WYKŁAD 6 19.11.2004

Naturalizm (fr. naturalisme) - kierunek oparty na założeniu, że praca wychowawcza jest najbardziej skuteczna, gdy się ją przystosowuje do natury dziecka.

1. Wartości w naturze

2. Dziecko w centrum

3. Człowiek jednością biopsychiczną

1. Wartości tkwią w naturze człowieka

2. Dziecko w centrum, dziecko to słońce, wokół którego krążą planety - ludzie

3. Wychowanie na usługach dziecka

Prekursor: Jan Jakub Rousseau XVIII wiek

(piewca natury) - wskazuje, że wartości tkwią w naturze

Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodziło o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz. Swój program wychowawczy odnosił do człowieka w ogóle, wykluczając wszelkie podziały polityczne, narodowość, klasę czy zawód.

Wolność - niezależność od oczekiwań i obyczajów społeczeństwa

Szczęście - żyć zgodnie z prawem naturalnym, być sobą, czyli być autentycznym. Jak być autentycznym? Zadając sobie pytanie czy robię coś dla radości istnienia czy żeby się wyróżnić od innych.

Pedagogika naturalistyczna - nurt pedagogiczny, którego początki stworzył Jan Jakub Rousseau głosząc tezę swobodnego wychowania zgodnego z naturą dziecka. Naturalizm pedagogiczny odkrywał dziecko, jego potrzeby, zainteresowania, ograniczając rolę wychowawcy do czuwania nad jego rozwojem (pajdocentryzm).
Rozwój nauk biologicznych i psychologicznych przełomu XIX/XX wieku przyniósł krytykę szkoły tradycyjnej oraz odrodzenie myśli wychowania naturalnego. W Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku pedagogika naturalistyczna przyjęła nazwę progresywizmu, którego inicjatorem był John Dewey. Progresywizm stał się początkiem dużego ruchu nowatorskiego zwanego nowym wychowaniem. Zaczęły powstawać szkoły eksperymentalne: J. Dewey - szkoła pracy, Wiliam Heard Kilpatrick - metoda projektów, Celestyn Freinet - swobodna ekspresja dziecka, Edouard Claparčde -szkoła na miarę dziecka, Owidiusz Decroly - szkoła życia przez życie, Helena Parkhurst - plan daltoński, Henryk Rowid - szkoła twórcza, Georg Kerschensteiner - szkoła pracy i inne.

Główne zasady:

• wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju dziecka

• dziecko powinno uczyć się wtedy gdy poczuje potrzebę zdobywania wiedzy

• nauczyciel ma stwarzać warunki do rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych dzieci

• nauczanie powinno być zindywidualizowane

• szkoła ma pobudzać aktywność dziecka

• ocena prac indywidualnych i zbiorowych oraz testy pomiaru uzdolnień dzieci zamiast egzaminów

• udział uczniów w planowaniu programu

• nie przywiązywanie znaczenia do nagród i kar z zewnątrz, poleganie na wewnętrznej motywacji dziecka

• położenie nacisku na kooperację i pracę zespołową oraz twórczą ekspresję

Główne zarzuty to: wychowanie jednostronne, oparte na nieuzasadnionych nadziejach co do rzeczywistego wpływu spontanicznej działalności ucznia na ich rozwój intelektualny, przesadne zainteresowanie dzieckiem, niedocenianie planowego wysiłku w zdobywaniu wiedzy, przedkładanie swobody nad karność, chwilowej potrzeby nad dalsze cele wychowania, doświadczenia indywidualnego nad społeczne, psychologiczną organizację nauczania nad konsekwencję logiczną, inicjatywę ucznia nad inicjatywę nauczyciela, przerost zajęć praktycznych często przypadkowych pod względem treści nad zajęciami umysłowymi, które zapewniałyby dzieciom podstawy usystematyzowanej wiedzy o świecie.

Przedstawiciele naturalizmu pedagogicznego: (XIX / XX wiek)

1. Elen Key „Stulecie dziecka” - marzenia o wychowaniu i szkole bez przymusu.

„Celem wychowania ma być zaprawianie do samowychowania”

Wiek XX to wiek odkryć dziecka, uznania dziecka, dziecko w centrum.

Jej szkoła marzeń:

• W szkole tej nie ma klas i ocen.

Świat społeczeństwa nas ocenia i tracimy swoją prawdziwość. Zależy nam na pozytywnych ocenach, więc stajemy się nie autentyczni, udajemy, przestajemy być sobą.

• Szkoła powinna upodobnić się do środowiska naturalnego domowego (bo w domu

jesteśmy sobą, nie udajemy).

2. Edward Claparede „ Szkoła na miarę” - dziecko decyduje jaki ma być system.

Szkoła sama powinna dostosowywać się do dziecka, szkoła powinna dostosowac swoją pracę i działalność do dziecka.

Rozwiązania, jakie proponował Claparede: (pierwsze 3 skrytykował a ostatnie 4 pochwalił

• Klasy równoległe - podział według uzdolnień

Testowania dzieci i ich uzdolnień i potem dobieranie dzieci do grup zdolnościach podobnych zdolnościach. Dzieci rozwijają się nie równomiernie, więc nie powinno się ich tak dobierać.

• Podziały oddziałowe - podziały według zainteresowań

Chodzi tu o uzdolnienia, powinno się tworzyć oddziały, jakimi się dziecko interesuje.

• Klasy ruchome - indywidualny tok nauczania

Potrzebna jest duża ilość nauczycieli, aby każdy wychowanek miał własnego opiekuna w szkole i plan zajęć był dobrze dobrany. Organizacyjnie nie jest to do zorganizowania.

• Wybór przedmiotów - 50% programu to program wspólny dla całej klasy, 50% to fakultety, które dziecko sobie wybiera.

3. Maria Montessori „Domy dziecięce” - „Pomóż zrobić mi to sam”

Dziecko aktywne, jest w stanie wiele rzeczy zrobić samodzielnie, a wychowawca potrzebny jest, aby to wszystko nadzorować. Chciał sprawić bliskość domu i szkoły.

4. Janusz Korczak „Jak kochac dziecko”

Dziecko jest autonomicznym podmiotem i indywidualnością traktowanym poważnie.

Wychowawca jest wrażliwy, prawdziwy, autentyczny, jest przyjacielem dziecka, pozwalającym poznawać i doświadczać.

Emancypacja (kontynuatorka naturalizmu pedagogicznego)

To wyzwolenie spod władzy społecznej, dominacji i uzależnienia ku swobodnemu wyrażaniu własnych potrzeb.

Pedagogika emancypacyjna

Nurt indywidualistyczno - anarchistyczny Nurt polityczny

A. S. Neill - chce wyzwolić jednostkę P. Freire - chce zmienić

świat, nie podoba mu się

społeczeństwo gospodarka

pieniądza

Cel wychowania

Swobodne dojrzewanie w świecie uczenie się w dialogu w świecie i dla świata

Człowiek nieulegający żadnym wpływom społeczeństwa.

Natura i świat naturalnych impulsów, które są w nowo narodzonym dziecku. Człowiek po przyjściu na świat na dobre wartości w sobie, które zostają zdominowane przez społeczeństwo (znajduje się w otoczce tych złych wartości). Człowiek ma zdolności do samorealizacji i samookreacji, nie ma w sobie agresji i jest wolny, wszystko robi dla harmonii.

Społeczeństwo - zawiść, chorobliwa ambicja, przesiąknięcie dominacją i walką

1

1. Naturalizm

2. Pajdocentryzm

3. Biopsychologizm

Społeczeństwo

-

+

+

---