ROZWÓJ ZAWODOWY PRACOWNIKÓW

Etapy życia zawodowego (wg A. Pocztowskiego):

• Etap pierwszy (pierwsze lata życia zawodowego; do 25-30 roku życia)

• Etap drugi (od 25-30 do 35-45 roku życia)

• Etap trzeci (od 35-45 do 60 roku życia)

• Etap czwarty (powyżej 60 roku życia)

Zmienne aspekty kariery:

• Charakter doświadczeń zawodowych

• Specyfika kompetencji zawodowych

• Źródła przewagi konkurencyjnej

• Sfery możliwego sukcesu

• Priorytety rozwojowe

ETAPY ŻYCIA ZAWODOWEGO:

Etap pierwszy - (pierwsze lata życia zawodowego; do 25-30 roku życia)

Źródła przewagi konkurencyjnej pracownika:

• posiadanie wyróżniających uzdolnień,

• ranga zdobytego wcześniej wykształcenia,

• charakter gromadzonego doświadczenia.

Popularne podejścia do budowania zawodowej przyszłości:

• Budowanie efektywnego CV - poszukiwanie i podejmowanie zatrudnienia w dużych, renomowanych firmach.

• Budowanie umiejętności zawodowych - poszukiwanie prac, w których zdobywa się konkretne umiejętności zawodowe.

Etap drugi - (od 25-30 do 35-45 roku życia)

Źródła przewagi konkurencyjnej pracownika:

• wykształcenie (również dodatkowe i uzupełniające) i wynikająca z niego wiedza fachowa,

• wprawa i doświadczenie zawodowe.

Najczęstsze strategie działania:

• Specjalizacja - pogłębianie szczegółowej znajomości wąskiej, wybranej dziedziny.

Postacie specjalizowania się w wąskiej dziedzinie:

• Zdobywanie unikalnej wiedzy zawodowej

• Pogłębianie znajomości branży, sektora a także zabieganie o posiadania sieci osobistych kontaktów ułatwiających działanie.

• Uniwersalność - poszerzanie spektrum doświadczeń zawodowych.

Etap trzeci - (od 35-45 do 60 roku życia)

Źródło przewagi konkurencyjnej pracownika:

• uogólnione doświadczenie zawodowe, które daje umiejętność całościowego rozpatrywania zagadnień zawodowych, przewidywania przebiegu zdarzeń w oparciu o zaobserwowane tendencje oraz kojarzenia związku między zjawiskami o odmiennym charakterze.

Etap czwarty - (powyżej 60 roku życia)

Źródła przewagi konkurencyjnej pracownika:

• uogólnione doświadczenie zawodowe,

• strategiczne myślenie.

POTENCJAŁ ZAWODOWY

„Modelu dyspozycji zawodowych IPK” - pięć głównych wymiarów zachowań zawodowych:

Dynamizm - energia, skłonność do działania i przejawiania inicjatywy, szybkość, aktywność, niecierpliwość

praca dynamiczna ---------- praca statyczna

Prace o charakterze dynamicznym:

• sprzedaż bezpośrednia; zakładanie nowych firm od podstaw; inicjowanie przedsięwzięć; kierowanie małymi, samodzielnymi przedstawicielstwami firm itp.

Uporządkowanie - skłonność i zdolność do działania w sposób uporządkowany, zgodny z zasadami, normami i procedurami, sumienność, rzetelność i zdyscyplinowanie

praca ujęta w procedury ---------- praca niestandardowa

Prace wymagające uporządkowania:

• wszelkie prace urzędnicze; zajęcia biurowe; prace, w których popełnienie błędu rodzi groźne lub kosztowne konsekwencje (farmaceuta, kasjer,, laborant).

Autonomia - umiejętność i potrzeba działania samodzielnego, dążenie do niezależności, gotowość ponoszenia odpowiedzialności za siebie i innych.

praca samodzielna ---------- praca nie wymagająca samodzielności

Rodzaje prac związanych z autonomią:

• wykonywane samodzielnie, np. przedstawiciel handlowy;

• związane z jednoosobowym podejmowaniem decyzji, np. radca prawny;

• samodzielne stanowiska kierownicze.

Nastawienie na kontakty - nastawienie na utrzymywanie przyjaznych stosunków z ludźmi, potrzeba kontaktów, skłonność do działania zespołowego, towarzyskość, otwartość w kontaktach

praca polegająca na kontakcie ---------- praca nie wymagająca kontaktów

Prace wiążące się z kontaktami międzyludzkimi:

• prace polegające na ścisłej współpracy;

• prace polegające na kontakcie z ludźmi (usługi, sprzedaż itp.).

Przywództwo - umiejętność przewodzenia, skłonność do pełnienia ról pierwszoplanowych, kierowania, podporządkowywania innych, wywierania na nich wpływu

praca polegająca ---------- praca polegająca

na kierowaniu innymi na pełnieniu funkcji wykonawczych

Prace polegające na kierowaniu innymi:

• prace związane z przewodzeniem; sprawowaniem kontroli; organizowaniem; mobilizowaniem innych do działania.

PRACA W HIERARCHII WARTOŚCI ŻYCIOWYCH

Główne wartości życiowe:

• Życie rodzinne

• Samorealizacja

• Rozrywka i rekreacja

• Religia i rozwój duchowy

• Polityka i kwestie społeczne

• Status majątkowy i społeczny

• Praca

Modele zaangażowania się ludzi w pracę zawodową:

• alienatywny - polegający na zaangażowaniu się niejako „wbrew sobie”, na niechętnym podejmowaniu pracy, często podyktowanym życiową lub biologiczna koniecznością;

• kalkulatywny - w ramach którego człowiek jest „Homo economicus”, analizuje i porównuje własne nakłady czasu i pracy z możliwymi do uzyskania dzięki pracy korzyściami;

• afirmatywny - w którym człowiek angażuje się zawodowo w jakąś działalność, gdyż ją rozumie, pochwala i identyfikuje z nią.

Sposoby traktowania pracy:

• autoteliczny - praca jest dla pracownika celem samym w sobie, źródłem radości, satysfakcji, drogą do samorealizacji i aktywnością, z którą może się osobiście identyfikować;

• instrumentalny - praca stanowi dla pracownika środek do osiągnięcia innych celów: osiągnięcia pozycji społecznej, prestiżu, dóbr materialnych.

POTRZEBY ZWIĄZANE Z PRACĄ

Najważniejsze aspekty pracy zawodowej:

1. Awans i rozwój zawodowy

2. Doskonalenie i podnoszenie kwalifikacji

3. Niezależność i samodzielność w działaniu

4. Urozmaicenie i zmienność

5. Satysfakcjonujące kontakty z ludźmi

6. Prestiż firmy, zawodu, funkcji lub stanowiska

7. Wynagrodzenie

8. Stabilność i bezpieczeństwo zatrudnienia

Awans i rozwój zawodowy

Awans pionowy - zmiana stanowiska na zlokalizowane wyżej w strukturze organizacyjnej.

Awans pionowy - zmiana zakresu odpowiedzialności, wiążąca się z nabyciem nowych umiejętności lub zmiana jednego stanowiska na inne, położone na tym samym poziomie w hierarchii organizacyjnej.

Wynagrodzenie

Funkcje wynagrodzenia w relacji pracodawca-pracownik:

Funkcja instrumentalna wynagrodzenia polega na tym, że stanowi ono nagrodę za pożądane z punktu widzenia pracodawcy zachowania i rezultaty.

Funkcja rekompensująca wynagrodzenia wiąże się z pewnego rodzaju zadośćuczynieniem ze strony pracodawcy. Ma ono wynagradzać trud i wysiłek, czy zagrożenia związane z wykonywaniem pracy.

Funkcja informacyjna wynagrodzenia polega na tym, że wiązanie go z konkretnymi osiągnięciami zawodowymi lub sposobem działania, może stanowić rodzaj komunikatu informującego pracowników na przykład o tym, jakie zachowania są szczególnie pożądane przez pracodawcę.

Rady, które zwiększą szanse na atrakcyjne zatrudnienie:

1. Staraj się robić, to co umiesz, lepiej niż inni, wtedy będziesz konkurencyjnym na rynku pracy.

2. Im bardziej uniwersalne będzie twoje przygotowanie (wiedza i umiejętności), tym większe prawdopodobieństwo, ze trafisz na odpowiednią dla siebie pracę.

3. Wyższe wykształcenie, biegłość w posługiwaniu się komputerem dla celów zawodowych i dobra znajomość języków obcych - to trzy filary kariery zawodowej w najbliższej przyszłości.

MODELE KARIERY ZAWODOWEJ

Kariera zawodowa - to droga jaką przechodzimy w trakcie rozwoju zawodowego i zdobywania doświadczeń zawodowych.

Etapy planowania kariery zawodowej

1. Poznaj swój potencjał

2. Wybierz możliwe kierunki

3. ustal cele

4. sformułuj plan

5. sprawdzaj postępy

6. dokonuj korekt

7. Analizuj plan

RADY I WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE PLANOWANIA KARIERY

• Optymizm przydaje się przy realizacji planów, a realizm przy ich formułowaniu.

• Nie wszystko da się przewidzieć, ale nie zwalnia Cię to z obowiązku planowania.

• Szukaj sojuszników! Najlepsi są blisko Ciebie.

• Dbaj o siebie. Masz prawo dążyć do tego, aby Twoje życie zawodowe Ci sprzyjało.

• Najważniejsza jest otwartość na informacje zwrotne. One pomagają uczyć się na błędach i nie zbaczać z drogi do celu.

Najpowszechniejsza typologia karier zawodowych wyróżnia trzy główne typy kariery. Wiążą się one z kształtem krzywych:

1. Kariera ilustrowana linią wznoszącą się (wstępującą) - linia kariery ma postać linii łączącej coraz wyższe w hierarchii organizacyjnej bądź zawodowej stanowiska zajmowane przez daną osobę.

2. Kariera ustabilizowana (ilustrowana linią poziomą) - wykres kariery ustabilizowanej pokazuje, że po okresie wznoszenia się w początkowej fazie, osoba pełni kolejno stanowiska znajdujące się na tym samym poziomie.

3. Kariera ilustrowana linią opadającą - linia będąca wykresem kariery opadającej jest ilustracją degradacji oraz niepowodzeń zawodowych wiążących się z zajmowaniem coraz niższych i mniej odpowiedzialnych stanowisk.

Pomysł ilustrowania kariery przy pomocy wykresu, choć prosty i przejrzysty jest dużym uproszczeniem i nie wyczerpuje możliwych do zaobserwowania w praktyce modeli przebiegu życia zawodowego. Aby zilustrować jeszcze inne spośród wielu możliwych do wyobrażenia modeli kariery, posłużę się także schematami graficznymi.

Inne modele kariery

1. Półprosta - może ilustrować karierę osoby stojącej u progu życia zawodowego. Osoba taka nie ma jeszcze żadnych doświadczeń zawodowych, wszystko co istotne wiąże się z przyszłością. Perspektywa czasowa wydaje się nieograniczona.

2. Odcinek - kariera ilustrowana przy pomocy odcinka to wariant poprzedniego modelu. Odnosić się może do osób, których życie zawodowe z jakichś naturalnych przyczyn cechuje wyraźne ograniczenie czasowe. Tak bywa np. w przypadku kariery sportowców, modelek, kiedy to warunki czasowe wyznaczają przedział czasowy funkcjonowania w danym zawodzie.

3. Linia przerywana - ilustruje karierę, w której następują jakieś przerwy. Może to dotyczyć kobiety przerywającej pracę dla zajęcia się wychowaniem dzieci, kogoś kto pracuje dorywczo, kto działając jako „wolny strzelec” długo musi się starać o zdobycie kolejnych kontraktów.

4. Linia łamana - ilustruje niezwykle dynamiczny, pełny wzlotów i upadków przebieg życia zawodowego. Może też charakteryzować osobę poszukującą, błądzącą, ale ostatecznie znajdującą swoją drogę.

5. Sinusoida - ilustruje następujące po sobie naprzemienne wzloty i upadki, porażki i sukcesy, brak stabilności, częste i radykalne zmiany. Może być to model kariery osoby zmagającej się z ciągłymi niepowodzeniami, co jakiś czas wydobywającej się z tarapatów, aby po niedługim czasie znów w nie popaść.

6. Koło - jest symbolem zamknięcia, ograniczenia, a nawet sytuacji bez wyjścia, tak jak w określeniu „błędne koło” czy „w kółko panie Macieju”. Źródło ograniczeń może tkwić w samej osobie, w jej preferencjach zawodowych, uzdolnieniach, ale też w uprzedzeniach i lękach. Obawiamy się zmienić firmę na inną. Brak pewności siebie wstrzymuje nas przez przystąpieniem do konkursu, w ramach którego rekrutuje się kandydatów na atrakcyjne stanowiska. Są też ograniczenia o zewnętrznym charakterze, jak np. brak firmy o podobnym profilu w najbliższej okolicy i związany z tym brak możliwości zmiany pracy itp.

7. Spirala - poruszanie się po niej poruszamy się jakby w kółko, a jednak nie jest to kręcenie się w kółko, ale stałe poruszanie się w pewnym cyklu. Taki charakkter ma praca rolnika, która wyznaczana jest przez pory roku. Niby każdej wiosny to samo, ale zupełnie inaczej. Taka może być praca nauczyciela, który jesienią każdego roku rozpoczyna realizacje tego samego programu, ale za każdym razem z innymi uczniami.

8. Koncentryczne kręgi - ilustruje karierę osoby, która przez całe życie zajmuje tylko jedno i cały czas to samo stanowisko. Jej kariera to proces ciągłego przyrostu kompetencji i umacniania pozycji zawodowej.

9. Słońce - otaczające ze wszystkich stron tarczę słoneczną promienie mogą ilustrować wielokrotność lub wieloznaczność. Ktoś, kto zajmuje się księgowością, doskonali również swoją biegłość językową, a także zdobywa doświadczenie w kierowaniu coraz większymi zespołami.

7

---