WYKŁAD VI 25.04.09r.
DWIE PŁASZCZYZNY DZIAŁAŃ PARTII POLITYCZNYCH
Artykulacja interesów i Reprezentacja interesów
ARTYKULACJA INTERESÓW- określa interesy jakie charakteryzuje elektorat danej partii. Należy ustalić środki jakimi dysponować będzie partia. Od tego zależy skuteczność jego działania np. badanie społeczne, prasa, środki bezpośredniego kontaktu, zjazdy, spotkania, działania, które służą do bezpośredniego pozyskiwania informacji o potrzebach elektoratu, oferta składana rzez partie również ma znaczenie, Przedstawiona jest w każdym programie partyjnym, a także w publikacjach, wypowiedziach ustnych polityków. Jest to druga strona aktywności partii. Przedstawia ona interesy wyborców. Proponuje realizacje różnych rozwiązań np. prywatyzacja--- zakres, czas prywatyzacji, kwestie ochrony pracownika, które stanowią konkretne interesy wyborców.
Artykulacja interesów jest zagadnieniem, w którym mamy do czynienia z dwojakim sposobem pojmowania interesu, interesy to taki pewne wartości dotyczące sfery nie materialnej np. polityka odnosząca się do eutanazji. Kompromis bardzo ważny aspekt artykulacji interesów- ponieważ środowisko partii jest bardzo zróżnicowane. Ludzie partii i elektorat maja realne potrzeby wykształcenie, kulturę polityczną, odpowiedzialność za państwo. W takiej sytuacji państwo musi dokonywać pewnych wyborów. Ważna jest granica populizmu, którą partia posługuje się dla zyskania zwolenników(różne obietnice formułowane w programach wyborczych)
Metody- wszystkie nowoczesne środki komunikacji z wyborcami, kontakt osobisty, oferta internetowa, festyny z nadaniem gadżetów jako forma przyciągania jako forma przyciągania klienteli wyborczej ( działania mające na celu oddziaływać na emocje) polskie partie nie angażują się Az tak bardzo w takie działania. Ważny jest także dostęp do pracy, kontakty bezpośrednie z wyborcami, dostępność przedstawicieli partyjnych na co dzień w normalnych sytuacjach których doświadcza.
REPREZENTACJA INTERESÓW budowana w oparciu o kompromis z różnymi interesami reprezentantów przez elektorat.
Partia powinna reprezentować interesy, które uznali dla swojego elektoratu, do tego należy artykulacja, będzie to wynik kompromisu między partią polityczną, składającą ofertę, oceniającą informacje otrzymaną od elektoratu. Partia mus stworzyć na tej podstawie wiarygodny program, kompromis nie może naruszać tożsamości partii. Musi się mieścić w jej programach. Kompromis musi być przyjęty pomiędzy jej ofertą jaka składa partia a tym co otrzymuje od wyborców. Kompromis wypracowuje platformę wyborczą, partia pozyskuje informacje od wyborców i skutecznie powinna łączyć je ze swoim programem. Partia reprezentuje swoich wyborców i program im oferowany w każdym czasie i miejscu, we wszystkich programach które są oferowane, w których ma swoich przedstawicieli, a w dyskusji publicznej partia reprezentuje interesy.
Dyskusja publiczna jest ważnym elementem kontaktowania się z wyborcami ( jest to dialog)
Dyskusja publiczna ma charakter sformalizowany (procedura ustawodawcza wymaga konsultacji z wybranymi podmiotami)
Z reprezentacji interesów wiąże się również odpowiedzialność za ich fizyczną realizację. Pojawia się kwestia obietnic wyborczych i odpowiedzialności za słowo ( obecnie brak odpowiedniego desygnatu słowa) obecnie w języku polityki słowo przestało mieć jakikolwiek sens. Partie posługują się hasłami, ujęciami bez treści ( ograniczają one odpowiedzialność za słowo). W efekcie powoduje to, że elektorat może czuć się oszukany.
Zatem podstawową cechą jest wiarygodność programu w odbiorze społecznym. Elektorat negatywnie ocenia obietnice nie realizowane. Charakterystyka dla programów politycznych hasłowość nie może oznaczać oderwania np. słowa od jego treści. Charakterystyczne jest natomiast nie tylko w języku polityki występujące coraz częściej oderwanie interpretacji słowa od jego rzeczywistej treści, nadawanie mu innego znaczenia. Odpowiedzialność za słowo jest oczekiwana od partii politycznych).
FUNKCJA WYBORCZA wykonywana przez partie przez pewien czas, ale w celu pozyskania przez partie stanowisk wybieranych w państwie (wszystkich stanowisk)
W jaki sposób w ramach partii dokonuje się dysponowania kandydatów
W polskich realiach brak jednoznacznych przepisów dotyczących desygnowania kandydatów.
…. niższych szczebli partyjnych, do pewnego procesu centralizacji podejmowania decyzji. Trzeba ustalić listę na poszczególnych szczeblach okręgowych, że każda jednostka terytorialna partyjna jest zainteresowana tworzeniem listy. Decyzje dotyczące tego szczebla partii, którego wybory bezpośrednio dotyczą.
Mamy różnych polityków, którzy pełnią funkcję w administracji rządowej , którzy znikają z konkretnych okręgów wyborczych ( z różnych powodów nie utrzymują kontaktów z danym okręgiem)
Publikowanie najlepszych kandydatów, czyli takich którzy najlepiej realizują interesy partii.
Ważne jest zagadnienie demokratyczności, autonomiczności poszczególnych okręgów wyborczych co ma wpływ na utrzymanie niezależności okręgu wyborczego.
Obecnie ludzie decydują o wyborze kandydatów w okręgu( jest to pierwsze rozwiązanie) rozwiązanie najmniej demokratyczne, najmniej realizujące interesy okręgu. To rozwiązanie w zasadzie powinno być wyłączone ze stosowania. Czy to oznacza kierownictwo centralne—nie ma wpływu na wybór kandydata-- nie jest to tylko kwestią sposobu ukształtowania listy.
Należy znaleźć takie rozwiązania, które pomagają realizować wszystkie interesy. poszukiwane drogi kompromisowej jest tu najbardziej odpowiednie. Im większa jest rola szefa partii tym mniejszy jest zakres kompromisu (mamy przykłady odgrywają bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu partii)
W jaki sposób szef partii powinien korzystać ze swojej szczególnej pozycji?
Od tego trzeba odróżnić statutowe reguły - musi być wypracowana metoda wzięcia pod uwagę stanowiska okręgu wyborczego. Partie o charakterze przywódczym nie maja zbyt długiego bytu.
W warunkach współczesnej EUROPY- ważny jest wpływ wyższego szczebla partii, działania prowadzone wbrew stanowisku niższego szczebla partii prowadzi do konfliktu, a nawet rozłamu partii. Zatem metoda powinna być uzgodniona a nie narzucona w sposób bezwzględny kandydatów. Jest to metoda ustalania listy do organów wieloosobowych - parlamentu.
Czy podobne mechanizmy wykorzystuje się w wyborach jednoosobowych- np. prezydenta tu sprawa jest bardzo skomplikowana, także z tego względu, że prezydent nie powinien być łączony żadną partią, choć w rzeczywistości jest to fikcja)
Istotne w tym przypadku jest to, aby kandydat mógł np. oderwać się od partyjnego punktu widzenia, musi oderwać się od swoich poczynań partyjnych. tego oczekuje się od prezydenta. Jednak prezydenta zgłaszają głosy partyjne.
W europie - przykład francuski- kandydat sam siebie zgłasza (Gorge Pompidou, Jack shirak) jest to głownie wynik słabości partii politycznych. To znaczy że partia ma lużną strukturę, a szef bardzo mocną pozycję, nie jest zależny od frakcji partyjnych.
Program realizowany przez kandydatów - wcześniej program, w którym kandydaci występują w wyborach parlamentarnych, kwestia programów ma znaczenie podstawowe. W tym przypadku Kandyda musi być ściśle związany z tym programem, dlatego że obowiązuje dyscyplina partyjna w parlamencie i każdy kandydat występujący z ramienia danej partii jest programowi podporządkowany i zatem w kampanii wyborczej reprezentuje konkretny program.
Należy sobie uzmysłowić fakt, że partie polityczne to nie są takie organizacje jak inne stowarzyszenia. Partie nie są oazą demokratyczności. Demokratyczność nie w każdym przypadku jest skuteczna partia aby zachowywać sprawność działania i skuteczności musi się kierować się racjonalnością dlatego należy wyznaczyć pewne elementy, które skutkują racjonalnością i skutecznością.
Ważne są procedury wewnętrzne, struktura organizacyjna, bo te ujawniają różnych stanowisk.
Sąd koleżeński - najbardziej demokratyczna formuła rozstrzygający konfliktu w organizacji. Może mieć on różne nazwy np. sąd partyjny - łagodzi zatem wewnętrzne konflikty. Demokratyczność partii musi być połączona z racjonalnością co wiąże się ze strukturą , metodami działania:
Partie, organizacje narodowe, których celem jest dążenie do zdobycia i utrzymania władzy.
Ochrona interesu powszechnego - partie praktyczne są ciałami pośredniczącymi, które kontynuują ośrodek decyzyjny, od nich zależy wykonanie władzy.
W interesie społecznym jest struktura partii i jej metody działania(odpowiednie).
Ważny jest zakres niezależności kandydatów- jeśli ktoś kandyduje z konkretnej partii to zależny od jej programu. Im system słabszy tym częstsze są wewnętrzne spory partyjne itp. Pojawiają się zjawiska takie jak wystąpienie z partii, ktoś ma kampanie wyborczą zorganizować, niezbędne jest zaplecze merytoryczne.
Zaplecze merytoryczne--- przygotowanie programu, nauka wypowiadania po a w czasie wykonywania funkcji, pomoc merytoryczna np. przy głosowaniach, ocenie projektu. Daje większą gwarancje poprawności proponowanych rozwiązań. Ścisły związek z partią polityczną stanowi dla wyborców gwarancję możliwości egzekwowania odpowiedzialności.
Poseł niezrzeszony—brak możliwości skutecznej oceny jednej osoby, łatwiej ocenić działania całej partii. Brak skutecznej egzekucji działania posła.
Program partii—poseł kandydat może wpływać na program ale zależy to od:
- tego jaka partia
- tego jaki jest program
- tego jaki to jest człowiek
Różne są zatem okoliczności, które należy brać pod uwagę, aby ustalić czy kandydat może wpływać na program.
Program w wyborach jednoosobowych. Zalety od kandydata i jego więzi z partią polityczną ( w jakim stopniu powiązany jest z konkretną partią polityczną)
Konieczny do tego może być pewien zakres niezależności, istotne znaczenie ma osobowość kandydata, charyzma.
Funkcja rządzenia - partia wykonuje ją tylko wtedy uzyska władze. Nie wykonywanie funkcji rządzenia nie zmienia statusu partii. Ona nadal pozostaje partią, dlatego bo o statucie partii stanowi udział w realizacji funkcji wyborczej. Liczba zdobytych głosów może mieć wpływ na finansowanie partii, ale rządzenie nie może nigdy istnieć nie wchodząc w skład rządu. Funkcja rządzenia dzieli się na :
rządzenie sensu stricte jest to wykonywanie funkcji rządzenia ale jest pomiędzy
działanie w opozycji nimi zasadnicza róznica, tylko w pierwszym przypadku
realizuje się rządzenie.
Ad 1) sensu stricto- polega na podjęciu dwóch działań:
powołanie konkretnych osób na stanowiska rządowe> powołanie rządu
opracowanie programu rządowego(inny od programu wyborczego, bo jest opracowany z uwzględnieniem konkretnej wiedzy o stanie państwa)
program rządowy stanowi podstawę odpowiedzialności politycznej.
Zatem duża ostrożność z formułowaniem programu, duża odpowiedzialność byłaby w odniesieniu do programu rządowego <zwarty program polityczny>
Jeżeli rząd nie jest jednopartyjny a mamy do czynienia z koalicją, sytuacja komplikuje się. Im więcej jest partii koalicyjnych tym trudniejszy kompromis, a w konsekwencji program rządowy bardziej ogólny, gdyż łatwiej wtedy o zawarcie kompromisu.
Przyjmujemy że układ koalicyjny to nie więcej niż 3 partie. Każda z partii musi pamiętać o zachowaniu tożsamości. Im słabszy system, mniej ustabilizowany , tym większy niepokój o realizację polityki partyjnej. Wyznacznikiem działania rządu ma być dobro wspólne.
Konieczność wyboru, kompromis też odgrywają duże znaczenie. Podstawą nowoczesnego systemu są jasne, przejrzyste procedury postępowania. Procedura ma być taka, aby wykluczała możliwość „robienia przekrętów” procedury powodują że ujawnia się zjawiska. Rząd jako reprezentant określonych interesów podejmuje decyzje.
Do wykonywania funkcji rządzenia możemy odnieść wszystkie mechanizmy, konstytucyjne, zwyczaj, ustawowe, prawo zwyczajowe.
Nie ma demokratycznej władzy bez odpowiedzialności. Mechanizmy wykonywania funkcji rządzenia możemy odnieść do ukierunkowania na stabilizacje władzy. W systemie parlament i rząd są zależni od większości.
Jak długo jest większość to brak przesłanek do obalenia rządu. Warunkiem demokratyczności jest odpowiedzialność rządu, ale w sytuacji gdy rząd dysponuje większością nie ma mechanizmu obalenia, ale nie należy traktować tego jako zjawiska niekorzystnego, przecież głosowaliśmy na dany rząd.
Istotą jest by rząd był stabilny, by nie można było łatwo go obalić.
System prezydencki uważany jest za bardzo stabilny, ponieważ nie daje on możliwości obalenia egzekutywy, wyklucza rozwiązanie parlamentu, przedterminowe wybory. Różnice warunków mogą być tak duże że czasem nie da się wprowadzić systemu prezydenckiego, zatem należy wybierać inne rozwiązania.
Ad 2) działania w opozycji- dla systemu demokratycznego nieodzowne. Pluralizm jest faktem społecznym naturalnym, wynika z naturalnego zróżnicowania ludzi a potem nabytych cech, w konsekwencji tworzymy różne interesy, różne organizacje w tym partie polityczne. Jest to przesłanka uzasadniająca uznanie praw opozycji.
Drugą przesłanka stanowi racjonalność systemu, ponieważ opozycja kontroluje rządzących. Jest to fundamentalna konsekwencja naszego zróżnicowania. Mając opozycję ma władzę kto kontrolować.
W życiu publicznym nie liczy się na dobrą wolę( a będziemy działać uczciwie, bez problemu) tylko tworzy się instytucje, procedury.
Instrukcje i procedury są niezbędne, by kontrola była realna.
Opozycja musi istnieć dla demokratyczności:
W konsekwencji jest minimum konsensusu pomiędzy partiami, ta partia która dochodzi do władzy nie likwiduje opozycji.
Relacje pomiędzy rządzącymi a opozycją w procesie wykonywania władzy:
Chodzi tu o to w jakim stopniu opozycja miałaby uczestniczyć w działaniach podejmowanych przez władzę.( nic nie stoi na przeszkodzie żeby glosowała tak jak rządzący)
Współcześnie uznaje się konieczność współpracy rządzących, opozycji, w pewnych kwestiach polityki państwa. Tj. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zwłaszcza w stosunkach międzynarodowych. Jest to sprawa raz przyjętych zawartych sojuszy, wojskowych, politycznych.
Musi istnieć porozumienie, kierunek polityki zagranicznej, musi być przez różne partie system w pełni akceptowany < polityka dotycząca NATO. UE, polityka wobec Rosji tu najwidoczniejsza różnica poglądów pomiędzy partiami co do tej polityki>
Dzisiaj brak modelu zasięgu antagonizmu pomiędzy opozycją a rządzącymi. Ten antagonizm nie jest tak drastyczny czego przykładem są w/w polityki.
KONSTYTUCJONALIZACJA I LEGALIZACJE
Po II wojnie światowej wyrażny jest trend do uregulowania statusu prawnego partii politycznych. Przejawia się to w regulacjach konstytucyjnych i ustawowych.
Cel regulacji:
wykluczenie , zakaz istnienia partii politycznych, uniemożliwienie ograniczenia ich swobodnego działania (gwarancja wolności partii politycznych)
gwarancja pewnego stopnia demokratyczności organizacji i działania partii politycznych.
5