Zasady sporządzania budżetu :
Sporządzanie i dysponowanie budżetem wspólnotowym oparte jest na ośmiu naczelnych zasadach:
zasada jedności i dokładności (ang. unity and accuracy) - wydatki nie mogą przekraczać planowanych, a całość zestawienia finansowego musi być zawarta w jednym dokumencie;
zasada powszechności (ang. universality) - zasada oparta na regule nieprzenośności i niewyrównywania;
zasada rocznego budżetu (ang. annuality) - przypisuje wszelkie operacje budżetowe do danego roku budżetowego;
zasada równowagi (ang. equilibrium) - zakłada, że dochody są równe wydatkom i zakazuje zaciągania pożyczek oraz nie dopuszcza do powstania deficytu;
zasada doprecyzowania (ang. specification) - nakazuje uporządkowanie wydatków budżetowych według rodzaju, przeznaczenia oraz jednostek odpowiedzialnych za jego realizację;
zasada stosowania jednostki rozliczeniowej - ustala walutę, w której dokonywane są wszelkie rozliczenia - początkowo było to dolar amerykański, następnie frank belgijski, od lat 80. ECU, zaś od 1999 euro;
zasada należytego zarządzania finansami (ang. sound financial management) - obliguje instytucje wspólnotowe oraz państwa członkowskie do dbałości o prawidłowe wykonanie budżetu;
zasada przejrzystości (ang. transparency) - przewiduje publikację szczegółowego projektu budżetu oraz sprawozdania z jego wykonania.
Etapy procedury budżetowej
Obecnie Parlament ma ostatnie słowo w procedurze przyjęcia budżetu opisanej w art. 314 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Pierwszy etap: Komisja sporządza projekt budżetu
Zgodnie z procedurą co roku przed 1 lipca wszystkie instytucje UE sporządzają swoje preliminarze projektu budżetu w ramach swoich wewnętrznych procedur przed. Komisja konsoliduje te preliminarze i opracowuje projekt budżetu rocznego, przedstawiany Parlamentowi i Radzie najpóźniej 1 września.
Drugi etap: Rada określa swoje stanowisko
Rada przyjmuje swoje stanowisko w sprawie projektu budżetu i przekazuje je Parlamentowi przed 1 października. Rada informuje Parlament o powodach przemawiających za przyjęciem tego stanowiska.
Trzeci etap: stanowisko Parlamentu
Parlament ma 42 dni na zatwierdzenie stanowiska Rady albo - większością głosów - wniesienie do niego poprawek. Głosowanie odbywa się podczas drugiej sesji październikowej w Strasburgu.
Czwarty etap: Postępowanie pojednawcze i przyjęcie budżetu
Jeżeli Parlament przyjął jakieś poprawki, poprawiony tekst jest przekazywany Radzie, a przewodniczący Parlamentu, w porozumieniu z przewodniczącym Rady, natychmiast zwołuje posiedzenie komitetu pojednawczego. Komitet pojednawczy nie zbiera się, jeżeli Rada poinformuje Parlament w ciągu 10 dni, że zatwierdziła wszystkie jego poprawki.
Komitet pojednawczy, w skład którego wchodzą członkowie Rady lub ich przedstawiciele oraz taka sama liczba reprezentantów Parlamentu, ma 21 dni na osiągnięcie porozumienia co do wspólnego tekstu.
Jeżeli komitet pojednawczy uzgodni wspólny tekst, tekst ten zostaje przedłożony Parlamentowi i Radzie do zatwierdzenia w ciągu 14 dni. Głosowanie plenarne nad wspólnym tekstem odbywa się planowo podczas drugiej sesji listopadowej w Strasburgu.
Po zakończeniu procedury przewodniczący Parlamentu ogłasza ostateczne przyjęcie budżetu.
Jeżeli postępowanie pojednawcze nie zakończy się sukcesem lub jeżeli wspólny tekst zostanie odrzucony przez Parlament, Komisja sporządza nowy projekt budżetu. Jeżeli wspólny tekst zostanie odrzucony przez Radę, zaś zatwierdzony przez Parlament, Parlament może zdecydować o potwierdzeniu wszystkich lub niektórych swoich poprawek przyjętych podczas sesji plenarnej w październiku. Gdy jakaś poprawka nie zostanie potwierdzona, utrzymane zostaje stanowisko uzgodnione w komitecie pojednawczym i budżet zostaje uznany za przyjęty na tej podstawie.