Definicja TL: gr teoria to oglądanie lub badanie.
Można założyć, że teoria próbuje zaprowadzić określony porządek, co oczywiście kłóci się z literaturą, tym co naukowość niej jest indywidualne naukowość osobliwe. Zbytnia naukowość teorii (strukturalizm) prowadzi do powstawania teorii dla samej teorii i odsuwa ją od przedmiotu badań.
Źródłami TL są: poetyka, retoryka, komparatystyka literacka, filozofia. TL korzysta także z doświadczeń innych dyscyplin, m.in.: językoznawstwa, historii, historii literatury, teorii kultury, antropologii, teorii sztuki, muzykologii, psychologii, socjologii, politologii, teorii mediów.
Pytania TL:
ontologiczne: czym jest literatura; w czym wyraża się jej specyfika; czy można określić jej uniwersalną istotę?
epistemologiczne i metodologiczne: jak poznajemy dzieło literackie; jak można/należy je badać; najnowsze: czy w chwili obecnej można mówić o „poznaniu” literatury; jaka jest istota metodologii badań na tle metodologii naukowych; czy istnieją „metody” badania literatury?
interpretacja: czym jest; jakie są jej granice i możliwości; jaka jest sytuacja między praktykami a teoriami interpretacji; czym jest „poprawna/prawdziwa” interpretacja; jakie są kryteria wartościowania interpretacji; najnowsze: czy w ogóle można mówić o kryteriach „poprawności/niepoprawności” w interpretacji; jaką funkcję pełnią w praktykach interpretacji literatury nowe konteksty/ języki (kulturowe, etyczne, polityczne, płciowe, seksualne (…)?
podmiot(y): wszyscy uczestnicy życia literatury (pisarze, czytelnicy, nadawcy, odbiorcy, twórcy i ich interpretatorzy); kim jest autor, czytelnik; jak się komunikują poprzez dzieło literackie; jak wygląda relacja między rzeczywistymi pisarzami i czytelnikami a ich rolami wyrażonymi przez reguły organizacji dzieła literackiego; najnowsze: jak można mówić o podmiocie literatury; czy jest on pewną konstrukcją, czy osoba mająca ciało, zmysły, płeć, pragnienia, reprezentuje określoną przynależność narodową, rasową, etniczną, wraża określoną ideologię itp.?
metateoretyczne: jaki jest epistemologiczny i ontologiczny status samej TL tzn. jakie są jej możliwości/granice; jaki wygląda stosunek języków teoretycznych do języka literatury; najnowsze: czy TL w ogóle istnieje, jeśli tak, to w jakim kształcie; czy o literaturze można pisać za pomocą jakiegoś metajęzyka?
TL w XXI wieku przekształca się w poetykę kulturową, za jej najnowsze tendencje można uznać:
przesunięcie ciężaru zainteresowań w stronę praktyk interpretacji,
rezygnacja z odpowiedzi na pytania esencjalne np. czym jest literatura? i przejście ku pytaniom pragmatycznym np. jak literatura działa?
Poszerzenie obszaru interpretacji poprzez uruchamianie w praktykach interpretacyjnych wszelkich możliwych kulturowych odniesień dzieła literackiego i włączanie rozmaitych dyskursów kulturowych.