Teoria wyboru konsumenta - ćwiczenia

Pojęcia i określenia

Każdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie oznaczone liczbą:

.... (a) koszyk dóbr

.... (b) użyteczność

.... (c) ścieżka wzrostu dochodu

.... (d) optimum konsumenta

.... (e) ograniczenie budżetowe

.... (f) krzywa obojętności

.... (g) efekt substytucyjny

.... (h) indywidualna krzywa popytu

.... (i) krańcowa stopa substytucji

.... (j) linia budżetowa

.... (k) zasiłki rzeczowe

.... (1) maksymalizacja użyteczności

.... (m) efekt dochodowy

.... (n) rynkowa krzywa popytu

.... (o) komplementarność

.... (p) dobro Giffena

1. Krzywa, która pokazuje, jak zmienia się wybierany przez konsumenta koszyk dóbr pod wpływem zmian poziomu dochodu.

2. Określona kombinacja ilościowa dóbr nabywanych przez konsumenta.

3. Suma indywidualnych krzywych popytu wszystkich nabywców danego dobra.

4. Ilość jednego dobra, z której konsument musi zrezygnować, jeżeli chce zwiększyć o jednostkę ilość drugiego dobra, utrzymując jednocześnie na nie zmienionym poziomie łączną użyteczność.

5. Sytuacja, w której różne dobra można konsumować tylko łącznie.

6. Prosta przedstawiająca maksymalne ilości dwóch dóbr, które może nabyć konsument.

7. Punkt, w którym konsument osiąga maksymalną użyteczność(punkt styczności najwyższej osiągalnej krzywej obojętności z linią budżetową, w którym krańcowa stopa substytucji dwóch dóbr zrównuje się z relacją ich cen.

8. Takie dobro niższego rzędu, dla którego efekt dochodowy jest .większy od efektu substytucyjnego, czyli krzywa popytu jest rosnąca względem ceny.

9. Ta część reakcji konsumenta na zmianę ceny, która wiąże się ze zmianą jego siły nabywczej.

10. Ta część reakcji konsumenta na zmianę ceny, która wiąże się ze zmianą relacji cen.

11. Krzywa ilustrująca wszystkie koszyki dóbr o jednakowej użyteczności dla konsumenta.

12. Świadczenia socjalne z budżetu państwa dokonywane w formie niepieniężnej.

13. Założenie, zgodnie z którym konsument spośród dostępnych kombinacji dóbr wybiera tę, która daje mu największą użyteczność.

14. Zbiór takich kombinacji dóbr, które są dostępne dla konsumenta przy danym poziomie dochodu i danych cenach.

15. Suma zadowolenia, jakie daje konsumentowi określony koszyk dóbr.

16. Krzywa ukazująca ilość dobra nabywaną przez konsumenta przy różnych poziomach ceny.

Zadanie

Andrzej, mieszkający z rodzicami, korzysta ze stypendium w wysokości 20PLN tygodniowo, które wydaje na posiłki i na rozrywki. Odkładając liczbę posiłków na osi pionowej, a ilość rozrywek na osi poziomej, wykreśl linię budżetową Andrzeja dla następujących sytuacji:

1. jednostkowe ceny posiłków (P_P)i rozrywek (P_R) wynoszą 50 gr,

2. P_P = 50 gr, P_R = 1PLN,

3. P_P = 1PLN, P_R = 50 gr,

4. P_P = 40 gr, P_R = 40 gr,

5. P_P = 50 gr, P_R = 50 gr, ale wysokość stypendium wzrasta do 25PLN na tydzień.

Objaśnij położenie linii budżetowych d) i e) w porównaniu z a).

Zadanie

Tablica 1 przedstawia układ preferencji Andrzeja dotyczący posiłków (P) i rozrywek (R), ukazujący jednakowo dobre kombinacje ilościowe tych dóbr. W kolumnach 1, 2 i 3 podane zostały trzy zestawy (zbiory) takich kombinacji, z których każdy charakteryzuje się innym poziomem łącznej użyteczności.

Tablica 1. Preferencje Andrzeja dotyczące posiłków i rozrywek
Zbiór 1 (IC1)		Zbiór 2 (IC2)		Zbiór 3 (IC3)
R	P	R	P	R	P
2	40	10	40	12	45
4	34	12	35	14	40
8	26	14	30	16	35
12	21	17	25	18	30
17	16	20	20	21	25
22	12	25	16	27	20
29	9	30	14	33	17
34	7	37	12	38	15
40	5	43	10	44	13
45	4	50	8	50	12

1. Narysuj trzy krzywe obojętności według danych zawartych w tablicy, odkładając liczbę posiłków na osi pionowej, a rozrywek na osi poziomej.

2. Która krzywa wyznacza najwyższy poziom użyteczności?

3. Która krzywa wyznacza najniższy poziom użyteczności?

4. Rozważ następujące kombinacje dóbr:

I - 50R, 8P

II - 45R, 4P

III - 12R, 45P

IV - 25R, 16P

V - 21R, 11P

Uporządkuj te kombinacje według malejącego poziomu użyteczności.

5. Czy informacje podane w tym zadaniu wystarczą do wyznaczenia optymalnej kombinacji?

6. Nanieś na rysunek linię budżetową z wcześniejszego zadania. Czy możesz teraz wskazać kombinację, która zmaksymalizuje sumę użyteczności osiągalnej dla Andrzeja?

Zadanie

Barbara zastanawia się, jak podzielić pieniądze przeznaczone na zakup płyt i sukienek. Rysunek 1 ilustruje jej linię budżetową oraz krzywą obojętności.

Rysunek 5.1. Wybór Barbary dotyczący zakupu płyt i sukienek

Przyporządkuj oznaczone na wykresie punkty odpowiednim zdaniom:

1. wybór zapewniający Barbarze maksymalną osiągalną użyteczność,

2. Barbara kupuje tylko płyty,

3. wariant, który nie wyczerpuje kwoty, którą Barbara przeznaczyła na te dwa dobra,

4. kombinacja o takiej samej użyteczności jak d, ale nieosiągalna dla Barbary,

5. Barbara kupuje tylko sukienki,

6. kombinacja lepsza niż d, ale nieosiągalna dla Barbary.

Zadanie

Które z podanych niżej twierdzeń są fałszywe?

Konsument dążąc do uzyskania maksymalnej użyteczności wybiera punkt styczności swej linii budżetowej z krzywą obojętności, ponieważ:

1. jest to najwyższa osiągalna dlań krzywa obojętności,

2. każdy punkt położony na lewo od linii budżetowej oznaczałby, że część dochodu pozostaje nie wydatkowana,

3. wszystkie kombinacje dóbr leżące na prawo od linii budżetowej są nieosiągalne przy danym poziomie dochodu,

4. punkt ten oznacza najkorzystniejszą relację cen,

5. w każdym innym punkcie położonym na linii budżetowej konsument osiągnąłby mniejszą sumę użyteczności.

Zadanie

Krzysztof zastanawia się nad wyborem ilości dwóch nabywanych dóbr X i Y. Rysunek 5.2 pokazuje kilka krzywych obojętności wyrażających jego preferencje. Prosta BL₁ to jego linia budżetowa przy danym poziomie dochodu i danych cenach.

Rysunek 5.2. Decyzje Krzysztofa związane z wyborem dóbr X i Y (przy zmianie dochodu)

1. Załóżmy, że preferencje Krzysztofa oraz ceny dóbr X i Y pozostają stałe, lecz zmienia się poziom dochodu. Wykreśl ścieżkę wzrostu dochodu.

2. Zaszereguj dobra X i Y do jednej z dwóch kategorii: dobro normalne lub dobro niższego rzędu.

3. Jak wyglądałaby ścieżka wzrostu dochodu, gdyby oba dobra były dobrami normalnymi?

4. Czy można byłoby wykreślić ścieżkę wzrostu dochodu, gdyby oba dobra były niższego rzędu?

Zadanie

Krzysztof znów dokonuje wyboru między dobrami X i Y. Rysunek 5.3 jest taki sam jak 5.2.

Załóżmy, że preferencje Krzysztofa, jego dochód i cena dobra Y pozostają bez zmian, ale zmienia się cena dobra X.

Rysunek 5.3. Decyzje Krzysztofa związane z wyborem dóbr X i Y (przy zmianie ceny)

1. Pokaż na wykresie, jak zmienia się popyt Krzysztofa na dobro X pod wpływem zmian ceny tego dobra.

2. Czy na podstawie tego wykresu można wyznaczyć krzywą popytu Krzysztofa na dobro Xl

3. Wyjaśnij, jak zmienia się popyt na dobro Y pod wpływem zmian ceny dobra X.

Zadanie

Które z podanych niżej twierdzeń są fałszywe?

Konsument dążąc do uzyskania maksymalnej użyteczności wybiera punkt styczności swej linii budżetowej z krzywą obojętności, ponieważ:

6. jest to najwyższa osiągalna dlań krzywa obojętności,

7. każdy punkt położony na lewo od linii budżetowej oznaczałby, że część dochodu pozostaje nie wydatkowana,

8. wszystkie kombinacje dóbr leżące na prawo od linii budżetowej są nieosiągalne przy danym poziomie dochodu,

9. punkt ten oznacza najkorzystniejszą relację cen,

10. w każdym innym punkcie położonym na linii budżetowej konsument osiągnąłby mniejszą sumę użyteczności.

Zadanie

Na rysunku 5.4 krzywe obojętności I₁ i I₂ są fragmentem mapy obojętności Daniela względem dwóch dóbr: czekolady i lemoniady. Proste AB i CD to równoległe linie budżetowe dla dwóch różnych poziomów dochodu. Co oznacza przejście z wyjściowego punktu równowagi E do nowego punktu F?

Rysunek 5.4. Wybór Daniela dotyczący zakupu lemoniady i czekolady

1. Wzrost dochodu towarzyszący zmianie preferencji i relacji cen.

2. Spadek dochodu przy niezmiennych preferencjach i stałej relacji cen.

3. Spadek dochodu połączony ze zmianą preferencji, przy nie zmienionej relacji cen.

4. Wzrost dochodu połączony ze zmianą relacji cen, przy niezmiennych preferencjach.

5. Wzrost dochodu przy niezmiennych preferencjach i stałej relacji cen.

Zadanie

Konsument wychodzi z punktu P położonego na linii budżetowej (rysunek 5.5), a następnie wybiera punkt Q. Które z wymienionych niżej zdarzeń mogło spowodować to przesunięcie?

Rysunek 5.5. Zmiana punktu równowagi konsumenta

1. Zmiana preferencji.

2. Niewielka podwyżka ceny dobra X oraz większa procentowo obniżka ceny dobra Y.

3. Podwyżka ceny dobra X oraz mniejsza procentowo podwyżka ceny dobra Y.

4. Spadek realnego dochodu.

5. Jednakowy procentowy wzrost dochodu nominalnego oraz cen obu dóbr.

Zadanie

Krzywe na rysunku 5.6 pokazują, jak Dorota reaguje na obniżkę ceny befsztyków, gdy dokonuje wyboru między befsztykami a kotletami schabowymi. Wyjściową linią budżetową jest prosta AB, a odcinek OX₁ oznacza liczbę befsztyków, które kupuje Dorota. Po obniżce ceny linia budżetowa zajmuje położenie AC, a Dorota konsumuje teraz OX₂ befsztyków.

Rysunek 5.6. Ustalenia Doroty dotyczące zakupu befsztyków i kotletów schabowych

1. Zilustruj efekty dochodowy i sub­stytucyjny określające reakcję Doroty na spadek ceny. (Uwaga: przy omawianiu tego tematu w podrozdziale 5.3 podręcznika posługiwaliśmy się przykładem wzrostu ceny; tu trzeba zastosować trochę inne podejście).

2. Czy w świetle tej analizy befsztyk jest dobrem normalnym, czy niższego rzędu?

3. Czy efekty dochodowy i substytucyjny działają w tym samym, czy w przeciwnym kierunku?

4. W jakich warunkach wzajemna relacja tych efektów byłaby inna?

Tak/Nie

1. Krzywe obojętności są zawsze malejące w miarę przesuwania się na prawo, jeśli tylko konsument woli mieć więcej, a nie mniej.

2. Krzywe obojętności nie mogą się przecinać, jeśli preferencje konsumenta są spójne.

3. Nachylenie linii budżetowej zależy tylko od relacji cen dwóch rozpatrywanych dóbr.

4. Ograniczenie budżetowe pokazuje maksymalną ilość jednego dobra, która jest dostępna przy danej ilości drugiego dobra.

5. Konsument osiąga maksymalną użyteczność w punkcie, w którym linia budżetowa przecina się z krzywą obojętności.

6. Wraz ze zmianą wysokości dochodu nominalnego zmienia się nachylenie oraz położenie linii budżetowej.

7. Tzw. dobra Giffena są dobrami niższego rzędu.

8. Wszystkie dobra niższego rzędu są dobrami Giffena.

9. Jeżeli dwa rozpatrywane dobra są dobrami normalnymi, to ścieżka wzrostu dochodu (przedstawiająca zmiany koszyka dóbr spowodowane przez wzrost dochodu) jest krzywą rosnącą.

10. Jeśli wzrasta cena określonego dobra, to efekt substytucyjny zawsze powoduje ograniczenie wielkości zakupów tego dobra.

11. Jeśli po podwyżce ceny dobra X efekt substytucyjny zostaje dokładnie zrównoważony przez efekt dochodowy, to X nie jest ani dobrem normalnym, ani dobrem niższego rzędu.

7

---