Analiza jest metodą postępowania naukowego, która polega na dzieleniu danej całości na części i następnie na rozpatrywaniu każdej z nich osobno. Może mieć dwojaki cel:
1. Wykrycia struktury badanej całości związków i zależności występujących między elementami strukturalnymi oraz między każdym elementem a całością. Wówczas mamy do czynienia z analizą strukturalną.
2. Poznanie mechanizmu funkcjonowania badanej całości, zmian jakie w niej zachodzą, identyfikacje czynników oddziałujących na tę całość oraz sił i kierunków wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany, wówczas mamy do czynienia z analizą przyczynową.
Odwrotnością analizy jest synteza polegająca na scalaniu różnych elementów w jedną całość i pełnym poznaniu określonego zjawiska, procesu. Czyli synteza jest metodą polegającą na przechodzeniu od szczegółów do uogólnień, od pojedynczych faktów i stwierdzeń do charakterystyki ogólnej.
Jeżeli przedmiotem analizy są zjawiska ekonomiczne to mamy do czynienia z analizą ekonomiczną. Analiza ekonom. przedsiębiorstwa zwana analizą działalności gosp. polega na wykrywaniu struktury zjawisk i procesów występujących w działalności gosp. przedsiębiorstwa, ustaleniu wew. i zew. związków przyczynowych tych zjawisk i procesów, ustaleniu wielkości i przyczyn odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych a także na podejmowaniu decyzji zmierzających do wzrostu efektywności ekonom. przedsiębiorstwa
Analiza działalności gosp. w ujęciu teoretycznym jest to narzędzie obiektywnego poznania zaistniałych oraz przyszłych zjawisk, stanów, procesów ich przyczyn i skutków. Analiza w praktyce sprowadza się do wykorzystania określonych technik i metod w systemie planowania, koordynowania, scalania, kontrolowania i regulowania działalności gosp. podmiotu.
W ramach prac analitycznych związanych z oceną działalności gosp. przedsiębiorstwa wyróżniamy:
1. Przygotowanie materiałów źródłowych.
Materiały źródłowe w analizie dzielimy na:
Materiały wew. zawierające informacje o samym przedsiębiorstwie:
a. ewidencyjne
- dokumentacja pierwotna lub wtórna stanowiąca podstawę zapisów
ewidencyjnych
- dokonane zapisy w urządzeniach ewidencyjnych
- sprawozdawczość finansowa i rzeczowa oparta na tych zapisach
b. pozaewidencyjne
- dane postulowane (normy, plany)
- wyniki poprzednio prowadzonych analiz
- materiały z przeprowadzonych kontroli i rewizji
- normy prawne
Materiały zew. obejmujące dane o otoczeniu przedsięb.
2. Właściwe prace analityczne w zakresie analizy działalności
przedsiębiorstwa
Do podstawowych etapów badań analitycznych zaliczamy :
1. Dokładne zdefiniowanie obiektu badań.
2. Wybór kryterium oceny badanego zjawiska.
3. Wybór adekwatnej miary.
4. Ustalenie jednostki odniesienia czyli bazy porównawczej.
5. Określenie odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych.
6. Postawienie wstępnej hipotezy badawczej i przeprowadzenie analizy
przyczynowej.
7. Postawienie diagnozy ekonomicznej obejmującej:
a. właściwą diagnozę.
b. genezę zaistniałej sytuacji.
c. prognozę rozwoju sytuacji.
8. Ustalenie działań racjonalizujących funkcjonowanie podmiotu.
Zasadnicze badania analityczne zmierzają do:
1. Wykrycia i ustalenia przyczyn powodujących wykonanie jak i nie wykonanie zadania.
2. Sporządzenia charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa oraz pozwalającej na ocenę uzyskanych wyników i porównanie ich z wynikami innych przedsiębiorstw.
3. Określenie przewidzianych wyników na podstawie informacji o stanie czyli półproduktów jakimi dysponuje przedsiębiorstwa oraz o podstawowych zmianach otoczenia.
4. Podjęcie decyzji umożliwiających wzrost efektywności funkcjonowania.
3. Opracowanie i prezentacja wyników prowadzonej analizy.
Analiza działalności przedsiębiorstwa powinna spełniać następujące wymagania formalne i merytoryczne:
1. Zawierać właściwe i obiektywne stwierdzenia i ocenę.
2. Uwzględniać wszystkie rozpoznane elementy determinujące określony stan przedsiębiorstwa lub wybrane zjawisko ekonomiczne.
3. Opierać się na zweryfikowanych danych liczbowych po doprowadzeniu ich do porównywalności.
4. Przedstawiać wyniki badań w sposób zwięzły i zrozumiały.
5. Zawierać wyniki bliskie momentowi powstania zjawiska i podjęcia decyzji.
Funkcje analizy:
1. Poznawcza - umożliwia poznanie zjawisk gospodarczych we wzajemnych powiązaniach, ich przyczyny i skutki oraz uwarunkowania i ograniczenia.
2. Informacyjna - polega na tym iż informacje zawarte w analizie stanowią podstawę podejmowania decyzji.
3. Kontrolna - umożliwia ustalenie odchyleń od planów.
Wyniki prowadzonych analiz mogą być przedstawione w formie liczbowej, graficznej i opisowej.
Forma liczbowa - przyjmuje postać tablic statystycznych, w których dane mogą być wyrażone w wielkościach absolutnych, względnych, współczynników lub średników.
Forma graficzna - są to wykresy i rysunki, które mają za zadanie przedstawić istniejące zależności, relacje i tendencje co jest pomocne w określeniu tendencji analizowanego zjawiska.
Forma opisowa - składa się ze słownego opisu danego zjawiska oraz wniosków, które powinny zawierać następujące elementu:
1.Treść wniosku. 2. Termin wykonania. 3. Osobę odpowiedzialną.
4. Przewidziany wynik zastosowania.
Analiza działalności przedsięb. powinna obejmować:
1. Analizę techniczno-ekonomiczną - koncentruje się ona na ocenie poszczególnych obszarów działalności gosp. przedsiębiorstwa, które obejmują: organizację i metody produkcji, wyposażenie w środki trwałe i ich wykorzystanie, zaplecze techniczne wraz z gosp. remontową oraz inwestycje, zatrudnienie, organizacje i wydajność pracy, zaopatrzenie materiałowe itp.
Analiza ta powinna odpowiadać na następujące pytania:
1. Czy zgromadzone środki i zatrudniony personel zapewniają sprawną działalność przedsiębiorstwa ?
2. Czy proporcje między poszczególnymi czynnikami wytwórczymi są ustalone racjonalnie tzn. czy nie ma nadmiaru jednych środków przy braku innych?
3. Czy zgromadzony majątek jest wykorzystywany w sposób efektywny?
2. Analizę finansową - która obejmuje zagadnienia związane z całokształtem działalności gosp. i dotyczy głównie oceny sytuacji finansowej oraz wyniku działalności gosp. wraz z oceną rentowności.
Analiza wskaźnikowa - jest ona rozwinięciem wstępnej analizy sprawozdań finansowych. Za jej pomocą można dokonać oceny różnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa . Ogólnie wyróżnia się 4 obszary:
- płynności finansowej
- rentowności
- sprawności działania
- zadłużenia
Płynność rozumiana jako zdolność przedsiębiorstwa do terminowego realizowania zobowiązań bieżących. Do oceny tego obszaru służą przede wszystkim:
a. wskaźnik bieżącej płynności tzw. Wskaźnik płynności 3-go stopnia.
b. wskaźnik szybki tzw. wskaźnik płynności 2-go stopnia.
c. wskaźnik wystarczalności gotówkowej tzw. wskaźnik płynności 1-go stopnia.
WSKAŹNIKI
Płynność 3 stopnia (płynność bieżąca).
aktywa bieżące/pasywa bieżące*100
Możliwość spłacania zasobów krótkoterminowych Środkami obrotowymi. Zadowalający jego poziom kształtuje się w granicach od 1,2 do 2,0.
Płynność 2 stopnia (wskaźnik szybki)
środki pieniężne + należności/pasywa biężące*100
Zdolność do szybkiego uregulowania krótkoterminowych Zobowiązań. Wskaźnik szybki uważany jest za satysfakcjonujący, gdy wynosi ok. 1,0.
Płynność 1 stopnia
środki pieniężne/aktywa bieżące*100
Stopień pokrycia zobowiązań bieżących aktywami o najwyższym stopniu płynności.
WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI - do podst. wskaźników rentowności zaliczamy:
- wskaźnik rentowności sprzedaży
- poziom kosztów
- rentowność majątku
Rentowność sprzedaży
zysk netto/sprzedaż netto*100
Marża zysku na sprzedaży lub
zysk operacyjny/dochód z działalności operacyjnej*100
Stopień zysku niezależnie od struktury finansowej, pozwala ocenić efektywność ekonomicznej typowej działalności przedsiębiorstwa .
Poziom kosztów
zysk operacyjny/koszty działalności operacyjnej*100
Informacje o efektach działalności gospodarczej w przeliczeniu na jednostkę poniesionych kosztów. lub
koszty operacyjne/przychody ze sprzedaży w cenach brutto*100
Udział poniesionych kosztów w kwocie przychodów
Rentowność majątku
zysk netto/aktywa ogółem*100 oznaczenie ROA
Efektywność wykorzystania majątku
Rentowność kapitału własnego
zysk netto/kapitał własny*100 oznaczenie ROE
Stopa zyskowności zainwestowanych w firmie kapitałów własnych.
WSKAŹNIKI SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA
Rotacja zapasów
sprzedaż netto/średni stan zapasów
Ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi odnowienie zapasów
Cykl zapasów w dniach
Średni stan zapasów/sprzedaż netto*360 dni
Określa co ile dni firma odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży
Rotacja należności
sprzedaż netto/średni stan należności
Wskazuje ile razy w ciągu badanego okresu firma odnawia swoje należności. Wskaźnik powinien przyjmować wartość w przedziale od 7 do 10. Niższa wartość jest wyrazem zbyt długiego zamrożenia środków pieniężnych w należnościach
Cykl należności w dniach
średni stan należności/ sprzedaż netto*360 dni
Ilość dni, za którą nie uzyskano jeszcze należności, czyli jaki jest średni czas regulowania zobowiązań
Średnioroczny cykl środków pieniężnych w dniach obrotu
cykl zapasów w dniach+ cykl należności- okres płacenia zobowiązań
Obrazuje czas jaki upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej na regulowanie zobowiązań do czasu przepływu gotówki z pobranych należności
WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA
Wskaźnik ogólnego zadłużenia
zobowiązania ogółem/aktywa ogółem*100
Stopień pokrycia majątku obcymi kapitałami. Wskaźnik ten powinien oscylować w granicach od 57% do 67%
Wskaźnik statycznego stopnia zadłużenia
kapitał obcy/kapitał własny*100
Stopień ryzyka finansowego kredytodawcy, określa możliwość spłaty zobowiązań kapitałami własnymi
Wskaźnik samofinansowania
Kapitał własny/kapitał całkowity
Określa w jakim stopniu przedsiębiorstwo odznacza się niezależnością i siłą finansową. Zalecana wielkość wskaźnika powinna się mieścić w przedziale od 0,33 do 0,43
Pokrycie zobowiązań odsetkowych
zysk przed opodatkowaniem + odsetki/odsetki
Określa zdolność firmy do terminowego płacenia zobowiązań odsetkowych
Pokrycie zobowiązań nadwyżką finansową
zysk netto + amortyzacja/zobowiązania
Zdolność do pełnej spłaty zobowiązań z nadwyżki finansowej.