboru powszechnego. W wyniku podpisania kompaktów praskich na terenie Królestwa Czech został utworzony Kościół utrakwistyczny, który istniał do 1627 roku.

Doktryna husytyzmu nigdy nie była jednolita. Od chwili śmierci Jana Husa w 1415 roku w szeregach husytów istniały różne poglądy na organizację Kościoła oraz na kwestie teologiczne. Jedyną ich wspólną cechą były postulaty zawarte w czterech artykułach praskich, które wszystkie grupy husyckie starały się na swój sposób realizować.

39. Kościół ormiański-jego początki, założyciele, dzieje, struktura, kult, doktryna

Apostolski Kościół Ormiański (Święty Apostolski Katolicki Kościół Ormiański, Kościół gregoriański, orm. Հայ Արաքելական Եկեղեցի) - Kościół z grupy Kościołów wschodnich, przedchalcedoński, działający wśród Ormian - pierwotnie w Armenii i na Bliskim Wschodzie, obecnie również wśród diaspory ormiańskiej na całym świecie.Chrześcijaństwo dotarło do starożytnej Armenii już w drugiej połowie I wieku. Pierwszymi nauczycielami Armenii byli święty Bartłomiej apostoł i Juda Tadeusz Apostoł. Chrystianizacja kraju, mimo początkowych prześladowań, postępowała szybko i w 301 (data tradycyjna: ostatnie badania wskazują, że mogło to być w 314) Grzegorz Oświeciciel ochrzcił króla Tiridatesa III (orm. Trdat) z dynastii Arsacydów (orm. Arszakuni), który jako pierwszy na świecie wprowadził chrześcijaństwo jako religię państwową. Ś Przyjęcie chrześcijaństwa wywarło ogromny wpływ na starożytną kulturę Ormian, która wkroczyła w fazę intensywnego rozwoju - w 406 święty Mesrop Masztoc stworzył alfabet ormiański, na potrzeby ormiańskich misjonarzy i wiernych przetłumaczono z greki i aramejskiego Biblię i dzieła ojców Kościoła. Okres rozkwitu skończył się w 451, gdy po przegranej wojnie przeważająca część Armenii znalazła się pod władzą imperium perskiego, a po jego rozbiciu przez Arabów - pod władzą kalifatu bagdadzkiego.Z powodu wojny z Persami ormiańscy hierarchowie nie mogli uczestniczyć w 451 w soborze chalcedońskim, zwołanym by zająć się herezją monofizytyzmu. W Apostolskim Kościele Ormiańskim poparcie dla monofizytyzmu było tak powszechne, że uchwały soboru chalcedońskiego potępiające go jako herezję zostały jednogłośnie odrzucone na czterech kolejnych synodach - m.in. w Waharszapat (491) i w Dwinie (w 552, a ostatecznie w 645).Tuż przed najazdem arabskim, w I połowie VII wieku, Apostolski Kościół Ormiański podzieliła herezja paulicjan. 200 lat później, w latach czterdziestych IX wieku, pojawiła się herezja tondrakian. Oba te ruchy religijne podważały przede wszystkim nadużycia hierarchii Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, piętnując przywiązanie kapłanów do bogactw. Pod wpływem władz świeckich i bliskich związków Małej Armenii z Zachodem patriarchat (przeniesiony w ślad za wiernymi do Cylicji), zawarł w 1198 unię z Rzymem i zerwał z monofizytyzmem.

40. Przyczyny i okoliczności powstania sądu inkwizycyjnego

Inkwizycja (łac. Inquisitio - śledztwo, badanie) - potoczna nazwa systemu śledczo-sądowniczego powołanego w Kościele katolickim w XIII wieku do tropienia, nawracania i karania heretyków, działająca w oparciu o postanowienia ujęte w dokumentach soborowych, synodalnych oraz bullach papieskich.

W skład systemu wchodziły trybunały biskupie i urzędy inkwizytorów mianowanych bezpośrednio przez papieża, oraz współpracujące z nimi władze świeckie. W ściślejszym sensie procedura śledcza, którą posługiwali się inkwizytorzy, oparta na oskarżeniu publicznym, starannym śledztwie i archiwizowaniu wyników dochodzeń. W czasach nowożytnych zbiorcza nazwa osobnych instytucji powołanych przez papieża, królów Hiszpanii i Portugalii, formalnie w tym samym celu co inkwizycja średniowieczna.

Jak podaje Encyklopedia Katolicka, „Inkwizycja” (łac. inquisitio - badam, dochodzę), to instytucje kościelne zwane trybunałami wiary, powoływane od 1215 roku do wykrywania, nawracania i karania opornych heretyków (inquisitio haereticae pravitatis); od czasów papieża Grzegorza IX (1231) autonomiczne wobec władzy świeckiej i lokalnych władz kościelnych, wyposażone w szerokie kompetencje, powoływane przez papieży i przed nimi odpowiedzialne, działające w niektórych krajach katolickich do początków XIX wieku (w Hiszpanii do 1834 roku); inkwizycją nazywa się też specjalny rodzaj jurysdykcji sprawowanej przez przedstawicieli papieża w celu zwalczania herezji; w języku potocznym terminu Inkwizycja używa się do określenia wszelkich form ucisku, zwłaszcza w sytuacjach, gdy instytucje władzy stają się stróżami ideologii” .Procedura prawna opierała się na prawodawstwie rzymskim, wypracowanym w I wieku n.e. Sądy inkwizycji katolickiej na większą skalę ustanowił papież Lucjusz III w 1184 roku podczas synodu w Weronie. Papież Grzegorz IX w 1231 roku rozszerzył działalność inkwizycji na wszystkie kraje katolickie i wprowadził oficjalnie urząd inkwizytorów. Powoływano ich przede wszystkim spośród dominikanów i franciszkanów. Od XV wieku inkwizycja została przekształcona w stałe trybunały kościelno-państwowe.

Do przełomu XII i XIII w. Kościół w zwalczaniu herezji stosował wobec heretyków środki przewidziane przez prawo kościelne, czyli pokuty i ekskomuniki. W XII wieku rozwinęły się odłamy religii chrześcijańskiej, jednoczące duchownych i wyznawców w niezależne od papieża, samoistne zakony, z których najsłynniejszymi byli waldensi (zwani również Biedakami z Lyonu) i katarzy, zwani inaczej albigensami - od miasta Albi w południowej Francji. Na niektórych obszarach, takich jak południowa Francja, północne Włochy, i Szwajcaria, zakony heretyckie zdobyły tylu wyznawców, że władze Kościoła odczuły to jako zagrożenie dla katolicyzmu jako wyłącznej religii państwowej.

Dziewięćdziesiąt lat między synodem biskupów w Tours (1163 r.) a bullą Ad extirpanda Innocentego IV (1252) to okres, w którym dokonał się proces instytucjonalizacji średniowiecznej nietolerancji. Stworzone w tym czasie normy prawne i mechanizmy techniczno-organizacyjne mające służyć zwalczaniu herezji zostały w dwa wieki później skopiowane w swych zasadach przez Inkwizycję hiszpańską. W roku 1184 cesarz Fryderyk I Barbarossa i papież Lucjusz III w Weronie ogłosili bullę Ad abolendam pravitatem zobowiązującą wszystkich biskupów do wizytowania podległych im parafii przynajmniej raz na dwa lata i wyszukiwania w nich - z pomocą zaufanych ludzi - osób podejrzanych o herezję. Bulla ta nie wspominała nic o prześladowaniach fizycznych, ani o możliwości karania heretyków śmiercią.

Końcowy etap formowania się Inkwizycji średniowiecznej wyznaczyła pochodząca z 1252 roku bulla Innocentego IV Ad extirpanda, zbierająca i kodyfikująca wszystkie wcześniejsze rozporządzenia na ten temat. Bulla ta ustanawiała stałe trybunały inkwizycyjne we wszystkich diecezjach. W ich skład miało wchodzić dwóch inkwizytorów, lokalny biskup bądź jego reprezentant oraz dwunastu, dobranych przez nich, prawowiernych katolików (boni viri), rekrutujących się najczęściej spośród miejscowego kleru. Przy podejmowaniu decyzji obowiązywała zasada kolegialności, choć głos decydujący należał do inkwizytorów. Trybunał miał prawo zatrudniać dwóch notariuszy i parę osób niższego personelu - lekarza, woźnych, gońców, etc. Ponieważ był on właściwe bezradny bez technicznej i organizacyjnej pomocy władz świeckich, bulla nakazywała tym ostatnim, pod karą ekskomuniki, ścisłą współpracę z trybunałem. Ponadto w bulli tej porównywano heretyków do kryminalistów, co zostało zinterpretowane jako zgoda papieża na torturowanie w sprawach o herezję.

41. Sobór bazylejski - przyczyny, znaczenie

Sobór w Bazylei - został zwołany przez papieża Marcina V. Odbył się po jego śmierci, kiedy papieżem był Eugeniusz IV. Został otwarty 23 VII 1431 r. Ze względu na małą liczbę uczestników pierwsze uroczyste posiedzenie odbyło się dopiero 18 XII 1431 r.

Cele soboru: rozwiązanie problemu husytyzmu, zaprowadzenie pokoju między władcami chrześcijańskimi oraz reforma Kościoła. 12 XII 1431 r. papież Eugeniusz IV ze względu na rokowania w sprawie unii z Grekami przeniósł na 18 miesięcy obrady soboru do Bolonii.

Na soborze uchwalono dekret o wyższości soboru nad papieżem. Spowodowało to konflikt z papieżem Eugeniuszem IV, który ogłosił nieważność soboru i 8 sierpnia 1438 zwołał nowy sobór w Ferrarze.

W odpowiedzi sobór ekskomunikował Eugeniusza IV i wybrał antypapieża Feliksa V.

42. Miejsce sprawowania eucharystii do końca starożytności

43. Grzegorz VII + reforma gregoriańska.

Grzegorz VII zwany też Odkupicielem; święty Kościoła katolickiego, papież w latach 1073-1085.

Należał do papieży-reformatorów, a najlepiej znany jest z powodu tzw. sporu o inwestyturę z władcą Niemiec Henrykiem IV.

Z jego okresu pochodzi dokument tzw. Dictatus Papae. Jest to program reformy - sformułowano w nim m.in. zasady uniwersalizmu papieskiego. Grzegorz VII był rzecznikiem reformy Kościoła, faktycznym kierownikiem polityki papieskiej od pontyfikatu Mikołaja II. Jako papież realizował program zmierzający do centralizacji Kościoła pod absolutną władzą papieża przez wzmocnienie karności kościelnej oraz emancypację Kościoła spod władzy świeckiej.Na pierwszym rzymskim synodzie biskupim w 1074 roku pozbawił godności wszystkich żonatych księży. Próby wprowadzenia celibatu nie zostały dobrze przyjęte.

Dictatus Papae - program papieża Grzegorza VII dążącego do absolutnej władzy papieża w Kościele, podporządkowania sobie cesarzy, wprowadzenia zakazu przyjmowania przez duchownych inwestytury od władcy świeckiego (co uznano za symonię), a także do scentralizowania Kościoła. Został sformułowany w roku 1075 jako odręczna notatka, która nie miała być przeznaczona do publikacji.

Biskupi niemieccy poparli swojego króla, Henryka IV, który ogłosił wybór papieża za nieważny ponieważ nie odbył się on wg nowego regulaminu wyboru przez kardynałów. Papież nałożył na niepokornego władce klątwę co powoduje, że zagrożony utratą tronu Henryk udaje się do Canossy by odkupić swe winy i pojednać się z papieżem (1077 r.). Po pokonaniu opozycji w Niemczech Henryk IV ogłosił detronizację papieża i wybiera własnego kandydata. Koronuje się na cesarza w Rzymie w 1084 roku.

Reforma gregoriańska, działania reformatorskie podjęte w Kościele katolickim w XI-XII w. w celu usunięcia symonii (handlu godnościami i urzędami kościelnymi), wprowadzenia celibatu (bezżeństwa) księży oraz zlikwidowanie ingerencji władz świeckich w obsadę stanowisk kościelnych (spór o inwesturę). Generalnie celem reformy gregoriańskiej było uwolnienie Kościoła spod władzy świeckiej i jego scentralizowanie wokół papieża. Wykonawcami reformy gregoriańskiej byli zwłaszcza mnisi związani z kongregacją Cluny; spośród nich wywodzili się doradcy, a nawet sami papieże reformatorzy z Grzegorzem VII, od którego imienia nadano nazwę reformie.

44. Teologia apofatyczna + jej źródła doktrynalne

Teologia apofatyczna (gr. apofatikos - "przeczący", nazywana też Teologią negatywną[1]) - nurt teologii oparty na założeniu, że jakiekolwiek pozytywne poznanie natury Boga przekracza granice możliwości ludzkiego rozumu.

Swe początki teologia apofatyczna bierze z filozofii neoplatoników, z nauczania Klemensa Aleksandryjskiego, Pseudo-Dionizego Areopagity oraz z myśli autorów tworzących tzw. trójcę kapadocką: Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy, Grzegorza z Nazjanzu.

Teologia apofatyczna, podkreślając niewspółmierność wszystkich poznawczych wysiłków zmierzających do opisania tajemnicy Boga, odrzuca wszelkie symbole, obrazy i abstrakcyjne pojęcia jako nieadekwatne do opisu natury Boga i próbuje przybliżyć Jego tajemnicę za pomocą formuł przeczących, mówiąc, jaki Bóg nie jest. Apofatyczne nastawienie w myśleniu o Bogu najlepiej wyraża zmodyfikowana przez św. Grzegorza z Nazjanzu sentencja z Platonowego Timajosa: "Boga wypowiedzieć jest rzeczą niemożliwą, ale rozumem Go pojąć — jeszcze bardziej niemożliwą". Obok negacji, teologia apofatyczna sięga również do antynomii i paradoksu.

45. Kosciół koptyjski

Koptyjski Kościół Ortodoksyjny, Kościół koptyjski - jeden z przedchalcedońskich Kościołów wschodnich. Kościół koptyjski wywodzi się z pierwotnego Kościoła egipskiego, którego założycielem według tradycji miał być św. Marek Ewangelista.

Kościół egipski odegrał czołową rolę w kształtowaniu się pierwotnej chrześcijańskiej teologii. W Egipcie działali m.in: Atanazy Wielki, Cyryl z Aleksandrii, Orygenes. W Egipcie narodził się chrześcijański: anachoretyzm, cenobityzm i monastycyzm.

Koptyjski Kościół Ortodoksyjny wyodrębnił się w V wieku z patriarchatu aleksandryjskiego na skutek sporów narodowych i chrystologicznych w Egipcie, gdy większość chrześcijan egipskich z patriarchą Aleksandrii, Dioskurem I na czele opowiedziała się przeciwko postanowieniom soboru chalcedońskiego i zerwała jedność doktrynalną z powstałym w 451 roku Kościołem chalcedońskim.

W 553 roku cesarz Justynian Wielki na soborze konstantynopolitańskim II podjął próbę pojednania Kościołów przedchalcedońskich z melchitami, ale sobór ten nie wywiązał się z nałożonych na niego zadań i zaprzepaścił możliwość zakończenia rozłamu. Spowodowało to dalszą niechęć wspólnoty do Kościoła katolickiego, izolację Kościoła koptyjskiego i stworzenie z niego w praktyce egipskiego Kościoła narodowego.

Od V wieku wierni Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego uważani byli powszechnie za wyznawców monofizytyzmu. Współcześnie trudno jest powiedzieć czy była to prawda. Sam Kościół twierdzi, że nigdy nie popierał doktryny Eutychesa i że podejrzenia o herezję wynikały z niezrozumienia Kościoła koptyjskiego oraz ignorowana go przez resztę chrześcijaństwa.

Na czele duchowieństwa Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego stoi patriarcha Aleksandrii, zwany papieżem aleksandryjskim, z którym biskupi koptyjscy zachowują łączność i wspólnie czuwają nad czystością wiary oraz udzielaniem święceń kapłańskich w poszczególnych diecezjach. Wszyscy biskupi koptyjscy są członkami Świętego Synodu. Kościół koptyjski należy do aleksandryjskiej tradycji liturgicznej. Sprawuje się w nim trzy rodzaje obrządków: Liturgię św. Bazylego z Cezarei, Liturgię św. Grzegorza z Nazjanzu i Liturgię św. Cyryla z Aleksandrii. Najczęściej msza święta odprawiana jest według Liturgii św. Bazylego.

Na skutek wielowiekowej izolacji od reszty chrześcijaństwa Kościół koptyjski wskazuje wiele odrębności religijnych, zarówno wobec Kościołów prawosławnych jak i Kościołów katolickich. Praktykuje niektóre obrzędy żydowskie takie jak obrzezanie chłopców i święcenie szabatu. Zachował niektóre biblijne reguły dotyczące produktów spożywczych (koszerność). Posiada także własne zwyczaje takie jak np. rytualne obmycie dziecka 17 dni po narodzinach czy tatuowanie nowo ochrzczonego na skórze znakiem krzyża.

Kościół koptyjski praktykuje siedem sakramentów: chrzest, bierzmowanie, eucharystię, pokutę, kapłaństwo, małżeństwo i namaszczenie chorych. Wszystkie sakramenty, z wyjątkiem małżeństwa, można przyjmować w każdym okresie roku liturgicznego.

Chrzest udzielany jest przez trzykrotne zanurzenie w poświęconej wodzie. W Kościele koptyjskim, dziecko płci męskiej może zostać ochrzczone po upływie przynajmniej 40 dni od chwili narodzin. Dziewczynka natomiast musi odczekać minimum 80 dni. Ceremonia chrztu u Koptów połączona jest z bierzmowaniem.

46. Ikony i ikonostas

Ikonostas (gr. eikón oznaczające obraz oraz stásis czyli pozycja, umiejscowienie) - ozdobna, pokryta ikonami ściana we wnętrzu cerkwi, która znajduje się między miejscem ołtarzowym (swiatłyszcze, sanktuarium, prezbiterium) a nawą (naos), przeznaczoną dla wiernych.

Według nauki cerkwi prawosławnej sanktuarium jest symbolem nieba, miejsca szczególnego przebywania Boga. Tam kapłan sprawuje Boską Liturgię (prawosławny odpowiednik pojęcia mszy), tam znajduje się tabernakulum (darochranitielnica). Ikonostas wprowadza wiernych w mistykę wydarzeń dziejących się w miejscu ołtarzowym. Wierni mogą spoglądać na wizerunki świętych i proroków w celu lepszego zrozumienia Liturgii, zgodnie z poglądem że człowiek nie jest w stanie pojąć rozumem dziejących się tam wydarzeń. Ikonostas obrazuje Niebo którego namiastką staje się Sanktuarium.

Parę istotnych szczegółów na temat ikon:

Dokumenty Soboru Nicejskiego II z 787 r. wspominają, że tradycja wykonywania ikon istniała od czasów apostolskich, nie ma jednak na to żadnych dowodów historycznych. Według tradycji, autorem pierwszych ikon był Łukasz Ewangelista.

Ikona nie jest zwykłym obrazem religijnym. Malowanie ikon było czynnością świętą. Ikona, która powstawała w klasztorach Starej Rusi, malowana przez uprzywilejowanych mnichów, była emanacją bóstwa, które prowadziło rękę twórcy. Zrodzona w modlitwie, wymagała przed przystąpieniem do pracy specjalnych postów, powstawała w postawie klęczącej autora. Ikona pełni ważną rolę w kulcie kościołów wschodnich, jest ona przedstawieniem świętego, jego uosobieniem i reprezentacją. Zapewniała łączność ze świętym, pośredniczyła w modlitwie. Uważa się, że jest on obecny w danym miejscu właśnie dzięki ikonie.

47. Sobór w Efezie - data, postanowienia.

Sobór efeski - trzeci Sobór powszechny, zwołany w Efezie przez cesarza Teodozjusza II w 431, w celu zakończenia sporu wywołanego przez Nestoriusza dotyczącego natury (physis) i osoby (hypostasis) Jezusa.Wśród ówczesnych teologów wytworzyły się dwa stronnictwa. Pierwsze, związane było z patriarchą Konstantynopola Nestoriuszem, za którym stał dwór cesarski i większość kleru. Drugiemu stronnictwu przewodził Patriarcha Aleksandrii Cyryl, którego popierali przede wszystkim mnisi. Spór zaognił się gdy Nestoriusz zabronił używania tytułu Theotokos (Boża Rodzicielka) w stosunku do Maryi. Skutkiem tego Cyryl zwołał synod w Aleksandrii, który potępił Nestoriusza i wystosował do niego list.

Przychylny Nestoriuszowi cesarz Teodozjusz zwołał Sobór Powszechny. Nie czekając na wszystkich biskupów 22 czerwca 431 Cyryl otworzył sobór i tego samego dnia ogłoszono dogmat o Bożym macierzyństwie Maryi oraz zdegradowano Nestoriusza. Takie postępowanie Cyryla zirytowało spóźnionych biskupów, oraz tych którzy popierali Nestoriusza. Czterdziestu pięciu z nich, pod przewodnictwem biskupa Jana z Antiochii otworzyło ponownie Sobór (tzw. Antysobór lub Mały Sobór) i wydało postanowienia przeciwne oraz ekskomunikowało swoich adwersarzy. Postawieni przed faktem dokonanym 11 lipca 431 do Efezu przybyli legaci biskupa Rzymu, którzy zgodnie z wolą Celestyna I poparli Cyryla składając podpisy pod postanowieniami Soboru, który on otworzył.

Sobór zamknięto we wrześniu, ale jego zamknięcie nie zakończyło dyskusji. Schizma trwała jeszcze dwa lata. Żadna ze stron nie chciała ustąpić uciekając się do przeróżnych sposobów i metod (nie zawsze bez zarzutu) utwierdzenia swoich racji oraz zjednania swemu stronnictwu Teodozjusza II. Dzięki mediacjom greckiego biskupa Akacjusza z Beroe i syryjskiego biskupa Pawła z Emezy udało się pogodzić zwaśnione strony. Ostatecznie w 433 cesarz zatwierdził postanowienia Soboru otwartego przez Cyryla z Aleksandrii uznając go Soborem Powszechnym. Cyryl podpisał wyznanie wiary ułożone przez Jana z Antiochii, a Nestoriusz skazany został na wygnanie z Konstantynopola.

48. Niewola awiniońska - data

Niewola awiniońska papieży (1309 - 1377) - okres rezydowania papieży w Awinionie.

Awinion stał się rezydencją papieży w 1309, kiedy osiadł tam wraz z Kurią papież Klemens V. Ich własnością miasto zostało jednak dopiero w 1348, kiedy papież Klemens VI kupił to miasto za 80 tys. złotych guldenów od królowej Joanny Neapolitańskiej. Kolejni papieże rezydowali w Awinionie aż do 1377.

Wszyscy papieże, rezydujący w Awinionie, byli narodowości francuskiej, szczególnie byli związani z południową Francją, a ich językami macierzystymi były różne języki (dialekty) langues d'oc. Z tego powodu woleli rezydować w Prowansji, na terytorium eksklawy należącej od 1274 do Państwa Kościelnego, zwanej Komturią Wenassyjską.

Inną przyczyną było zagrożenie dla życia papieży ze strony obcego im środowiska włoskich kardynałów w Rzymie. Papież Urban V próbował powrócić do Rzymu, jednak zrezygnował przerażony chaosem i walkami między różnymi frakcjami kardynalskimi. Ponadto rezydując w Rzymie, nie potrafili zapanować nad ruchami plebejskimi.

Papieże w Awinionie korzystali ze wsparcia królów Francji, jednak byli też od nich uzależnieni i zagrożeni politycznie i militarnie ze strony silnej monarchii francuskiej. Na skutek przeniesienia Kurii do Awinionu, zaczęła się szerzyć symonia i nepotyzm, autorytet papieża gwałtownie spadł, a wśród części duchownych rozpowszechniła się rozwiązłość i brak dyscypliny. Dopiero Grzegorz XI, wsłuchując się w napomnienia św. Katarzyny Sieneńskiej powrócił do Rzymu w 1377.

49. Eucharystia- geneza w starożytności, istota, kształt.

Eucharystia, Wieczerza Pańska, Sakrament Ołtarza, Komunia Święta, Najświętszy Sakrament, z greckiego εὐχαριστία (eucharistía), czyli "dziękczynienie". Termin "komunia" pochodzi od łacińskiego communio (wspólnota) na pamiątkę ostatniego posiłku Chrystusa i przywołują "ucztę zaślubin Baranka" zapowiedzianą w Apokalipsie.

"Eucharystia jest pamiątką ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Chrystusa, czyli żywym i skutecznym znakiem Jego ofiary, złożonej raz na zawsze na krzyżu i działającej do tej pory dla całej ludzkości".

Eucharystia wywodzi się od dziękczynienia złożonego Bogu Ojcu przez Jezusa podczas ostatniej wieczerzy. Jest to jeden z dwóch najważniejszych sakramentów (obok Chrztu stanowi tzw. sacramenta maiora, sakrament większy, w przeciwieństwie do pozostałych pięciu, zwanych sacramenta minora, sakrament mniejszy), na których wspiera się całe chrześcijaństwo; celebrowana w liturgii praktycznie wszystkich wyznań chrześcijańskich.

Liturgia eucharystii nie zawsze wyglądała tak jak obecnie. Zawsze jednak polegała na wypowiadaniu przepisanych modlitw i spożywaniu konsekrowanego Chleba i Wina. Około X wieku wprowadzono podniesienie, jako ukazanie wiernym konsekrowanych świętych postaci.

Materią sakramentu jest chleb pszenny i wino z owocu krzewu winnego (winogron), a źródłem obrzędu są słowa Jezusa zapisane w Nowym Testamencie: Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy, to jest bowiem ciało Moje, które za was będzie wydane. Bierzcie i pijcie to jest bowiem kielich krwi Mojej, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów, to czyńcie na Moją pamiątkę!

Kościół katolicki

Modlitwa Eucharystyczna w liturgii rzymskokatolickiej

Według teologii Kościoła katolickiego, Eucharystia celebrowana jest przez cały Kościół tzn. Chrystusa jako głowę i zgromadzony lud Boży jako członki ciała. Celebracji może przewodniczyć tylko kapłan - biskup lub prezbiter. Jego rola w zgromadzeniu eucharystycznym jest wyjątkowa w stosunku do roli, jaką pełnią wierni: dzięki sakramentowi święceń kapłan celebruje in Persona Christi, to znaczy w sakramentalnym zjednoczeniu z Chrystusem. Na mocy tego zjednoczenia sam Chrystus jest dokonawcą całej liturgii, a w szczególności ofiary, jaką na Kalwarii składa w imieniu całej ludzkości Ojcu.

Porządek celebracji liturgii Eucharystii w obrządku łacińskim nazywany jest mszą świętą.

Magisterium Kościoła katolickiego poucza, że msza jest wspomnieniem tajemnic męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa i ich sakramentalnym uobecnieniem. W okresie po Soborze Trydenckim, podkreślano szczególnie wymiar ofiarny śmierci Chrystusa na krzyżu i to, że eucharystia jest jej uobecnieniem, a więc ofiarą mającą przez łaskę zbawczy wpływ na wszechświat. Podkreślanie wymiaru ofiarnego było reakcją Magisterium Kościoła na poglądy ojców protestantyzmu, którzy widzieli w eucharystii jedynie ucztę paschalną. Dlatego w praktyce duszpasterskiej mówi się o składaniu ofiary mszy św. w różnych intencjach, także za zmarłych, będących w czyśćcu. Nie jest ona jednak rozumiana przez Magisterium Kościoła katolickiego jako osobna, odrębna od ofiary Chrystusa na krzyżu, lecz jest przywołaniem i uczestnictwem w tej ostatniej. "Ofiara Chrystusa i ofiara eucharystii są jedną ofiarą"

50. Inkulturacja - przyczyny, czas powstania, zasada funkcjonowania.

Inkulturacja - w teologii oznacza proces zakorzenienia Ewangelii w różnych kulturach, m.in. z wykorzystaniem narzędzi językowych tych kultur. Według Relacji Końcowej Nadzwyczajnego Synodu Biskupów w 1985 r. - inkulturacja to "wewnętrzne przekształcenie autentycznych wartości kulturowych przez ich integrację w chrześcijaństwie i zakorzenienie chrześcijaństwa w innych kulturach."

51.Obrazoburstwo

Ikonoklazm (gr. eikōn - "obraz"; klao - "łamać", "obrazoburstwo") - ruch szerzący się w VIII-IX wieku na terenach Bizancjum i państwa Franków oraz w Niderlandach w XVI w.

Ikonoklazm, czyli Kłótnia o Obrazy, był ruchem wrogim kultowi ikon, świętych obrazów, które stanowiły przedmiot adoracji we Wschodnim Cesarstwie rzymskim[1].

Pojawił się w VIII i IX w. i przejawiał w prowadzonym na szeroką skalę niszczeniu ikonostasów, fresków, a nawet klasztorów i prześladowaniem osób adorujących ikony (ikonoduli).

Pierwszy ikonoklazm (726-787)

Cesarz Leon III Izauryjczyk, panujący w latach 717 do 741, w roku 726 nakazał usunąć obraz Chrystusa, który znajdował się nad drzwiami pałacu cesarskiego, zastępując go zwykłym krzyżem. Dało to początek ikonoklazmowi. Zakazał czczenia ikon Chrystusa, Dziewicy Marii i świętych i nakazał zniszczenie istniejących wizerunków.

Spór na temat ikonoklazmu narodził się wskutek sprzeciwu wobec niszczenia ikonostasów ze strony licznych chrześcijan, zarówno żyjących we Wschodnim Cesarstwie rzymskim, jak i poza nim[potrzebne źródło].

Święty Jan z Damaszku stał na czele jednego z tych ruchów sprzeciwu. Jednak pozycja cesarza zyskała wsparcie w wyniku sukcesów politycznych: oblężenie Konstantynopola w latach 717-718, koniec płacenia daniny plemionom arabskim. Syn Leona III, Konstantyn V (cesarz w latach 741-775) odnosił również sukcesy militarne, co wzmocniło jego pozycję przeciw ikonodulom.

Sobór nicejski II w roku 787 zezwolił ponownie na kult obrazów, zakazując surowo handlowania nimi. Uzasadnienie doktrynalne było następujące: skoro Chrystus się wcielił, wolno przedstawiać fizyczną postać Syna Bożego i malować wizerunki świętych.

Drugi ikonoklazm (813-843)

Leon V, (cesarz od 813 do 820), natychmiast po objęciu tronu, wprowadził drugi ikonoklazm i to bardziej rygorystyczny od poprzedniego. Jego polityka była kontynuowana przez Michała II i Teofila. Wdowa po Teofilu, Teodora, regentka na rzecz nieletniego syna Michała III, proklamowała 11 marca 843, podczas uroczystości w Hagia Sophia[2], powrót do ikonolatrii, pod warunkiem że Teofil nie zostanie potępiony. Od tego czasu, na pamiątkę zwycięstwa nad ikonoklazmem, pierwsza niedziela Wielkiego Postu jest czczona przez Cerkwie prawosławne jako święto Triumfu Prawosławia (Triumfu Ortodoksji).

Jako jedyny symbol adoracji cesarze usiłowali narzucić monogram Chrystusa w postaci dwóch pierwszych liter jego imienia: greckich X i P (Khi i Rho). Była to religia jedynego Boga, w której postać Chrystusa zajmuje miejsce bliższe świętym. Można więc także interpretować ikonoklazm jako próbę zjednoczenia pod flagą cesarską wszystkich wschodnich chrześcijan w celu wzmocnienia sił wobec poważnego zagrożenia zewnętrznego. Gdy zagrożenie ustało, znikła też potrzeba ikonoklazmu

52. Chrześcijaństwo na wyspach brytyjskich

Chrystianizacja Wielkiej Brytanii - Chrześcijaństwo na wyspach brytyjskich pojawiło się już w II wieku, a do końca VII wieku przyjęło się powszechnie. Najważniejsze etapy chrystianizacji:

53. Bonifacy VIII

Bonifacy VIII (łac. Bonifacius VIII), właściwie Benedetto Gaetani (ok. 1235 w Anagni - 11 października 1303 w Rzymie) - Włoch z pochodzenia, papież od 24 grudnia 1294 r. po abdykacji Celestyna V, do którego ustąpienia w walny sposób się przyczynił.

Pontyfikat Bonifacego upłynął pod znakiem konfliktu z królem Francji Filipem IV Pięknym. Filip, uwikłany w walki z Anglikami, finansował działania wojenne z podatku nałożonego na duchownych. Bonifacy potępił te praktyki bullą Clericis laicos z 1296 r. W odpowiedzi Filip zakazał wywożenia złota i innych cennych towarów z Królestwa Francji. Papież nie mógł więc pobierać świętopietrza z Francji, co spowodowało, iż w zamian za zniesienie ograniczeń Bonifacy przyznał Filipowi prawo do pobierania podatku od kleru. W roku 1298 wydał trzecią cześć korpusu prawa kanonicznego Sextus.

W roku 1302 Bonifacy wydał bullę Unam Sanctam, w której zawarł fundamentalne poglądy dla przyszłości Kościoła:

Bulla wywołała furię Filipa IV. Oskarżył on Bonifacego o nadużycia seksualne (m.in. biseksualizm i pedofilię), bluźnierstwa (Eucharystia miała być dla niego tylko "mąką i wodą", niewiara w życie pozagrobowe, konszachty z diabłem, twierdzenie, iż grzechy cielesne nie są grzechami), zamordowanie Celestyna V, kupczenie godnościami kościelnymi, jedzenie mięsa w okresie postu, uzurpację urzędu papieskiego i herezję.

Filip zwołał latem 1303 r. sąd nad Bonifacym, na który zawezwano również papieża. Bonifacy oczywiście się nie stawił. Filip wysłał więc swojego zaufanego doradcę Wilhelma Nogareta z 1600 zbrojnych by aresztował papieża. Bonifacy uciekł z Rzymu do rodowego pałacu Gaetanich na skale Anagni, ale i tam dopadł go Nogaret. Legista zażądał ustąpienia Bonifacego, na co papież zdecydowanie odmówił. Wywiązała się kłótnia, w wyniku której towarzyszący Nogaretowi Sciarra Colonna, zaprzysięgły wróg Gaetanich, spoliczkował Bonifacego żelazną rękawicą.

W wyniku wstrząsu psychicznego 68-letni papież postradał rozum. Aresztowany przez Nogareta i przewieziony do Rzymu zmarł w napadzie szaleństwa 11 października 1303 r. Pochowano go w krypcie Bazyliki św. Piotra. W roku 1305 otworzono jego grób, okazało się, że ciało papieża nie uległo rozkładowi. Nie ugasiło to wściekłości Filipa IV, który kazał papieżowi Klemensowi V wykopać zwłoki Bonifacego i spalić je na stosie.

54. Edykt Mediolański- data, jego postanowienia i znaczenie.

Edykt mediolański - edykt ogłoszony wspólnie przez cesarza zachodniej części Imperium Rzymskiego Konstantyna Wielkiego oraz cesarza wschodniej części Licyniusza w 313 w Mediolanie. Zaprowadzał wolność wyznania w Cesarstwie Rzymskim. Od tej pory chrześcijanie bez przeszkód mogli wyznawać swoją religię. Na mocy edyktu nastąpił zwrot budynków i gruntów kościelnych gminom chrześcijańskim.

55.Najważniejsze informacje ewangelistów o zmartwychwstaniu Chrystusa

Zgodnie z Nowym Testamentem Jezus umarł na krzyżu, jednak trzeciego dnia po złożeniu jego zwłok w kamiennym grobie zmartwychwstał, a następnie przez 40 dni spotykał się ze swoimi uczniami, udowadniając im, że żyje, i tłumacząc sens swojej męczeńskiej śmierci i zmartwychwstania.

Ewangeliczny opis śmierci i zmartwychwstania Jezusa ma kluczowe znaczenie dla chrześcijaństwa, stanowiąc podstawę liturgii większości Kościołów chrześcijańskich. Jest zapowiedzią przyszłych losów ludzkości ukazywanych z perspektywy eschatologicznej.

56. Inwestytura, symonia, nepotyzm - wyjaśnij znaczenie pojęć

1. Inwestytura - nadawanie dóbr monarszych, uważanych za własność monarszą, przy zachowaniu ceremoniału i prawa lennego.

Inwestyturę dzielimy na świecką i duchowną. Można też uznać za prawidłowe określenie inwestyturę szkolną, ale ta dopiero zaczyna pojawiać się w polskiej jak i w światowej edukacji.

Inwestytura świecka

Ceremonia przekazania lenna przez seniora wasalowi, odbywająca się po złożeniu hołdu lennego przez wasala. Podczas inwestytury wasal klękał i otrzymywał od seniora przedmiot symbolizujący przekazywane lenna - najczęściej w formie sztandaru, lancy, włóczni, dokumentu zawartej umowy oraz bryłki ziemi.

Inwestytura duchowa

Składanie przez biskupa lub opata przysięgi lennej na wierność swemu seniorowi, który dawał im pierścień i pastorał będące oznaką godności. W XI wieku doszło na tym tle do sporu o inwestyturę pomiędzy papieżem Grzegorzem VII a cesarzem rzymskim, Henrykiem IV gdyż obie strony rościły sobie wyłączne prawo do inwestytury biskupów. Kanoniczne przyjęcie członka do zakonu rycerskiego, połączone ze składaniem ślubów oraz otrzymaniem insygniów od zakonników.

2. Symonia, świętokupstwo - handel godnościami i urzędami kościelnymi, sakramentami oraz dobrami duchowymi. Nazwa pochodzi od Szymona Maga, który chciał kupić od świętych Piotra i Jana przywilej udzielania daru Ducha Świętego.

Papież Grzegorz I, podzielił korzyści z niej uzyskiwane na trzy klasy:

Symonia była poważnym problemem Kościoła rzymskiego w średniowieczu. Za jej uprawianie groziły surowe kary. Mimo to przedmiotem handlu były najwyższe godności. Sprzedawano nawet godność papieską. W związku z tym papież Juliusz II unieważnił wybory wszystkich swoich poprzedników, którzy zasiedli na Stolicy Apostolskiej dzięki symonii. Zarządzenie Juliusza zostało jednak unieważnione przez Piusa X.

Symonia była jednym z głównych powodów krytyki Kościoła rzymskokatolickiego w okresie reformacji.

Symonia stanowiła problem dla Kościoła, ponieważ biskupi poza sprawowaniem funkcji Kościelnych administrowali także nadanymi im ziemiami, przez co często zaniedbywali swoje obowiązki wynikające ze stanu duchownego.

3. Nepotyzm (łac. nepos wnuk, bratanek) - faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk i przydzielaniu godności.

Określenie powstało w średniowieczu, gdy papieże i biskupi starali się zapewnić pozycję społeczną i majątek swoim nieślubnym synom, określanym za pomocą eufemizmu "siostrzeniec". Niekiedy przybierało to formę podnoszenia do godności kardynalskiej, co miało zapewnić kontynuację "dynastii" papieskiej. Przykładem jest Papież Kalikst III z rodziny Borgia, który uczynił kardynałami dwóch swoich siostrzeńców; jeden z nich, Rodrigo, został papieżem Aleksandrem VI. Aleksander, jeden z najbardziej skorumpowanych papieży, podniósł Alessandro Farnese, brata swojej kochanki, do godności kardynała; Farnese został potem papieżem Pawłem III. Paweł z kolei mianował kardynałami dwóch siostrzeńców w wieku lat czternastu i szesnastu.

Praktykom tym kres położyła bulla papieża Innocentego XII z 1692, która raz na zawsze zakazała papieżom nadawania urzędów i godności jakimkolwiek krewnym.

57. Zakony rycerskie

Zakon rycerski - pierwotnie w Kościele katolickim zakon, w skład którego wchodzili zakonnicy (duchowni) oraz bracia-rycerze, czyli rycerze, którzy nie przyjmując święceń, godzili się żyć jak zakonnicy (składali śluby czystości i ubóstwa). Ich głównym zadaniem była nie tylko modlitwa czy kontemplacja, lecz również walka w obronie wiary i ideałów przyjętych w regule zakonnej. Pierwsze zakony rycerskie powstawały na fali krucjat w XI i XII w. Zakony powstałe w tym okresie w Królestwie Jerozolimskim to:

Ratzi nie mógł się powstrzymać i wysyła Nam pozytywne wibracje

0x01 graphic


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zagadnienie 5 Chrześcijańska myśl polityczna w świetle doktryny św Tomasza
Zagadnienia z tkanki kostnej i chrzęstnej do testu, Anatomia
Wybrane zagadnienia z ped chrześcijańskiej egzamin 16
z wykaz zagadnien zycie chrzescijanina, teologia
z wykaz zagadnien zycie chrzescijanina
wybrane zagadnienia z ped chrześcijańskiej odpowiedzi 16
Kongregacja Wychowania Chrześcijańskiego ?klaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej Pe
Zagadnienie uniwersalnego prawa w buddyzmie i chrześcijaństwie
REHABILITACJA PULMONOLOGICZNA ZAGADNIENIA
Zagadnienia z Ratownictwa Medycznego
Wykład 4 Elementarne zagadnienia kwantowe
Zagadnienia ogólne finansów publicznych i prawa finansowego
Wybrane zagadnienia prawa3
7 Filozofia chrześciajnska
PsychopII, zagadnienia prawne
Wakcynologia – wybrane zagadnienia

więcej podobnych podstron