Azotowanie polega na wzbogaceniu powierzchniowej warstwy stali w azot celem uzyskania twardej, odpornej na ścieranie powierzchni z zachowaniem struktury i własności rdzenia nadanych uprzednią obróbką cieplną.
Babbity* - stopy łożyskowy: stop cyny, antymonu i miedzi.; Stopy łożyskowe o osnowie cynowej, zaw 80-90% Sn (+Sb, Cu), twarde kryształy Sn3Sb2 (bog w Sb) i iglaste Cu3Sn.
Beton* to sztuczny kamień powstały w wyniku wiązania i stwardnienia mieszanki betonowej (cement, żwir, piasek, woda, ew. inne dodatki) W
Brązy* - stopy miedzi z innymi metalami i ewentualnie innymi pierwiastkami, w którym zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90% wagowych.
Cement* - to hydrauliczne spoiwo mineralne, otrzymywane przez wypalenie na klinkier i zmielenie surowców mineralnych (margiel lub wapień i glina) w piecu cementowym.
Celuloid* - Jest to tworzywo termoplastyczne (mięknące pod wpływem ogrzewania), które produkuje się poprzez rozpuszczenie azotanu celulozy w kamforze a następnie kontrolowane odparowywanie kamfory, aż do uzyskania stałego produktu.
Celuloza (błonnik)*, jest to nierozgałęziony biopolimer o cząsteczkach złożonych z kilkuset do kilkunastu tysięcy jednostek glukozy połączonych wiązaniami β-1,4-glikozydowymi.
Cermetale - są to spieki wysokotopliwych i twardych węglików, tlenków i borków z metalami.
Cyjanowanie - Jest to obróbka cieplno-chemiczna, polega na jednoczesnym nawęglaniu i azotowaniu metalu.
Durale [Duraluminium (skrótowo: dural)] to ogólna nazwa stopów metali, zawierających głównie glin, oraz dodatki stopowe: zwykle miedź (2.0-4.9 %), mangan (0.3-1.0 %), magnez (<3%). Często też Si, Ni, Fe(<1%).
Duroplasty -są to związki wielkocząsteczkowe, które pod wpływem podwyższonej temperatury lub odpowiednich dodatków (utwardzaczy) podlegają nieodwracalnym zmianom (utwardzaniu). Powtórne nagrzanie powoduje rozkład chemiczny tworzywa.
Duroplasty termoutwardzalne - są to duroplasty, które pod wpływem wysokiej temperatury utwardzają się.
Duroplasty chemoutwardzalne* - są to duroplasty, które pod wpływem substancji chemicznych (utwardzaczy) utwardzają się.
Emalie* - są to mieszaniny tzw. pokostów lub lakierów z pigmentami odpowiednio rozcieńczone, tak aby nadawały się do rozprowadzenia cienką warstwa na malowanej powierzchni, wykazywały własność zasychania oraz tworzenia cienkiej, twardej i jednocześnie elastycznej powłoki.
Elastomery* - to polimerowe tworzywo sztuczne lub naturalne, które cechuje zdolność do odwracalnej deformacji pod wpływem działania sił mechanicznych, z zachowaniem ciągłości jego struktury. (mogą się odkształcić o ponad 100%)
Elastoplasty* - termoplastyczne elastomery poliuretanowe
Epidian* - rodzaj klejów epoksydowych. Kleje te są oznaczone różnymi numerami zależnie od zastosowania i własności.
Farba* - substancja powłokotwórcza służąca do ochronnego lub dekoracyjnego pokrywania powierzchni dowolnych przedmiotów, składa się z substancji barwiących - najczęściej w postaci pigmentów oraz substancji dodatkowych: spoiw, wypełniaczy, rozcieńczalników, rozpuszczalników itp.
Granica plastyczności* - naprężenie, powyżej którego powstaje trwałe odkształcenie ciała po jego odciążeniu
Granica sprężystości* - najwyższe naprężenie w materiale, po usunięciu którego ciało wraca ponownie do postaci pierwotnej.
Guma jest to kauczuk naturalny (lub syntetyczny), który poddany został procesowi wulkanizacji. (5-95% to kauczuk, reszta:plastyfikatory, wypełniacze aktywne i nieaktywne)
Hartowanie - jest zabiegiem cieplnym. Polega ono na astenityzowaniu stali w temperaturze i czasie potrzebnym do maksymalnego rozpuszczenia składników stopowych w austenicie a następnie chłodzeniu stali z szybkością większa od krytycznej, dla zapewnienia przemiany martenzytycznej.
Kleje* to substancje, dzięki których można bez obróbki termicznej i mechanicznej trwale połączyć różne elementy.
Materiał kompozytowy (lub kompozyt)* - materiał o strukturze niejednorodnej, złożony z dwóch lub więcej komponentów, przy czym ich połączenie zachodzi na poziomie makroskopowym. Właściwości kompozytów nigdy nie są sumą, czy średnią właściwości jego składników.
Kompozyty warstwowe -?
Kompozyty włókniste* - rodzaj kompozytów zbrojonych włóknami, wykazują najlepsze własności mechaniczne i wytrzymałościowe przy najmniejszym ciężarze właściwym.
Korozja - jest to niszczenie się materiału przez działanie chemiczne, albo elektrochemiczne agresywnego środowiska. Korozji podlegają wszelkie materiały (metale, betony, polimery itp.)
Laminaty* - Rodzaj kompozytów składający się z materiału, zazwyczaj w postaci cienkich włókien lub nici, spełniającego podstawową rolę konstrukcyjną, oraz z materiału, który jest lepiszczem, wiążącym ze sobą elementarne włókna konstrukcyjne i chroniącym je przed czynnikami zewnętrznymi (np. korozją).
Materiały korundowe* - materiały, których głównym składnikiem jest Al3O2 (korund)
Materiały węglowe -
Materiały szamotowe* - materiały otrzymywane poprzez zmielenie wypalonej gliny ogniotrwałej.
Mer (gr. meros - część) to najprostszy, jaki da się wyróżnić, stale powtarzający się fragment cząsteczek polimerów.
Metale - substancje, które w stanie skondensowanym odznaczają się obecnością swobodnych, nie związanych z określonymi atomami elektronów zdolnych do poruszania się w całej objętości metalu; w wyniku tego mają charakterystyczne właściwości.
Metalizowanie dyfuzyjne* -obróbka cieplno-chem. polegająca na dyfuzyjnym nasycaniu powierzchniowych warstw przedmiotów stalowych różnymi metalami, najczęściej chromem (chromowanie dyfuzyjne) lub aluminium (aluminiowanie dyfuzyjne), rzadziej cynkiem lub tytanem, w celu uzyskania określonych właściwości tych warstw (żaroodporności, odporności na korozję lub wysokiej twardości);
Monomery to proste cząsteczki tego samego związku chemicznego, z których w wyniku polimeryzacji powstaje polimer.
Nadstopy* - są to stopy żarowytrzymałe i żaroodporne; zawierają więcej niż 50% dodatków stopowych i pracują w temperaturze do 900oC.
Nawęglanie jest zabiegiem cieplnym polegającym na wzbogaceniu powierzchniowej warstwy stali w węgiel celem otrzymania twardej, odpornej na ścieranie powierzchni z zachowaniem ciągliwego rdzenia.
Obróbka cieplna - są to zabiegi technologiczne umożliwiające dzięki grzaniu i chłodzeniu zmianę mikrostruktury, a przez to własności stopów: mechanicznych, fizycznych, technologicznych oraz chemicznych.
Obróbka cieplno-chemiczna - jest to proces technologiczny umożliwiający w czasie wygrzewania, połączonego z chemicznym oddziaływaniem środowiska, zmianę składu chemicznego o struktury w powierzchniowej warstwie stopu, a dzięki temu zmianę jego własności.
Obróbka plastyczna* to metoda bezubytkowego kształtowania elementów metalowych. Uzyskuje się zazwyczaj poprawę własności mechanicznych.
Odkuwka* - półwyrób lub wyrób gotowy otrzymany przez kucie.
Odlewanie* - technologia polegająca na zalewaniu uprzednio przygotowanej formy ciekłym materiałem (najczęściej stopem metali) oraz takim sterowaniu procesami krzepnięcia i stygnięcia odlewu, aby otrzymać wyrób o odpowiedniej strukturze i właściwościach.
Odpuszczanie - jest zabiegiem cieplnym, któremu poddawana jest stal wcześniej zahartowana. Polega ono na wygrzewaniu w odpowiedniej temperaturze oraz powolnym studzeniu, zwykle na powietrzu. Celem odpuszczania jest usunięcie naprężeń hartowniczych oraz zmiana własności fizycznych zahartowanej stali, a przede wszystkim zmniejszenie twardości, a podniesienie udarności zahartowanej stali.
Oziębianie - rozmyślne i dające się kontrolować obniżanie temperatury materiału. (materiał ten wymienia temperaturę z otoczeniem droga przewodnictwa lub promieniowania ciepła)
Polichlorek winylu (PVC lub PCW, powszechnie używanym, ale niepoprawnym skrótem jest PCV) - tworzywo sztuczne otrzymywane w wyniku polimeryzacji monomeru - chlorku winylu.
Pełzanie - jest to postępujące w czasie odkształcenie pod działaniem długotrwałego, stałego obciążenia w temperaturze przekraczającej temperaturę rekrystalizacji.
Pękanie -
Plastomery -to tworzywa, które w normalnej temperaturze ulegają bez zniszczenia jedynie nieznacznym odkształceniom sprężystym.
Plastyfikatory (zmiękczacze) - są to związki organiczne, chemiczne czynne, dodawane niekiedy w bardzo dużych ilościach w celu powiększenia plastyczności tworzyw.
Pleksiglas (szkło akrylowe) to przezroczyste tworzywo sztuczne, którego glównym składnikiem jest polimer - poli(metakrylan metylu) (PMMA). Najważniejszy produkt polimeryzacji z szeregu pochodnych kwasy akrylowego lub metakrylowego. Niektóre rodzaje pleksiglasu zawierają też pewne ilości innych polimerów i kopolimerów poliakrylowe.
Polimer (gr. polymeres - wieloczęściowy, zbudowany z wielu części) - związek chemiczny o bardzo dużej masie cząsteczkowej, który składa się z wielokrotnie powtórzonych jednostek zwanych merami.
Polipropylen* - polimer z grupy poliolefin, który zbudowany jest z merów o wzorze: -[-CH2CH(CH3)-]-. Polipropylen jest jednym z dwóch (obok polietylenów) najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych. Na przedmiotach produkowanych z tego tworzywa umieszcza się zwykle symbol PP.
Porcelana* - rodzaj białej, przeświecającej ceramiki wysokiej jakości. Wytwarzana z mieszanki glinki kaolinowej ze skaleniem i kwarcem poprzez wypalanie uformowanych wyrobów w temperaturze od 920-980°C (wyroby nieszkliwione, tzw. biskwit) aż do 1280-1460°C (wyroby szkliwione).
Porcelit* - rodzaj białej do kremowej, szkliwionej, nieprześwitującej ceramiki wytwarzany podobnie jak porcelana, lecz z surowców (kaolin, skaleń, kwarc) o najczęściej gorszej jakości. Uformowane wyroby poddaje się wypalaniu w temp. ~1325°C w celu osiągnięcia zamierzonej nieprzesiąkliwości, wytrzymałości i twardości.
Próba rozciągania* - podstawowa metoda badań wytrzymałościowych materiałów konstrukcyjnych. W próbie tej rozciąga się odpowiednio wykonany pręt materiału o przekroju okrągłym wykorzystując urządzenie zwane zrywarką i bada jego granice sprężystości, przewężenie próbki i siłę zrywającą próbkę.
Silikon (ang. silicone)* to popularna nazwa dla tworzyw sztucznych opartych na polisiloksanach i żywicach silikonowych.
Silumin, alpaks, popularny w przemyśle motoryzacyjnym i lotniczym, odporny na korozję stop odlewniczy o dobrej lejności, małym skurczu i małą skłonnością do pękania. Stop dwuskładnikowy Al-Si gdzie Si(9-13%).
Spiekanie* - proces polegający na ogrzewaniu sproszkowanych lub drobnoziarnistych substancji do temperatury bliskiej temperaturze topnienia, bez doprowadzenia ich do stanu ciekłego.
Stal - stop żelaza z węglem plastycznie obrobiony i plastycznie obrabialny o zawartości węgla nie przekraczającej 2%.
Stal kwasoodporna* - stal odporna na działanie kwasów o mniejszej mocy od kwasu siarkowego. Kwasoodporność uzyskuje się dzięki stabilizacji austenitu w normalnych warunkach, co można uzyskać dzięki wysokim zawartościom chromu (17% - 20%) i niklu (8% - 14%), oraz innych dodatków stopowych, takich jak mangan, tytan, molibden i miedź
Stal narzędziowa - stal przeznaczona do wyrobu narzędzi do kształtowania lub dzielenia różnych materiałów w zakresie od temperatury otoczenia do ok. 600 C
Stal nierdzewna* - ( Zwana także INOX ) stal odporna na działanie czynników atmosferycznych, rozcieńczonych kwasów, roztworów alkalicznych i podobnych. Nierdzewność stali uzyskuje się poprzez zwiększoną zawartość chromu. Zwykle stosuje się od 12% do 25% chromu.
Stal odporna na korozję*? - są to metale zdolne do przeciwstawienia się niszczącemu działaniu określonego środowiska korozyjnego.
Stal odporna na ścieranie* - staliwo, w którym następuje bardzo powolne zużycie powierzchowne, tzw. ścieranie . Jest stalą wysokowęglową zawierającą 11 do 14 procent manganu.
Stal stopowa* - stal, w której oprócz węgla występują inne dodatki stopowe o zawartości od kilku do nawet kilkudziesięciu procent, zmieniające w znaczny sposób charakterystyki stali.
Stal szybkotnąca - stal stopowa narzędziowa używana do wytwarzania narzędzi do obróbki skrawaniem przy dużych prędkościach skrawania. Utrzymuje stałą odporność na ścieranie i twardość do 600 C. Stosuje się tu dodatki stopowe - węgla 0,75% - 1,3% chromu 3,5 % - 5,0%, wolframu 6% - 19%, wanadu 1,0% - 4,8%, molibdenu 3,0% do 10%, a w niektórych gatunkach także i kobaltu 4,5% - 10,0%, oraz odpowiednią obróbkę cieplną.
Stal zaworowa* - odmiana stali żaroodpornej wykorzystywanej do wytwarzania zaworów silników spalinowych.
Staliwo to stop żelaza z węglem(do 2%) w postaci lanej (czyli odlana w formy odlewnicze), przeznaczona na odlewy podlegające dużym obciążeniom dynamicznym.
Starzenie - polega na wydzielaniu się składnika przesycającego z roztworu w postaci drobnodyspersyjnych wtrącen, hamujących poślizgi i powodujących umocnienie stopu, przy czym powiększa się jego twardość i wytrzymałość, a zmniejsza ciągliwość.
Stopy* - są mieszaniną dwóch lub większej ilości metali lub metalu z innymi pierwiastkami niemetalicznymi, doprowadzoną do temperatury powyżej temperatury topnienia, a następnie schłodzoną. Stop najczęściej posiada odmienne charakterystyki od jego elementów składowych.
Stopy niskotopliwe* - są to stopy o temperaturze topnienia od 40 C - 680 C
Styropian - (polska nazwa handlowa dla polistyrenu ekspandowanego), to porowate tworzywo sztuczne otrzymane poprzez spienienie granulek polistyrenu(ten z kolei otrzymany poprzez polimeryzację styrenu) zawierających porofor (np. eter naftowy). Spienienie uzyskuje się przez podgrzanie granulek zazwyczaj parą wodną.
Szkło* - to materiał otrzymywany w wyniku stopienia tlenku krzemu (krzemionka, SiO2) z różnymi dodatkami dobranymi w odpowiednich proporcjach, a następnie szybkiego ochłodzenia tak, aby nie doszło do pełnej krystalizacji krzemionki, lecz aby w strukturze pozostało jak najwięcej fazy amorficznej, będącej formalnie rzecz biorąc przechłodzoną cieczą.
Teflon - nazwa handlowa polimeru o nazwie politetrafluoroetylen -[-CF2-CF2-]n- (PTFE). Wynik polimeryzacji czterofluoroetylenu.
Tekstolit* jest to kompozyt zawierzajacy 40% polimerów i 60% innych tworzyw sztucznych wykorzystywany głównie do produkcji protez anatomicznych.
Termoplasty* - polimery (także otrzymywane z nich tworzywa sztuczne) mające trwałą zdolność przechodzenia w stan plastyczny w podwyższonej temp., a twardnienia po ostudzeniu i zachowania kształtu nadanego im podczas ogrzania; np. polietylen, polipropylen, polistyren.
Twardość - jest to odporność materiału na działanie obciążenia skupionego na bardzo małej powierzchni. Twardość materiału mierzymy za pomocą sklerometru i mikrotwardościomierza.
Tworzywa sztuczne - materiały oparte na polimerach syntetycznych, zastępujące tradycyjne materiały takie jak drewno, ceramika, metal, kauczuk naturalny, gutaperka oraz stanowiące grupę zupełnie nowych materiałów, które nie mają swoich naturalnych odpowiedników.
Udarność - odporność materiału na złamanie przy uderzeniu (odporność na udarowe zginanie próbki z karbem). Udarność określa się jako stosunek pracy L potrzebnej na złamanie znormalizowanej próbki z karbem do przekorju pola A poprzecznego tej próbki w miejscu karbu
. Udarność materiałów kruchych jest duża, a ciągliwych duża.
Umowna granica plastyczności - jest to siła powodująca wydłużenie trwałe rzędu 0,2 %.
Umowna granica sprężystości - jest to siła powodująca odkształcenie ciała rzędu 0,05%.
Utlenienie to reakcja chemiczna, w której jakiś atom (lub ich grupa) przechodzi z niższego na wyższy stopień utlenienia.
Winidur* - nazwa handlowa twardego poli(chlorku winylu). Polimeryczne (termoplastyczne) tworzywo sztuczne. Zawiera do 8% plastyfikatora oraz pewną ilość stabilizatorów, np. związków cynoorganicznych, pochodnych mocznika.
Węglik spiekany - spieki sproszkowanych trudno topliwych węglików metali (np. węglików: wolframu, molibdenu, tytanu, tantalu lub wanadu) z metalem wiążącym (spoiwem — zwykle kobaltem lub niklem);
Wulkanizacja* to chemiczny proces sieciowania cząsteczek polimeru prowadzący do otrzymania gumy.
Wydłużenie -
Wytrzymałość na rozciąganie* -
Wyżarzanie - jest zabiegiem cieplnym polegającym na nagrzaniu elementu do odpowiedniej temperatury, przetrzymaniu w tej temperaturze jakiś czas, a następnie powolnym schłodzeniu.
Wyżarzanie odprężające - zabieg polega na wygrzewaniu w temperaturze zależnej od przyczyn, które wywołały naprężenia w materiale, przez kilka godzin i na powolnym studzeniu.
Wyżarzanie ujednoradniające* - przeprowadzane w temperaturach pomiędzy 1000° do 1200° C w celu ujednorodnienia składu chemicznego stali w całym przekroju, jeśli wskutek błędów w poprzednich operacjach nie uzyskano takiej jednolitości.
Wyżarzanie zupełne - przeprowadzane w temperaturze 30° do 50° C temperatury przemiany austenitycznej, powyżej linii GSE wykresy żelazo-węgiel, polega na wygrzaniu w tej temperaturze, a następnie powolnym schłodzeniu. Stosuje się je w celu uzyskania drobnoziarnistej struktury, zwykle do staliwnych odlewów.
Zmęczenie - nazywa się zniszczenie elementu w wyniku działania naprężeń okresowo zmiennych.
Zmęczenie cieplne* - nazywa się zniszczenie materiału w wyniku działania okresowo zmiennych temperatur.
Znal - jest to trójskładnikowy stop cynku: Zn-Al.-Cu
Żaroodporność* - to odporność stopu na działanie czynników chemicznych, głównie powietrza oraz spalin i ich agresywnych składników w temperaturze wyższej niż 600°C
Żarowytrzymałość* - Żarowytrzymałość to odporność stopu na odkształcenia, z czym się wiąże zdolność do wytrzymywania obciążeń mechanicznych w temperaturze powyżej 600°C
Żeliwo ciągliwe - żeliwo uplastycznione zabiegiem obróbki cieplnej albo cieplno-chemicznej zawierające wolny węgiel w postaci tzw. węgla żarzenia. Bazą tego żeliwa jest żeliwo białe.
Żeliwo modyfikowane* - żeliwo, do którego dodaje się, tuż przed zalaniem formy, pewną, niewielką, zbliżoną do 1.0% ilość modyfikatorów. Najczęściej są to żelazokrzem, stop żelazokrzemu z wapniem, magnez i inne.
Żeliwo sferoidalne - żeliwo, w którym najwyżej 0,8% węgla występuje w postaci cementytu, a pozostała ilość w postaci grafitu kulkowego.
Żeliwo szare - żeliwo, w którym najwyżej 0,8% węgla występuje w postaci cementytu, a pozostała ilość w postaci grafitu płatkowego
Żeliwo wermikularne* - żeliwo szare. w którym morfologia grafitu ma postać pośrednią między grafitem płatkowym a grafitem sferoidalnym.
Żywice silikonowe - jest to rodzaj tworzyw sztucznych, które jako podstawowy składnik mają polimery złożonego związku węgla, wodoru, krzemu i tlenu. Zależnie od warunków polikondensacji mogą mieć strukturę usieciowaną lub łańcuchową.