TEORETYCZNE PODSTAWY WYCHOWANIA

Kolokwium 2010 I sem. Pedagogika ogólna

Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.

Style wychowania

Autorytarny:

• dominacja wychowawcy

• podporządkowanie wychowanka

• wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne

• metody bezpośrednie: nagrody, kary

Partnerski:

• liberalny

• samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych

• pozostawiona swoboda i niezależność dziecku

• interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych

• wychowanie poprzez życiowe sytuacje

Demokratyczny:

• współkreowanie wychowanka

• wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka

• metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo.

podział wg piotrowiak

• metody bezpośrednie

• metody pośrednie

• metody indywidualne i grupowe

metody bezpośrednie - to metody działające na świadomość.

nagradzanie

• wybiórczość w stosowaniu nagród

• brak uzasadnienia

• nagradzanie - rozwija postawy konsumpcyjne

karanie

• niska skuteczność karania

• stosowanie karania zbiorowego

• eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu

• powstanie zaburzeń emocjonalnych

w dzisiejszych czasach okazuje się iż ten rodzaj metody wychowania jest wielce nieskuteczny. karanie - budzi mechanizmy obronne ( myślenie autonomiczne zrobię co będę chciał) nagradzanie - szukanie kolejnych korzyści (komercje).

metody pośrednie działające na podświadomość - skuteczność tych metod jest wg niektórych osób o wiele wyższa.

metoda perswazyjno-informacyjna

• tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań

• korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy

• w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym

• wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując

warunki skuteczności:

• umiejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)

• umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)

• stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)

• rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)

problemy:

• skłonność do moralizowania

• chęć potwierdzenia własnych racji

• unikanie tematów trudnych (tabu)

METODY WYCHOWANIA.

wg Muszyńskiego:
1. Metoda wpływu sytuacji
- nagradzanie i karanie
- instruowanie (pouczanie)
- org. doświadczeń wychowanka
- przewidywanie następstw pewnych zachowań (antycypacja)
- przydzielanie funkcji i ról społ.
2. Metoda wpływu osobistego
- wysuwanie sugestii
- perswazja (przekonywanie)
- przykład osobisty
- aprobata i dezaprobata
3. Metody wpływu społecznego
- modyfikacja celów zespołu
- kszt. norm postępowania w zespole
- przekształ. struktury wew. zespołu
- nadawanie właściwego kierunku działania kontroli społ. w zespole
4. Metody kierowania samowychowaniem
- met. przybliżania wychowankowi celu pracy nad sobą
- met. stymulowania wychowanka do realizacji programu pracy nad sobą
- met. przyswajania wychowankowi określ. met. i technik pracy nad sobą

wg Kruszewskiego
1.Metody strukturalne:
- stanowienie obyczajów
- dyfuzja obyczajów
- pobudzanie wynalazczości zesopł.
2. Metody sytuacyjne:
- nagradzanie i karanie
- przekonywanie i stawianie zadań (zadań)

Konarzewski wyróżnia:

1) metody indywidualne:
- karanie i nagradzanie
- modelowanie
- perswazja (tworzymy i przekazujemy wychowankom komunikaty językowe w celu wywołania zmian w strukturach jego wiedzy)
- metoda zadaniowa (wzbudzanie aktywności wychowanka i ukierunkowaniu tej aktywności przez stawianie zadań co również prowadzi do zmian a strukturach jego wiedzy)
2) metody grupowe:
- ukształtowanie odniesienia poznawczego (wpływy na grupę w taki sposób, aby ta grupa wpływała na ukształtowanie się osobowości wychowanka)
- metody nacisku grupowego (nacisk grupowy różni się od karania i nagradzania tym, że bierze w nim udział wielu członków grupy)
3) metody kształtowania system norm i ról grupowych
4) metody kształtowania grupowych wzorów życia.

Środki - są treścią metod. W przypadku perswazji środkiem będzie słowo, w karaniu i nagradzaniu kara i nagroda, modelowanie - osobowość modela, metody zadaniowe - czynność wychowania przez wychowanka przy wykonywaniu zadania.

RODZAJE CELÓW WYCHOWANIA

Cele wychowania można analizować na kilku poziomach, a mianowicie:

• ideału wychowania,

• celów ogólnych,

• celów swoistych,

• celów etapowych,

• celów operacyjnych.

Celem mogą być pewne dyspozycje psychiczne i fizyczne wychowanków albo pewne stany społecznego środowiska, w którym oni żyją.

W pierwszym wypadku mówi się o określonych kompetencjach intelektualnych ucznia, nawykach, postawach, zdolnościach i cechach osobowości. W drugim - o dyspozycjach sprawnościowych i somatycznych. W trzecim przypadku cel jest wyrażony w kategoriach socjologicznych. Mówi się wtedy o rolach, normach społecznych, wzorach kultury, które miałyby charakteryzować społeczność klasy czy szkoły.

W kategoriach psychologicznych można wyróżnić cztery grupy celów:

1. cele kreatywne: „wywołać...”, „ukształtować...” (np. nowe zainteresowania lub przekonania). Wzór: 0 - +.

2. cele optymalizujące: „zwiększyć...”, „wzmóc...”, „poszerzyć...” (np. zaangażowanie). Wzór: + - +++.

3. cele minimalizujące: „osłabić...”, „ograniczyć...” (np. agresję). Wzór: +++ - +.

4. cele korekcyjne: „przekształcić...”, „zmienić...” (np. postawę). Wzór: -
   +.

. FUNKCJE CELÓW WYCHOWANIA

1. Cele stanowią punkt odniesienia, do którego w procesie dydaktyczno-wychowawczym wszystko się przymierza i ocenia.

2. Cele mają znaczenie regulacyjne, zabezpieczają przed nadmiernym rozbudowaniem środków.

3. Cele spełniają funkcję organizującą wobec treści, metod, form organizacyjnych, kształcenia nauczycieli i przedmiotu badań oświatowych.

4. Cele mają charakter koordynujący. Są integrujące i mobilizujące, pobudzają entuzjazm, jeśli są celami autentycznymi i atrakcyjnymi.

5. Cele pełnią funkcję prospektywną, przepowiadają i przenoszą w przyszłość taką, jakiej pragniemy. Przenoszą w dzień jutrzejszy, inspirują dzień dzisiejszy.

6. Cele zapewniają trwałość wartości. Należą do przeszłości, dnia dzisiejszego i przyszłości. Wzmacniają poczucie bezpieczeństwa.

Funkcje celów:
-Informacyjna
-Etyczno-regulacyjna
-Antycypacyjna

Funkcje celów wychowania:

Funkcja wyodrębniająca polega na wyróżnieniu celu swoistego dla danych procesów wychowawczych np. procesu kształtowania zainteresowań

Funkcja stuktualizująca polega na odpowiednim dobraniu struktur sytuacyjnych wyniesionych z danej sytuacji doświadczenia wychowanków do odpowiednio dobranych celów wychowawczych.

Funkcja kontrolna sprowadza się do oceny uzyskanych wyników.

Funkcje celów wychowania wg. Górniewicza

• Funkcja odniesienia, do którego wszystko w procesie dydaktyczno-wychowawczym się przymierza i ocenia.

• Funkcja regulująca (stanowi gwarancję przeciw nadmiernemu rozbudowaniu środków).

• Funkcja organizująca treść, metody, formy.

• Funkcja motywująca nadająca sens przekazywanej wiedzy i zachęcająca do dalszych poszukiwań.

• Funkcja koordynująca (cele wychowawcze integrują i mobilizują).

• Funkcja prospektywna (cele wychowawcze pokazują „jutro”).

• Funkcja utrwalająca (zapewnia trwanie wartości i daje poczucie bezpieczeństwa).

A Gurycka zredukowała powyższe funkcje do trzech:

• funkcja wyodrębniająca (polega na wyróżnieniu celu swoistego dla danych procesów wychowawczych (np. procesu zainteresowań, aktywizowania),

• funkcja strukturalizująca (polega na odpowiednim dobraniu struktur sytuacyjnych i wyniesionych z danej sytuacji doświadczeń wychowanków do odpowiednio dobranych celów wychowania),

• funkcja kontrolna (polega na ocenie uzyskanych wyników) . 

Możemy wyróżnić dwie koncepcje celów:
1.Cele w pełni uświadamiane tworzące hierarchiczny i logiczny układ zwerbalizowanych postulatów wychowawczych. Funkcjonują przeważnie w instytucjach edukacyjnych i wyspecjalizowanych instytucjach wychowawczych (refleksyjność)
2.Cele uświadamiane nie w pełni, nie zawsze też uporządkowane i najczęściej pozostające w formie intuicyjnego konstruktu myślowego. Funkcjonują w grupach naturalnych, głównie w rodzinie (bezrefleksyjność)

Cel wychowania - postulowana zmiana w osobow wychow, zamiar wychowawczy, standard wychowawczy, najogólniej wyrażają pewną intencjonalność, mówią w jakim kierunku zmierzają, pewne dyspozycje rozumiane jako zmiany, mogą być traktowane jako przedmiot czyjegoś działania lub zamierzeń, które stawia przed sobą wychowawca.

Źródła celów - Górniewicz
-Natura człowieka
-Świat wartości uniwersalnych
-Życie społeczne
-Wizja świata zawarta w ideologii
-Wartości religijne

]

6

---