Wykład8 14.05.2009
Tło abiot fizjocenozy :
Jest podstawą określonego zakresu trof i paratrof oddziaływań między ekosystemami wtedy , gdy abiot elem środow są nośnikami oddziaływań. W charakterze tych nośników wyst woda , powietrze i masy skalne.
Dla przemieszczania się en i mat między ekosystemami potrzebny jest ruch wody , powietrza lub przemieszczanie się mas skalnych , które odbywają się zgodnie z siłą ciążenia a ruchy powietrza uzależnione są także od procesów energet zachodzących w atmosferze.
Abiot nośniki oddziaływań są kanałami przemieszczającymi nie tylko martwe , ale też biot oddziaływania - nasiona , przetrwalniki przemieszczają się w krajobrazie wraz z mat nieożywioną , tak więc podstawą organizacji i integracji fizocenozy jest dynamika przemieszczania się wód , powietrza , mat erozyjnego i mat organ w krajobrazie. Ruchy te nie odbywają się w fizjoc w spos chaotyczny lecz są przestrzennie zorganizowane przede wszystkim przez rzezbę terenu , a wraz z nią ruchy wód i mat erozyjnego. Takie usytuowanie w przestrzeni 2 lub więcej ekosystemów określa możliwości ich wzajemnych oddziaływań w świetle kanałów wzmożonej migracji mat , en i inf w krajonrazie.
•••Techniczne i gosp działalności czł , prowadzi do różnorodnych przekształc zarówno war abiot jak i biot komponentów fizjocenozy. Nal podkreślić wagę relacji przestrzennej między różnymi typami ekosystemów.
Gradienty war abiot przebiegające od wododziału do zbiornika wód w danej zlewni sprawiają , że ekosystemy w tej zlewni tworzą określone charakt sekwencje przestrzenne - KATENY
Na siłę związków międzysystemowych wpłwywa w szczeg.
-nachylenie skłonu
-usytuowanie zboczy względem stron świata
-dł gradientu
-obfitość i intensywność zjawisk wodnych i erozyjnych
Dla popul określonych gat żyjących w fizjocenozie istotną rolę odgrywa obecność ekosystemów o dużym powinowactwie oraz możliwie mała zmienność war abiot. A w war działalności czł wyst dużej liczby szerokich , łagodnych ekotonów i jak najmniejszej liczby struktur o charakterze barier ekolog.
Struktura fizjocenozy może być opisana za pomocą następujących wskazników:
-liczba typów płatów
-wielkość płatów
-wielk biomasy poszczeg płatów
-gęstość i charakter sieci ekotonów krajobrazowych
-stopień zgeotryzowania płatów i pasm w fizjocenozie
Podstawowa różnica między krajobrazem a innymi jednostkami ekolog pol , że poszczeg ekosystemy lub inne płaty krajobrazowe nie przenikają się wzajemnie jak np aerały osobnicze w popul , czy popul w ekosystemie lecz stykają się ze sobą tworząc jedynie szersze lub węższe strefy stykowe-ekotonowe. W zależności od swojego charakteru strefy stykowe mogą dzielić lub spajać ekosystemy tworzące fizjocenozę.
Łagodne , szerokie ekotony będą odziaływały spajająco. Ekotony wąskie , kontrastowe , ostre będą oddział izolacyjnie , czasami barierowo. Ekotony natural powst w war niezabużonego funkcjonowania przyr mają z reguły charakter łagodny i szeroki oraz f spajającą. Ekotony ostre , barierowe są z reguły wynikiem działalności czł w krajobrazie.
Fizjocenoza scalana jest przez przemieszczanie się zw chem , materiału erozyjnego , nieożywionej mat organ oraz organizmów żywych. W strukturze fizjocenozy można wyr pasma (trasy) wzmożonego przemieszczania się mat i en w krajobrazie oraz strefy stagnowania mat i inf. Dogodne , bezpieczne szlaki migrac umożliwiające prawidłowe funkcjonowanie fizjocenozy.
Miasto - jako szczeg typ fizjocenozy :
W miastach przyr ma b ograniczone możliwości funkcjonowania. Jednak w tych war pewne gr organizmów żyją w mieście , rozw się. Zachodzą między nimi różne zjawiska synekologiczne , powst zazwyczaj szczątkowe silnie zaburzone cykle krążenia mat , inf , en , kształt się związki populacyjne.
Naturalne ekosystemy dążą do autargii - niezależności wzajemnej od otoczenia , dążą do zamykania obiegu mat i en w swojej przestrzeni. Są w pewnym stopniu samowystarczalne.
Natomiast miasto wymaga dostarczania dużych il mat , en i inf z otoczenia. Miasto zużywa duże il O , H2O , en a produkuje odpady , zanieczyszcz , twory działalności ludzkiej. Natural ekosystemy są układami względnie domkniętymi , pod wzgl obiegu mat i en , natomiast miasto jest ukł ekolog wymagającym intensywnego zasilania przez otaczające ekosystemy i fizjocenozę. Dlatego mówimy , że miasto jest zespołem qu-ekosystemu. Jeśli jest to rozległy obszar zurbanizowany mówimy , że stanowi on q fizjocenozę.
Obszary zurbanizowane nie są jednorodnie pod wzgl zróżnicowania składu gat i biomasy. Miasto ubożeje pod wzgl przyr żywej w miarę oddalania się od jego granic w kierunku centrum. Gat żyjące w centrach miast odznaczają się szerokim spektrum ekolog tzn zdolnościami do życia w wielu różnych środow a także zdolnościami szybkiego przystosowywania się do silnie zmnieniających się war.
Niektóre gat przystosow się do war miejskich zmieniając swoją biologię , behawior i ekologię a także stosunkowo szybko modyfikując swoją pulę genet. Takie gat synurbijne stają się pomostem biocenotycznym między gat pozamiejskimi wchodzącymi w skład danego zespołu a gat typowo synantropijnymi , wykorzystującymi do życia urządzenia techn zaspokajające potrzeby czł.
Od kilku lat w osiedlach miejskich można zaobserwować gołębia grzywacza , 20 lat temu był to gat leśny. Natomiast niektóre gat zmniejszają swoją liczebność np wróbel.
Podsumowanie:
Tworzenie podstaw teoretycznych dla badań nad ekol krajobrazu trzeba opierać się na dośw już zdobtych przez takie nauki jak : geograf fizyczno-kompleksowa , ekologia populacji , ekol ekosystemów , siedliskoznastwo. Wiedza o funkcjonowaniu przyr w skali krajobrazu wymaga syntezy inf szczegółowych pochodzących z tych nauk. Dzisiaj ekologia krajobr ma szerokie zastosow przede wszystkim w planowaniu przestrzennym , kształtowaniu krajobrazu.
W poszukiwaniu wizji miasta przyjaznego czł
„miasto”jest historycznie ukształt typem osiedla , wyznaczonym istnieniem konkretnej społeczności cząstkowej skoncentrowanym na danym obszarze , o odrębnej organizacji , uznane prawnie-miasto musi miec swój status, wytwarzającym w ramach swojej działalności zespół trwałych urządzeń materialnych o specyf fizjonomi. Miasto jest skomplikowanym systemem ukł przyr , antropogen , powiązanych wzajemnie skomplikowaną siecią zależności. Analizując strukturę miasto możemy je rozpatrywać z punktu widzenia jego organizacji prawnej. Możemy analizować strukture miasta z punktu widzenia jego działalności przestrzennej, gdzie można wyr centrum , dzielnice mieszkaniowe , centa o charakterze mieszanym. Struktura społ - strefę transportu , przestrzenie publiczne , przestrzenie grupowe , gdzie spotyka się określona gr ludzi związana z zawodem , wiekiem , przestrzenie prywatne - moje mieszkanie. Rozpatrywać też ze struktury fizjonomicznej a więc kompozycji widokowej.
Elementy tworzące miasto - zwane „tworzywa miasta” zaliczamy:
-środowisko przyrodnicze
-ludność
-zainwestowanie terenu
-funkcje społ-gosp
Postęp cywilizacyjny sprawia , że miasto wiecznie się rozw , zmieniają się jego elementy.
Funkcjami miasta określamy gł rodz działalności wykorzystywane przez mieszkańców. Są to:
-mieszkalnictwo , -przemysł , -kominikacja , b szeroka strefa usług tj : usługa administracyjna , handlowa , kulturowe , turystyczne , nauka , -zdrowotne , -komunalne (wywóz śmieci) oraz inny rodz działalności ,
- ekologiczne .
Zwykle można znalezdz 1 lub kilka wyraznie wybijających się f miasta. Są to tzw funkcje dominujące. Proces zmieniania się f dominujących określany jest jako sukcesja a jej brak prowadzi do regresu miasta , stagnacji.
Funkcje miasta dzieli się na 2 gr:
1)miastotwórcze 2)f obsługi miasta
Ewolucje koncepcji miasta od końca ХХw do teraz:
-Wiek ХΙХ - okres „rewolucji przemysł” war prod decydowały o rozw miasta , znacznej części miast. W 2 poł ХΙХw przem był gł czynnikiem miastotwórczym , pierwsze fabryki powst poza miastem i otaczano je prymitywnymi mieszkaniami. Rezultatem było powst przeludnionych miast rozw się wg kilku punktów centralnych , którym była fabryka. Ponieważ taka struktura wiązała się z fatalnymi war życia , zanieczyszcz środow wymyślono inny układ
Miejsce zamieszkania <=> Miejsca pracy -wtórny model ukł osadniczych
Model socjalizmu funkcjonował Kraśnik , Świdnik , Łęczna - Bogdanka
-W odróżnieniu od tego modelu struktura wiejskich modelów osadniczych wyglądała tak:
MP
MP MZ MP
MP MP
Rys. Pierwotny model
-dzisiaj:
I w centrum mamy usługi a miejsca zamieszkania dookoła , dojerzdzamy
MZ MZ
MP MZ
MZ MZ
Dzisiaj zdecydowana il miejsc pracy jest w usługach. To jakość usług ściąga ludzi z okolicznych miejscowości. Jeśli miasto nie proponuje pracy , ucieczka na wieś - przeludnienie wsi. Oddziaływ usług sprawia , że miasta od poł ХΙХw rozw się szybciej a od końca ХХw mówi się o eksplozji miast. Im większe usługi tym masto bardziej atrakcyjniejsze. Wskutek gwałtownego rozw przestrzennego miast powst sytuacja wchłaniania przez miasto ukł osobniczych przede wszystkim wiejskich , ale tez podmiejskich terenów wypoczynkowych , co zmusza wchłanianych do zmiany stylu życia , zawodu , wykształcenia. Proces eksplozji miast sprawia , że zakłady przem , które kiedyś były poza miastem teraz są w środku.
-W 2 poł ХΙХw zaczeły powst koncepcje mające uzdrowić miasto , poprawić życie w mieście poprzez planowanie rozw struktury przestrzennej miast już kilkadziesiąt lat na przód. Nauka o zasadach projektowania miast urbanistyka narodziła się w 2 poł ХΙХw.