Pierwsza i druga konferencja prawa morza. b) Pierwsza konferencja odbyła się w Genewie i trwała od 24 lutego do 27 kwietnia 1958r. , c) Druga konferencja odbyła się w 1960r. w Genewie i miała na celu wyraźnie określić szerokość morza terytorialnego (bo nie udało się osiągnąć kompromisu na I) jednak nie udało się tego zrobić.d) po tym niepowodzeniu wiele państw zaczęło w swych roszczeniach poza 12 mil. „pełzanie jurysdykcji państwowej po morzu otwartym”. 3) Trzecia konferencja prawa morza. Trwała 10 lat (od 1973 do 1982; 73- NY; potem Montego Bay) i uznawana jest za jedną z największych i najważniejszych konferencji w historii SM. przyjęcie konwencji NZ o prawie morza, będącej swoistą konstytucją mórz i oceanów, regulującą ich użytkowanie, badanie i ochronę; powtarza i rozszerza konwencje genewskie z 1958 roku. Weszła w zycie w 1994 po 60 ratyfikacji. W 2003- 145 państw. PL 1998; (ale USA- nadal nie). d) wyróżnia 3 typy państw- śródlądowe, przybrzeżne i o niekorzystnym położeniu względem morza- czyli takie, które ze względu na położenie nie mogą ustanowić 200-ilowej strefy ekonomicznej ani zgłaszać roszczeń do szelfu wychodzącego poza tę strefę (np. Polska)
1) Morskie wody wewnętrzne.. Są to wody znajdujące się między lądem a wewnętrzną granicą (linią podstawową) morza terytorialnego. Zalicza się do nich zatoki morskie o określonym rozwarciu, zatoki historyczne oraz wody portów; podlegają wyłącznej i całkowitej władzy państwa nadbrzeżnego, rozciągającej się również na przestrzeń powietrzną i dno. W wodach wewnętrznych nie obowiązuje prawo nieszkodliwego przepływu- państwo może regulować dostęp obcych statków. c) Wody archipelagowe. Ta kategoria wód wewnętrznych pojawiła się w roku 1982 na konwencji o prawie morza. Mogą je mieć tylko państwa w całości składające się z wysp. - są to wody pod suwerenną władzą państwa. Obowiązuje na nich prawo nieszkodliwego przepływu, ale też- na trasach wyznaczonych przez państwo Z korytarzy powietrznych nad wodnymi mogą korzystać obce samoloty cywilne i wojskowe) prawo przejścia.d) Zatoki. Są również wodami wewnętrznymi, jeśli brzegi należą do jednego państwa, a odległość między punktami wytyczającymi jej naturalne ujście nie przekracza 24 mil. Jeśli w momencie najdalszego odpływu przekracza- to wytycza się linię prostą długości 24 mil przez zatokę tak, by zamknąć jak największa powierzchnię wód e) Porty morskie. Wody portów morskich są uznawane za wody wewnętrzne, a więc miejsca gdzie statki zawijają w celu załadowania lub wyładowania pasażerów i towarów, nawet najdalej wysunięte w morze- jeśli tylko są integralną częścią portu. f) Statki: Porty podlegają prawu i władzy państwa nadbrzeżnego- czyli statki podlegają jurysdykcji, choć ich wejście nie wymaga specjalnego zezwolenia+ nie powinno się wykonywać jurysdykcji w sposób utrudniający żeglugę;
- wojenne nie podlegają jurysdykcji- jako część armii państwa korzystają z immunitetów, ale na ich zawinięcie konieczna jest zgoda. Można tylko zarządać opuszczenia portu przez okręt wojenny.f) Redy. Są to wejścia do portów, w niektórych państwach traktowane są jako wody wewnętrzne. Jednal konwencja o prawie morza uznaje je za część morza terytorialnego
2) Morze terytorialne:: Pas wód morskich stanowiących część terytorium państwa nadbrzeżnego, który jest położonych między wybrzeżem albo wodami wewnętrznymi albo archipelagowymi z jednej strony a morzem otwartym lub morskimi strefami specjalnymi z drugiej. - Państwo nadbrzeżne sprawuje nad nim swą pełną suwerenność i jurysdykcję która rozciąga się na przestrzeń powietrzną i dno i wnętrze ziemi- ograniczeniem wykonywania suwerenności jest istnienie prawa nieszkodliwego przepływu. Delimitacja morza terytorialnego. W celu przeprowadzenia delimitacji morza terytorialnego państwo nadbrzeżne musi wyznaczyć linię podstawową, czyli wewnętrzną granicę, oraz ustalić szerokość morza terytorialnego.
- linią podstawową jest linia wybrzeża przy najdalszym odpływie lub granica zewnętrzna wód wew lub granica wód archipelagowych. c) Szerokość morza terytorialnego. - Konwencja genewska o morzu terytorialnym pośrednio potwierdziła dopuszczalność ustanowienia 12-milowego morza terytorialnego, uznając możliwość ustanawiania pasa przyległego o szerokości nie przekraczającej 12 mil od linii podstawowej oraz wody zatoki za wody wewnętrzne, gdy wejście do niej nie przekracza 24 mil. - potem zasada ta przeszła w prawo zwyczajowe, a w 1982 zostało to potwierdzone w konwencji jamajskiej. d) Prawo nieszkodliwego przepływu.- państwom przysługuje prawo nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne. Państwo nie powinno utrudniać nieszkodliwego przepływu, e) Warunki nieszkodliwego przepływu w konwencji z roku 1982. Sprecyzowano warunki nieszkodliwego przepływu z ogólnych warunków z Konwencji Genewskiej i uznano, że przepływ będzie uważany za zagrażający pokojowi, porządkowi lub bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego, f) Jurysdykcja państwa nadbrzeżnego.a) Statki znajdujące się na morzu terytorialnym podlegają nie tylko jurysdykcji administracyjnej państwa nadbrzeżnego, ale także karnej i cywilnej. Przy jej wykonywaniu powinno się brac pod uwagę interesy żeglugi oraz rodzaj przepływu.b)jurysdykcja karna w stosunku do statku przepływającego prze zmorze terytorialne, np. aresztowanie czy przeszukanie, może być wykonywana tylko, gdy:- skutki przestępstwa rozciągają się na obszar państwa nadbrzeżnego- jeżeli przestępstwo zakłóca spokój kraju lub porządek na morzu terytorialnym- jeseli o pomoc zwróci się kapitan statku, przedstawiciel dypl lub konsul państwa bandery- jeżeli jest to konieczne do zwalczania handlu narkotykami i substancjami psychotropowymid) Spod jurysdykcji wyłączone są okręty wojenne oraz niehandlowe statki w służbie państwa. 3)
Cieśniny morskie:a) są szczególnym rodzajem morza teryt- naturalne drogi wodne łączące morza b) brzegi mogą należeć do 1 lub 2 lub więcej państw. status międzynarodowy cieśniny jest bardzo zbliżony do statusu morza teryt, ale obowiązuje zasada niezakłóconego tranzytu, której państwo nie może jednostronnie zawiesić. Przepływ musi być jednak nieszkodliwy.
ograniczona jurysdykcji państwa nadbrzeżnego, 1) Morska strefa przyległa.- Obszar morza otwartego o określonej szerokości, przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego, na którym państwo nadbrzeżne sprawuje w odniesieniu do obcych statków kontrolę w specjalnie przewidzianych dziedzinach (celnych, skarbowych, imigracyjnych czy sanitarnych) i ograniczonym zakresie. - Konwencja o prawie morza przewiduje możliwość ustanawiania morskiego pasa przyległego o szerokości nie przekraczającej 24 mil. (w sensie- od linii podstawowej)2) Strefa wyłącznego rybołówstwa a) obszar, na którym państw nadbrzeżne ma odnośnie do rybołówstwa takie same uprawnienia jak na morzu terytorialnym- czyli może zastrzec wyłączność dla własnych obywateli, a dopuszczenie obcych zależy od zgody państwa. c) 1982- uznano 200 milowe strefy ekonomiczne, a zatem i rybołówstwa. 3) Morska wyłączna strefa ekonomiczna: jest to obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym, na którym państwo nadbrzeżne posiada suwerenne prawa w do celu poszukiwania, eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, zarówno żywymi, jak i mineralnymi, wód morskich, jak również dna morskiego i jego podziemia. => szelf kont+ strefa rybołówstwa+ dodatkowe uprawnienia w dziedzinie ochrony środowiska i prowadzenia badań naukowych- W wyłączonej strefie ekonomicznej, której szerokość nie morze przekroczyć 200 mil od linii podstawowej, państwo nadbrzeżne ma prawa suwerenne o badania i eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, żywymi i mineralnymi oraz jurysdykcję w dziedzinie ustanawiania i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i urządzeń, morskich badań naukowych i ochrony środowiska naturalnego.- W wyłączonej strefie ekonomicznej wszystkie państwa korzystają z wolności żeglugi i przelotu, układania kabli i rurociągów i inne, związane z komunikacją i transportem 3) Szelf kontynentalny. b) IV konwencja genewska z 1958r w sprawie szelfu kontynentalnego.
- Szelf wg niej to dno morskie oraz warstwy ziemi pod dnem morskim przylegające do wybrzeża, lecz znajdujące się poza granicami morza terytorialnego.- Zewnętrzna granica szelfu przebiega w miejscu gdzie głębokość wody nie przekracza 200 metrów, może ona jednak wykraczać poza nią, jeśli istnie możliwość eksploatacji zasobów naturalnychd) Zewnętrzna granica szelfu w konwencji 1982:- wynosi minimum 200 mil, a maksymalnie 350 mil od linii podstawowej. - Zgodnie z definicją szelfu kontynentalnego, przyjętą w konwencji o prawie morza, sięga on do zewnętrznego skraju krawędzi kontynentalne (jeśli przekracza 200 mil)j, która zgodnie z tzw. Formułą irlandzką może być wyznaczana :* albo linią łączącą najbardziej wysunięte punkty zewnętrzne, w których grubość skał osadowych stanowi co najmniej 1% najkrótszej odległości od tego punktu do podnóża zbocza kontynentalnego, * albo linią wyznaczającą punkty znajdujące się w odległości nie większej niż 60 mil od podnóża zbocza kontynentalnego, - przy czym tak wyznaczona granica szelfu nie może przekraczać 350 mil od linii podstawowej lub 100 mil od izobaty 2500 m.
IV morze otwarte- wykorzystywane tylko dla celów pokojowych1) Granica morza otwartego. - Morze otwarte obejmuje tradycyjnie wody morskie znajdujące się poza granicami morza terytorialnego (czyli te, które niw są ani morzem terytorialnym, ani wodami wew) . - Konwencja z 1982r. wyłącza z pojęcia morza otwartego również wyłączną strefę ekonomiczną, której tworzy oddzielny reżim prawny (ale inne strefy już nie). 2) Zasada wolności morza. obejmuje: *1 wolność żeglugi 1*2 wolność rybołówstwa, 5*3 wolność zakładania kabli podmorskich i rurociągów, 3*4 wolność przelotu. *wolność budowania sztucznych wysp i innych instalacji 4*(-)wolność badań naukowych 6 3) Wolność żeglugi. a) Oznacza, że każde państwo, niezależnie czy posiada wybrzeże morskie czy nie, ma prawo korzystania z morza otwartego dla żeglugi swoich statków handlowych oraz okrętów wojennych. - Państwo ustala regulacje dotyczące przynależności bandery. KG wprowadza obowiązek faktycznego związku i skutecznego wykonywania kontroli i jurysdykcji 2 zasadnicze ograniczenia:
b) Prawo wizyty i rewizji (zajęcie). - Od zasady niepodlegania statków na morzu otwartym władzy innych państw są trzy wyjątki. Okręt wojenny innego państwa ma prawo dokonania wizyty i rewizji, - nie ma to zastosowania do okrętów wojennych i statków państwowych niehandlowych. c) Prawo pościgu. - Na otwartym morzu istnieje prawo pościgu, czyli prawo państwa nadbrzeżnego do ścigania obcego statku, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek lub jego załoga dopuścili się naruszenia praw lub przepisów państwa nadbrzeżnego.
Deklaracja zasad dotycząca dna mórz i oceanów. Uznano, że dno poza zew granicą szelfu nie podlega władzy ani jurysdykcji państw i nie może być zawłaszczone. Dno mórz i oceanów oraz jego wnętrze, leżące poza granicami jurysdykcji państwowej zostało uznane za wspólne dziedzictwo ludzkości. Obszar jest dostępny dla wszystkich do użytkowania wyłącznie celach pokojowych, a badania i eksploatacja prowadzone są wyłącznie dla dobra całej ludzkości, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb krajów rozwijających się.- Powołano Międzynarodową Organizację Dna Morskiego, za pomocą której państwa mają organizować i koordynować działalność w Obszarze, w szególności zarządzać zasobami. Ma swoje Zgromadzenie(decyzje) Radę (przygotowuje decyzje dla ZO) raz Sekretariat. Siedziba- Kingston. b) Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza:- art. 279 nakłada na strony obowiązek rozwiązywania wszelkich sporów dotyczących interpretacji lub stosowania środkami pokojowymi c) Komisja Granic Szelfu Kontynentalnego:- formuła irlandzka daje podstawy do sporów-
VI Statki morskie:1) przynależność państwowa statku: Każdy statek musi posiadać jedną, określoną przynależność państwową. Z tej przynależności płynie wiele konsekwencji prawnych. - nabywa ją przez rejestrację w określonym państwie, które wydaje odpowiednie dokumenty, będące dowodem przynależności. Ustalenie warunków przyznawania przynależności PM pozostawia PW. - zewnętrznym wyrazem przynależności jest podnoszenie bandery określonego państwa- państwa śródlądowe tez mogą wydawać bandery.
Kanały 1) kanały, podobnie jak rzeki, są wodami śródlądowymi i stanowią cześć terytorium państwa, w którym się znajdują. Jednak zwierzchnictwo jest bardziej ograniczone w kanałach. 2) Pojęcie międzynarodowego kanału morskiego.- Są to sztuczne drogi wodne łączące dwa otwarte dla żeglugi międzynarodowej obszary morskie poddane umiędzynarodowieniu (jak nie, to kanały o znaczeniu międzynarodowym). Nie ma normy zwyczajowej wprowadzającej powszechność wolności żeglugi po kanałach morskich. - wolność żeglugi wymaga umowy dypl- bo to wody śródlądowe- obecnie wolność żeglugi obowiązuje na 3 kanałach- Sueskim, Panamskim i Kilońskim
2) Cieśniny terytorialne. 3) Prawo przejścia tranzytowego. - Konwencja z 1982r. wyjaśnia, polega na korzystaniu z wolności żeglugi i przelotu wyłącznie w celu nieprzerwanego, nieszkodliwego i szybkiego tranzytu przez cieśniny. Przysługuje wszystkim statkom i samolotom zarówno wojskowym (różnica wobec nieszkodliwego przepływu) jak i cywilnym. 4) Cieśniny bałtyckie. a) Traktat kopenhaski z 14 marca 1857r. Ustanawia status prawny cieśnin bałtyckich. Dania w zamian za jednorazowe odszkodowanie rezygnuje z pobierania opłat od statków i ładunków i zobowiązuje się do nie zatrzymywania statków pod żadnym pozorem 5) Cieśniny czarnomorskie. Konwencja z Montreux z 20 lipca 1936r. - Potwierdziła zasadę wolności przepływu i żeglugi w cieśninach, pod warunkiem, że Turcja pozostaje neutralna, w przypadku wejścia Turcji do wojny lub znajdzie się w jej bezpośrednim niebezpieczęństwie prawo przepływu pozostaje w odniesieniu do okrętów wojennych w gestii TUR. - Przepływ okrętów wojennych został poddany specjalnym warunkom (w czasie pokoju lekkie okrety nawodne i okręty pomocnicze mają prawo swobodnego przepływu za notyfikacją 8-15 dni wcześniej; większe okrętu- ograniczone tonażu państw nieczarnomorskich do 15 tys, państwa czarnomorskie bez ograniczeń; tonaż okrętów nieczarnomorskich na M. Czarnym nie może przekroczyć 45 tys ton naraz) 6) Cieśnina Magellana. - najszerszy zakres swobody na świecie
I Przestrzeń powietrzna:1) Zasada całkowitego i wyłącznego zwierzchnictwa państwowego. Regulowanie dostępu do przestrzeni powietrznej w przestrzeni państwowej. - Nad przestrzenią powietrzną rozciąga się działanie zasady integralności terytorialnej i nienaruszalności granic. - Państwo ma prawo regulowania dostępu obcych statków powietrznych do swej przestrzeni powietrznej, wydawania zezwoleń na przelot (umownych lub wg ustawodawstwa wew- koncesji)- jeśli samolot nie stosuje się do przepisów, może być zmuszony do lądowania 3) Międzynarodowa żegluga powietrzna- konwencje.a) Konwencja paryska z 1919r. b) Konwencja chicagowska z 1944r., potwierdziła zasadę suwerenności państwa w przestrzeni powietrznej oraz przyznała prywatnym cywilnym samolotom umawiających się stron prawo wykonywania nieregularnych lotów bez ich uprzedniej zgody. Loty regularne mogą być jedynie za zgodą państwa. - na przelot samolotu państwowego (czyli-służb publicznych-wojskowego, celnego, policyjnego, strażackiego- czyli samoloty z immunitetem) oraz samolotu bez pilota, wymagane jest uprzednie zezwolenie- Pozwala na tworzenie stref, w których loty są ograniczone lub całkowicie zakazane, na zasadzie równości własnych i cudzych samolotów. c) Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO). - Druga część konwencji chicagowskiej jest statutem ICAO, => Konwencję Chicagowską uzupełniają 2 podpisane równolegle z nią układy odnoszące się do regularnych służb powietrznych: d) Układ o tranzycie m/n służb powietrznych zwany też układem o tranzycie lub o dwóch wolnościach technicznych: Każde z państwa umawiających się przyzna pozostałym stronom wolności w odniesieniu do regularnych międzynarodowych linii powietrznych: - prawo przelotu nad terytorium bez lądowania; - prawo lądowania w celach technicznych a nie handlowych e) Układ o m/n transporcie lotniczym (układ o 5 wolnościach). - 12 państw, bez PL=> Daje on regularnym liniom obok dwóch wolności technicznych (tych wyżej), także trzy wolności handlowe, dające prawo obrotu przewozowego: prawo przywożenia pasażerów i ładunków z kraju przynależności statku powietrznego; prawo zabierania pasażerów i ładunku do kraju przynależności statku powietrznego; f) Konwencja Warszawska o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynar. Przelotu lotniczego 1929- kwestie cywilnoprawne- umowa o przewóz lotniczy, zasady odpowiedzialności przewoźnika ** ma ją zastąpić po ratyfikacji umowa z Montrealu 1999, uściślająca te zagadnieniag) Umowy dwustronne- Polska ma 91
II Przestrzeń Kosmiczna: b) Niepodleganie przestrzeni kosmicznej suwerenności państwowej. Decydująca okazała się praktyka społeczności międzynarodowej - państwa nie miały nic przeciwko by nad nimi krążyły satelity i statki załogowe należące do ZSRR i USA; ale nadal problem, czy res cullius, czy res communis- 1959- ONZ pwołuje Komitet ds. Pokojowego Wykorzystywania Przestrzeni Kosmicznej. - 13 grudnia 1963r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło deklarację zasad prawnych regulujących działalność państw w badaniu i wykorzystywaniu przestrzeni kosmicznej=> podstawa do:- 27 stycznia 1967r. podpisano układ w 3 stolicach: Waszyngtonie, Moskwie i Londynie, „o zasadach działalności państw w badaniu i wykorzystywaniu przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi”. d) Zasada wykorzystania przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych. e) Zasada wykorzystania przestrzeni kosmicznej dla dobra i w interesie wszystkich państw.