JAPONIA XGOENUFLTQJGSMNRGITH7G73CMBAEKQM4KTMK4Q


Japonia jest krajem plasującym się w czołówce państw wysoko rozwiniętych gospodarczo, osiągającym wartość produktu krajowego brutto drugą pod względem wielkości w świecie. Od 1986 roku Japonia posiada najwyższy wskaźnik produktu narodowego brutto na jednego mieszkańca.. Japońska gospodarka znajduje się na etapie zaawansowanej industrializacji, działającej w warunkach masowego przepływu informacji i wysoko rozwiniętej sieci transportu. Duży udział w produkcie narodowym brutto stanowi sektor produkcji i usług takich jak transport, handel hurtowy i detaliczny oraz bankowość. Największy udział w produkcji krajowej ma przemysł samochodowy, przemysł elektryczny i elektroniczny, w których są stosowane najnowsze technologie produkcji.

Japoński przemysł przetwórczy zalicza się do najnowocześniejszych i najbardziej wydajnych na świecie. Pod względem potencjału gospodarczego Japonia zajmuje drugą pozycję za Stanami Zjednoczonymi. W 1993 wśród 25 największych przedsiębiorstw przemysłowych świata 6 pochodziło z Japonii. Były to koncerny Toyota, Nissan, Honda (samochodowe), Hitachi (elektroniczny), Matsushita, Toshiba (elektryczne). Ich łączne obroty w 1993 wyniosły 365 mld USD.

Niezwykle silnie rozwinął się japoński przemysł hutnictwa stali, produkujący w 1992 roku 98 132 mln t stali surowej, będący podstawą przemysłu stoczniowego i samochodowego.. Japoński przemysł okrętowy od wielu lat zajmuje przodującą w świecie pozycję, pomimo wyraźnie w tej branży rysującego się trendu spadkowego.

Gospodarka Japonii   [ostatnia aktualizacja: 30 sierpnia 2003]
Ostatnio opublikowane statystyki wskazują, że gospodarka japońska stabilizuje się. Produkcja przemysłowa nieznacznie wzrasta. Po okresie drastycznych spadków uspokoiła się giełda. Najważniejszy indeks Nikkei podniósł się do ponad 10.000 pkt., po spadku poniżej 8.000 w I kwartale.

Również bezrobocie ustabilizowało się na poziomie 5,3 - 5,4% przy nieznacznie zwiększającej się ofercie pracy. Mimo, że tempo spadku cen konsumpcyjnych (CPI) zmniejszyło się, utrzymuje się sytuacja de
flacyjna.
Nadwyżka w handlu zagranicznym utrzymuje się na wysokim poziomie mimo spadku eksportu do USA i zwiększającym się deficycie w handlu z drugim co do wielkości partnerem ? Chinami. Mimo znacznego spadku eksportu samochodów do USA, firmy samochodowe ? lokomotya eksportu japońskiego ? są nastawione optymistycznie, przewidując wzrost popytu w USA w drugiej połowie roku.

Jako jeden z priorytetów swojej polityki gospodarczej Premier Koizumi postawił sprawę przyciągania większej ilości inwestycji zagranicznych. Zapowiadane jest podwojenie wielkości inwestycji zagranicznych w Japonii w ciągu 5 lat. Ma to pomóc w pobudzeniu aktywności gospodarczej poprzez
zwiększenie konkurencyjności.

Mimo przedstawionych trudności należy pamiętać, że Japonia pozostaje zdecydowanie drugą, po USA, gospodarką świata, wytwarzającą 15% światowego GDP. Kolejne Niemcy ok. 6%.

Etapy rozwoju społeczno - gospodarczego Japonii

a) źródła historyczne

Jednym z najdynamiczniej rozwijających się krajów jest Japonia. Jest ona najstarszą monarchią na świecie. Już w V w. naszej ery reprezentantem władzy politycznej był cesarz. W VIII w. ukształtowano system praw i organizację rządową wzorowaną na modelu chińskim. W okresie Heian ukształtowała się władza cesarzy i rodów związanych z rodziną cesarską, jak również struktura społeczna kraju z dominacją kilku klanów rodzinnych. W wiekach średnich (lata 1192-1573) ukształtował się system rządów shogunatu, odsuwający od realnej władzy cesarzy. Koniec XVI w. to przede wszystkim okres wojen domowych, gdy władcy prowincjonalni dążyli do przejęcia władzy. Ponowne zjednoczenie miało miejsce w roku 1590, zaś na początku wieku XVII powstał scentralizowany system rządów indywidualnych możnowładców regionalnych, znajdujących się pod silną kontrolą i regulacją shogunów. System ten funkcjonował do połowy XIX w. Równocześnie - obawiając się wpływów obcych - Japonia stała się krajem zamkniętym, a jedyną formą wymiany z zagranicą był niewielki handel prowadzony przez kupców chińskich i holenderskich. Sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie pod koniec wieku XVIII, zaś w roku 1854 zawarto pierwszy układ o wymianie handlowej ze Stanami Zjednoczonymi ( a następnie z innymi krajami). Otwarcie się Japonii dla handlu międzynarodowego miało ogromny wpływ na zmiany polityczne i doprowadziło do upadku shogunatu (1867) oraz restauracji cesarstwa (okres Meiji ). Był to początek współczesnych tendencji modernizacji i rozwoju Japonii.

Wówczas ukształtowały się podstawy nowego systemu gospodarczego państwa, tzn. państwowy system pieniężny z Bankiem Japonii jako jedynym bankiem emisyjnym, system finansowy oparty na podatku gruntowym, rozbudowa infrastruktury, w tym dróg, kolei i floty handlowej, organizacji poczty i telegrafu, przyjęcie spółki akcyjnej jako formy zrzeszenia, zatrudnianie obcych specjalistów, import maszyn , tworzenie fabryk rządowych. Nastąpił wówczas także intensywny rozwój szkolnictwa oraz zniesienie feudalnych stosunków społecznych.

b) XX w.

Tendencje modernistyczne umocniły się w okresie Taisho (1912-1926) i wystąpiły głównie w formie przejmowania we wszystkich dziedzinach życia doświadczeń amerykańskich i zachodnioeuropejskich. Najbardziej dramatycznym okresem był natomiast okres Showa (1926-1989) ze względu na udział Japonii w kilku wojnach, zdobycie kolonii i ich utracenie na skutek klęski w II wojnie światowej. Pomimo tak dramatycznych wydarzeń, był to również okres transformacji i odnowy kraju. Na początku tego okresu rolnictwo, leśnictwo i rybołóstwo angażowały połowę ludności w wieku produkcyjnym. Sektory te wytwarzały wówczas ponad 30% dochodu narodowego. Sześćdziesiąt pięć lat później zatrudniały one jedynie 7% siły roboczej, zaś ich udział w PKB wynosił 2,2%.

Najbardziej pomyślne okresy, z punktu widzenia tempa przyrostu PKB dotyczyły lat pięćdziesiątych, gdy Japonia rozwijała się w tempie 11,5% rocznie, oraz lat sześćdziesiątych, gdy produkt krajowy brutto wzrastał w tempie 12,1% rocznie. Japonia rozwijała wówczas wytwórczość towarów powszechnego użytku, takich jak telewizory, pralki czy lodówki, sprzedając je na rynku krajowym i rynkach zagranicznych. W dekadzie 1960-1970 tempo wzrostu dochodu narodowego, liczone w cenach porównywalnych, wynosiło średnio 8,3% rocznie, zaś w latach 1984-1991 Japonia uzyskiwała ( z wyjątkiem lat 1984 oraz 1986, kiedy wyższe wskaźniki wykazywała „siódemka” krajów najbardziej uprzemysłowionych ) najwyższe tempo rozwoju wśród krajów rozwiniętych.

Na lata osiemdziesiąte przypada ostatni okres prosperity określany mianem „bańki mydlanej”. Miał on nieco inne podłoże niż intensywny wzrost gospodarczy w dwóch poprzednich dekadach. Długotrwała ekspansja gospodarcza w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych była wynikiem zmiany strategii wzrostu i przesunięcia punktu ciężkości na popyt krajowy. Następowały zmiany strukturalne w kierunku wytwarzania towarów o wysokiej wartości dodanej i rozbudowy sfery usług. Znacznie zwiększono nakłady na przemysł i zmieniono jego strukturę (zmiana strukturalna wystąpiła w znacznej mierze na skutek kryzysu naftowego w roku 1973, który spowodował konieczność rozwoju przemysłu samochodowego, urządzeń elektrycznych i elektroniki). Natomiast powodem powstania pomyślnej koniunktury „bubble economy” było oddziaływanie elementów związanych z deregulacją finansową, niezwykle szybkim wzrostem cen ziemi, wyraźnym umocnieniem się gospodarki japońskiej, wzmocnieniem siły jena i nadwyżkami handlu zagranicznego. Okres ten obejmował drugą połowę lat osiemdziesiątych, zaś szczyt boomu gospodarczego przypada na lata 1988-1989. Spadek cen akcji, cen ziemi oraz ograniczenia kredytowe z 1990 r. oznaczały koniec okresu koniunktury i zapoczątkowanie okresu recesji. Do osłabienia gospodarczego Japonii na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych przyczyniło się także niewystarczające tempo unowocześnienia przemysłów przetwórczych oraz trudności związane z utrzymywaniem starych zasad organizacji i zarządzania gospodarką (zatrudnianie „na całe życie”, senioralny system płac itp.).

Lata 1990-1995 charakteryzował spadek wartości majątku trwałego, rosnąca liczba złych kredytów, trudności firm ubezpieczeniowych i banków, straty w działalności produkcyjnej. Jednocześnie zwiększyła się wartość eksportu, co przy niższym tempie wzrostu importu przyniosło ogromne nadwyżki w handlu zagranicznym (w 1992 r. Japonia wyeksportowała towary za sumę o 117,6 mld dolarów przewyższającą wartość importu, osiągając najwyższą w świecie nadwyżkę w handlu zagranicznym).Nie uchroniło jednak eksporterów od trudności związanych ze wzrostem wartości jena. Wysoki kurs jena spowodował relatywny wzrost kosztów produkcji i zagraniczna konkurencja uzyskała korzyści w rywalizacji rynkowej. Japonia nie zdołała powrócić nawet do kilkuprocentowego przyrostu dochodu narodowego. W tych latach na skutek pogarszającej się sytuacji ekonomicznej podjęto wiele działań stymulujących zwiększenie tempa wzrostu gospodarczego (obniżenie podatków, zwłaszcza zaś niezwykle wysokiego w porównaniu do krajów Unii Europejskiej podatku dochodowego, wzrost wydatków na roboty publiczne, rozbudowa programu kredytowego wyrażająca się miedzy innymi w obniżeniu poziomu stopy dyskontowej). Od roku 1991 Japonia znajdowała się w szczególnej sytuacji: z jednej strony umacnia się na rynku światowym, z drugiej zaś jej gospodarka znajduje się w zastoju ( którego powodem w dużej mierze jest aprecjacja jena względem dolara amerykańskiego skutkująca relatywnie wysokimi kosztami produkcji i w efekcie brakiem decyzji o podejmowaniu inwestycji). Jednak prezentowane w prasie zachodniej opinie, że aprecjacja jena usunie japońskie towary z rynku światowego, zupełnie się nie sprawdziły. Następowało dalsze umocnienie jena, dalszy wzrost eksportu i pogłębienie nadwyżek eksportowych ( w latach 1990-1994 japoński PKB wzrósł z poziomu 55% amerykańskiego PKB do 70%).

Za główną silę napędową Japonii - wobec relatywnie płytkiego rynku wewnętrznego - powszechnie uznaje się przede wszystkim ekspansję eksportową, przy czym mamy tu do czynienia z przypadkiem, gdzie eksport rósł szybciej niż PKB. Ekspansja ta była - jak się powszechnie uważa - wynikiem protekcjonistycznej polityki gospodarczej przyjętej przez rząd Japonii po II wojnie światowej, a przejawiająca się w interwencyjnych działaniach rządu obejmujących wiele dziedzin życia gospodarczego Japonii, a skupiających się głównie na polityce przemysłowej i wymianie międzynarodowej.

Polityka gospodarcza Japonii opierała się na długofalowych planach rozwoju gospodarczego. gospodarczego latach 50-tych i 60-tych rząd japoński, w tym MITI - Ministerstwo Handlu Zagranicznego Przemysłu oraz Ministerstwo Finansow, odgrywał ważną rolę w kierowaniu gospodarką. Skupiano się przede wszystkim na dostosowywaniu struktury produkcji przemysłowej i eksportu do wymagań rynku międzynarodowego tendencji w postępie technicznym, oraz na dążeniu do zmniejszania luki rozwojowej dzielącej Japonię od najbardziej uprzemysłowionych krajów świata. Celem w dłuższym okresie miała stać się samowystarczalność kraju, przy czym należy wziąć pod uwagę znikomość zasobów naturalnych tego kraju, które stanowią ok. 25% wartości całego importu Japonii Kraj posiada bardzo niewielkie, choć zróżnicowane złoża surowców naturalnych. Istotne z punktu widzenia gospodarki narodowej są złoża rud cynku, ołowiu oraz miedzi. Ze względu na trudne warunki wydobycia i związane z tym wysokie koszty ogranicza się wydobycie węgla kamiennego.

Opracowywanie planów odbywało się w oparciu o szeroko zakrojone badania bieżących potrzeb i możliwości gospodarki oraz analizy popytu na rynkach zagranicznych by przewidzieć jakie gałęzie i produkty będą ważne za dziesięć czy dwadzieścia lat i jaka produkcja ma szanse skutecznie konkurować na rynkach światowych, gdyż zmierzano raczej do pobudzania rozwoju tych gałęzi, które zgodnie z oczekiwaniami miały odzwierciedlać przyszłą komparatywna przewagę Japonii, niż do utrzymywania aktualnej struktury wymiany.

Początkowo udzielając funduszy państwowych i różnego rodzaju przywilejów rząd preferował duże przedsiębiorstwa przemysłu ciężkiego , przetwórczego o wysokiej wartości dodanej przypadającej na jednego robotnika, pomijając tradycyjne, czasochłonne gałęzie, takie jak przemysł tekstylny. W działalności promocyjnej wobec produkcji i eksportu rząd japoński wykorzystywał racjonowanie kredytów przez bank centralny i pośrednio przez banki komercyjne wpływając w ten sposób na ich gałęziową alokację. Racjonowanie dewiz, stosowanie ceł i restrykcji importowych miało równocześnie chronić wybrane gałęzie przemysłu.

Uzyskanie pomocy Stanów Zjednoczonych w okresie amerykańskiej okupacji oraz od roku 1950 znacznych kwot w postaci opłat za stacjonowanie wojsk amerykańskich( w związku z wojną koreańską) pozwoliło Japonii na zwiększenie importu surowców, jak również zakup licencji. W 1950 roku wyszła w Japonii ustawa o obrotach dewizowych za granicą, która regulowała handel licencjami. Ustawa ta faworyzowała produkcję gwarantującą szybki zwrot wydatków dewizowych w postaci wpływów z eksportu, co oznaczało preferencje w udzielaniu kredytów na zakup licencji dotyczących najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych. Ustawa ta dawała rządowi możliwość określenia kierunków importu. Jen nie był walutą wymienialną, a kredyty udzielano wyłącznie na pożądany import( np. surowce, ściśle wyspecyfikowane środki produkcji oraz niezbędną żywność) utrudniając lub uniemożliwiając w ogole import wyrobów gotowych. Zmuszało to gospodarkę Japonii do rozwoju niezbędnych dziedzin produkcji.

W latach 1950-1967 japońskie przedsiębiorstwa zawarły około 8600 umów licencyjnych w tym 70 %ze Stanami Zjednoczonymi, 10% z Niemcami Zachodnimi i około 8% ze Szwajcarią. Wykorzystanie zakupionych licencji koncentrowało się w trzech gałęziach przemysłu: maszynowym, elektrotechnicznym i chemicznym. Masowy zakup licencji wpłynął na zmiany strukturalne przemysłu Japonii, zwiększenie tempa rozwoju i podniesienie poziomu technicznego gospodarki.

Intensywny import nowej techniki i „imitacja” postępu technicznego- licencje które kupowano, były w Japonii przetwarzane i udoskonalane - aktywna polityka postlicencyjna. W zakresie tym uruchomiono bardzo poważne i wyjątkowo efektywne prace we własnym zapleczu naukowo- badawczym przemysłu. Wykorzystanie i udoskonalanie licencji dało przedsiębiorstwom japońskim możność zajęcia poważnej pozycji konkurencyjnej na rynkach światowych.

Równocześnie działania Japonii nastawione były na dążenie do narodowego charakteru gospodarki ograniczając zagraniczne inwestycje bezpośrednie i nie dopuszczając do przejmowania przez zagraniczne korporacje krajowego przemysłu.

W ramach prowadzonej polityki przemysłowej rząd japoński wyznaczał jako cel kolejne „strategiczne” gałęzie przemysłu. Były to kolejno: stal, samochody, sprzęt video, półprzewodniki, po nich komputery i samoloty. Gdy już wybrano jakąs branżę , wtedy rząd opracowywał kompleksowy pakiet promocji składający się z ulg podatkowych, wydzielania środków na badania i rozwój, skrócenie czasu amortyzacji, pożyczek i preferencyjnych kredytów, którego zastosowanie w odpowiedni sposób przygotowywało firmy do konkurencji międzynarodowej. Stanowiło to duzy sukces Japonii z uwagi na hermetyczność rynku japońskiego wobec innych krajów, a przez to konieczność stworzenia firmom warunków konkurencji krajowej..

Japonia starała się możliwie szybko uzyskać pozycję eksportera, by zrównoważyć bilans handlowy, na którego saldo wpływ wyiwetały zachodzące w gospodarce kraju procesy modernizacji wyrażające na ogół zwiększone zapotrzebowanie na import.

Przed rokiem 1962 centralny bank Japonii zasilał finansami banki komercyjne w celu udzielenia pożyczek eksporterom. The Export-Import Bank of Japa był z Koli instytucja finansową, której zadaniem było udzielanie średnio- i długoterminowych kredytów służących wspieraniu eksportu urządzeń, całych fabryk, jak i japońskich inwestycji zagranicznych.

Eksporterzy korzystali z nastepującyh przywilejów:

Państwo ubezpieczało eksporterów od ryzyka politycznego i handlowego w przypadkach, które przekraczały możliwości firm. Ubezpieczenia państwowe obejmowały nie tylko pewne typy eksportu towarów, lecz również eksport fabryk, rachunki, emitowane za granica obligacje, fluktuacje kursów waluty zagranicznej, inwestycje zagraniczne, przedpłaty importowe.

W 1958 roku powstała organizacja japońskiego handlu zagranicznego JETRO. Miała ona służyć eksporterom w promocji ich towarów na targach za granicą oraz zbierać informacje o rynkach zagranicznych.

Waznym posunięciem rządu Japonii dla zwiększenia konkurencyjności własnych towarów na rynkach światowych było powstrzymanie wzrostu płac zwłaszcza w pierwszym okresie „wielkiego skoku modernizacyjnego”, jak również ograniczenie zatrudnienia w sektorze rolnictwa, dzięki czemu Japonia dysponowała dużymi zasobami siły roboczej przy relatywnie niskim poziomie płac realnych, co przekładało się na konkurencyjnie niski poziom cen towarów przeznaczonych na eksport.

Specyficzna sytuacja nastapiła w Japonii jeśli chodzi o sektor rolnictwa, który znajduje się tam pod szczególną opieka państwa. Taka sytuacja spowodowana jest w znacznej mierze silnymi naciskami ze stron y plantatorów ryżu, którzy wymogli na rządzie subsydia sięgające 500% ich kosztów. I tak cena ryzu w Japonii ukształtowała się na poziomie czterokrotnie wyższym niż cena na rynkach światowych zapewniając rolnikom opłacalność produkcji. Nie byłoby to możliwie , gdyby nie rządowe ograniczenia napływu importowanej zywności, przy równoczesnym subwencjonowaniu własnego rolnictwa przez przemysł. Gdyby tak nie było Japonia musiałaby zaprzestać upraw na wielu obszarach i importować żywność na większą skalę niż dotychczas, co jest jako y niezgodne z tendencją tego Kraku do ograniczania importu, w tym również importu żywności mimo niekorzystnego rachunku ekonomicznego tej działalności.

W związku z zamierzonym wprowadzeniem przez japoński rząd nowego ładu [przemysłowego, który byłby w stanie sprostać liberalizacji obrotów handlu zagranicznego - liberalizacji związanej z przygotowaniem Japonii do członkostwa w ODCE - lata 60-te przyniosły następujące tendencje w przemyśle przetwórczym:

Rok 1970 zapoczątkował znaczące zmiany w polityce Japonii. Miejsce szerokiej ekspansji inwestycyjnej zajęła polityka popierania gałęzi przemysłu technologicznie zaawansowanych, „wiedzochłonnych” i ograniczenie produkcji w tych, które utraciły swą konkurencyjność na rynkach światowych. Nastąpiła również liberalizacja polityki handlu zagranicznego poprzez ograniczenie restrykcji handlowych.

Sukcesy w zakresie zmian struktury produkcyjnej w prze,yśle wytwórczym Japonia zawdzięcza również umiejętnemu zacieśnianiu współpracy z krajami Wschodniej Azji( Koreą Południową, Tajwanem i Hongkongiem ). Japonia , jako kraj wyżej rozwinięty gospodarczo, wykorzystuje swoją przewagę technologiczną i kapitałową i dąży di ukształtowania takiego podziału pracy i specjalizacji produkcji w Azji Wschodniej, który najlepiej odpowiadałby interesom korporacji japońskich i ich przyszłej ekspansji gospodarczej w tym rejonie świata (ok. 40% importu Japonii pochodzi z Azji).

Stopniowo kraj chcąc uniezależnić się od całkowitego importu surowców, zaczął przenosić produkcję za granicę u sprowadzać części z zagranicy. W ciągu ostatnich lat ten import się zwiększył w związku z wysokim kursem jena i polityką rządową popierającą ten rodzaj importu w związku z potrzebą poprawienia bilansu w handlu zagranicznym.

W ostatnim czasie system ochrony rynku wewnętrznego Japonii nie różnił się niczym szczególnym od takich systemów polityki handlowej innych krajów ODCE. Niemiej bardzo niski wskaźnik importu w PKB świadczył o tym, że Japonia utrzymywała liczne pozataryfowe środki ochrony swojego rynku przed napływem zagranicznych towarów i usług.

Obecnie mamy do czynienia z pogłębiającym się kryzysem gospodarki „Kraju Kwitnącej Wiśni”. Wysokie zadłużenie, złe zarządzanie, brak presji konkurencyjnej i niska wydajność to typowe plagi pogrążające około 90% gospodarki Japonii. Niektórzy analitycy uważają, że stosowane przez rząd nieprzerwanie od końca wojny wysokie subsydia okazały się znacznie groźniejsze dla gospodarki tego kraju niż kondycja sektora bankowego, uznawanego powszechnie za głównego winowajcę kryzysu.

Rząd zapowiedział jednak zerwanie z interwencjonizmem i protekcjonizmem państwowym, tak więc dopiero niejako wydarzenia zachodzące w ostatnim czasie zarówno w gospodarce japońskiej, jak i światowej zmusiłui ten kraj do rzeczywistem, a nie wyłącznie formalnej liberalizacji polityki handlowej.

W Japonii trwająca od dziesięciu lat stagnacja (z okresami recesyjnymi)

wymuszała na władzach działania mające pobudzić gospodarkę. Ich istotą było

wspieranie rozwoju poprzez wydatki budżetowe, przede wszystkim kosztem głębokiego

zadłużenia państwa. Taka orientacja jest nadal obecna. Przyjęty w ostatnich dniach

marca 2003 r. przez japoński parlament budżet na rok gospodarczy od 1 kwietnia

2003 r. do 31 marca 2004 r. ma być sfinansowany w 44,6% wydatków z emisji

obligacji. Według OECD, deficyt budżetowy w Japonii w 2003 r. wyniesie 7,7% PKB.

Polityka ta doprowadziła do najgłębszego, spośród krajów gospodarczo

Uwarunkowania i tendencje gospodarcze w regionach i krajach

wysokorozwiniętych, zadłużenia wewnętrznego Japonii (w 2002 r. wg MFW 154,4%

PKB). Obsługa zadłużenia jest bardzo kosztowna. W budżecie na w/wym. okres

gospodarczy ograniczone zostały wprawdzie wydatki na roboty publiczne, które wbrew

oczekiwaniom nie ożywiają gospodarki, pozostały jednak wydatki socjalne i sztywne.

i następnym.

11

Jedynym pozytywnie wpływającym czynnikiem na rozwój japońskiej gospodarki

w 2002 r. był eksport towarów, który wg OECD wzrósł o 9,6% (przy spadku w 2001 r.

o 10,9%). Ekspansja eksportowa towarów jest tradycyjnie wpisana w istotę strategii

rozwojowej nie tylko Japonii, ale też innych krajów Dalekiego Wschodu. Chociaż

OECD prognozuje na lata 2003 i 2004 dla Japonii odpowiednio 8,2% i 9,6% wzrostu

eksportu, to powodzenie zależeć tu będzie od poprawy koniunktury w USA i Europie

Zachodniej oraz od rezultatów konferencji WTO w Cancum w Meksyku nt. dalszej

liberalizacji światowego handlu (Runda Katarska). Co do prognoz rozwojowych Japonii

- analitycy są bardzo ostrożni. Ich oceny oscylują wokół 1% PKB w roku bieżącym

i następnym.

W ostatnich dziesięcioleciach japońska gospodarka przeżyła bardzo gwałtowny rozkwit. Baza przemysłowa Japonii przeszła od przemysłu lekkiego do ciężkiego, chemicznego i elektronicznego, które razem stanowią dwie trzecie ogólnego eksportu rocznego Japonii. Japonia jest jednym z czołowych producentów elektrycznych i elektronicznych produktów, stali oraz samochodów. Bardzo ważny dla japońskiej ekonomii jest handel zagraniczny. Wewnętrzny rynek nie jest w stanie absorbować wszystkich dóbr produkowanych przez przemysł, dlatego od wielu lat posiada znaczną nadwyżkę eksportu nad importem. Japonia handluje prawie ze wszystkimi krajami świata. Jedna trzecia eksportu trafia do Stanów Zjednoczonych. Także ok. 30% Japonia eksportuje do krajów azjatyckich. Są to głównie: Hongkong, Singapur, Korea Płd., Tajwan, Chiny, Indonezja.

Duży wpływ na rozwój Japonii ma jej zaludnienie oraz niski odsetek ziemi uprawnej. Gospodarka rolna kraju stoi na bardzo wysokim poziomie. Pomimo ograniczonego areału ziem uprawnych, kraj w 75% jest samowystarczalny żywnościowo. Korzystny klimat pozwala na uzyskanie dwóch zbiorów w ciągu roku. Do najważniejszych roślin uprawnych należy ryż, pszenica, jęczmień oraz owoce, jarzyny i ziemniaki. Gospodarka hodowlana, ograniczona niewielkimi obszarami łąk i pastwisk, ma zdecydowanie drugorzędne znaczenie.

Niedobór białka zwierzęcego równoważy w Japonii bardzo dobrze rozwinięte rybołówstwo, które w znacznej mierze uzupełnia bilans żywnościowy kraju. Największe porty rybackie znajdują się w Hakodate i Shimonoseki.

Mimo tych przeszkód, gospodarka japońska znacznie się rozwinęła po II wojnie światowej. Obecnie 3/4 eksportu Japonii stanowią nowoczesne maszyny i urządzenia. Do towarów tych należą przede wszystkim samochody. Znacznie rozwinięte są również inne gałęzie przemysłu: robotyka i elektronika.

Japonia przoduje w dziedzinie produkcji obrabiarek i robotów przemysłowych. Szczególną renomą cieszy się przemysł elektroniczny, optyczny i mechaniki precyzyjnej. Ponad połowa komputerów produkowanych na świecie pochodzi z Japonii. Zasłużone uznanie, ze względu na swą wysoką jakość, zdobyły japońskie aparaty fotograficzne, zegarki, lornetki, maszyny do szycia. W Japonii produkuje się szereg urządzeń przemysłowych powszechnego użytku, m.in.: telewizory, radia, pralki, lodówki. Niezwykle dobrze rozwinęły się zakłady branży chemicznej, głównie przemysł petrochemiczny i produkcja nawozów sztucznych. Waga przemysłu włókienniczego w gospodarce narodowej kraju w ciągu ostatnich dziesięcioleci relatywnie zmalała, choć Japonia pozostaje nadal znaczącym eksporterem wyrobów włókienniczych.

Japoński model gospodarki.

Charakteryzuje się on większym, w porównaniu z Zachodem, natężeniem regulacji w gospodarce oraz bliskimi, współzależnymi relacjami pomiędzy instytucjami finansowymi a korporacjami przemysłowymi. Podejmowanie najważniejszych dla kraju decyzji zależy od tzw. "żelaznego trójkąta": partii rządzącej, administracji i sektora prywatnego.

Przedsiębiorstwa angażują się w działalność na rzecz społeczeństwa (np. life-time employment). Dążenie do "współ-odczuwania" i poczucia egalitaryzmu zaowocowało stworzeniem ostro progresywnego systemu podatkowego i polityką standaryzacji wykształcenia. W sektorze biznesowym bierze górę "instynkt stadny" (yokonarabi). Zdaniem S. Fukukawy, w dobie globalizacji i kryzysu w Japonii, japoński model gospodarki nadal posiada swe zalety. Mimo, że uniformizacja społeczeństwa zniechęciła ludzi do rozwijania nowych dziedzin, to jednak wartość pracy w zespole przyczynia się do innowacji. Inne pozytywne aspekty to:

Mimo kłopotów w sektorze finansowym, Japonia wciąż utrzymuje korzystne podstawy gospodarcze:

Jeżeli chodzi o Japonię, to - zdaniem S. Fukukawy - polityka gospodarcza tego kraju powinna opierać się na sile rynku, wolnej konkurencji i gospodarce rynkowej uwzględniając rolę państwa w przezwyciężaniu niedoskonałości rynku.

W latach 70. i 80. japoński system gospodarczy był niemal powszechnie podziwiany i stawiany za wzór innym krajom, nie wyłączając Stanów Zjednoczonych. Źródeł fenomenalnych i bezprecedensowych sukcesów gospodarczych Japonii w okresie powojennym upatrywano w aktywnej polityce przemysłowej i handlowej państwa, odgórnie sterowanym systemie finansowym, polityce zaniżania stopy procentowej, zamkniętej strukturze rynku, a także w charakterystycznych systemach zarządzania i nadzoru nad korporacją (corporate governance). Wydarzenia gospodarcze lat 90., a zwłaszcza postępujący proces globalizacji i liberalizacji światowej gospodarki, sprawiły jednak, że to, co do niedawna stanowiło podstawę sukcesu i powód do dumy japońskich włodarzy gospodarczych, teraz stanęło na drodze rozwoju.
Autorzy raportu opublikowanego niedawno przez firmę doradztwa strategicznego McKinsey diagnozują, że jedną z głównych przyczyn stagnacji lat 90. była zbyt niska, w porównaniu z innymi krajami, efektywność gospodarki. Wprawdzie w sektorach proeksportowych (motoryzacyjny, stalowy) jest ona o 20 % wyższa niż w gospodarkach europejskich i amerykańskich, lecz w branżach nastawionych na rynek krajowy (handel, budownictwo, przemysł spożywczy, ochrona zdrowia) osiąga zaledwie połowę wartości wyliczonych dla Stanów Zjednoczonych. Wynika to przede wszystkim z protekcjonistycznego blokowania dostępu konkurencji zagranicznej. Kluczem do sukcesu jest zatem otwarcie i liberalizacja tych sektorów..gospodarki.

12

Gospodarce Japonii od lat towarzyszą te same problemy:

1) złe długi w systemie bankowym, których wysokości banki nie ujawniają; według różnych

źródeł suma ich sięga od kilkuset miliardów do 1 bln USD;

2) spadająca prywatna konsumpcja, co ogranicza popyt krajowy i pogłębia procesy

deflacyjne;

3) niedopuszczanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych na japoński rynek (ich dopływ

w pierwszych trzech kwartałach 2001 r. wyniósł tylko ok. 4,4 mld USD). Obecnie

częściowym wytłumaczeniem tego faktu może być niechęć zagranicznych inwestorów do

lokowania kapitałów na rynku o kurczącym się popycie;

4) zmniejszająca się nadwyżka bilansu handlowego towarami z 99,8 mld USD w

2000 r. do 54,6 mld USD w 2001 r. (wg WTO);

5) utrzymujące się od lat ujemne wskaźniki przyrostu nakładów inwestycyjnych na środki

trwałe (wyjątek dotyczył 2000 r. . przyrost o 3,2%), co w połączeniu z niedostatkiem

napływających BIZ wpływa na pogorszenie możliwości rozwojowych;

6) najgłębszy wśród krajów OECD dług publiczny sięgający 140% PKB oraz

przekraczający od lat 7% PKB deficyt budżetowy.

Krótkookresowo, w warunkach istniejących ograniczeń wzrost gospodarczy Japonii

może być pobudzany głównie przez popyt zewnętrzny. Pewne nadzieje tworzy tu słabnący

jen, a także dobra koniunktura w Chinach oraz nadzieja na odrodzenie popytu w Europie

Zachodniej i USA. Jednak utrzymująca się nadwyżka Japonii w handlu towarami z USA,

może skłaniać do hamowania importu z tego kraju na rynek amerykański.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Japonia
chiny japonia wzory1
Ciekawe miejsca w japonii, Japan, słowniki
wizyta w japoni
Japonia wycofa się z Iraku do końca roku (01 12 2008)
ustroj szwajcarii i japonii, materiały naukowe, stosunki międzynarodowe
Hymn Japonii, 03. Hymny państwowe - teksty
15 Matka Boża o Japonii
Japoniec, PRZEPISY
KULTURA Japonii
Japonia system?ukacji
Święta góra Omine w paśmie Kii w Japonii
17 TECHNIKI DOSKONALENIA RODEM Z JAPONII
maniery w domu japonia
04 JAPONIA I TRZĘSIENIE ZIEMI reaktory FUKUSHIMA
Japonia scenariusz lekcji
Referat Japonia
przyczyny uzycia bomby atomowej przez USA w wojnie z Japonia
KONSTYTUCJA JAPONII z 3 listopada 1946 r, Politologia

więcej podobnych podstron