FARMAKOEKONOMIKA

Znajomość ekonomiki farmacji konieczna w pracy farmaceuty- aptekarza w aptece szpitalnej i ogólnodostępnej.

Gospodarka lekiem - możliwe przy znajomości ekonomii

Nauki ekonomiczne w ochronie zdrowia-zajmują się optymalizacją wykorzystania zasobów (szpitali, poradni, sprzętu medycznego, leków). Ważne przy ich ograniczonym dostępie.

Apteka ogólnodostępna jest placówką ochrony zdrowia. Jest także podmiotem gospodarczym świadczącym usługi farmaceutyczne.

Zadania apteki ogólnodostępnej i szpitalnej (art. 86, ust2,3-Prawo Farmaceutyczne)

-świadczenie usług farmaceutycznych obejmujących m. In wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych, udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych.

-udział w racjonalizacji farmakoterapii, współuczestniczenie w prowadzeniu gospodarki produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi w szpitalu.

Farmaceuta-aptekarz ważnym ogniwem w ekonomicznym systemie opieki zdrowotnej państwa

-uczestnictwo w procesach racjonalizacji wydatków na ochronę zdrowia poprzez możliwość wprowadzenia oszczędności w wydawaniu pieniędzy na leki refundowane.

-opracowywanie receptariuszy szpitalnych

-prawo i obowiązek informowania pacjenta o możliwości zakupu tańszego odpowiednika leku.

Dwa aspekty funkcjonowania apteki:

• zdrowotny - jako placówka ochrony zdrowia publicznego

• ekonomiczny - jako podmiot gospodarczy

Apteka podmiotem gospodarczym działającym na rynku farmaceutycznym zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi i w oparciu o rynkowe zasady ekonomicznego funkcjonowania.

Oksaliplatyna przed wygaśnięciem patentu kosztowała (50mg) ponad 900zł, dzisiaj ok. 25 zł kosztują leki generyczne.

Ochronna rola państwa (Minister Zdrowia), obrona pacjentów przed producentami, którzy wykorzystują każdą okazję do osiągnięcia zysku.

Główne zagadnienia:

- podstawy ekonomiki farmacji leku

- ekonomiczne zagadnienia refundacji kosztów leków

- rynek leków w Polsce

- rynek dystrybucji leków

- promocja i reklama produktów leczniczych

- polityka lekowa

- receptariusz szpitalny jako podstawa gospodarki lekiem

- podstawy farmakoekonomiki

- analiza kosztów

- analizy farmakoekonomiczne

- użyteczność w farmakoekonomice

Sytuacja ekonomiczna w służbie zdrowia:

Stałe tendencje wzrostu wydatków na ochronę zdrowia, w tym na farmakoterapię.

Przyczyny wzrostu kosztów leczenia:

- wydłużenie życia - starzenie się społeczeństwa, opieka zdrowotna ludzi starszych

- wzrost zachorowań na nowotwory, AIDS, choroby układu krążenia itp. choroby cywilizacyjne

- wprowadzanie nowych metod diagnostycznych i terapeutycznych niewielkie

- wzrost kosztów badań naukowych nad nowymi metodami leczenia stosunkowo koszty

- starzejący się powojenny wyż demograficzny

-wzrost bezrobocia, problemy gospodarczo-ekonomiczne państwa

Poszukiwanie oszczędności w wydatkach na ochronę zdrowia:

- ograniczenie wydatków na leki mimo, że leki mają niewielki udział w całkowitych wydatkach na opiekę zdrowotną. Leki są jednak elementem kosztów, na który najłatwiej oddziaływać.

- ograniczenie kontraktów leczniczych (zmniejszanie płatności)

- nowa ustawa ogranicza wydatki na leki i świadczenia zdrowotne (podwyżki cen i utrzymania)

Mechanizmy zmniejszania wydatków na leki:

- zamrożenie cen

- wprowadzenie cen urzędowych, referencyjnych, limitów (sztywne ceny)

- usuwanie leków z list refundacyjnych

- zwiększanie udziału pacjenta w opłatach za leki (leki pełnopłatne)

- zmniejszanie marży dla hurtowni i aptek

- zezwolenie na zakupy bezpośrednio u producenta z pominięciem hurtowni (tylko apteki szpitalne)

- stosowanie leków odtwórczych (generycznych)

- określenie budżetu dla lekarza na przepisywane leki (w Niemczech)

kiedyś w 90' marże w aptekach PL 20%, 25% zagraniczne

Niemcy na wszystkie leki 30% marża

Wydatki na leki w Polsce (ceny hurtowe)

1997r. - ok. 5 mld PLN

1998r. - ok. 9 mld PLN ~skok niewielki

1999r. - ok. 11 mld PLN

…

2003r. - ok. 16 mld PLN

2005r. - ok. 17 mld PLN

2008r. - ok. 19 mld PLN

Wydatki na leki w krajach Unii Europejskiej % PKB (2004/5r.)

Polska 2,3 2,2

Portugalia 2,1 2,0

Francja 1,6 1,6

Grecja 1,6 1,6

Niemcy 1,4 1,4

W. Brytania 0,9 0,9

Dania 0,7 0,7

2004 2005

Teraz już nie ujawnia się takich informacji, trzebaby zapłacić odpowiedniej firmie z informacje o sprzedaży.

Produkt leczniczy - towar (specyficzny) podlegający istniejącym prawidłowościom i mechanizmom rynkowym (towar - dobrem wytworzonym dla nieznanego użytkownika, posiadającym wartość użytkową i wymienną wyrażoną ceną) …

Producent - wytwarza leki aby jak najwięcej sprzedać i zarobić jak najwięcej pieniędzy (troska o zdrowie pacjenta?)

Specyficzne cechy leku jako towaru:

- siła pożądania jego wartości użytkowej

- użytkownik leku nie jest najczęściej farmakologiem (o wyborze leku Rp. decyduje lekarz) pacjent nie zna się na lekach

- brak elastyczności popytu (brak substytucji towaru)

- częsty monopol z zastrzeżoną nazwą (patent)

- konkurencja między firmami niekoniecznie prowadzi do spadku cen

- leki niewłaściwie stosowane są niebezpieczne dla użytkownika

Ochronna rola państwa (Ministerstwa zdrowia)

Państwo - Ministerstwo Zdrowia powinno występować w obronie pacjentów, ochraniać ich budżet przed producentami, którzy wykorzystują każdą okazję do osiągnięcia zysku. ( w Niemczech i USA kary)

Dystrybucja leków

Producent

Rejestracja, dopuszczenie do obrotu

Dystrybucja (hurtownia, apteka)

pacjent (bez recepty) recepta

(ordynujący)

Podział „rynkowy” leków:

- oryginalne (referencyjne) - chronione prawem patentowym

- kongeneryczne (me too drug)

- generyczne (odtwórcze) - produkowane po wygaśnięciu ochrony patentowej

Patent - prawna ochrona wynalazku lub wynalazcy przed zawłaszczeniem pomysłu.

Patenty motorem postępu, rozwoju nauki, techniki i przemysłu.

Patent - dokument urzędowy, który stwierdza własność wynalazku i daje jego posiadaczowi wyłączność korzystania z niego na terytorium kraju, w którym patent został udzielony.

-monopol z wynalazku jaki uzyskuje uprawniony

Patenty przyznawane są na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do stosowania przemysłowego (art. 25 Ust. prawo własności przemysłowej)

Wynalazek musi posiadać:

Nowość, poziom wynalazczy, przemysłowe zastosowanie.

Nowość wynalazku:

- Nowy - nie jest częścią stanu techniki

- Stan techniki - wszystko to, co przed datą, wg. której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do publicznej

Poziom wynalazczy:

- nie wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki

- wynalazek nie może wynikać z rutynowej pracy

- wynalazek musi być osiągnięty z pomocą konkretnych środków technicznych.

Możliwość przemysłowego zastosowania wynalazku:

- musi być odtwarzalny za każdym razem

- opis wynalazku musi być tak ujawniony, aby osoba trzecia, która jest specjalistą w danej dziedzinie, mogła na podstawie informacji odtworzyć wynalazek bez wkładania w to dodatkowego wysiłku intelektualnego.

Wynalazek musi spełniać wszystkie 3 przesłanki łącznie

Zastrzeżenia patentowe:

- określają zakres przedmiotowy patentu, poprzez wskazanie jego charakterystycznych cech

- wykładnią zastrzeżeń mogą być opisy i rysunki wynalazku

Zastrzeżenia patentowe typu szwajcarskiego (swiss clain):

- stosowane w wynalazkach z farmacji i medycyny

- obejmują drugie lub kolejne zastosowania medyczne lub nowe wskazania znanej substancji czynnej lub kompozycji farmaceutycznej

- konstrukcja zastrzeżeń: użycie substancji X do wytworzenia produktu leczniczego do leczenia choroby Y (opatentowane wskazania Viagry)

Zastrzeżenia patentowe Markush'a:

- chronią strukturę chemiczną związaną z wielokrotnością grup funkcyjnych wskaz. w całym lub części związku chemicznego

- konstrukcja zastrzeżenia: …wybrane z grupy związków składających się z A, B, C…np. ochrona przed kongenerykami

- utrudniają syntezę (patentowanie) leków kongenerycznych (mee too drug)

Przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze kraju, w którym patent został udzielony.

Uprawniony z patentu może zakazać korzystanie z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy osobie trzeciej, która nie posiada jego zgody.

Decyzję o udzieleniu patentu wydaje Urząd Patentowy, o ile zostały spełnione ustawowe warunki do jego uzyskania.

Dla produktów leczniczych udzielane są w RP dodatkowe prawa ochronne na warunkach określonych w przepisach o ustanowieniu patentu w UE.

Polskie prawo patentowe uznaje układ TRIPS (Agrement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) podpisany przez kraje zrzeszone WTO (Word Trade Organization) - rejestracja patentu przez każdy kraj zrzeszony.

Ochrona patentowa produktów leczniczych 20 lat (25 lat przy SPC - Supplementary Protection Certificate - certyfikat, bo były długie badania nad produktem, co musi udowodnić).

Licencja przymusowa

Urząd Patentowy może udzielić zezwolenia na korzystanie z opatentowanego wynalazku gdy:

- jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa Państwa, dziedzinie ochrony życia i zdrowia ludzkiego.

- zostanie stwierdzone, że patent jest nadużywany przez uniemożliwienie korzystania, zwłaszcza gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób jest dostępny społeczeństwu w nieskończonej ilości albo po nadmiernie wysokich cenach.

- Urząd Patentowy po stwierdzeniu, ze patent jest nadużywany może postanowić o umożliwieniu ubiegania się o licencję przymusową i ogłasza to w Wiadomościach Urzędu Patentowego.

- Urząd Patentowy określa zakres i czas trwania licencji przymusowej, szczegółowe warunki jej wykonywania oraz wysokość opłaty licencyjnej, sposób i termin jej zapłaty, odpowiednio do wartości rynkowej licencji.

Znak towarowy ® zastrzeżony

może to być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania towaru jednego przedsiębiorstwa od towaru drugiego przedsiębiorstwa.

Znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub sygnał dźwiękowy.

Znak towarowy podrobiony- użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych dla towarów objętych prawem ochronnym.

Urząd Patentowy prowadzi postępowania w sprawie ochrony na terytorium RP międzynarodowych patentów i znaków towarowych, w zakresie przewidzianym Konwencją paryską o ochronie własności przemysłowej (z 1883r.), Porozumieniem madryckim (z 1891r.) o międzynarodowej rejestracji znaków lub Protokołem do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków (z 1989r.)

Nie narusza się patentu przez:

- korzystanie z wynalazku, w niezbędnym zakresie do wykonania czynności, jakie na podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania rejestracji bądź zezwolenia, stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu produktów leczniczych;

- wykonanie leku w aptece na podstawie Indywidualnej recepty lekarskiej (art. 69 Ustawy Prawo własności przemysłowej).

Zastrzeżone nazwy leków (trade names, brand names, trade Marks) są wspólnie z patentami objęte ustawowo ochroną własności przemysłowej.

Nazwy produktów leczniczych ważnym elementem gospodarki lekiem.

Konieczność sterowania nazewnictwem produktów leczniczych przed organy nadzorujące gospodarkę leku.

INN (International Nonproprietary Names) - nazwy międzynarodowe substancji leczniczych porządkujące nomenklaturę leków (WHO 1952).

Odchylenia od nazwy INN:

- Paracetamol - Acetaminophen

- Salbutamol - Albuterol (USA)

Zaleta systemu INN - wyodrębnianie w nazwie leku jej części powtarzającej się najczęściej na końcu nazwy (stem)

- β-blokery (beta adrenolityki) - „olol” - propranolol, bopindolol, nadolol, oxprenolol, pindolol, timolol;

- inhibitory konwertazy angiotensyny - „pril” - enalapril, spirapril, ranipril, captopril, quinapril, lisinopril;

- inhibitory reduktazy koenzymu A - „statyny” - atorvastatina, simvastatina, lovastatina;

- „cef” - cefalosporyny - cefaletin, cefalotin, cefradine, cefepim, cefpirom;

- „gest” - progestageny - demagestone, dedrogestone, progesterone, nomegestrol.

Nazwę leku proponuje wynalazca. Zatwierdza WHO lub proponuje poprawki jeśli nazwa nie odpowiada obowiązującym zasadom.

Nazwa leku nie powinna kojarzyć się z sugestią anatomiczną, fizjologiczną, patologiczną lub terapeutyczną. (dot. Nazwy międzynarodowej)

Branded generic - prawa ochrony patentowej, leki generyczne zawierają ten sam związek, występujący pod różnymi nazwami

Diclophenac: sól sodowa kwasu o-(2,6-dichloroanilino)-fenylooctowego

- Apo-Diclo, Diclac, Arthrotec, Voltaren, Venożel, Dicloratio, Majamil, Olfen itp. (20 produktów leczniczych w PL)

Paracetamol - 4-hydroksyacetanilid (Acetaminophen)

- Acenol, Apap, Calpol, Codipar, Efferalgan, Panadol, Paracetamol, Plicet, Panadol, Tazamol, Novo-Gesic itp.(14 produktów pojedynczych + 27 preparatów złożonych = 41 produktów leczniczych z paracetamolem)

Obowiązek producenta umieszczania na opakowaniach leków obok nazwy zastrzeżonej nazwę międzynarodową (INN).

Legalne obchodzenie praw patentowych:

- leki kongeneryczne (me too drug) - struktura podobna do pierwowzoru i podobne właściwości farmakologiczne.

- przymusowa licencja - możliwość obniżenia ceny drogiego, potrzebnego leku, dostępność do drogiego, potrzebnego leku.(zawieszenie ochrony patentowej)

Wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej nie jest naruszeniem praw patentowych.

Leki kongeneryczne (me too drug)

- Betablokery: Propranolol - Nadolol, Indenolol, Pindolol, Mepindolol, Talindolol…(34 leki)

- Fenotiazyny: Chloropromazyna - Perazina, Promazina, Acepromazina, Triflupromazina (42 leki)

- Benzodiazepiny: Chlordiazepoxid - Diazepam, Oxazepam, Nitrazepam, Clonazepam, Lorazepam (41 leków) -> nie zrobił kariery w lecznictwie w porównaniu do kongenerycznych leków (konkurencja kongeneryczna)

Koszty wdrożenia nowego leku:

- koszty i czas potrzebny na wprowadzenie nowego leku na rynek nie uzasadnia wygórowanych cen leków. Dotyczy to szczególnie leków kongenerycznych i odtwórczych.

Leki generyczne:

- ważnym instrumentem obniżenia wydatków budżetowych oraz opłat za leki przez pacjenta

- wysokie ceny leków markowych po wygaśnięciu patentu nie mają ekonomicznego uzasadnienia.

Analiza cenowa (ceny apteczne) leków markowych i generycznych (precyzyjny obraz ceny po porównaniu DDD) przyzwyczajenie pacjenta do nazwy

Analiza cenowa produktów leczniczych i odtwórczych z kategorii dostępności Lz (lecznictwo zamknięte)

Np. cytostatyki

-Oksaliplatyna 50mg 980zł po wygaśnięciu patentu 29zł

-paclitaksel 300mg 3000zł 300zł

Równoważność produktów leczniczych odtwórczych i referencyjnych:

- zawiera taką samą substancję aktywną

- jest w tej samej dawce i postaci

- uwalnia in vitro z taką samą szybkością i w tym samym stopniu

Wymienność leku generycznego z oryginalnym

- Biorównoważność - dwa preparaty wykazują identyczne działanie kliniczne

• Biodostępność - szybkość oraz ilość przechodzących aktywnych składników lub metabolitów do krążenia (do krwi) nie różni się znamiennie (80%-120%) niezmienne statystyczne, jeśli…leku oryginalnego. Pełne badania kliniczne konieczne tylko dla leku oryginalnego.

Producent rejestruje lek odtwórczy na podstawie odpowiedniej dokumentacji.

Udowadnia, że wyprodukowany przez niego lek odtwórczy jest biorównoważny z oryginalnym.

Ceny leków odtwórczych mogą być różne.

10,8,5 x tańsze od siebie 2 preparaty odtwórcze. Powinny być na zbliżonym poziomie ale nie są, bo firmy chcą więcej zarobić. Stąd limity na INN.

Refundacja

Refundowanie pacjentowi kosztu leku jest elementem zabezpieczenia socjalnego na wypadek choroby. Zabezpieczenie socjalne na wypadek choroby jest formą solidarności społecznej.

Konieczność działań związanych z poprawą dostępu chorych do leków refundowanych (odciążające finansowo pacjentów). Minister Zdrowia musi co 2 miesiące nowelizować listy leków refundowanych.

Objęcie refundacją leków drogich, innowacyjnych lecz skutecznych od znajdujących się na listach może przynieść oszczędności nie tylko społeczne (krótszy czas terapii, możliwość leczenia ambulatoryjnego).

- W latach 1998-2004 w Czechach zarejestrowano 80 nowych innowacyjnych leków, z tego 70 wprowadzono na listę refundacyjną (średnio 1 rok oczekiwania - przekracza standardy europejskie).

- W latach 1998-2004 w Polsce zarejestrowano 111 leków innowacyjnych, z tego 10 wprowadzono na listę leków refundowanych (średni czas oczekiwania na referencję = 7 lat - sytuacja bezprecedensowa w skali Europy).

-w 2010 NFZ wydał na refundację 8,545 mld PLN. Stanowiło to 14,8% środków publicznych przeznaczonych na finansowanie świadczeń gwarantowanych.

-ustawa z 12.05.2011 określa całkowity budżet na refundację na nie więcej niż 17% sumy środków publicznych na świadczenia gwarantowane.

Niemieckie Kasy Chorych na refundację leków posiadają 23,1 mld Euro na 82,5 mln Niemców.

Narodowy Fundusz Zdrowia przeznacza na refundację 8,5 mld PLN na 38,6 mln Polaków tj. ok. 5 razy mniej.

Ceny leków w Niemczech wyższe!? 4-5-krotne różnice w dochodach!

Statystyczny Niemiec wykupuje rocznie 18,0 opakowań leków.

Statystycznemu Polakowi apteka dyspensuje 31,0 opakowań leków.

Polska na drugim miejscu po Francji w Europie jeśli chodzi o spożywanie leków.

Wydatki na leki z podatków (pieniędzy publicznych) największe w Niemczech, Francji, Polsce, Czechach, Słowacji.

Duże obciążenie polskiego pacjenta kosztami farmakoterapii:

- w 2004 roku udział pacjentów w kosztach farmakoterapii wynosił 63%

- w 2005 roku udział pacjentów w kosztach farmakoterapii wynosił 65%

- w 2006 roku udział pacjentów w kosztach farmakoterapii wynosił 64%

- w 2007 roku udział pacjentów w kosztach farmakoterapii wynosił 63%

- w 2010 roku rynek leków refundowanych wart był ponad 12 mld zł - NFZ przeznaczył na refundację leków 8,5 mld PLN tj. ok. 68% sumy.

Konieczność poprawy gospodarki lekiem i racjonalizacji farmakoterapii celem finansowania refundacji nowych, skutecznych i sprawdzonych leków. Konieczność prowadzenia analiz farmakoekonomicznych.

W roku 2000 w USA prawidłowo przepisane leki spowodowały objawy zatrucia z koniecznością hospitalizacji u 1,9 mln osób z tego 106 tys. Zmarło.

Koszty hospitalizacji chorych z powodu działań niepożądanych leków wynoszą w USA ok. 1 mld USD.

Polska po USA i Francji zajmuje 3 miejsce pod względem ilości spożywanych leków p/bólowych na 1 obywatela.

W 2007r. w woj. Śląskim hospitalizowano:

- 55 osób po zatruciu paracetamolem

- 119 osób po zatruciu NLPZ, w tym aspiryną

- 20 osób po zatruciu syropem przeciwkaszlowym zawierającym opiaty

- zanotowano 30 wypadków samochodowych po niewłaściwym zażyciu przez kierowców produktów leczniczych: Apap Noc, Gripex Noc.

Bezmyślne stosowanie leków i uleganie sugestywnym reklamom produktów leczniczych, powszechna i nieograniczona dostępność niektórych produktów leczniczych.

Sposoby na szukanie oszczędności:

- racjonalne ordynowanie leków

• Jakościowo-wartościowe: przepisywanie produktów tańszych przy zróżnicowanych cenach takiego samego leku (INN)

• Ilościowo-wartościowe: przepisywanie mniejszej ilości leków. Zdarza się jednak, ze pacjent chodzi do różnych lekarzy i wyłudza recepty (kontrolować może jedynie NFZ).

Skuteczną walką z polipragmazją może być właściwa opieka farmaceutyczna.

- selekcja asortymentów leków

• Punktem wyjścia przy doborze asortymentu leków refundowanych powinna być lista leków podstawowych i uzupełniających rekomendowane przez WHO (Model List of Essential Medicines) z rozsądnym racjonalnym rozszerzeniem (w zależności od potrzeb i możliwości finansowych budżetu służby zdrowia).

- listy leków refundacyjnych powinni tworzyć eksperci: lekarze i farmaceuci.

- konkurencja cenowa:

• Z funduszy publicznych powinny być refundowane tylko leki konkurencyjne cenowo (po wygaśnięciu ochrony patentowej obowiązuje prawo wolnego rynku);

• Limit ceny refundowanej pozornie rozwiązuje konkurencję cenową.

Simvastatyna (1 dawka dobowa - 20 mg)

Simvachol - 1, 72

Simvasterol - 2,01

Vasilip - 2,17

Cardin - 2,49

Simgal - 2,77

Zocor - 3,07

Simredin - 3,28

Spożycie symvastatyny w 2005r. pochłonęło ok. 240 mln. PLN (Zocor 56%, Vasilip 25%, Cardin 12%). Przy spożyciu najtańszych leków NFZ mógłby zaoszczędzić ok. 60 mln zł.

- W analizie kosztów refundacji 40 produktów leczniczych doliczono się możliwości zaoszczędzenia ok. 900 mln. PLN

- Po analizie refundacji wszystkich leków suma ta mogłaby dojść do 1 mld. PLN

- Opór ze strony pacjentów przyzwyczajonych do marki leku.

- Opór ze strony firm farmaceutycznych.

- Opór ze strony lekarzy?

- Limity terapeutyczne w grupach kontenerów (me-too drug).

- Zezwolenia na import równoległy.

Import równoległy

Import równoległy (paralel distibution of medicines) import produktów leczniczych z krajów, w których leki są tańsze.

- Handel lekami stosowanymi od kilkunastu lat w krajach UE (w PL od ok. 1994r.)

- Aprobowany przez kraje wspólnotowe

- Zwalczany przez producentów

- Legalna forma konkurencji w okresie obowiązywania ochrony patentowej

Niekiedy istnieją znaczne różnice cen produktów tego samego producenta w różnych krajach Europy.

Dążenie producenta do maksymalizacji zysków przez ofertę leków po cenach maksymalnych, możliwych do zaakceptowania na danym rynku.

Hurtownia niezależnie od producenta kupuje określone produkty lecznicze w kraju EU, w którym mają niską cenę i sprzedaje w kraju, w którym cena jest wyższa, dostarczając produkt do aptek po cenie niższej niż krajowa.

Produkty pochodzące z importu równoległego stanowią ok. 6% ogólnego rynku Unii (w krajach skandynawskich ok. 15 %).

Dystrybutorzy

• 70 dystrybutorów równoległych z 20 państw UE (w PL Novate, Blaufarma, Delfarm)

• Europejskie Stowarzyszenie Firm Euro-Farmaceutycznych (EAFPC)

Szacunkowe oszczędności płatników usług medycznych z importu równoległego w 5 krajach UE wyniosły ok. 631 mln EUR (2004r.)

- Wielka Brytania - 364 mln EUR

- Niemcy - 202 mln EUR

- Szwecja - 49 mln EUR

- Holandia - 36 mln EUR

- Dania - 18 mln EUR

Działania utrudniające producentów:

• Utrudnienie dostępu do towaru firmom, które sprzedają go w innym kraju

• Stosowanie różnej wielkości opakowań (30 tabl., 28 tabl.)

• Stosowanie różnych nazw handlowych w różnych krajach

• Produkcja różnych kolorów i kształtów tabletek

• Kontyngenty ilościowe dla poszczególnych krajów

• Ograniczenia państwa na leki importowane równolegle (Francja)

Ograniczenia w imporcie równoległym:

• Wymóg rejestracji w kraju, do którego lek jest importowany

• Prawo do znaków towarowych (zmiana opakowania, zmiana nazwy leku)

• Utrata jakości (możliwość uszkodzenia, reakcja na wilgoć, światło)

• Funkcja ochronna i marketingowa opakowania

Nieuregulowany stan prawny (spór firmy SYFAIT z GSK w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości)

Import równoległy dla importera zajęciem stresującym i pracochłonnym

- konieczność przepakowywania leków

- dołączanie nowej zatwierdzonej oficjalnie ulotki w języku kraju docelowego

- spełnienie wymagań GMP jakie obowiązują każdego producenta leków

- lek musi przejść całą formalną procedurę dopuszczenia do obrotu (dodatkowa kontrola jakościowa i ilościowa).

Import równoległy sposobem zapewnienia dostępu do drogich leków innowacyjnych za bardziej przystępną cenę.

Import równoległy do Polski (2007 rok):

• 14 firm zarejestrowanych

• 196 wydanych pozwoleń (7 leków z list leków refundowanych [2008r.])

• Na każdy produkt potrzebne oddzielne pozwolenie Ministerstwa Zdrowia na sprzedaż w Polsce

• Eurespal, Aspirin, Luivac, Detralex, Cilest (żaden nie objęty refundacją)

• Sprowadzane z Grecji, Francji, W. Brytanii, Niemiec

• Przepakowywane w Niemczech

• 47 mln PLN wartość rynku równoległego

• 30 mln PLN zaoszczędzili pacjenci

• W imporcie równoległym nie wykryto leków podrabianych.

Import równoległy w Polsce w 2010 roku:

- Wartość rynku leków w imporcie równoległym w cenach producenta wzrosła do 206 mln PLN

- w porównaniu z rokiem 2009 - wzrost o 73%

-Blau Farma, Delfarma, Forfarm, InPharm - najwięksi importerzy - 90% rynku równoległego.

Leki z importu równoległego mogą być o 49% tańsze dla pacjenta w porównaniu z cenami krajowymi.

Obowiązek sprawdzania cen leków w krajach UE przez administrację Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych.

Warunki konieczne do normalizacji refundacji leków w Polsce:

• Proces ustalania cen i refundacji musi być szybki, przejrzysty i sprawiedliwy, ukierunkowany na dobro pacjenta

• Leki innowacyjne, skuteczne w działaniu powinny być refundowane

• Leki nieskuteczne powinny być usuwane z listy refundacyjnej w oparciu o (Model List of Essentials Medicines - WHO).

Nie można zgodzić się z zasadą nie refundowania leków tanich.

Naciski producentów drogich produktów leczniczych na skreślenie z list leków refundowanych w preparatach tanich.

Rynek leków w Polsce i na świecie.

Formy przedstawiania ekonomicznych danych rynkowych produktów leczniczych:

- wartościowa wielkość sprzedaży (wielkość rynku):

• ceny producenta - rynek producentów

• ceny hurtowe - rynek hurtowy

• ceny detaliczne - rynek apteczny

- ilościowe:

• ilości sprzedanych opakowań

- jakościowe - rynek substancji czynnej (grup leków ATC):

• wartościowy (producenta, hurtowy, detaliczny)

• ilość sprzedanych opakowań

Podział rynku produktów leczniczych w zależności od kategorii dostępności:

- LZ/szpitalny - leki zastrzeżone do stosowania w lecznictwie zamknietym

- Rp.:

• refundowane (bezpłatne, ryczałt, 30%, 50%)

• płatne 100%

- OTC:

• produkty lecznicze

• suplementy diety, dermokosmetyki

Poziom sprzedaży leków w Polsce w 2009 roku - ceny producentów:

- rynek apteczny - ok. 16,7 mld. PLN

- rynek szpitalny - ok. 2,7 mld. PLN

- całkowity rynek leków w Polsce - 19,4 mld. PLN

- rynek pozaapteczny ?

Rynek leków w Polsce 2006 roku - apteki ogólnodostępne 16 mld. PLN

- rynek leków z kategorii dostępności Rp. (refundowane) - 8,7 mld PLN

- rynek leków z kategorii dostępności Rp. (nierefundowane)….

Całkowity rynek leków w Polsce(detaliczny) apteczny w mld PLN

	2003r.	2004r.	2007r.	2008r.
Wartość w mld. PLN	19,7	19,9	20,88	21,62
Liczba opakowań (mln. sztuk)	1,28	1,27	1,28	1,3
DDD (mln./dzień)	1,38	1,34	1,38	1,4
Cena detaliczna - 1op.	15,34	15,57	16,55	16,72
Koszt 1 DDD w PLN	1,04	1,06
Wartość refundacji w mld PLN	6,05	6,1	6,68	6,7
% refundacji	34,4	34,27	34,4	34,27

Dane szacunkowe na 2008 rok (rynek detaliczny):

	2007	2008	Wzrost %
Wartość mld PLN	22,42	24,00	6,6
Refundowane	10,02	11,20	10,7
OTC	7,02	8,10	13,8
Rp. 100%	4,24	4,70	9,8

• Wysoki wzrost wartościowy w 2008 roku

• Utrzymanie wydatków na refundację na poziomie roku 2007

• Utrzymana kwota refundacji z roku 2007 - przy przyroście wartości rynku, wzrost obciążenia pacjentów kosztami leków wzrósł o ok. 2,5%

• W roku 2007 pacjenci dopłacili 64,7% do detalicznego rynku leków

• W roku 2008 pacjenci dopłacili ok. 67%

• W roku 2010 pacjenci dopłacili 66,1%

• Niektóre nowo zarejestrowane w Polsce leki mają wyższe ceny niż w krajach UE

• Brak na listach leków refundowanych nowych skutecznych i potrzebnych produktów leczniczych (przyczyną cena).

Poziom zużycia leków w Polsce wg grup ATC w roku (DDD/1000/dzień) wartościowy

- układ sercowo-naczyniowy

- przewód pokarmowy i metabolizm

- układ nerwowy

- układ oddechowy

- leki p/drobnoustrojowe

- ukł. moczowo-płciowy

- ukł. kostno-mięśniowy

- dermatologia

- krew i ukł. krwionośny

- narządy zmysłów

- różne

- hormony do stosowania ogólnego

- leki przeciwnowotworowe

Wydatki na leki refundowane 2008 (Dane NFZ na podstawie pierwszego półrocza w mln PLN)

	suma
Olanzapinum (schizofrenia)	131,435
Insulin inj. Neutra./ Isophanum	121,285
Fluticasonum	118,316
Omeprazolum	110,942
Eenoxaparin Na	104,274
Simvastatinum	84,
Ramipril
Atorvastatinum
Flumetazinum
Budesonidum
Montelukastum
Salmeterol?
Kw. Acetylosalicylowy
Amoxicilina + kw. Klawulanowy
Nadoparinum
Fenoteroli fumaras
Ketoprofenum
Acidum valproicum

Najczęściej stosowane leki w astmie w Niemczech:

• Beta-2-sympatykomimetyki:

- salbutamol: 154,5 mln DDD

- formoterol: 90,4 mln DDD

- salmeterol: 10,3 mln DDD

• Glikokortykosteroidy:

- budesonid: 112,4 mln DDD

- baclomethazon: 28,9 mln DDD

- ciclesonid: 24,5 mln DDD

- fluticason: 8,0 mln DDD

Światowy rynek leków (2010) wartościowy

	Nazwa handlowa	Firma	Sprzedaż (mld USD)
Atorvastatina	Liptor, Sartis	Pfizer, Yamanonchi	11,810
Clopidogrel	Plavix	BMS	3,97
Fluticazon/Salmeterol	Adevir/Seretide	GSK	7,947
Infliximab	Remicade	J&J	…

• Światowy rynek leków ocenia się na ok. 500 mld USD

• W 2010 roku pierwszych 200 leków na liście światowej wygenerowało sprzedaż 360 mld USD

• Wielka koncentracja produkcji - 5 firm zarobiło 151 mld USD (Pfizer 50 mld USD - 10% udziału, Merck&Co., Roche, Astra Zeneca po ok. 30 mld, Novartis ok. 21 mld)

• Fuzje firm potęgą koncernów - Pfizer (Warner Lambert + Park Davis + Gruneuthal + Seatle + Pharmacja + Montecatini + Upjohn), Novartis (Ciba + Geigy + Sandor), GSK (++ Wellcome + Smith Kline + Beeckam), Aventis (Roussel + Uclaf + Rhone-Poulenc + Hoest).

Statyny (inhibitory reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymu A) finansowo największą grupą leków na świecie

1. Atorvastatyna 11,9 mld USD

2. Simvastatyna 3,0 mld USD

3. Pravastatyna 2,3 mld USD

4. Fluvastatyna 0,7 mld USD

5. Lovastatyna i inne

razem = 3,1 mld USD

Rynek betablokerów - antagoniści receptorów adrenergicznych β1 i β2 (propranolol)

1. Metoprolol 1,28 mld USD

2. Carvediol 0,59 mld USD

3. Atenolol 0,34 mld USD

Rynek sartanów - antagoniści receptorów AT₁ dla angiotensyny II

1. Losartan 2,49 mld USD

2. Valsartan 2,43 mld USD

3. Candesartan 1,63 mld USD

4. Irbesartan 1,54 mld USD

5. Telmisartan

Rynek prili - inhibitory ACE (Captopril)

1. Ramipril 1,73 mld USD

2. Enalapril 0,27 mld USD

3. Quinalapril 0,71 mld USD

4. Lisinopril 0,48 mld USD

5. Fosinopril 0,47 mld USD

Światowy rynek leków

- Statyny - 21 mld USD

- Leki kardiologiczne - 15 mld USD

- Psychoterapeutyki (selektywne inhibitoru wychwytu serotoniny) - 11 mld USD

- Leki p/astmatyczne - 17 mld USD

- Inhibitory pompy protonowej (choroba wrzodowa) - 17 mld USD

- Antybiotyki i chinoliny - 11 mld USD

- Leki p/wirusowe - 8 mld USD

- Leki stosowane w schizofrenii - 7 mld USD

Polski rynek leków (2004)

Lek (INN)	Firma	Nazwa	Sprzedaż w mln PLN
Insulina	Nova Nordisk Eli Lilly Aventis	Mixtard, Insulatard, Actrapid Humalog, Humulin, Humaject, Insuman	431,4
HTZ (hormony u kobiet) - hormonalna terapia zastępcza	Cilag, Schering AG, Wyeth, Organon	Cilest, Synten, Diane-35(ref.), Logest, Harmonet, Marvelon	304,6
Multiwitaminy	Wyeth, Lederic, Roche	Centrum (49,2), Geriavit (28,8), Essentiale (19,6), Biovital (15,1)	219,1
Paracetamol	Pharmacia, UPSA, GSK	Apap, Gripex, Fervex, Codipar, Efferalgan, Panadol, Coldrex	190,1
Simvastatina	Merc&Co, Krka	Zocor, Vasilip, Cardin	190,0
Kw. acetylosalicylowy			178,0
Formoterol			177,8
Salmeterol			149,9
Risperidon			141,3
Amlodypina			136,5

Leki stosowane często w Polsce, a rzadko stosowane za granicą (2004)

Prestarium

Tertensif

Diaprel (Servier)

Detralex

Pyralgin (Polfarma)

Preductal

	Sprzedaż w mln PLN
Perindopril	130,1
Indapamid	106,7
Gliclazid	98,4
Diosmina + Hesperidina	70,1
Metamizol	68,6
Trimethazidine	66,4
Nicergoline	45,4
Fenspiride (Eurespal)	39,0
Nabumeton (Relifex)	25,9
Olea aetherea (Amol)	25,0
Azapentacen (Quinax)	24,9
Tianeptine (Coaxil)	23,9
Benzydamine (Tantum verde)	23,3
Glucosamine	> 100,0

Dane z polskiego rynku leków (bez danych z rynku pozaaptecznego) są niepokojące. Niektóre „dobre”, skuteczne leki uznane za granicą nie są w Polsce stosowane ze względu na wysoką cenę. Często stosowane (i refundowane) leki w Polsce nie znajdują uznania za granicą.

Wysoka sprzedaż leków OTC (paracetamol, pyralgina, glucosamina, kwas acetylosalicylowy) może stanowić zagrożenie dla zdrowia społeczeństwa:

- możliwość nadużywania

- możliwość powstawania polekowych działań ubocznych z zagrożeniem hospitalizacji

Zastanawiająca jest wysoka sprzedaż preparatów witaminowych i rutyny + witaminy C.

• z miliarda złotych wydatkowanych na leki, które w innych państwach są stosowane w niewielkim stopniu ponad połowę stanowią produkty firmy Sevier.

• Znaczne kwoty wydatkowane są przez społeczeństwo na leki OTC, w szczególności na: multiwitaminy (219,1 mln PLN), zwłaszcza drogie, zagranicznych producentów

• Paracetamol (190,1 mln PLN) jako leki proste i złożone

• Rutinoscorbin (80 mln PLN)

Trudne do przewidzenia skutki odległe stałego wzrostu spożycia (szeroka reklama preparatów).

Największe firmy farmaceutyczne w Polsce:

• GSK Pharmaceuticals SA (przychody w 2006r. 872 345 569 zł)

• Polpharma SA (637 474 652 zł)

• Sevier

• Novartis

• Eli Lilly

• Roche

• Sanofi-Synthelabo

• Merck&Co.

• Pliva

Rynek leków dostępnych bez recepty (OTC) w Polsce:

• W 2007 roku cały rynek OTC wyniósł ok. 30% wartości sprzedaży detalicznej (pozaszpitalnej) (w 2005 roku wynosił 20%)

• Dokładne rozpoznanie całego rynku leków OTC jest utrudnione z uwagi na brak danych z rynku pozaaptecznego.

• Dla leków OTC nie obowiązują marże urzędowe (hurtowe i detaliczne)

• Wartość rynku OTC w 2008 roku wzrosła o 13,8%, a wzrost ilościowy (ilości DDD) sięgał 9% (stanowi to ok. 36% wszystkich dawek dziennych na rynku detalicznym) w porównaniu z rokiem 2007.

Ilościowy rynek leków OTC w grupach wg klasyfikacji ATC (WHO), w mln DDD

- krew i układ krwiotwórczy 70%

- przewód pokarmowy i metabolizm 61,3%

- dermatologia (p/grzybicze i blizny) 52%

- różne (gł. preparaty i produkty do żywienia)

Produktów leczniczych OTC stosowano w największych ilościach w grupie:

C - układ sercowo-naczyniowy 6,3%

S - narządy wzroku i słuchu 5,7%

Nie uwzględniono danych dla grupy J (leki stosowane w zakażeniach) oraz L (leki p/nowotworowe i immunostymulujące).

Podsumowanie

• Stabilizacja ilościowego zużycia leków w Polsce

• Wzrost wydatków na leki może być związany ze wzrostem cen producentów

• Konieczność wzrostu nakładów na refundowanie kosztów skutecznych leków innowacyjnych

• Konieczność stałej weryfikacji list refundacyjnych

• Wprowadzenie prawnych sposobów ograniczania reklamy leków oraz sprzedaży pozaaptecznej

Rola aptekarza - farmaceuty:

- opieka farmaceutyczna

Rynek dystrybucji produktów leczniczych

Założenia Komisji Europejskiej w zakresie rynku farmaceutycznego:

- klasyfikacja produktu leczniczego zaproponowana przez European Pharmaceutical Marketing Research Association (ATC)

- niewielka ingerencja w krajowe rynki leków (odmienność regulacji prawnych, różnice w systemach refinansowania leków i opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach członkowskich).

Specyfika rynku obrotu produktami farmaceutycznymi:

- Producent

- Przedhurt

- Hurt

- Rynek szpitalny i apteczny

System dystrybucji

Producent

hurtownia farmaceutyczna apteka szpitalna

apteka ogólnodostępna

pacjent

Hurtowy rynek leków

Działalność w zakresie sprzedaży hurtowej produktów leczniczych jest regulowana przez państwo i wymaga odpowiedniego zezwolenia.

Hurtownia farmaceutyczna nie jest placówką pionową ochrony zdrowia publicznego (w przeciwieństwie do apteki), prowadzi działalność gospodarczą. Zgodnie z przepisami Ustawy Prawa Farmaceutycznego z 6 września 2001r.

Zezwolenia na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej wydaje Główny Inspektor Farmaceutyczny.

Kierownikiem hurtowni farm. może być tylko mgr farmacji z prawem wykonywania zawodu aptekarza (właścicielem może być każdy).

Hurtownia leków może kupować i sprzedawać tylko leki dopuszczone do obrotu. Obowiązek sprawdzania certyfikatów rejestracyjnych i dopuszczenia do obrotu produktów leczniczych.

Przechowywanie i transport produktów leczniczych musi odbywać się zgodnie z obowiązującymi przepisami, zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej. Organem nadzorującym działalność hurtowni leków jest Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny.

Podstawowe informacje o prawie regulującym działalność gospodarczą w farmacji:

- Zezwolenie Inspektoratu Farmaceutycznego (GIF, WIF)

- Wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej w Urzędzie Gminnym (osoby fizycznej, spółki cywilnej, kapitałowej). Przy rocznych obrotach netto. 400 000 EUR obowiązek przekształcenia w spółkę jawną (rejestracja w Sądzie Rejonowym).

Podział spółek:

- Cywilna - jest najprostszą formą prowadzenia działalności gospodarczej przez dwóch lub więcej przedsiębiorców. Forma ta nie posiada osobowości prawnej a jej funkcjonowanie reguluje prawo zobowiązań (art. 860 - 875 Kodeksu cywilnego). Podmiotami prawa w spółce cywilnej są jej wspólnicy. Sama spółka jest jedynie umową i nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa. Konsekwencją braku osobowości prawnej jest to, że spółka cywilna nie ma własnego mienia. Wszelkie prawa i zobowiązania zaciągane są na rachunek wspólników i wchodzą do ich wspólnego majątku. Wspólnicy dysponują majątkiem, który stanowi ich współwłasność łączną. Za zobowiązania spółki odpowiadają wspólnicy osobiście, bez ograniczeń, całym swoim majątkiem.

- Jawna osobowa - jest osobową spółką handlową i praktycznie stanowi odpowiednik spółki cywilnej. Główna różnica to subsydiarna odpowiedzialność wspólnika i obowiązek ujawnienia w nazwie co najmniej nazwiska (firmy) jednego ze wspólników. Spółka prowadząca działalność pod własną firmą, nie posiada osobowości prawnej, posiada swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienia nabyte przez spółkę w czasie istnienia. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony całym swoim majątkiem (zarówno obecnym jak i przyszłym). Obowiązuje jednak subsydiarna odpowiedzialność wspólnika. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników, albo nazwiska lub firmę (nazwę) jednego, albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółkę jawną”.

- Kapitałowa - w konstrukcji spółki kapitałowej można wyróżnić cechy:

• posiada kapitał zakładowy

• posiada osobowość jawną

• posiada zgromadzony majątek odrębny od majątków osobistych wspólników lub akcjonariuszy

• ponoszenie przez spółkę odpowiedzialność za zobowiązania całym swoim majątkiem

• wyłączenie z pewnymi wyjątkami odpowiedzialności wspólników/akcjonariuszy za zobowiązania spółki (niekiedy błędnie mówi się o ograniczeniu ich odpowiedzialności do wysokości wniesionych wkładów)

• wyłączenie co do zasady wspólników lub akcjonariuszy z bezpośredniego prowadzenia spraw spółki (tzw. rozdział sfery właścicielskiej od sfery zarządzania) poprzez utworzenie organów spółki

• prawa i obowiązki udziałowców/akcjonariuszy reguluje z zastrzeżeniem bezwzględnie obowiązujących norm prawa, umowa spółki/statut zwany „konstytucją spółki”

Spółki kapitałowe

• z o.o. (z ograniczoną odpowiedzialnością)

• s.a. (spółka akcyjna)

Mała firma (apteka) z obrotem . 400 000 EUR rocznie może być sp. z o.o. lub s.a.

Forma spółki, jej zasady własności mają istotne znaczenie dla małych przedsiębiorstw (apteka).

Hurtownia farmaceutyczna istotnym elementem dystrybucji leków.

- zapewnia ciągłość dostaw do odbiorców leków i bazę magazynową

- świadczy dodatkowe usługi:

• dostęp do systemów informatycznych

• informacja o lekach wycofywanych lub wstrzymanych w obrocie (nr serii)

Właściwe gospodarowanie kapitałem hurtowni:

- Równowaga między wartością kredytu udzielanego aptekom, a kredytem otrzymanym od producenta (terminy płatności). Należności od odbiorców muszą być mniejsze od zobowiązań wobec dostawców.

- Wartość stanu magazynowego nie powinna być większa niż półmiesięczny utarg (hurtownia z obrotem miesięcznym 10 mln PLN nie potrzebuje kapitału > 5mln). Kapitał musi się obracać co najmniej 2x w miesiącu.

- Dobra logistyka, sprawny transport (apteka zamawia leki kilka razy dziennie i oczekuje szybkiej dostawy).

Konkurencja na rynku hurtowym dystrybucji produktów leczniczych:

- bariery prawne,

- duża hurtownia może oferować aptekom większy asortyment produktów oraz korzystniejsze warunki sprzedaży leków,

- koncentracja na rynku oznacza bankructwo małych hurtowni,

- koncentracja w krajach UE: Belgia 30, Niemcy 18, Wielka Brytania 20,

- najwięksi dystrybutorzy leków w Europie: GEHE, Alliance Unichem, Phoenix, Sanacorp,

- import równoległy.

Trendy na rynku hurtowym leków. Hurtownia jako dostawca leków:

- silna konkurencja z tendencja do łączenia się w duże podmioty gospodarcze (tzw. oligopolii),

- nacisk na redukowanie cen (zmniejszenie marży dla aptek) i skracania czasu realizacji zamówień,

- stała dostępność szerokiej gamy produktów,

- częste dostawy,

- przestrzeganie rygorystycznych zmieniających się stale przepisów związanych z dystrybucją produktów leczniczych.

Hurtownia jako odbiorca leków od producenta:

- żądania od dostawców doskonałej obsługi swoich produktów,

- przejmowanie zadań marketingowych oraz zadań związanych z dopuszczeniem produktów do obrotu (głównie leki generyczne),

- dostępność dziennych wartości sprzedaży i stanów magazynowych w trybie online.

Cena produktów leczniczych i materiałów medycznych jest często powiązana z wielkością zamówienia.

Przy większych zakupach stosowane są niższe ceny (łączenie się małych niezależnych aptek w grupy, przekształcenie małych hurtowni w spółki kapitałowe z udziałem aptekarzy).

Na refundowane produkty lecznicze i wyroby medyczne od 1 stycznia 2012r. obowiązują ceny urzędowe i sztywne marże (hurtowe i apteczne).

Konkurencja na rynku hurtowym w PL:

- liczba hurtowni posiadających zezwolenie wynosiła w 2009r. 514

- duża liczba hurtowni prowadzi działalność na bardzo wielka skalę lub specjalizuje się w dystrybucji wąskiego asortymentu…

„Konsolidacja” pionowa i pozioma

- (Producent) + hurtownia + apteki (pionowa)

- Fuzje producentów

- Fuzje hurtowni (pozioma)

- Sieci aptek

Polski rynek hurtowy leków - 5 hurtowni farmaceutycznych obecnych na giełdzie papierów wartościowych realizuje ok. 75% obrotu hurtowego.

Zawyżone ceny akcji:

- PGF wartość księgowa 180 mln - wartość giełdowa 652 mln PLN (3,6 x wyższa)

- Farmacol…

Analiza hurtowego rynku dystrybucji produktów leczniczych:

- ograniczenia wartości (minimalna wartość zamówienia) przez producenta

- wprowadzenie max limitów sprzedaży przez producentów wobec niektórych dystrybutorów

- ograniczenia podmiotowe (wyłączność sprzedaży) przez producentów i hurtownie (układy między hurtowniami a producentami) - zakupy możliwe w ramach prehurtu

- ograniczenia w zakresie prowadzenia importu równoległego (zastrzeżenia producentów) przy dystrybucji leków importowanych w PL

Nieprawidłowości wskazywane przez hurtowników:

- określenie ceny detalicznej przez producenta

- publikacje naukowe pisane na zamówienie producentów leków

- nadużywanie pozycji monopolisty przez producentów leków…

Rynek detaliczny leków

Rodzaje aptek:

- ogólnodostępne (samodzielne jednostki gospodarcze)

- szpitalne

- zakładowe

Obraz rynku aptek ogólnodostępnych:

- PL ponad 13 200 aptek, na 1 aptekę przypada średnio 3 500 mieszkańców

- Austria 1 apteka na 7 000

- Szwecja 1 apteka na 12 000 mieszkańców

- rentowność uzyskuje się, gdy na 1 aptekę przypada ponad 4 000 mieszkańców

- ok. 30% polskich aptek jest zadłużonych, z tego ok. 10% posiada długi przewyższające wartość leków na półkach

- problemy ekonomiczne i ekspansja sieci aptek może być przyczyną upadku małych aptek, które nie są w stanie walczyć z silna konkurencją

- brak konkurencji może spowodować wzrost cen leków

Działalność aptek reguluje ok. 100 aktów prawnych, głównie przepisy prawa farmaceutycznego.

Funkcje aptek - apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne (art. 86 Ust. Prawo Farmaceutyczne z 6 września 2001r.)

Społeczeństwo oczekuje od aptekarza szczególnej troski i fachowej, merytorycznej postawy (podobnie jak od lekarza czy adwokata).

Usługi farmaceutyczne:

- wydawanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych

- sporządzanie leków recepturowych

- sporządzanie leków aptecznych

- udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych

Dyspensowanie leków - udzielanie zezwolenia na wejście w posiadanie produktu leczniczego, który może nie tylko pomóc, ale zaszkodzić choremu (określenie obowiązujące do dzisiaj w USA, Wielkiej Brytanii, Francji).

Konieczność specyficznego podejścia ekonomicznego do aptek:

- specyfika leku jako towaru

- refundacja odpłatności za niektóre leki ze składek społeczeństwa

- apteka placówką ochrony zdrowia publicznego

- apteka nie jest sklepem. Prowadzenie sklepu nie wymaga ukończenia wyższych studiów.

W Ustawie Prawo Farmaceutyczne brak wielu zapisów, które istnieją w cywilizowanych państwach świata.

- równe ceny na wszystkie produkty lecznicze

- stałe marże

- limitowana liczba aptek (zależy od gęstości zaludnienia)

- właścicielem apteki tylko farmaceuta (Austria, Francja)

- zakaz tworzenia sieci aptek

- zakaz tworzenia programów lojalnościowych hurtowni wobec aptek i aptek wobec pacjenta

Warunki niezbędne do założenia apteki:

- zezwolenie Inspektora Farmaceutycznego, wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej (rejestr w Sądzie Rejonowym)

- wybór miejsca na aptekę

- lokal (najlepiej własny)

- wielkość

- wyposażenie w sprzęt, urządzenia, aparaturę, utensylia

- zakup leków

Potrzebny jest kapitał!

Inwestycja w nową aptekę musi być opłacalna (przynieść zysk - zwrot kapitału)

Rozsądny inwestor nie zainwestuje pieniędzy w szpital (klinikę, aptekę) jeśli nie będzie to inwestycja dochodowa.

Dochodowość apteki (utrzymanie się na rynku) zależy od wielu czynników.

Zagrożeniem dla aptekarzy: oligopol w hurcie leków i sieci aptek w obrębie detalicznym.

Bojkot hurtowni, które posiadają własne sieci aptek.

Funkcjonowanie apteki:

- ustawiczne sprawdzanie stanu magazynowego (czuwanie nad remanentem leków)

- zamówienia leków na bieżąco (jak najmniejszy stan magazynowy)

- ewidencja przychodów i rozchodów (miesięczne sprawozdania księgowości zbyt rzadką informacją dla prawidłowego funkcjonowania apteki)

- bieżąca obserwacja wielkości przychodów (utargów dziennych) i rozchodów na leki (korygowanie nadmiernych zapasów i aktualny obraz masy marży

- częsta obserwacja wielkości kosztów prowadzenia apteki (największe składowe kosztów na ogół mają charakter trwały)

- koszty personelu (płace, składki obowiązkowe ZUS i inne)

- opłaty, czynsz

- inne koszty…

Wszystkie koszty apteki pokrywane są z masy uzyskanej marży.

- koszt - wszystkie nakłady w jednostkach monetarnych ponoszone przez podmiot gospodarczy

- cena - ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza) za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra lub też kupujący jest gotów je kupić, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena może dotyczyć towaru lub usługi. Wg. większości teorii ekonomicznych cena = wartość danego dobra.

- cena detaliczna produktu leczniczego refundowanego - urzędowa cena zbytu leku powiększona o urzędową marżę hurtową, urzędową marżę detaliczną oraz należny podatek od towarów i usług.

- marża detaliczna - różnica pomiędzy cena zakupu/hurtową, a ceną sprzedaży, jest to część ceny detalicznej pokrywająca koszty własne działalności podmiotu gospodarczego i jego zysk; narzut dodany do ceny hurtowej.

- marża brutto - różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży, a kosztem poniesionym na zakup produktów czy innymi słowy jest to wynik brutto ze sprzedaży.

- marża netto = zysk ze sprzedaży/ przychody ze sprzedaży. W marży netto uwzględnione są koszty sprzedaży i koszty ogólne działalności apteki, a więc koszty niezwiązane bezpośrednio z nabyciem lub wytworzeniem sprzedanych produktów. Mierzy rentowność sprzedaży biorąc pod uwagę wszystkie koszty niezbędne do dokonania sprzedaży.

Miesięczny obrót 2 aptek wynosi 100 000zł:

- marża obu aptek wynosi 15% (każda apteka ma 15 000zł na pokrycie kosztów działalności + zysk dla właściciela

- koszty funkcjonowania apteki: czynsz najmu, płace personelu, prad, podatki, drobne naprawy i zakupy

- jedna apteka ma własny lokal i nie płaci czynszu, a koszty funkcjonowania wynoszą 7 000zł, druga apteka płaci za wynajem 3 000zł/m-c a koszty pozostałej działalności wynoszą również 7 000zł

- koszty działalności 1 apteki = 7 000zł (zysk 8 000zł = marża netto 8%)

- koszty działalności 2 apteki = 10 000zł (zysk 5 000zł = marża netto 5%)

- marża netto nie jest wartością stałą

Planowanie kosztów najważniejszym zadaniem w zakresie zarządzania zyskiem przez właściciela apteki

- im niższe koszty tym wyższy zysk

- im wyższy zysk tym wyższe podatki

- im wyższe koszty tym niższy zysk i podatki

- zaplanowanie kosztów oznacza planowane działania w zarządzaniu apteką

Zasady planowania kosztów

Plan kosztów dopasować do planowanej sprzedaży (plan sprzedaży określa cel planu kosztów oznacza środki do realizacji celu np. w miesiącu o mniejszych obrotach planujemy mniej wydatków). Nie planować kosztów tylko dlatego, że kiedyś w przeszłości wystąpiły w aptece, np. zakup czasopism, książek z których nikt nie korzysta. Planując koszt należy określić cel, jakiemu ma on służyć, np. zakup odpowiednich komputerów celem ich pełnego wykorzystania. Planować koszty od szczegółowych do ogólnych - w ten sposób wyrabiamy pogląd na konieczność i potrzebę ponoszenia określonych kosztów. Planować ilość i stawki - konieczna dobra znajomość cen rynkowych. Koszty planować w m-cach, w których są ponoszone. Rejestrować stan realizacji zaplanowanych kosztów. Porównywać plan z wykonaniem korygując zaobserwowane odchylenia.

Wszystkie koszty apteki pokrywane są z masy uzyskanej marży. Obserwacja obrazu masy marży oraz ponoszonych kosztów jest konieczna do prawidłowego i pomyślnego prowadzenia apteki. Zaniedbania w obserwacji przychodów i rozchodów apteki mogą prowadzić do bankructwa.

Bankructwo realne? (2008)

Obrót detaliczny lekami w PL wynosił ok. 24 mld zł.

Aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych ok.. 13 250

Średni statystyczny obrót apteki wynosił: 24 mld:13250 = 1,81 mln rocznie = 150833zł miesięcznie

Przy założeniu średniej stopy marży 18% statystyczna apteka uzyskiwała miesięcznie marżę ok. 27 150zł.

Z tego trzeba pokryć wszystkie koszty i uzyskać dochód na własne utrzymanie i ewentualne inwestycje.

Województwo	Liczba aptek	Ludność/aptekę	Liczba punktów aptecznych	Liczba farmaceutów
Kujawsko-Pomorskie	550	3 630	84	978
Śląskie	1 192	4 021	79	2 438
Mazowieckie	1 084	4 841	101	2 542
Opolskie	267	3 971	30	470
Lubuskie	281	3 622	40	453
Polska	13 000	3 000	951	10 980

Ocena technologii medycznych, marketing, promocja, reklama, informacja naukowa

Ocena technologii medycznych:

- HTA (health technology assesment) - ocena konsekwencji stosowania określonej technologii medycznej

- Analizuje wpływ danej technologii medycznej (procedury postępowania medycznego) na medyczne, społeczne, ekonomiczne i etyczne aspekty jej zastosowania

- cel - stosowanie procedur bezpiecznych, najbardziej potrzebnych chorym i opłacalnych ekonomicznie

- HTA powinna być wykonywana systematycznie, transparentnie i bez błędów.

Technologia medyczna:

- produkt leczniczy

- sprzęt (wyrób) medyczny

- procedura (diagnostyczna lub terapeutyczna)

- system organizacyjny w opiece zdrowotnej

Ocena technologii medycznych dokonywana jest na podstawie tzw. punktów końcowych wyniku (zgon, wyleczenie, niepowodzenie leczenia) zmian w stanie zdrowia chorych, u których zastosowano daną technologię. Porównywanie punktów końcowych różnych technologii umożliwia wybór metody lepszej, skuteczniejszej, bardziej bezpiecznej.

Raport oceny technologii medycznej:

- ilościowe przedstawienie pozytywnych (skuteczność) i negatywnych (bezpieczeństwo, szkodliwość) efektów stosowania danej technologii medycznej (stosunek korzyści do ryzyka)

- jakość danych ważnym elementem rzetelnej oceny efektów stosowania technologii medycznej

- analiza danych oparta na dowodach naukowych (evidence-based medicine EBM)

- podstawa rekomendacji, która uwzględnia aspekty ekonomiczne i społeczne zaawansowania tej procedury

Agencja Oceny Technologii Medycznych (AOTM) wyspecjalizowanym podmiotem do przeprowadzania oceny procedur medycznych

Ocena technologii medycznych i farmakoekonomika podstawą oceny skuteczności i opłacalności leczenia - gospodarki lekiem:

• wskazówka do podejmowania decyzji wyboru programu leczenia

• podstawa decyzji o refundacji produktów leczniczych i wyrobów medycznych

• podstawa w negocjacjach ceny leku

• podstawa do tworzenia receptariusza szpitalnego (szpitalnej listy leków)

Odbiorcy analiz farmakoekonomicznych i HTA:

- instytucje finansujące usługi zdrowotne (NFZ, firmy ubezpieczeniowe)

- zarządzający szpitalami, poradniami, praktykami lekarskimi

- agencje rządowe, decydujące o refundacji produktów leczniczych i wyrobów medycznych

Niewielki (jeszcze) wpływ analiz farmakoekonomicznych na decyzje terapeutyczne i refundacyjne oraz związaną z nimi alokacje zasobów.

Silna pozycja rynkowych zasad promocji i marketingu.

Marketing łączy trzy określenia:

Ewolucja rynku towarów i usług:

• rynek sprzedawcy - popyt większy od podaży (silna pozycja producenta)

• rynek kupującego - podaż większa od popytu (silna pozycja klienta, klient może wybierać towar)

producent czyni starania o jak najlepszą ofertę swoich towarów na rynku

Produkt (usługa):

- oferta, która potrzebuje promocji na rynku celem zbycia (sprzedaży)

Producent:

- wytwarza towary (usługi) i stawia do dyspozycji rynku (aby sprzedać)

Rynek:

- ogół stosunków towarowo-pieniężnych między oferującymi towar a kupującymi

- miejsce wymiany towarowo-pieniężnej między sprzedającymi i kupującymi

- rynek składa się ze wszystkich potencjalnych klientów, mających określone potrzeby lub pragnienia i w celu ich zaspokojenia gotowych dokonać wymiany

Marketing:

- całokształt przedsięwzięć producenta na rynku ukierunkowanych na zbycie swojego produktu (usługi)

Marketing na rynku produktów leczniczych:

• producent leków

• hurtownia farmaceutyczna

• apteka

Zadania marketingu farmaceutycznego:

- całokształt działalności wytwórcy/podmiotu odpowiedzialnego ukierunkowany na sprzedaż produktu leczniczego przez:

• kreatywne rozwiązania powstających problemów na rynku leków

Instrumenty marketingowe:

• sposób tworzenia oferty

• kształtowanie cen

• wybór rynku zbytu

• dystrybucja

Produkt leczniczy jest specyficznym towarem podlegającym częściowo prawom rynku (ograniczona dostępność dla pacjenta).

Specyfika marketingu farmaceutycznego:

- klasyczny stosunek sprzedawca/klient (aptekarz/pacjent) dotyczy tylko oferty leków OTC stosowanych w samo leczeniu

- na rynek produktów leczniczych Rp., Lz. wpływ posiadają czynniki często nawzajem od siebie zależne

- instrumenty działalności marketingowej posiadają inną „wagę”

Elementy marketingu farmaceutycznego:

- klasyczny marketing produktu dotyczy „dialogu” z lekarzem i aptekarzem (informacja i motywacja do ordynowania, dyspensowania leku)

- marketing polityczny dotyczy dialogu z rządowymi przedstawicielami resortu zdrowia i finansów oraz płatnikiem świadczeń zdrowotnych (NFZ), cel - szybka rejestracja, dopuszczenie do obrotu, ustalenie cen produktu, wpis na listę leków refundowanych

- marketing publiczny (public marketing) związany z wizerunkiem producenta (wiarygodność, kompetencje, odpowiedzialność, solidność)

Mechanizm działania marketingu:

- odkrywanie i zaspokajanie potrzeb pacjentów (konsumentów)

- wybór segmentu (obszar działania/grupa pacjentów, w której zakłada się pokonać konkurencję)

- dostosowanie instrumentów do wybranego segmentu

Instrumenty marketingu farmaceutycznego:

- polityka asortymentu:

• jakość produktu

• marka

• opakowanie (bez Rp.)

• asortyment

• kontakt z klientem

• rabaty cenowe

• warunki dostawy

• warunki płatności

• czas dostawy

- polityka dystrybucyjna:

• logistyka

• kanały zbytu

• przedstawicielstwo

- polityka informacyjna:

• reklama

• public relations

• kontakt osobisty

• inne instrumenty wspierania sprzedaży

Rynek - gospodarcze środowisko, w którym zachodzą wymienne zależności między oferentem produktu/usługi a ich potencjalnym i rzeczywistym odbiorcą.

Uczestnicy rynku farmaceutycznego:

- producent - oferuje swoje produkty bezpośrednio lub pośrednio na rynek

- kupujący/klient - odbiorcy produktów: końcowy (pacjent), pośredni (lekarz, hurtownik, aptekarz), jednostka służby zdrowia (klinika, szpital, ambulatorium - końcowy/pośredni)

- inni - doradcy, opiniotwórczy lekarze, uczelnie, kliniki, agencje reklamowe, spedytorzy itp.

Potencjał rynku - zdolność do wchłonięcia produktu lub usługi przez rynek.

Udział w rynku - procent wyniku opanowanego przez produkt mierzony wartościowo lub ilościowo.

Badanie rynku - systematyczne, metodyczne, rzetelne, ciągłe czynności mające na celu pomoc w podejmowaniu strategicznych decyzji marketingowych producenta.

Strategia asortymentowa - kształtowanie oferty leków, z którą producent wchodzi na rynek najważniejszą decyzją strategiczną - określa większość działań producenta.

Polityka cenowa - skrajność interesów producenta i odbiorcy (pacjenta), cena zorientowana jest zawsze na rynek - wysokość ceny reguluje najczęściej prawo podaży i popytu - OTC

Czynniki wpływające na cenę leków:

• przepisy administracyjne - większości państw świata regulują poziom cenowy leków

• leki chronione patentem - nie mają konkurencji (jak najwyższe ceny)

• leki odtwórcze - konkurencja wpływa silnie na cenę leku

• geograficzne sterowanie różnicowaniem cen leków

Cel polityki cenowej:

• dochód

• obrót

• zysk

• poprawa konkurencyjności

• pozyskiwanie klienta (pacjenta)

• zatrudnienie

• wyrównanie strat poprzez sezonowość stosowanych produktów

Cel polityki rabatowej:

• obrót

• zysk

• pozyskiwanie pacjentów

• racjonalizacja rozwoju zamówień na produkt

Strategia cenowa - zależy od atrakcyjności oferowanych produktów/usług oraz sytuacji rynkowej.

Strategia informacyjna - dotyczy wszystkich decyzji i poczynań związanych z przekazywaniem informacji określonym grupom funkcjonującym na rynku farmaceutycznym zgodnie z profilem i asortymentem producenta w celu zwiększenia sprzedaży.

Zasady tworzenia prawidłowej polityki informacyjnej:

• kto? - producent

• co? (przekazuje) - informacja

• jak? (formy przekazu) - nośniki informacji

• komu? - adresat

• z jakim skutkiem? - sukces/niepowodzenie przekazu informacji

Adresaci informacji:

• pacjent

• lekarz

• aptekarz

• władze - Ministerstwo Zdrowia, URPLiWM

• NFZ

• szpital

• klinika

• ekspert/konsultant

• farmaceuta szpitalny

• hurtownia farmaceutyczna

• prasa

• politycy

Cel informacji:

- zwiększenie obrotów

Instrumenty polityki informacyjnej:

• reklama

• informacja naukowa

• wspieranie sprzedaży (sales promotion) - wsparcie i motywowanie wszystkich, którzy mają wpływ na wielkość sprzedaży

• public relations - tworzenie obrazu producenta (zewnętrznego i wewnętrznego)

• sponsoring

• sprzedaż bezpośrednia

Strategia dystrybucji leków:

Odbiorca musi mieć zapewnioną dostawę oferowanych na rynku farmaceutycznym produktów leczniczych w prawidłowym stanie (należytej jakości) we właściwym czasie, w uzgodnionym miejscu i w zamawianych ilościach.

Organizacja marketingu:

- funkcje, jakie ma spełniać marketing

- produkty, które mają wejść na rynek

- rynek (odbiorca), dla którego przeznaczony jest produkt

Promocja leków

Ważna rola promocji w ekonomice leku:

- duża liczba produktów leczniczych na rynku leków

- promocja - informacją o produktach leczniczych dopuszczonych do obrotu

- często wymiana asortymentu leków

- informacja dla lekarzy i farmaceutów niezbędna po zarejestrowaniu nowych leków (postęp w farmakoterapii)

Promocja ≠ informacja naukowa?

Porównanie wartości terapeutycznej dwóch lub więcej produktów leczniczych trudne dla praktykującego lekarza lub farmaceuty.

Zakres reklamy produktu leczniczego - producent wytwarza lek, żeby go sprzedać (jak najwięcej, za jak najwyższą cenę, aby jak najwięcej zarobić!), więc porównuje swój produkt.

Promocja źródłem informacji?

Ograniczenia promocji:

- reklama tylko w zarejestrowanym wskazaniu

- zakaz reklamy w indywidualnych gabinetach lekarskich

- rzetelne źródła informacji o produktach leczniczych:

• instytucje, wskazówki od płatnika świadczeń zdrowotnych (kasy chorych, firmy ubezpieczeniowe)

• informacje o lekach ze stron naukowych towarzystw lekarskich i farmaceutycznych

Informacja bezpośrednia - przedstawiciele medyczni - najskuteczniejsza forma promocji produktów leczniczych z marketingowego punktu widzenia

Marketing w aptece

Od współczesnego farmaceuty prowadzącego aptekę wymaga się nie tylko wiedzy fachowej, lecz również wiedzy z zakresu nowoczesnego, kreatywnego zarządzania apteką oraz kreatywnego, aktywnego podejścia do pracy.

Orientacja marketingowa w działalności firmy (apteki) jests stosowana gdy:

- właściciel dokonuje analizy otoczenia firmy

- prowadzi analizę zachowania pacjenta

- dokonuje segmentacji rynku

- stosuje narzędzia marketingowe do wybranej grupy nabywców (segmentu)

- prowadzi badania skuteczności działań marketingowych

- postępuje etycznie w procesie wytwarzania dóbr lub świadczonych usług

Wybór segmentu:

- podział rynku na którym działa apteka na grupy pacjentów różniące się między sobą asortymentem kupowanych leków

Kryteria segmentacji:

- demograficzne - podział rynku nabywców leków na pacjentów zróżnicowanych dochodami (stopień wrażliwości pacjenta na ceny), wyznaniem, wykształceniem, wykonywanym zawodem, wiekiem, płcią, cyklem rozwoju rodziny

- geograficzne - podział pacjentów ze względu na miejsce zamieszkania (miasto, miasteczko, wieś)

- psychograficzne - dzielą pacjenta pod względem:

• stylu życia, aktywności zawodowej i społecznej

• zainteresowań

• dolegliwości

• osobowości

- behawiorowe (obserwacje zachowań pacjenta):

• eksperymentator

• pacjent spolegliwy

• hipochondryk

• ignorant

Wstępną segmentację rynku powinno się przeprowadzić przed otwarciem apteki. W trakcie prowadzonej działalności można informacje korygować i uzupełniać poprzez obserwacje i opis pacjentów apteki w celu trafnego, pełnego i jak najlepszego zaspokojenia ich potrzeb lekowych.

Narzędzia marketingowe w aptece:

- asortyment

- cena

- marka

- wizerunek i atmosfera apteki

- promocja

- personel (wiedza fachowa, sposób komunikowania się)

Narzędzia promocyjne polskich aptek:

- postery i plakaty leków

- bezpłatne czasopisma na temat zdrowia

~ prezenty za zakup leków nierefundowanych

- próbki kosmetyczne

~ rabat przy zakupie leków

~ karty stałego klienta

~ reklama apteki przy ulicy (banery)

~ reklama apteki w oknie wystawowym (tylko godz. otwarcia i miejsce)

~ reklama w mediach

~ inne…internet? (do 50 000zł kary za reklamę apteki)

Merchandising - to sposoby wpływania na zachowania klientów poprzez wystrój pomieszczenia i sposób prezentacji towarów w celu zwiększenia sprzedaży, zainteresowania odbiorców, a nawet zwiększeniu subiektywnej wartości towaru w oczach klienta.

Ogół działań związanych z lokalizacją apteki, kształtowaniem jej wizerunku, wyposażeniem i ułożeniem leków na półkach.

Zespół działań marketingowych związanych z zarządzaniem apteką (zarządzanie produktami, kształtowaniem cen, wygląd półki z lekami, promowanie apteki, zarządzanie personelem).

Ogół wysiłków zmierzających do optymalnego kształtowania wyglądu apteki łącznie z ułożeniem leków na półkach.

Zarządzanie kategoriami (category management) - proces, w którym detalista i dostawca wspólnie zarządzają kategorią produktów w celu osiągnięcia przez nich jak największych zysków poprzez zaspokojenie potrzeb konsumenta.

Koncepcja zarządzania detalem oparta na partnerstwie potrzeb konsumentów i detalistów, zmierzająca do maksymalnego zaspokojenia potrzeb konsumenta.

Wdrażanie zarządzania kategoriami:

- ustalenie wspólnego celu detalisty i producentów

- koncentracja na kategorii produktów

- koncentracja na potrzebach konsumenta

- przeprowadzanie badań wtórnych i pierwotnych umożliwiających ustalanie właściwych kategorii produktów dla danego podmiotu (apteki).

Oryginalne, własne rozwiązania są pomocne w budowaniu szczególnej atmosfery w aptece, co może wyróżniać od innych aptek oraz otoczenia.

Pacjent obsługiwany w dobrych warunkach, w miłej atmosferze jest pacjentem zadowolonym, który do apteki powróci.

Elementy apteki przyjaznej dla pacjenta:

- oznaczenie apteki na zewnątrz - równoległy i prostopadły napis (wieczorem oświetlony) ułatwia pacjentowi dostrzeganie apteki

- wejście - opisane drzwi (pchać/ciągnąć), poruszanie się w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara (oparcie dla prawej ręki)

- oświetlenie - dyskretne, kierowane na leki

- okna wystawowe - czyste

- rozplanowanie pomieszczeń - przestronne z krzesłem i stolikiem, stoły oddzielające pacjenta od aptekarza bez szyb (bezpośredni kontakt bez barier), miejsce na swobodną, dyskretną rozmowę z farmaceutą

- kolory - jasne, ciepłe wnętrze sprzyja poprawie samopoczucia pacjenta

- półki nie powinny być ustawione zbyt blisko siebie

- rozkład leków na półce - na wysokości wzroku pacjenta, ewentualnie pogrupowanie wg. wskazań (grypa, katar, kremy, odchudzanie)

- sezonowość (jesień - grypa, zima - witaminy, wiosna - alergie, lato - kremy do opalania)

- multifacing - skłonność do zakupu preparatów „dominujących” na półce

- lustra dają dobre efekty pod względem, że nie ma ich zbyt dużo (czynnik utrudniający kradzieże)

- personel - miły, uśmiechnięty, schludny

Obserwacja zachowania pacjentów w aptece, na co patrzą, przed czym się zatrzymują, umożliwia właściwe ułożenie produktów na półkach.

Farmaceuta powinien posiadać umiejętność cierpliwego wysłuchiwania pacjenta, wczucia się w jego problemy oraz wsparcia w podejmowaniu decyzji dotyczącej wyboru leku.

Techniki sprzedaży:

- styl twardy - agresywny, nakłanianie pacjenta do zakupu (ten lek będzie dla Pana najlepszy)

- styl miękki - długa rozmowa o potrzebach lekowych, dokładna wiedza o lekach (charakteryzować, omawiać, podawać ceny, różnice), pozwolenie na samodzielne podejmowanie decyzji zakupowej przez pacjenta (sugerowanie wyboru), akt sprzedaży doprowadzać do końca.

Miękki styl sprzedaży wymaga dużych umiejętności komunikowania się z pacjentem.

Cztery informacje z jednej wiadomości:

- informacja rzeczowa

- określenie potrzeb

- wypowiedź zależna

- prośba

Każda przekazana wiadomość zawiera informacje, które odbiorca może w różny sposób interpretować i odbierać. Odbiór zależy od podejścia odbiorcy i jego aktualnego nastroju.

Miły, sympatyczny uśmiech. ZAWSZE!

Niezadowolony pacjent trzykrotnie częściej krytykuje w porównaniu z zadowolonym pacjentem, który trzykrotnie rzadziej chwali.

Stosowanie właściwych działań marketingowych w aptece może przyczynić się do wzrostu zadowolenia pacjentów, ich lojalności w stosunku do apteki, a to w konsekwencji wpłynie na wzrost obrotów i zysku.

Receptariusz szpitalny - najważniejszy element gospodarki lekiem

Zbiór zasad, które stanowią podstawę do zastosowania produktu leczniczego w szpitalu, połączony z lista leków.

Cel tworzenia receptariusza szpitalnego (ambulatoryjnego):

Racjonalne, właściwe wydawanie pieniędzy na potrzebne i skuteczne leczenie chorych.

Trzy kategorie leków (podział ze względu na efekt działania wg. Garattinich 1993)

A - o udowodnionym działaniu

B - o działaniu wątpliwym

C - o udowodnionym braku działania

Udział procentowy poszczególnych grup leków wśród 50 najczęściej stosowanych:

	A	B	C
Wielka Brytania	96	5	0
Niemcy	70	18,2	11,8
Francja	53,9	25,6	20,5
Włochy	49,3	29,5	21,2
Polska	42	44	14

Receptariusz szpitalny obejmuje:

- skład komitetu terapeutycznego

- tryb wprowadzania leków do receptariusza z właściwymi formularzami

- listy leków

- podstawowe zasady postępowania

- zasady kontroli receptariusza.

Receptariusz szpitalny, a etyka:

- czy wydawanie pieniędzy na nieskuteczne leczenie jest etyczne?

- finansowanie leczenia nieskutecznego oznacza brak pieniędzy na leczenie skuteczne

- nieracjonalne finansowanie procedur leczenia skutkuje brakiem funduszy na procedury najdroższe.

Podstawowe elementy tworzenia dobrego receptariusza:

- racjonalne podejście do farmakoterapii

- dobra znajomość farmakoterapii

- leczenie oparte na dowodach (EBM)

- wprowadzenie zasad farmakoekonomiki

- rotacja i wymienność leków.

Randomizowane badania kliniczne jedynym czynnikiem weryfikującym skuteczność działania leków i podstawą racjonalnego podejścia do farmakoterapii.

Czynniki wpływające na racjonalną ocenę skuteczności działania leku:

- efekt placebo

- subiektywizm lekarza i pacjenta

- naturalny przebieg choroby

- zmienność odpowiedzi na lek.

Efekt placebo:

- obserwowany u ok. 20-40% pacjentów

- bez kontroli efektu placebo nie wolno oceniać efektu działania leku

- skuteczność działania leku oceniana w podwójnej ślepej próbie klinicznej, w której chorzy otrzymują lek i placebo.

Subiektywizm lekarza i pacjenta:

- postawa lekarza może wpływać na odpowiedź chorego na działanie leku (częścią efektu placebo)

- postawa pacjenta (wiara w podawany lek, stosunek do leczenia, chęć wyzdrowienia), może silnie wpływać na wyniki leczenia

- podwójna ślepa próba eliminuje tendencyjność lekarza i pacjenta.

Przebieg choroby:

- naturalny przebieg choroby może być nierównomierny i u części pacjentów może kończyć się wyzdrowieniem bez leczenia, co stwarza możliwość błędnej oceny skuteczności działania badanego leku.

Zmienność odpowiedzi chorego na lek:

- farmakologiczny obraz leku jest w większości ludzi podobny

- zmienność odpowiedzi dotyczy głównie działań niepożądanych, które występują u pacjentów ze strony różnych układów z różnym nasileniem

- częstotliwość występowania działań niepożądanych określa się statystycznie

- możliwość pojawienia się działań ubocznych leków innych niż odnotowane w badaniach klinicznych

Dobra znajomość farmakoterapii:

- skuteczność działania leku musi być udowodniona w prospektywnych randomizowanych badaniach klinicznych (RCCT)

- losowy dobór chorych do grupy badanej i kontrolnej

- podwójna ślepa próba (lekarz i pacjent nie wiedzą kto otrzyma lek, a kto placebo)

- intention-to-treat w końcowej analizie ujęci są wszyscy chorzy włączeni do badania, bez względu czy dokończyli próbę.

USA najbardziej krytyczna w ocenie skuteczności działania leków:

- skuteczność leków musi być udowodniona w badaniach klinicznych III fazy

- leki nieskuteczne nie są w USA rejestrowane (nicergolina, vinpocetyna, sadamina, fakolizyna, glukozamina)

- preparaty o nieudowodnionej skuteczności mogą być sprzedawane jako suplementy diety (dodatki do żywności - melatonina)…

Preparaty o nieudowodnionej skuteczności sprzedawane z powodzeniem w PL:

Nazwa	Ilość opakowań w tys.	Pozycja wartościowa
Miacalcic Nasal 100j.	326	4
Geriavit	1178	5
Centrum	2614	6
Amol	2594	24
Polfilim	2804	25
Merc Special	847	37

Fazy badań klinicznych:

Faza	Cel badania	Wyniki	Ochotnicy	Liczba pacjentów
I	Tolerancja	Farmakokinetyka Farmakodynamika	Zdrowi	10-20
II	Określenie dawki terapeutycznej Farmakodynamika Farmakokinetyka	Działania pożądane, niepożądane, uboczne Interakcje Przeciwwskazania	Chorzy w klinikach	100-200
III	Skuteczność działania terapeutycznego	Farmakokinetyka Wrażliwość na lek Rzadkie działania niepożądane	Chorzy w klinikach i po za klinikami	>200
IV	Odległe obserwacje działania leku Interakcje Działania niepożądane, uboczne	Rozszerzenie wskazań do stosowania	Chorzy w klinikach i po za klinikami	Liczba nie ustalona

Konieczność przeprowadzenia randomizowanych badań klinicznych.

W USA ponad 10 lat stosowano dietylostilbestrol w przypadku zagrożenia poronieniem, wykonano 5 pozytywnych nierandomizowanych badań klinicznych (1 800 pacjentów) i 4 badania randomizowane z podwójną ślepą próbą z negatywnym wynikiem leczenia (2 200 pacjentów). W odległych badaniach retrospektywnych okazało się, że hormon powoduje powstawanie nowotworów dzieci płci żeńskiej urodzonych przez matki zażywające ten lek.

Punkty odniesienia wyniku działania leku niezależne od rodzaju choroby:

• pierwszorzędowe (częstość zgonów, zawałów serca, udarów mózgu, nadciśnienie, dusznica bolesna, cukrzyca, miażdżyca)

• drugorzędowe (spadek ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu, stężenia cukru) - wiarygodne dla producentów leków (krótszy czas obserwacji, niewielka liczba badań, mniejsze koszty), np. nifedypina, dietylostilbestrol

• trzeciorzędowe (zmniejszenie wycieku z nosa przy kroplach na katar, zanik pokrzywki przy uczuleniach)

Terapia oparta na dowodach - randomizowana, kontrolowana podwójna ślepa próba kliniczna - jedyną pewną metodą oceny skuteczności działania leku

Podział leków ze względu na ich skuteczność:

- lek o udowodnionej skuteczności - udowodnione działanie z RCCT z pierwszorzędowym przedmiotem oceny

- lek o udowodnionej, ograniczonej skuteczności - udowodnione działanie z RCCT oparte na drugorzędowym przedmiocie oceny

- lek o prawdopodobnej skuteczności - ocena oparta na RCCT o niskim poziomie istotności (0,05>p>0,01) i drugo- lub trzeciorzędowym przedmiotem oceny.

Wymienność leków (odtwórczych):

Lek odtwórczy (generyczny) tańszy od produktu leczniczego referencyjnego (oryginalnego).

Kryteria kwalifikujące leki odtwórcze na równoważne (wymienne) z oryginalnymi:

• skuteczność i bezpieczeństwo stosowania

• biorównoważność

• produkcja zgodnie z zasadami GMP

Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania:

- równoważność kliniczna

Równoważność farmaceutyczna:

- substancja lecznicza

- postać leku

- dawka

- dostępność farmaceutyczna (szybkość uwalniania in vitro)

Biorównoważność:

- identyczne działanie kliniczne (RCCT - nieetyczne, trudne do wykonania „statystycznie”)

- zastępcze parametry oceny biorównoważności dwóch leków:

• efekt farmakodynamiczny? (zmiana czynności organizmu pod wpływem leku)

• stężenie substancji czynnej w surowicy (zależność między stężeniem we krwi, a działaniem klinicznym = biodostępność

Biodostępność:

- szybkość i wielkość przechodzenia niezmienionej cząsteczki leku do krążenia

• AUC (pole powierzchni pod krzywą stężenia leku w czasie)

• C_max (maksymalne stężenie)

• T_max (czas potrzebny do wystąpienia C_max)

Badanie musi być przeprowadzone zgodnie z GCP (dobra praktyka kliniczna)

Dwa leki uznaje się za biorównoważne, gdy ich biodostępność nie różni się znacznie. Stosunek AUC leku badanego do AUC leku oryginalnego musi mieścić się w przedziale 80-120%.

Pod pojęciem leków wymiennych rozumie się produkty lecznicze, które zawierają taką samą ilość substancji leczniczej w tej samej postaci, których dostępność farmaceutyczna i biologiczna, skuteczność działania i bezpieczeństwo stosowania nie różnią się znamiennie.

Czy wszystkie leki mogą być stosowane „zamiennie”?

- leki wchłaniają się w 100% i nie metabolizują w wątrobie - tak

- surowice i szczepionki, leki krwiopochodne, produkty biotechnologiczne

- produkty z trudnymi do chemicznego zdefiniowania substancjami czynnymi ~

leki o wąskim spektrum terapeutycznym ~

leki, których kinetyka zależy od dawki ~

bezwzględny wymóg badania biodostępności

Leki o wąskim zakresie terapeutycznym - niewielka zmiana we wchłanianiu (dawki) może spowodować brak działania (przy słabszym wchłanianiu) lub objawy toksyczne (przy lepszym wchłanianiu). W przypadku niektórych leków zmiana wchłaniania o 10% może mieć znaczny wpływ na działanie lub toksyczność (doustne leki p/zakrzepowe, karbamazepiny, klonidyna, fenytoina, chinidyna, teofilina, kwas walproinowy, cytostatyki).

Działania niepożądane - dodatkowe koszty terapii

Działania niepożądane to niepożądany skutek związany z użyciem leku obserwowane w dawkach, które służą zapobieganiu, diagnozie lub leczeniu (WHO).

Wg. danych USA działania niepożądane występują u ok. 6,7% pacjentów hospitalizowanych, w tym ok. 0,32% zgonów (100 tys.). Częstotliwość występowania działań niepożądanych w USA utrzymuje się na stałym poziomie od 30 lat (polipragmazja).

Zasady tworzenia szpitalnej listy leków (SLL):

- racjonalne podejście do farmakoterapii

- dobra znajomość farmakoterapii

- udowodnione działania wprowadzonych na listę leków

- wprowadzenie zasad farmakoekonomiki

- rotacja i wymienność leków

- rozsądek

Analiza farmakoekonomiczna:

- analiza porównawcza co najmniej 2 metod leczenia uwzględniająca koszty i wyniki leczenia

- podstawą optymalizacji i racjonalizacji farmakoterapii

Zawartość receptariusza szpitalnego:

• cześć ogólna - informacje o szpitalu (nazwa, skład Komitetu Terapeutycznego, apteka szpitalna, farmaceuta kliniczny, pracownik farmakologii klinicznej, opis oddziałów)

• informacje o obowiązującym Komitecie Terapeutycznym, Komisji Oddziałowej, procedury wprowadzenia leku do szpitalnej listy leków

• wzory formularzy (wniosek o wprowadzenie leku do listy, o skreślenie, wniosek o lek sprowadzony, decyzje Komitetu Terapeutycznego)

• zasady kontroli recept (miesięczne wskazania zużywania leków, karta kontroli listy leków, kontrola standardu leczenia)

• część praktyczna:

• kategorie cenowe leków

• szpitalna lista leków

• charakterystyki grup terapeutycznych (leki ujęte w standardach wszystkich oddziałów)

• tabele grup terapeutycznych

• lista standardów terapeutycznych z wszystkich oddziałów

Receptariusz szpitalny tworzą lekarze i farmaceuci szpitala. Dyrektor powołuje Komisję Terapeutyczną, na każdym oddziale ordynator powołuje Komisję Oddziałową.

Komitet terapeutyczny:

• działa w oparciu o statut zatwierdzony przez Dyrektora szpitala

• przewodniczącym lekarz ze specjalizacją z farmakologii klinicznej

• w skład KT powinni wchodzić przedstawiciele wszystkich oddziałów szpitala

• przedstawiciele oddziałów musza być kierownikami KO

• w składzie KT są kierownik apteki szpitalnej, pracownik apteki szpitalnej, przedstawiciel dyrekcji

Obowiązki KT:

• sporządzanie szpitalnej listy leków - wprowadzanie nowych leków na listę (2x w roku)

• skreślanie leków z listy (2x w roku)

• kontrola stosowanych leków z listy w oddziałach

• wyznaczenie specjalistów akceptujących ordynację leków rezerwowych

• rozpatrywanie wszystkich spraw związanych z farmakoterapią pacjentów szpitala

• kontrola leków w ramach szpitalnej listy leków

• kontrola zużycia leków rezerwowych

• kontrola analizy statystycznej miesięcznego zużycia leków przez oddziały szpitalne

• analiza leczenia p/bakteryjnego w szpitalu

• analiza skutków i kosztów leczenia zakażeń wewnątrzszpitalnych

• kontrola sprawozdań dotyczących niepożądanych działań leków

• analiza przypadków i możliwości wystąpienia interakcji leków

• przygotowanie (1x w roku) kursu edukacyjnego na temat wybranej grupy leków

• zatwierdzenie standardów leczenia

• zatwierdzenie Charakterystyk i Tabeli Grupy Terapeutycznej

Podkomitet Terapeutyczny

- skład:

• kierownik apteki szpitalnej, farmakolog kliniczny, farmaceuta kliniczny

- zadania:

• ocena standardów leczenia prowadzonych przez oddział

• ocena propozycji wprowadzenia leków na szpitalną listę leków

• ocena Charakterystyk i Tabel Grup Terapeutycznych

Komisja Oddziałowa

- skład:

• 3 lekarzy danego oddziału i specjalności

- zadania:

• przygotowywanie standardów leczenia

• przygotowywanie propozycji do szpitalnej listy leków

• opracowywanie Charakterystyk Grupy Terapeutycznej i Tabeli Grupy Terapeutycznej dla leków ujętych w standardach leczniczych oddziału

Przykład standardów - dusznica bolesna niestabilna, średni czas pobytu w szpitalu (12 dni)…

Kategorie leków wg. receptariusza:

• lek ze szpitalnej listy leków - przyjęty przez KT

• lek zalecany - lek z SLL, który swa skutecznością i opłacalnością przewyższa pozostałe leki w danej grupie terapeutycznej i z tego powodu jest zalecany do stosowania przez KT

• lek rezerwowy - znajduje się na SLL, zastosowanie zlecić może tylko ordynator lub osoba przez niego upoważniona

• lek rezerwowy (zastrzeżony) - zarejestrowany w PL, wpisany na SLL, sprowadzenie uzależnione od decyzji Dyrektora szpitala

• lek spoza SLL - zarejestrowany i dostępny w PL, ale nie przyjęty do SLL

• lek badany - stosowany w badaniach prowadzonych na terenie szpitala

• lek otrzymany z darów - lek z listy lub spoza SLL otrzymany w ramach darów i sprawdzony w aptece szpitalnej (lek z darów nie zarejestrowany w PL nie może być stosowany bez zgody KT)

• lek sprowadzony - spoza SLL sprowadzony do szpitala w wyjątkowych przypadkach chorobowych

Tworzenie SLL

decyzja dyrekcji szpitala o wprowadzeniu receptariusza

powołanie KO - przygotowanie standardów,

propozycje leków do SLL,

przygotowanie charakterystyk leków

powstanie KT - wyłonienie podkomitetu,

krytyczna ocena standardów,

ocena propozycji dl SLL

posiedzenie plenarne KT - weryfikacja SLL,

zatwierdzenie standardów leczenia,

tabel i charakterystyk grup terapeutycznych

Wybór antybiotyku do SLL:

• czy potrzebne SA w szpitalu cefalosporyny III generacji o szerokim spektrum działania?

• wskazania do stosowania

• p/wskazania do stosowania

• czynniki jakie należy uwzględnić przy wyborze antybiotyku:

• aktywność in vitro

• farmakokinetyka

• działania niepożądane

• skutecność kliniczna

• farmakoekonomika

Aktywność in vitro - pracownia mikrobiologiczna ustala różnice dotyczące aktywności p/drobnoustrojowej poszczególnych antybiotyków z grupy cefalosporyn III generacji (cefotaksym, ceftriakson, ceftazydym…)

Farmakokinetyka - najlepsze o wysokim stężeniu aktywnym we krwi i długim okresie półtrwania

Działanie niepożądane - cefoperazon może powodować hipoprotrombinemię, cefoperazon i ceftriakson może wywoływać biegunki (wydalane z żółcią) - nie zalecane do SLL

Skuteczność kliniczna - ceftazydym najlepszy z grupy (wskazane działanie p/Pseudomonas)

Farmakoekonomika - porównanie kosztów uzyskania tego samego stężenia we krwi (AUC dla niezwiązanej postaci leku)

Polityka lekowa

Konstytucyjnym obowiązkiem państwa jest zapewnienie równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, w tym należytego dostępu do leków (art. 68 Konstytucji RP).

Polityka lekowa państwa - całokształt działania organizacji prawnych, dzięki którym realizowane jest podstawowe zadanie MZ czyli zagwarantowanie obywatelom RP należytego dostępu do leków bezpiecznych i skutecznych, przy jednoczesnym zmniejszeniu udziału pacjentów w kosztach leczenia.

Polityka lekowa państwa powinna zapewnić pacjentom dostęp do rzetelnej informacji i optymalną farmakoterapię przy uwzględnieniu aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej kraju. Określa wielkość środków publicznych jakie należy przeznaczyć na programy zdrowotne oraz dopłaty do leków na takim poziomie, aby nie dopuszczać do pogarszania się stanu zdrowia społeczeństwa i zapewniać jego poprawę w przyszłości.

MZ dysponuje instrumentami prawnymi i instytucjonalnymi, które reguluje dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych, ich refundację i nadzór nad rynkiem leków.

Polityka lekowa dziedziną interdyscyplinarną - na jej kształt wpływ ma kilka ośrodków decydujących (resort finansów, gospodarki, skarbu państwa i zdrowia).

W Polsce do obrotu dopuszczone są produkty, które uzyskał pozwolenie wydane przez MZ. MZ wydaje decyzję na podstawie raportu sporządzonego przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Wysoki udział pacjentów we współpłaceniu za leki refundowane:

• 63% ogólnej wartości zakupu produktów leczniczych w skali kraju

• przekroczenie 40% udziału pacjentów w kosztach farmakoterapii powoduje wg. WHO ograniczenia w dostępie do leków

• 23% polskiego społeczeństwa nie realizuje recept częściowo, a 3% w całości

• wydatki na refundację leków stanowią ok. 20% całości wydatków na ochronę zdrowia i należą do wysokich w Europie, co jest charakterystyczne dla krajów o niskim dochodzie narodowym.

Zasady tworzenia wykazów leków refundowanych:

• wartość terapeutyczna leku

• bezpieczeństwo stosowania

• koszt terapii

• opłacalność stosowania - wiarygodna analiza farmakoekonomiczna (wysoki efekt terapeutyczny przy najniższych kosztach)

• uwzględnianie listy leków podstawowych, opracowanej przez WHO

• systematyczna nowelizacja wykazów (wzrost konkurencji - obnizka kosztów)

Racjonalizacja wydatków na farmakoterapię.

Preferuje wobec leków odtwórczych produkowanych w PL - leki krajowe są ok. 4x tańsze od leków importowanych (trade names) i ok. 2x tańsze od zagranicznych generyków.

Ambulatoryjny rynek leków

70% rynku aptecznego w ujęciu wartościowym stanowią leki sprzedawane na Rp., ok. 20% leki OTC (ok. 4 mld PLN).

Struktura rynku (2006):

• 323 wytwórców, z czego 15 największych posiada 51% rynku w ujęciu wartościowym i 58% w ujęciu ilościowym leków produkowanych w PL

• import leków (sprzedaż) - 68% rynku w ujęciu wartościowym (1991r. 10%) i 33% w ujęciu ilościowym

• leki produkowane w PL znacznie tańsze od importowanych

• wartość importów leków 13 mld PLN, eksportu 668 mln PLN

Przemysł farmaceutyczny (2006):

• w wyniku procesu prywatyzacji większość PL zakładów farmaceutycznych przejęły międzynarodowe koncerny

• produkcja leków odtwórczych tylko

• ilościowy udział generyków 77%, wartościowy 46%

• ilościowy spadek sprzedaży leków krajowych o 7,7%, wzrost przychodów o 2,2% w porównaniu z rokiem 2005.

Dystrybucja leków (2006):

• oddziaływanie polityki lekowej państwa w tym sektorze ogranicza się do regulacji marż hurtowych i detalicznych oraz cen urzędowych na leki refundowane

• rynek hurtowy i detaliczny obszaru całkowicie sprywatyzowanym, w którym obowiązują zasady wolnorynkowe

• 222 hurtownie - silna tendencja konsolidacji rynku …

Apteki (2006):

• apteka placówką ochrony zdrowia

• ponad 1300 aptek ogólnodostępnych

• średnio 3500 osób/aptekę - jedno z największych zagęszczeń w Europie

• 88% leków …

Racjonalizacja farmakoterapii

Drugie miejsce po Francji pod względem spożywania leków w ujęciu ilościowym, statystyczny Polak spożywa średnio 38,4 opakowania rocznie, a Niemiec 14.

Konsekwencje polipragmazji - lekomania, interakcje farmaceutyczne, zatrucia, wzrastająca liczba polekowych samobójstw.

Ograniczenie spożywania leków - receptariusz ambulatoryjny.

Właściwe kształcenie akademickie i podyplomowe farmaceutów i lekarzy, ograniczenia dostępności leków, monitorowanie ordynacji…

MZ realizuje politykę lekową państwa w dwóch płaszczyznach:

• zapewnienie dostępności do bezpiecznego i skutecznego procesu leczenia

• dbałość o bezpieczeństwo społeczeństwa poprzez kontrolę spożywania leków i właściwą profilaktykę

Rozsądne listy refundacyjne leków.

Producent

Produkt

Rynek

Marketing

---