Zaburzenia rytmu serca i przewodzenia
Kamila Adach
Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II Wydziału Lekarskiego A. M. w Warszawie
Klasyfikacja
Rytmy wolne (bradyarytmie, < 50/min.)
Rytmy szybkie (tachyarytmie, > 100/min.)
nadkomorowe
komorowe
Klinicznie istotne cechy zaburzeń rytmu:
Jaki to typ arytmii i jaki jest jej prawdopodobny mechanizm?
Jaka choroba wywołuje arytmię?
Jakie objawy towarzyszą arytmii?
Jakie jest rokowanie, a przede wszystkim ryzyko nagłej śmierci sercowej?
Jakie leczenie należy zastosować?
Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca
Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca
Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe
Tachyarytmie zatokowe
Częstoskurcze nadkomorowe
Trzepotanie przedsionków
Migotanie przedsionków
Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca
Objawy * :
Występują zazwyczaj u osób młodych, bez organicznej choroby serca
Kołatanie serca
Zmęczenie
Zawroty głowy
Uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej
Duszność
Zasłabnięcie lub omdlenie
* Zależą od częstości rytmu komór, podstawowej choroby serca, czasu trwania arytmii i indywidualnej wrażliwości chorego.
Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe
Arytmia gł. osób zdrowych (<100 - 200/d)
Może występować we wszystkich chorobach serca
Liczba pobudzeń dodatkowych rośnie z wiekiem
Często bezobjawowe
Ew. kołatania lub przerwy w pracy serca
Objawy po kofeinie, alkoholu, tytoniu, narkotykach, nadczynności tarczycy
Bardzo rzadko wymagają leczenia
Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe
Tachyarytmie zatokowe
Fizjologiczna tachykardia zatokowa
Tachykardie patologiczne (nieadekwatna tachykardia zatokowa, częstoskurcz zatokowy nawrotny, zespół tachykardii ortostatycznej)
Tachykardia zatokowa - przyczyny:
Fizjologiczne
wysiłek fizyczny
stres emocjonalny
działanie układu autonomicznego (współczulnego)
Patologiczne
gorączka
hipowolemia
niedokrwistość
niewydolność serca
nadczynność tarczycy
działanie leków
MIgotanie przedsionków
Najczęstsza nadkomorowa arytmia
Rytm przedsionków 350 - 700/min.
Rytm komór? (Zespół preekscytacji!!!)
Utrata hemodynamicznej funkcji przedsionków (ok. 15 - 20% objętości wyrzutowej serca)
Występuje gł. u ♂ > 65 lat
Podział:
napadowe
przetrwałe
utrwalone
MIgotanie przedsionków
Przyczyny:
Nadciśnienie tętnicze
Wady zastawkowe serca
Choroba niedokrwienna serca
Kardiomiopatie
Zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia
Operacje serca
U chorych z niewydolnością serca
Nadczynność tarczycy
Ostre zakażenia
Choroby płuc
Alkohol/kofeina/leki
MIgotanie przedsionków - co ważne dla fizjoterapeutów?
Przebieg kliniczny arytmii
Objawy
Możliwe powikłania (gł. zatorowo - zakrzepowe!!!)
Stosowane leki
zwalniające częstość pracy przedsionków = serca
przeciwzakrzepowe
komorowe zaburzenia rytmu serca
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Częstość arytmii wzrasta z wiekiem i z uszkodzeniem serca
PVC też u osób zdrowych (ale 50 - 200/d, rzadko formy złożone)
Klasyfikacja: dodatkowe pobudzenia komorowe, częstoskurcze komorowe, trzepotanie i migotanie komór
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Kardiologiczne przyczyny zaburzeń rytmu serca
Choroba niedokrwienna serca, zwłaszcza stan po przebytym zawale serca
Niewydolność serca o różnej etiologii
Kardiomiopatie pierwotne oraz wtórne (głównie przerostowa i rozstrzeniowa)
Elektryczne choroby serca (wrodzony zespół wydłużonego QT, zespół Brugadów, idiopatyczne migotanie komór, idiopatyczny częstoskurcz komorowy, zespoły preekscytacji, np. WPW, arytmogenna kardiomiopatia prawej komory)
Nadciśnienie tętnicze
Zapalenie mięśnia sercowego
Wady serca (stenoza aortalna, zespół wypadania płatka zastawki dwudzielnej)
Pozakardiologiczne przyczyny zaburzeń rytmu serca.
Choroby układowe
Zaburzenia hormonalne (głównie choroby tarczycy), metaboliczne i elektrolitowe
Stosowane leki (sympatykomimetyczne, naparstnica, moczopędne, przeciwnowotworowe, środki znieczulenia ogólnego)
Używki
Choroby układu oddechowego (głównie POChP)
Choroby układu nerwowego
Choroby jamy brzusznej, zabiegi diagnostyczne -endoskopie
Zabiegi diagnostyczno - terapeutyczne
Komorowe zaburzenia rytmu serca
Objawy:
Bezobjawowe, zwł. w przypadku dodatkowych pobudzeń
Kołatanie serca
Kłucie/ból w okolicy przedsercowej
Zasłabnięcia
Omdlenia
NZK
Trzepotanie/Migotanie komór
Resuscytacja krążeniowo - oddechowa
standardy ERC 2005
Zaburzenia rytmu serca u sportowców
Jedna z najczęściej spotykanych nieprawidłowości w badaniach lekarskich
Arytmie nadkomorowe są zazwyczaj niegroźne i generalnie nie stanowią przeciwwskazania do uprawiania sportu(wyjątki: zespół WPW lub arytmia bogatoobjawowa → zasłabnięcia, urazy)
Arytmie nadkomorowe są najczęściej spowodowane wzmożonym napięciem układu współczulnego, nieprawidłościami „elektrycznymi” lub przyczynami pozasercowymi (nadczynność tarczycy), a nie nieprawidłowościami morfologicznymi
Zaburzenia rytmu serca u sportowców
Komorowe zaburzenia rytmu serca, mogą być wyrazem istotnych morfologicznych nieprawidłowości z zakresu układu sercowo - naczyniowego
Zawsze wymagają dokładnej diagnostyki - ryzyko nagłego zgonu
Kardiomiopatie pierwotne, przerost lewej komory, ciężkie nadciśnienie tętnicze, zapalenie mięśnia sercowego, wady zastawkowe - to przyczyny „groźnych” arytmii u sportowców
Zaburzenia Przewodzenia
Klasyfikacja:
Zaburzenia automatyzmu i/lub przewodzenia:
Węzeł zatokowy
Blok a - v
Blok śródkomorowy
Jedno - /wielopoziomowe
Ostre/przewlekłe
Stałe/intermitujące
Etiologia:
ChNS/zawał
Kardiomiopatie
Pooperacyjne (kardiochirurgia)
Wrodzone
Idiopatyczne - proces zwyrodnieniowy
Choroby tkanki łącznej
Zaburzenia jonowe
Neurologiczne (↑ ICP)
Jatrogenne
Objawy kliniczne:
Utraty przytomności (zespół MAS)
asystolia 3 - 5 s: mroczki przed oczami, zawroty głowy
10 - 15 s: utrata przytomności
20 - 30 s: drgawki
Objawy poronne - mroczki przed oczami, zaburzenia koncentracji, pogorszenie tolerancji wysiłku, dławica piersiowa, niewydolność serca, kołatania serca
Bradykardia ew. tachykardia - bradykardia
Blok a - v I stopnia
Blok a - v II stopnia
Blok a - v III stopnia
Stymulator serca
Stymulator serca/Kardiowerter - defibrylator
Trening fizyczny u pacjentów z ICD
Większość pacjentów jest w stanie bezpiecznie uczestniczyć w programach rehabilitacyjnych lub ćwiczyć w domach
Efektem jest nie tylko poprawa wydolności fizycznej ale także obniżenie poziomu lęku i depresji
Trening fizyczny u pacjentów z ICD
Ustalenie wskazań do zastosowania ICD
Określić częstość wyładowań ICD w wywiadzie
Ustalić zależność występowania zaburzeń rytmu i wyładowań ICD od wysiłku fizycznego
Trening fizyczny u pacjentów z ICD
- protokół badania wysiłkowego
Badanie wysiłkowe należy wykonać przy czynnym ICD, nie przekraczając częstotliwości rytmu serca o 20/min. niższej od progu spełniającego kryteria częstoskurczu komorowego dla wyładowania ICD
W pierwszym etapie rehabilitacji zaleca się, aby maksymalne tętno treningowe było wyższe od tętna spoczynkowego o nie więcej niż 20/min.
Środki ostrożności
Procedury medyczne
badanie rezonansu magnetycznego
radioterapia
diatermia
koagulacja
rehabilitacja z użyciem pola magnetycznego oraz elektroterapia
ograniczenie ćwiczeń angażujących kończynę górną po stronie wszczepienia
Środki ostrożności
Środowisko domowe i przemysłowe
urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne wysokonapięciowe: odbiorniki radiowe wysokiej mocy, nadajniki i anteny radiolokacyjne, spawarki łukowe
bramki w sklepach i lotniskach, wykrywacze metali
telefony komórkowe