Wykład III 21 marca 2009 r

Poziom reguł ma charakter podstawowy. Reguły są pisane i niepisane, wszystkie, które rządzą sprawowaniem władzy. Współcześnie stopień regulacji jest wysoko posunięty Wielka Brytania poszerza zakres regulacji, nie ma konstytucji formalnej, ma charakter konstytucji, ale ta sytuacja też się zmienia. Jeżeli łamie się reguły to mamy deligitymacje na poziomie reguł i nielegalności władzy (……… w sposób nie zgodny). To jest poziom podstawowy (nielegalność). Jeśli jest legalna to sytuacja ulega zmianie tzn, że współcześnie musimy postawić pytanie, czy ta przesłanka jest wystarczająca do akceptacji władzy czyli legalności.

- nie jest wystarczająca i wtedy ogłaszamy drugi poziom legitymizacji - PRZEKONAN i dotyczy on materialnych przesłanek. Tu pojawia się kwestia ustalenia czy władza pojawia się z autorytatywnego źródła - źródło które jest akceptowane, uważa się za właściwe w danym systemie, źródło które akceptujemy z uwagi na ocenę z konkretnej formy pochodzenia władzy.

Przyglądając się władzy stawiamy pewne wymagania:

Czy reguły stanowią właściwe kwalifikacje władzy? Wobec kwalifikacji: trzeba rozdzielnic funkcje od kwalifikacji czysto politycznych od wiedzy fachowej, wtedy inne kwalifikacje decydują.

Kwalifikacje fachowe: np. minister jest od nadania kierunku, a nie do szczegółowych sytuacji.

Reguły musza zapewnić kwalifikację ale również ochronę pewnych wartości cech szczególnych i przede wszystkim trzeba podkreślić, że na I miejscu stawia się wymagania ażeby reguły zapewniały były podporządkowane realizacji dobra wspólnego, interesu powszechny. Reguły SA oceniane właśnie przez społeczeństwo, te kryteria szczegółowe SA formułowane przez NARÓD.

Oraz POZIOM 3 - to poziom czynnego przyzwolenia, ostatni etap, na tym poziomie dokonujemy głosując za, albo odmawiamy poparcia glosując przeciw. To jest efekt oceny dwóch pierwszych poziomów, to tylko efekt końcowy oceny.

Można wyodrębnić 2 kwestie:

1. ocena wyrażona w wyborach (możemy odmówić, przyznać w sposób formalny………….. poparcie zmienić stanowisko do wcześniejszych wyborów)

- to wywołuje konkretny efekt polityczno-prawny. Zgodnie z założeniami demokratycznymi systemu w wyborach następuję, które mogą być alternatywne i kadencyjne. Alternatywne - muszą być oparte o zasadę konkurencji (rzeczywista), kadencyjne - prawem określonym odstępach czasu a nie odrzucany, takie formy jak plebiscytarne formy działania na rzecz władzy (jest w plebiscycie za i przeciw nie ma konkurencji) .

Nie możemy brać pod uwagę tylko sformalizowanie wyborów, trzeba uwzględniać tez inne sposoby ujawniania opinii. Te wszystkie formy jak manifestacje w miejscach pracy musza być odrzucone dla partii politycznej podstawową formą są wybory.

Chodzi o różne sposoby ujawniania opinii publicznej, jej stanowiska.

Drugi aspekt opinii publicznej związany jest z tzw. Demokracją uczestnictwa i bardzo silne powiązane ze społeczeństwem obywatelskim, Stopień upodmiotowania społeczeństwa jest bardzo wysoki i prawa i obowiązki obywatela , skarga konstytucyjna, odpowiedzialność państwowa za działanie władzy publicznej w tym odpowiedzialność za naruszenie ustawodawcze.

Mając do dyspozycji tak wiele środków mówimy że nie mamy upodmiotowienia, władza sobie rządzi a my tak sobie tylko żyjemy.

W tych państwach gdzie społeczeństwo jest dobrze zorganizowane gdzie może samodzielnie w sposób skuteczny ujawniać swoje stanowisko nie tylko w wyborach, tam oczywiście ta ocena działania władzy nie jest ograniczona tylko do wyborów i opinia publiczna ma szanse skutecznie oddziaływać - to jest społeczeństwo obywatelskie bo ono jest zdolne stanowić swoista przeciwwagę dla władz.

Grupa zorganizowana jest silnym partnerem i stanowi realna siłę przy założeniu że charakteryzuje się wysokim poziomem kultury.

Społeczeństwo obywatelskie wyłania władze na zasadzie „dyskursu społecznego”.

Po II wojnie światowej.

Cechy społeczeństwa:

- wolność człowieka

- wolność od państwa, która umożliwia samodzielne zorganizowanie się z ze względu na rożne cele, także cele polityczne lub powiązane z politycznym.

Działania przez grupy społeczne są niezależne od aktywności władzy nie pochodzi z jej inspiracji, są wynikiem własnej aktywności społecznej.

To pewna aktywność nabyta, przyswojona wynikająca z poczucia wspólnoty interesów. Ta wielkość interesów jest konsekwencja pluralizmu społeczeństwo wolne - pluralistyczne, mamy różne interesy i każde z tych interesów chcemy ochronić , czyli zrealizować w związku z tym powinniśmy się zorganizować.

Stąd pojawia się wielość organizacji, mamy wolność tworzenia organizacji, mamy wolność od państwa.

Stąd pojawia się idea obywatelskości

Obywatelskość - oznacza zdolnośc człowieka do samoograniczenia, rezygnacji z części ambicji na rzecz interesu wspólnego, a dokonuje się to przez samoograniczenie.

To jest pomysł europy zachodniej - obywatelskość, ograniczenie np. oznacza że zamiast dwóch partii mamy jedna, która trwa i mamy jednego prezesa.

Wolność daje mi szanse do tego co robić powinnam a obywatelskośc jest podporządkowaniem dobru wspólnego.

Społeczeństwo obywatelskie - które ma na celu obywateli…………….

Społeczeństwo czy potrafi intensywnie uczestniczyć , stanowić kierunek rozwoju instytucji, skutecznie naciskać na określony kształt i treść?

Np. lobbing - to instytucje służąca interesom społeczeństwa tym bardziej skuteczna będzie …………….. społeczeństwa dobrze zorganizowana a to są instytucje które służą dialogowi pomiędzy władza a społeczeństwem.

O konieczności tworzenia inst.. społ. Obywatelskiego - przesądza nasza obecność w Unii Europejskiej i proces globalizacji. To decyduje o akceptacji władzy, te współczesne procesy zmieniające zorganizowanie państw i władzy również dotyczy Polski . Musi się zadbać o jego udział we władzy.

Na poziomie III wyróżniamy swoje stanowisko akceptacji

- brak udziału, czyli niska frekwencja dowodzi o braku akceptacji systemu w ogóle.

WNIOSKI:

O legitymizacji władzy przesądza legalność i zakres społecznej akceptacji, czynnikiem który ma bardzo ważne znaczenie jest ocena skuteczności działania władzy w dziedzinie ochrony interesów materialnych człowieka.

Od połowy XIX w przez Państwo opiekuńcze są 2 istotne instytucje chroniące go przed upadkiem, gdy następuje naruszenie reguł- (to wszystkie przypadki naruszenia nielegalnego)

Np. władza wydała dokument niezgodny z prawem musi nastąpić sanacja np. sąsiad zabrała mi pół pola).

Istotnym instrumentem sanacji i tych zjawisk działania nielegalnego jest - sadownictwo (dokonuje sanacji nielegalnych rozstrzygnięć) jeśli sądy działają źle to i system. Sądy uzdrawiają system nielegalności pod warunkiem że są sprawne.

Druga gwarancja demokratycznego systemu - jest cywilna kontrola nad armią (Armia musi być podporządkowana władzy cywilnej). W innym przypadku, jeśli tak nie jest to system jest niedemokratyczny.

Podstawa współczesnej demokracji - jest legitymizacja wyborcza , ale mamy inne formy sprawowania władzy np. monarchiczne (Wielka Brytania, Hiszpania) i te dodatkowe formy które mają charakter historyczny wzmacniają system, wzmacniają zasadę suwerenności narodu która jest podstawowa przesłanka LEGITYMIZACJI WŁADZ.

Naród jest władzą najwyższą. W wymienionych przykładach legitymizacja władzy jest wzmocniona przez zasadę monarchiczności tzn. pozytywnie oddziałuje na stopień poparcia.

Zasada suwerenności narodu jest wzmocniona poprzez zasadę Monarchiczności, wzmocnienie poprzez interpretacje emocjonalną.

II przykład oddziaływania deklarowana jest przesłanką suwerenności narodu a defacto duże znaczenie w europie maja rządy wojskowych np. okres międzywojenny rewolucja w portugalii, zasad kierowniczej partii komunistycznej.

- To sa przykłady stosowania zasady suwerenności narodu jako przesłanki legitymizacji władzy. W innych krajach należących do różnej kultury i ogólnej również takim czynnikiem który działa ograniczająco na suwerenność narodu jest podporządkowanie w DOKTRYNIE RELIGIJNEJ. Np. Islam

TYPOLOGIA DEMOKRACJI

1. Niełatwo jest ustalić co to jest demokracja, jak ja badać wg. Jakich kryteriów , wg jakich przesłanek i stawia się pytanie czy mamy zmierzać w takim kierunku, żeby stworzyć sobie pojecie demokracji takie, aby można było porównać demokracje w różnych krajach.

Pojawia się koncepcja ameryk politolog DEAHLE i on zaproponowała aby przyjąć kryteria proceduralne które są porównywalne, maja charakter mierzalny.

KRYTERIA:

1. założył, że rządy wynikają z wolnych wyborów

2. że sa oparte o autentyczna rywalizacje wyborczą

3. wybory są otwarte

ad1. wolne wybory polegają na tym, ze jest szeroki dostęp do kandydowania, choć najczęściej w praktyce pojawiają się partie jako wyłączne podmiotu uprawnionego do zgłaszania kandydatów.

Ad2. autentyczna rywalizacji wyborcza - chodzi o wybory alternatywne oparte o konkurencję

Ad3. otwarte wybory - to takie w których tzw. Bariery uczestnictwa stoją na niskim relatywnie poziomie.

4 typy demokracji:

a) pseudodemokrację

b) demokrację ograniczoną

c) demokracje nieskonsolidowaną

d) demokracje skonsolidowaną

Dodatkowym elementem, ale o bardzo istotnym znaczeniu współcześnie jest kwestia ZINTEGROWANIA ELIT POLITYCZNYCH

Elita - grupy ludzi, które potencjalnie rządzą, obejmuje stanowiska ma dostęp do centrum decyzji i je podejmuje.

Elita dzieli się na istotne znaczenie dla spoistości elity i skuteczność , dlatego wyodrębniamy w systemie demokratycznym 2 typy elit:

- elitę sfragmentyzowaną

- elitę zintegrowaną normatywnie

Natomiast dla systemu niedemokratycznego:

- elitę zintegrowaną ideologicznie

np. Perelarska np. charakteryzuje się istnieniem jednej dominującej frakcji, która narzuca ideologię własną chronioną przymusem państwowym, pozostałe frakcje nie maja żadnej możliwości ujawniania swojego stanowiska.

Elita zfragmentaryzowana dzieli się na:

- relatywnie dużo frakcji, często skłóconych, jedna lub więcej frakcji mogą podważać system jako taki. To znaczy ze dążą do obalenia systemu całkowitej jego likwidacji w związku z tym rządy są mało stabilne mało skuteczne. Charakterystyczny jest niski poziom KONSENSUSU NORMATYWNEGO - dotyczy systemu wartości, rozwiązań

Elita zintegrowana normatywnie - wysoki poziom konsensusu normatywnego (żadna frakcja nie występuje przeciwko założeniom systemu) frakcji jest relatywnie mało, rządy są stabilne.

Jeśli złożymy te założenia elity z definicją demokracji to dostajemy TYPOLOGIE DEMOKRACJI

WYKŁAD IV 04.04.09

Proces demokratyzacji

Jak powstaje demokratyzacja skonsolidowana?

Porozumienie elit jako podstawa demokratyzacji.

1. Porozumienie elit poprzedzające modernizacje ta forma przekształceń jest charakterystyczna dla Wielkiej Brytanii i Szwecji i dotyczy okresu tzw,. Poprzedzającego modernizację.

Model ewolucji historycznej

Porozumienie elit - stabilna demokracja ograniczona→

↨ kooptacja nowych grup - demokracja skonsolidowana

Wykluczenie nowych grup ↨- demokracja nieskonsolidowana

- pseudodemokracja

Porozumienie elit - taka sytuacja społeczna, która stabilizuje grupę społeczna zdolna do porozumienia. Jest punktem wyjścia.

Ograniczona demokracja - charakteryzuje się że tylko cześć społeczeństwa zgodnie z ………………. Prawem wyborczym korzysta z wyborów. Nie dopuszcza wszystkich obywateli wg ……………. Do władzy, ale się przekształca i tworzy ………… nowych grup, poprze reformę prawa wyborczego.

Kooptacja???/// nowych grup - toczy się do momentu wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego.

Demokracja skonsolidowana - musi się charakteryzować - racjonalnością elit, elity są zdolne do porozumienia się to jest podstawa ich działania.

Stabilna demokracja ograniczona - może skrócić w innym kierunku niż ko……… nowych grup i pójść odwrotnie wykluczając nowe grupy ; …………….w demokracje nieskosolidowaną i pseudodemokracje

II przekształcenie systemu autorytarnego w demokratyczny

Nacisk elit i mas na zmianie władzy upadek systemu autorytarnego

porozumienie elit demokratycznej brak porozumienia elit, kontynuacja masowej

w skali masowej mobilizacji

↓ ↓

stabilizacja i instytucjonalizacja polaryzacja elit i mas

↓ ↓ ↓ ↓

demokracja skonsolidowana demokracja pseudodemokracja powrót

nieskonsolidowana do autoretyzmu

Punkt wyjścia to system autorytarny następują w nim zmiany i elita zaczyna naciskać na władze ten nacisk elity może być bardzo skuteczny i ostatecznie prowadzi do upadku systemu autorytarngo.

Możliwość po upadku systemu autorytarnego:

1. Porozumienie elit i demokratyzacji w skali masowej( realne sa możliwości w braniu udziału w sprawowaniu władzy przez człowieka)

2. brak porozumienia elit:

- kontynuacja masowej stabilizacji

- charakterystyczna dla systemu autorytarnego

- powrót do autoratyzmu.

Brak porozumienia elit - system się załamie i sa 2 wyjścia:

- możliwe jest przekształcenie się także systemu w demokracje nieskonsolidowaną pseudodemokrację.

- Jeżeli występuje porozumienie to następuję stabilizacja i instytucjonalizacja

Instytucjonalizacja - powołanie tych instytucji powołanych do sprawowania władzy np. partie polityczne, grupy interesów.

Etapem ostatecznym jest demokracja skonsolidowana, ale nie jest ona końcem zmian - jest tylko punktem wyjścia do dalszych zmian.

Demokracja skonsolidowana - musi uwzględniać różne formy reprezentacji interesów. Tym rozwiązaniem podstawowym jest działanie parlamentu, a w którym to działają partie polityczne. Partie polityczne walczą o władze, obok tego jest cały system różnych interesów, obok tego również jest kształtowane społeczeństwo.

Wnioski:

Zmiany w sposobie funkcjonowania społeczeństwa mówi, że system …………… nie jest wystarczający do reprezentowania interesów. (specyfika bardzo widoczna s Stanach Zjednoczonych sejm i każdy parlament wobec okoliczności zewnętrznych nie jest w stanie być reprezentatywny w każdym zakresie dużej potrzeby. Europa jest poddana podobnym prawom zwłaszcza o charakterze globalnym!

Dawno gdy się tworzyły partie polityczne to na miarę ……………………..

Partie polityczne reprezentują ważne interesy i …………….

Zadaniem państwa jest kształtowanie w taki sposób żeby drogi uregulować ………………. ścieżki , które ujawniają wszystkie interesy.

Pozostają nam partie polityczne ale uzupełniany jest system partyjny o drugi model: zorganizowanych grup interesów.

Reprezentacja interesów:

Analiza modeli teoretycznych:

Najistotniejsze są tzw. Interesy ekonomiczne (są również religijne, narodowościowe, są reprezentowane przez grupy interesów, ich celem nie jest zdobycie władzy. Natomiast partie polityczne z założenia dążą do zdobycia władzy. Partia polityczna działają w parlamencie i to miejsce ich do działania interesów, natomiast grupy interesu oddziaływają na Ośrodki decyzyjne, ale także na partie polityczne.

( Ośrodki decyzyjne - to głównie parlament, oddziaływanie na proces ustawodawczy) .

W konsekwencji wyznacza pewne płaszczyzny interesów i pewne uproszczenie …………………………………………………………….

To parlament stanowi prawo, rząd wykonuje prawo, tu następuje uzewnętrznienie - interesów ostatecznych.

W parlamencie następuje rozstrzygnięcie właśnie w procedurze ustawodawczej. Z drugiej strony istnieją pewne formy podejmowania decyzji bez udziału parlamentu, działają grypy interesów z jednej strony a drugiej państwo.

Mamy tu do czynienia z dwoma modelami:

1. model parlamentarny

2. model komercyjny

Cechy systemu parlamentarnego

- PLURALIZM - jest stanem faktycznym , naturalnym stanem życie społeczeństwa ma swoje konsekwencje .

- WOLNOSĆ TWORZENIA PARTII POLITYCZNYCH - to konsekwencja pluralizmu nie da się go bez tego realizować

- WOLNOSĆ PRZYNALEŻNOSCI PARTYJENEJ - i organizacyjnej

- KONKURENCYJNOSĆ - to podstawa systemu partyjnego, wymaga konkurencyjności, wymaga alternatywności wyborów, system musi być konkurencyjny a to prowadzi do …………………..

- Wolna GRA SIŁ POLITYCZNYCH

- KONFLIKT - zamyka wykaz cech, jest elementem nieuniknionym nie można go pomijać tworząc system musimy mieć świadomość ze konflikt jest nieunikniony, nie możemy go pomijać . Przepisy muszą być przewidziane przez pewne procedury, które uzewnętrzniają konflikt, a po drugie pozwalają go pokojowo rozstrzygnąć. Jest to rzecz szczególnie istotna.

System parlamentarny ma także negatywne cechy:

-pluralizm może być nadmierny - poza pluralizmem nic już nie istnieje bo nie ma ograniczenia np. klauzule zaporowe

- wolność tworzenia partii może prowadzić do nadmiernej ich liczby, co prowadzi do chaosu. Scena polityczna jest wtedy rozdrobniona, słabość takiego gabinetu….?

- nadmierna konkurencyjność - maja podobny charakter w znalezieniu rozwiązań kompromisyjnych .

Nie można zrezygnować z takiego systemu, ale można go poprawić.

Cechy systemu korporacyjnego:

Zbliżona struktura, ale aktywniejsza od prawniczej

1. wyłącznie określonych interesów z zakresu reprezentowania parlamentu

Zrzeszenia korporacyjne sięgają średniowiecza. Model słabnie , w XIX w nie istnieje jako siła ………………… Powrót do korporacji następuje po I Wojnie światowej jeszcze słabszy politycznie. Taka cechę krajów jak Portugalia, Włochy, Hiszpania pojawia się tendencja antypartyjna i na tym gruncie antypartyjnym antyparlament pojawia się myśl o stworzeniu systemu korporacyjnego jako konkurencje parlamentaryzmu.

Próbowano zastąpić system parlamentarny - systemem korporacyjnym zawodu poza korporacje się nie wykonuje, tworzy się tylko korporacje. Wszystko upadło bo nie ma alternatywy, nie ma konkurencji, nie ma wyborów.

Te system nie rozpowszechnia się w Europie, bo jego słabości są widoczne. Parlamentarny jest nieudolny.

Po II wojnie światowej pada pomysł by połączyć parlamentarny z pewnymi elementami korporacynizmu. To koncepcje zwane niekorporacjonalizmem

- ona się rozpowszechnia po całej europie, celem jest zachowanie spokoju społecznego.

Ad 1 one nie mogą podlegać dyskusji w parlamencie i decyzji parlamentu, to oznacza ze nie można robić ………….., żaden …………….. nie jest potrzebny, no bo nie ma ………. określenia ……………., nie ma publiczności.

Komentarze sprawy nie maja charakteru karty przetargowej, nie można wykorzystać pewnych kwestii trudnych w sporze z tego wynika , że w sumie rzecz staje się merytoryczna a nie polityczna. To przestaje być atrakcyjne merytorycznie . W tym sporze dyskusji uczestniczą określone podmioty:

PRACA +Kapitał+ Państwo

2)obligatoryjna przynależność do korporacji - wyłączność na reprezentowanie pewnych interesów. Jeśli stworzymy 2 korporacje to może wystąpić konkurencyjność.

3. Zakaz działania więcej niż jednej korporacji w danej branży czyli wyłączność

4. Rozstrzygnięcie problemów w ramach porozumienia - to cel współczesnej demokracji. Punktem docelowym jest dążenie do przyjęcia porozumienia jako podstawy systemu. Chodzi tu o metodę szukania systemu, nie narzucanie, czy decyzji. Nacisk jest kładziony na porozumienie a nie wymuszenie.

Oparty jest o kwalifikacje podmiotów uczestniczących w podejmowaniu decyzji. Rozstrzygnięcie ma charakter merytoryczny a nie ………………………

Ten system ma wady - zasadnicza - ogranicza wolność, nie daje swobodnego tworzenia organizacji. Może być stosowany jako uzupełnienie modelu parlamentarnego. Najsilniej rozwinięty w krajach nordyckich, Niemczech, Austrii. W Polsce były próby powołania samorządu gospodarczego obligatoryjnego.

Korporacjonizm - jest zorganizowaną forma reprezentacji interesów, on bezpośrednio na parlament nie oddziałuje, dlatego trzeba się przyjrzeć jeszcze jednej formie działania, jakim jest LOBBING

LOBBING - to instytucja właściwie amerykańska, nie jest w Europie popularny nawet dzisiaj, bo jest dziwnie usytuowany, traktowany jako cos obcego w systemie parlamentarnym, jako naruszenie interesów w systemie parlamentarnym.

Specyficzną cechą dla lobbingu jest to że w tej formie reprezentuje się interesy rozproszone. Oznacza to że np. korporacja jest zorganizowana wiadomo kto ja utworzył, w jakim celu, jakie ma interesy. W przypadku lobbingu - jest co to jest lobbing i na jakich zasadach może być wykonywany i spełniając warunki ustawowe mogę lobbing wykonywać na rzecz innego podmiotu, który się da mnie zwrócić. Każdy podmiot może wynająć lobbystę który będzie odpłatnie interesy ……………. Reprezentować. Lobbingiem nie jest wszystko tylko człowiek zarejestrowany i zawsze odpłatnie w procesie stworzenia prawa.

---